Валюта бағамы
  • USD -

    528.5
  • EUR -

    547
  • RUB -

    5.27
Қазақстан қоғамдық даму институтының сарапшылары АЭС мәселесін талқылады
14 қыркүйек 2024
Қазақстан қоғамдық даму институтының сарапшылары АЭС мәселесін талқылады

Түркістан қаласында «Қазақстан қоғамдық даму институты» КеАҚ Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен «SARAP» эксперттік клубының «Жолдау 2024: азаматтардың саяси қатысуы және әлеуметтік әділет» тақырыбындағы аймақтық жиынын өткізді.

Аталған аймақтық жиын 2024 жылғы 2 қыркүйектегі Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауын талқылауға арналды. Күн тәртібіне сәйкес Жолдауда қарастырылған мемлекеттік шешімдерді қабылдаудағы азаматтардың қатысуы, экология мәселелері және АЭС салу бойынша жалпыұлттық референдум сияқты маңызды сұрақтар қарастырылды. Іс-шараға Түркістан облысының облыстық және қалалық мәслихат депуттары, Қоғамдық кеңес мүшелері, атом энергиясы саласының кәсіби мамандары, жастар және азаматтық қоғам, партия және ҚҚДИ өкілдері қатысты.

Жиын «Қазақстандық қоғамдық даму институты» КеАҚ Басқарма төрағасының орынбасары Олжас Бейсенбаевтың модераторлығымен өтті.

«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылғы 2 қыркүйектегі «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында атом электр станциясын салу мәселесі бойынша жалпыұлттық референдум өткізу туралы жариялаған еді. Дауыс беру 2024 жылдың 6 қазанына белгіленді. Аталмыш қадам мемлекеттің энергетикалық тұрақтылығын дамыту мәселесі бойынша азаматтардың пікірін ескеру деген әрекетті көрсетеді»

ҚР Энергетика министрлігі Ядролық физика институтының ССР-Қ зерттеу реакторы кешенінің бас инженерінің орынбасары Асхат Бекбаев Қазақстанда атом саласының дамуы туралы жан-жақты айтып, нақты кейстерге тоқталды.

«Қазақстанда АЭС салу – бұл энергия тапшылығына деген жауап. Елдегі электр энергиясына сұраныстың артуы және қолданыстағы станциялардың тозуы жаңа энергия қуатын табуды өзектендірді. Көміртексіз энергетиканы құру міндеті мен елдің ресурстары атом энергетикасын дамытуға мүмкіндік туғызып отыр. Атом энергетикасы елдің көмір мен табиғи газға тәуелділігін төмендетуде өте маңызды, бұл әсіресе декарбонизация мен таза энергия көздеріне көшу контекстінде аса маңызды».

Қазақстандық қоғамдық даму институты сарапшысы, саясаттанушы Бауыржан Серікбаев өз сөзінде АЭС салу мәселесі бойынша жақын арада өткізілген қоғамдық тыңдаулардың маңыздылығын атап өтті. Оның пікірінше, еліміздің аймақтарында бірқатар қоғамдық тыңдаулар өткізу азаматтардың бейбіт атомдарды пайдаланудың негізгі аспектілері туралы жалпы хабардарлығын арттырды.

 «Электр энергиясын тұтынудың өсуін ескерсек, елді тұрақты энергиямен қамтамасыз ету үшін электр энергиясын өндірудің жаңа түрін енгізу керек. Мемлекет басшысының Қазақстанда атом энергетикасын дамыту мүмкіндігін зерделеу жөніндегі тапсырмасын орындау мақсатында реакторлық технологияларды таңдау бойынша бұрын жүргізілген зерттеулерді өзектендіру, атом электр станциясының қуаты мен құрылыс ауданын анықтау бойынша жұмыстар жүргізілді. Осы жылдың 19 сәуірінде Түркістан қаласында бұл мәселеге қатысты қоғамдық тыңдау өтті. Жалпы, талқылау қорытындысы бойынша атом электр станциясын салу туралы қоғам қабылдауының оң динамикасын атап өтуге болады».

Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ профессоры, «Жаратылыстану ғылымдары, нанотехнологиялар мен жаңа материалдар» ҒЗИ директоры Шерзод Курбанбеков атом электр станциясы өндіретін электр энергиясының өзіндік құнына қатысты мәселелерді көтерді.

