Астанада Еуразиялық интеграция институтының«Ашықсаясат» сараптамалық клубының ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» Жолдауын талқылауға арналған отырысы өтті.
Талқылауға ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттары, еліміздің жетекші зерттеу орталықтарының басшылары, сараптамалық қоғамдастық пен жоғары білім беру саласының өкілдері қатысты. Күн тәртібіндегі негізгі мәселелер экономикалық блоктағы міндеттерді іске асыруға, қаржы секторын реттеуге, әлеуметтік саланың тиімділігін арттыруға қатысты болды.
Мәжіліс депутаты Никита Шаталов атап өткендей, Мемлекет басшысы өз Жолдауында институционалдық аспектілерге және стратегиялық міндеттерді шешуге назарау дарады.
«Мемлекет басшысының бастамасы бойынша екі жыл бұрын Қазақстанда президенттік модель өзгерді, ол бүкіл мемлекеттік аппараттың жұмысын институционалдық міндеттерге шоғырландыруға мүмкіндік туғызады. Мысалы, егер алдыңғы Жолдау негізінен біздің ресурстық базамызды пайдалану және оғанөңдеуөнеркәсібін құру қажеттігіне арналса, биылғы жылы міндеттер күрделене түседі, нақтыланады және инвестициялық компонентпен толықтырылады. Президент жаңа экономикалық саясатты іске асыру шеңберінде айқындайтын мақсаттаралдағы жылдары қандай да бір түрде жүйелі түрде айтылатынына сенімдімін», - деп атап өтті Н. Шаталов. Еуразиялық интеграция институтының директоры Азамат Байғалиевтің айтуынша, Жолдау жаңа экономикалық саясатты құрудың тұжырымдамалық жалғасы болып табылады және Президенттің мемлекеттің негізгі міндеттерін шешудегі стратегиялық тәсілінкөрсетеді.
«Мемлекет басшысының алға қойған міндеттері прагматикалық жәнебіріншікезекте ағымдағы әлеуметтік-экономикалық сын-қатерлерге бағытталған. Оларда ешқандай таңғаларлық немесе бұрын естімеген мәлімдемелер жоқ, алайдаосыдан Президент саясатының мәні байқалады– ұтымдылық, қисындылық, болжамдылық», –дедіА.Байғалиев.
– «Бұл бір жағынан шетелдік инвесторларды тартатын қасиеттер–олар әрқашан болжамды және тұрақты серіктестермен жұмыс істегісі келеді. Екіншіжағынан, бұл ертеңгі күнге деген сенімділікті оятады, өйткені біз азаматтар жақынарада биліктен не күтетінін нақты білеміз. Мемлекеттік аппарат әзілдесіп жатқанжоқ және жұртшылықты таң қалдыруға тырыспайды, бірақ өз жұмысын орындайды. Бұлэкономика мен әлеуметтік-саяси дамудың тиімділігін арттыру тұрғысынан жақсы жаңалық».
Салық кодексінің қабылданған күнін ауыстыруды талқылай отырып, отырысқақатысушылар сараптамалық талқылаудың жалғасуына және мәселенің кешенділігіне байланысты Президенттің мұндай шешімінің орындылығын атап өтті. Атап айтқанда, Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева Салық кодексінің үкіметтік нұсқасы төменгі палатаға ағымдағы жылдың тамыз айында ғана түскенін хабарлады.
«Заң шығару процесі өте ұзақ болып табылады, құжаттың табиғи эволюциясы жүреді. Егер ол барлық кезеңдерден өтпесе, онда ол әрекетсіз болады немесе ол жұртшылықпен қабылданбайды. Әрине, біз көптеген мүдделі тұлғаларды ескере отырып, Салық кодексі мүлдем ымырасыз болмайтынын түсінеміз. Алайда, қоғамдық пікірталас процесінің жетілуінің уақытша кезеңі бар және ол Салық кодексінде әлі аяқталған жоқ»,–деді Е. Смышляева.
Е. Смышляева Жолдауда қойылған жасанды интеллектті мемлекеттікреттеу және оны пайдалану аясын кеңейту міндетіне ерекше назар аударды. Депутат тиісті заң жобасы бойынша Парламент жұмысының кейбір нәтижелерімен бөлісті, халық қалаулыларыныңелдегі осы серпінді технологияның дамуына кедергі келтірмеу үшін «жұмсақ құқық» форматын қолдануға деген ұмтылысын атап өтті. Талқылауға қатысушылардың пікірінше, Жолдау саяси институттар менмемлекеттікқұрылымдарға үлкен дербестік беруді көрсетеді. Президент әр бағыт бойынша даму параметрлерін көрсетеді, ал іске асыру құралдары мен әдістерін таңдау нақтыатқарушыжүйелерде қалады. Бұл стандартты емес шешімдерге мүмкіндіктер ашады, сонымен қатар ең маңызды модельдерді іздеуде мемлекеттік аппаратқа икемділік береді. Экономикалық зерттеулер институтының басқарма төрағасы Әсел Сәрсенбаева атап өткендей, егер бұрын орталық деңгейден «жұмысқа тапсырмалар» жиі келіптұрса, қазір институционалдық билікті күшейту мақсатында мемлекеттік органдарға нақты идеяларды, ұсыныстар мен бастамаларды іске асыру үшін көбірек әрекет беріледі.
Сондай-ақ, Ә.Сәрсенбаева банктер туралы жаңа заң әзірлеу туралы талқылай отырып, Президенттің қаржы нарығын реттеуге неғұрлым тұжырымдамалық көзқарасы туралыайтыпотырғанынатап өтті. Ең алдымен, реттеудегі жаңа тәсілдер бүгінде банктердің айналасындадамыпкележатқан қаржы технологиялық экожүйелерге әсер етеді. Өз кезегінде, ҚР Президенті жанындағы Қазақстандық стратегиялықзерттеулеринституты директорының орынбасары Алуа Жолдыбалина Президенттің 2025 жылдан бастап аудандар мен облыстық маңызы бар қалалар әкімдерін тікелей сайлауды барлық жерде енгізу туралы шешіміне назар аударды.
«Аудан әкімдерін сайлаудың жаңа жүйесі халықтың саяси шешімдер қабылдаудағы жауапкершілігін арттыру үшін маңызды реформаны білдіреді. Біз осысалада зерттеулер жүргіздік, әртүрлі деңгейдегі әкімдермен және азаматтармен әңгімелестік жәнеосындайкорреляцияны анықтадық: сайлау деңгейі неғұрлым төмен болса, азаматтардың оларға тартылуы соғұрлым жоғары болады», – деді А.Жолдыбалина.
Ұзақ талқылау барысында сарапшылар алдағы 6 қазанда өтетін АЭСқұрылысыжөніндегі республикалық референдумның сайлау және экономикалық маңыздылығын,өңірлерде көлік инфрақұрылымын қалыптастыруды, сондай-ақ Жолдаудаайтылғанәлеуметтік шығыстардың тиімділігін арттыру жөніндегі шараларды талқылады. Ұсынымдармен ұсыныстар тиісті мемлекеттік органдарға жіберілетін болады.