«АЭС өндіретін электр энергиясының құны электр станцияларының басқа түрлерімен өндірілетін энергиямен айтарлықтай бәсекелестік тудырады. Көмірсутек генерациясында шикізат құнының үлесі шамамен 60-70% құрайды, ол дегеніміз электр энергиясының бағасы көмірсутек бағасының төмендеуіне немесе өсуіне тікелей байланысты екенін білдіреді. Ал атом генерациясында уран құнының үлесі 10% - дан аспайды, яғни уран бағасының ауытқуы электр энергиясының түпкілікті құнына іс жүзінде қатты әсер етпейді».

Қазақстандық қоғамдық даму институты сарапшысы Дамир Белгібаев азаматтық жауапкершіліктің рөлін атап өтіп алдағы референдумның маңыздылығына назар аударды.

«АЭС салу мәселесі бойынша жалпыұлттық референдум шеңберінде Қазақстанда атом энергиясын дамытуға байланысты мәселелерді талқылауға азаматтарды белсенді тарту маңызды. Атом энергиясы көптеген дамыған елдерде экономикалық орындылығы, тұрақтылығы және қауіпсіздігі үшін пайдаланылатынын атап өту керек. Бұл энергия көзін дұрыс өндірудің қатаң стандарттары мен халықаралық бақылау сақталады, сондықтан да ол қауіпсіз болып саналады. АЭС құрылысы басталмас бұрын жан-жақты зерттеу, лицензия алу және экологиялық сараптама сияқты бірқатар жұмыстар атқарылады. Атом энергиясы – ең озық әдістерді қолданатын жоғары технологиялық, экологиялық таза және қауіпсіз сала. Ол қазіргі ғана емес, сонымен қатар орта мерзімдегі климаттық мәселелерді шешуге қажетті бағыт».

Түркістан облысының энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының Электр қуатымен қамтамасыз ету бөлімінің бас маманы Әбдеш Керімжан еліміздің оңтүстік өңіріндегі энергия тапшылығын атап өтті. 

«Елдің импорттық электр энергиясына тәуелділігінің артуын және 2030 жылға қарай оңтүстік аймақтағы болжамды 3,5 ГВт тапшылығын ескерсек, АЭС-тің салынуы елдің индустриялық дамуы үшін қажет және экономиканың барлық салаларына оң әсер берері сөзсіз».

«Бітімгер» медиаторлар қоғамдық бірлестігінің төрағасы Бақытжан Бейсембаев энергетика мәселелерін қоғамдық талқылаудың өсу қарқынына тоқталды.

«Атом электр стансасын салу – мемлекеттік маңызы бар мәселе. Сондықтан бұл мәселе жалпыұлттық референдумда дауысқа салынып жатыр. Бұл тұрғыда дауыс беруге қатысу біздің ел тұрғындарының құқығы ғана емес, азаматтық борышы болып табылады. Мен қазірдің өзінде азаматтардың энергетика мәселелеріне деген қызығушылығының жоғары екенін байқап жүрмін. Біз атом электр станцияларының құрылысы туралы мәселеде қоғамдық қолдаудың өсетініне болжау жасауға болады».

Отырыс қорытындысы бойынша басқа да  сарапшылар нақты  мәселелерге тоқталып, бірқатар ұсыныстар жасады. Сондай-ақ олар талқылау барысында туындаған сұрақтар өз жауаптарын алды.

RELATED NEWS
Бюджет қаражатын оңды-солды шашуды доғару керек - Президент
02 қыркүйек 2024
Бюджет қаражатын оңды-солды шашуды доғару керек - Президент

Мемлекет қаржысының тұрақтылығын қамтамасыз етудің бірден бір жолы – көрпеге қарай көсілу. Сондықтан бюджет қаражатын стратегиялық маңызы жоқ, аса шұғыл емес шаруаларға оңды-солды шашуды доғару керек. Бұл туралы ҚР Президенті Халыққа жолдауында айтты, деп хабарлайды Ulys.

"Бюджетаралық қарым-қатынасты да ретке келтіру қажет. Шағын және орта бизнестен түсетін салықты аймақтардың өзінде қалдыру дұрыс әрі уақтылы қабылданған шешім болды. Бұл қадам кәсіпкерліктің дамуына едәуір серпін берді. Сонымен қатар әкімдердің дербестігін арттырды. Алайда кейбір әкімдер қосымша кіріс көзіне ие болған соң, оны елге пайдасыз іске шашып, тиімсіз жұмсайтын болды. Аса маңызды емес міндеттер мен жобаларға қаржы бөле бастады. Үкімет бюджет тапшылығының орнын толтыратын қаржы көзін табу үшін тиімді компенсациялық тәсілдер ойластыруы қажет. 
Енді Ұлттық қордың рөліне жеке тоқталайын. Қордың қаражатын, ең алдымен, мемлекет мүддесі үшін, яғни еліміздің стратегиялық мақсаттарын жүзеге асыру үшін пайдалану қажет. Ұлттық қор шетелдік қаржы институттарына қызмет етпеуі керек. Ұлттық қор – ұзақ мерзімге арналған макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ететін аса маңызды құрал. Сондықтан оны тиімді басқару қажет", - деді Тоқаев.

2025 жыл Жұмысшы мамандықтары жылы болып жарияланада
02 қыркүйек 2024
2025 жыл Жұмысшы мамандықтары жылы болып жарияланада

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2025 жыл Жұмысшы мамандықтары жылы болатынын айтты, деп хабарлайды Ulsy.

«Кәсіптік білім беру саласына реформа жасау – айрықша өзекті мәселе. Бұл – экономиканың өсімін қамтамасыз ету және инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін аса қажет қадам. Мен 2025 жылды Жұмысшы мамандықтары жылы деп жариялаймын. Осы уақыт ішінде техникалық және кәсіби білім беру жүйесін реформалау қажет. Сондай-ақ біз жұмысшы мамандықтарын дәріптеу арқылы қоғамда еңбекқор және нағыз маман болу идеясын насихаттаймыз. Адал әрі табанды еңбегімен табысқа жеткен адамдар қашанда құрметті, сыйлы болуы керек. Бұл біз ұсынып отырған «Адал азамат – Адал еңбек – Адал табыс» қағидатына толық сай келеді. Бір сөзбен айтқанда, біздің қоғамда еңбекқорлық, кәсібилік сияқты қасиеттер өте жоғары бағалануға тиіс. Өз кәсібін жетік меңгерген мамандар ұлт сапасын арттырады. Сондықтан біз еңбек адамының мәртебесін көтеріп жатырмыз. Бұл бағыттағы жұмыс тоқтамайды, жалғаса береді. Жұмыстың жаманы жоқ, кез келген еңбек – қадірлі. Ең бастысы, әркім жауапкершілікті терең сезініп, өз міндетін сапалы атқаруға тиіс. Сонда ғана еліміз дамудың сара жолына түседі. Халқымызда «Жұмыстың көзін тапқан байлықтың өзін табады» деген сөз бар. Кәсібіне адал әрі жауапкершілікпен қараған адам қашанда лайықты бағасын алады. Бұл түсінікті қоғам санасына сіңіру қажет. Азаматтарға құрметті атақ берудегі түпкі мақсатымыз да – осы. Бұған дейін мұғалімдерге, дәрігерлерге және мәдениет қайраткерлеріне осындай атақтар беріле бастады. Бұл – өте жақсы бастама, оның аясын кеңейту керек», - деді Президент.

Қазақстан халқы қазір мүлде жаңа саяси жағдайда өмір сүруде -Тоқаевтың халыққа жолдауы
02 қыркүйек 2024
Қазақстан халқы қазір мүлде жаңа саяси жағдайда өмір сүруде -Тоқаевтың халыққа жолдауы

ҚР Президенті  Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында дәстүрлі Қазақстан халқына жолдауын жасап жатыр, деп хабарлайды Ulys.

«Өткен сессияда жемісті жұмыс жүргізілді. Атап айтқанда, Парламенттің екінші сессиясында 102 заң қабылданды. Оның ішінде қоғамдық бақылауға, адам саудасына қарсы күреске қатысты заңдар бар. Сондай-ақ ғылым және технология саясатын, жылу энергетикасын, басқа да мәселелерді реттейтін заңдар күшіне енді.

Әлеуметтік салаға, әсіресе, балаларды қорғау ісіне айрықша көңіл бөлінді. Ұлттық қордан балалардың есепшотына қаржы аударуға қатысты заң қабылданды. Балаларды құмар ойынға тартқандар әкімшілік заң бойынша жазаға тартылатын болды. Кәмелетке толмаған балаларға зорлық-зомбылық көрсеткені үшін берілетін жаза қатайды. Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, әйелдер мен балаларға қатысты қылмыстың алдын алуға арналған заң қабылданды.

Қазір көптеген азаматтың мойнында бірнеше несие бар екені жасырын емес. Бұл – өте өзекті мәселе, қоғамдық қатер десек те болады. Сондықтан осы бағытта арнайы заңдар қабылданды.

Халықтың әл-ауқатын жақсартуға септігі тиетін басқа да көптеген шара қолға алынды. Сіздер бұл жұмыспен тікелей айналысып, халықпен әрдайым тығыз байланыста болдыңыздар. Мұның бәрі «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидасын орнықтыруға ықпал ететіні сөзсіз.

Табанды еңбектеріңіз үшін баршаңызға ризашылығымды білдіремін. Дегенмен, арқаны кеңге салуға болмайды. Әлі де атқаратын шаруа көп.

Қазақстан халқы қазір мүлде жаңа саяси жағдайда өмір сүруде. Соңғы 5 жылда ауқымды реформалар жасалды. Еліміздің саяси жүйесі түбегейлі өзгерді. Жұрттың сана-сезімінде бетбұрыс болып жатыр. Халықтың құқықтық мәдениеті артып келеді. Азаматтардың бойында жаңа әдеттер, дағдылар қалыптасып, жаңа құндылықтар орнығуда. Саяси және қоғамдық болмысымыз, менталитетіміз және мәдени кодымыз өзгере бастады. Бір сөзбен айтсақ, Әділетті Қазақстан құрылып жатыр. Мұның бәрі, ең алдымен, халықтың қалауымен жасалуда. Сондықтан біз алған бетімізден қайтпаймыз, бағытымыздан таймаймыз. Бүгін біз алға қойған жоспарымызды пысықтап, мақсаттарымызды айқындаймыз.

Қазір жер жүзінде геосаяси текетірестер белең алып тұр. Соған қарамастан, Қазақстан бейбіт әрі эволюциялық жолмен дамып келе жатыр.

Біз дамудың жаңа бағдарын белгіледік. Экономиканы әртараптандыру ісіне тың серпін бердік. Инфляция баяулады, яғни былтырғы ең жоғарғы деңгейден 2,5 есе төмендеді. Еліміздің халықаралық резерві 100 миллиард доллардан асты. Өңдеу өнеркәсібі тау-кен саласымен салыстырғанда жылдам өсіп жатыр. Біз осы қарқынды жоғалтпауымыз керек. Бұған дейін жасалған қолайлы жағдайды тиімді пайдаланып, жаңа инвестициялық кезеңді бастауымыз қажет.

Үкімет және әкімдер экономиканың құрылымын өзгертуге баса назар аударуға тиіс. Еліміздің тұрақты дамуына мүмкіндік беретін жаңа тетіктерді қарастырған жөн. Басты мақсат – азаматтардың табысын арттыру. Жұмысты дұрыс үйлестіре білсек, бұл – қолдан келетін шаруа.

Экономика өскен сайын әлеуметтік теңсіздік азайып, орта тап (яғни орта класс) күшейе түсуі керек. Сонда ғана біз еліміздің әлеуетін күшейте аламыз. Ол үшін кез келген істің басты өлшемі тиімділік болуға тиіс. Яғни, әрбір шешім, әрбір жоба ең алдымен елге пайдалы болуы қажет», - деді Мемлекет басшысы жолдауда.

Біз туралы
ulys.kz — ақпараттық, сараптамалық және танымдық бағыттағы материалдарды береді.
 
Мультимедиялық жоба заман талабына сай жасалған. Қазақстанның ақпараттық нарығын сапалы
контентпен қамтамасыз етуге үлес қосуға бағытталған. Мұндағы сараптамалық, танымдық
мақалалар сан саланы қамтиды. Геостратегия, геоэкономика, геосаясат, халықаралық
қатынастар мен елдің ішкі-сыртқы саясаты, экономика, жаһанда болып жатқан тектоникалық
өзгерістер мен тренд тақырыптар ұлттық мүдде тұрғысынан терең талданып қазақ
оқырмандарына жеткізіледі. Орталық Азия мен Түркі әлеміне ерекше көңіл бөлінеді.