ۇكىمەت وتىرىسىندا 2024 جىلعى قاڭتار-اقپان ايلارىنداعى ەلدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ قورىتىندىلارى جانە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى قارالدى. بۇل تۋرالى ۇكىمەتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلادى.
پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى نۇرلان بايبازاروۆ ەسەپتى كەزەڭدە قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋ قارقىنى 4،2%-دى قۇراعانىن مالىمدەدى. قاڭتار ايىندا كورسەتكىش 3،9% بولعان.
ناقتى سەكتورداعى وڭ ديناميكا 5،1%-عا، قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنداعى ديناميكا 3،5%-عا جەتتى. سالالار اراسىندا قۇرىلىس، اقپارات جانە بايلانىس، كولىك جانە قويمالاۋ، سونداي-اق وڭدەۋ ونەركاسىبى ەڭ جاقسى ءوسىمدى كورسەتىپ وتىر.
نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيسيالاردىڭ ءوسۋ قارقىنى 7،9%-دى قۇرادى. ولاردىڭ كولەمى قۇرىلىستا 2،7 ەسەگە، ءبىلىم بەرۋدە 56%-عا، كولىك پەن قويمالاۋدا 47%-عا، اقپارات پەن بايلانىستا 45%-عا، وڭدەۋ ونەركاسىبىندە 37%-عا، اۋىل شارۋاشىلىعىندا 12%-عا ءوستى.
الدىن الا قورىتىندىلار بويىنشا 2024 جىلعى قاڭتاردا رەسپۋبليكانىڭ سىرتقى ساۋدا اينالىمى $10 ملرد-تان استى. ەكسپورت شامامەن $6 ملرد-تى قۇرادى، ونداعى وڭدەلگەن تاۋارلار ەكسپورتى $1،6 ملرد، ال تاۋارلار يمپورتى $4 ملرد بولدى. جالپى قر-نىڭ وڭ ساۋدا بالانسى $1،7 ملرد-قا تەڭ.
قارجى ءمينيسترى ءمادي تاكييەۆتىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە 3،2 ترلن تەڭگە كىرىس ءتۇستى – جوسپار 102،5%-عا ورىندالدى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت 1،9 ترلن تەڭگەگە، جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەر 1،3 ترلن تەڭگەگە تولىقتىرىلدى. ەسەپتى كەزەڭدەگى مەملەكەتتىك بيۋدجەت شىعىستارى 96،6%-عا ورىندالدى.
پرەمەر-مينيستردىڭ ايتۋىنشا، بارلىق نەگىزگى ماكروكورسەتكىش قىزىلوردا، باتىس قازاقستان، شىعىس قازاقستان، سولتۇستىك قازاقستان، تۇركىستان، اباي وبلىستارى مەن استانا قالاسىندا ءوستى. ەڭ تومەن كورسەتكىشتەر ماڭعىستاۋ، اتىراۋ، اقمولا وبلىستارى مەن الماتى قالاسىندا بايقالىپ وتىر.
ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلان نوعايەۆ، اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك شاپكەنوۆ، اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى مارات احمەتجانوۆ جانە الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ەربولات دوسايەۆ وڭىرلەرگە ينۆەستيسيالار تارتۋ، قۇرىلىس قارقىنىن ارتتىرۋ، اۋىل شارۋاشىلىعىن جانە باسقا دا سالالاردى دامىتۋ جونىندەگى شارالار تۋرالى بايانداما جاسادى.
ۇكىمەت باسشىسى قازىرگى تاڭدا ءوسۋ قارقىنى ساقتالىپ وتىرعانىن، دەگەنمەن ديناميكانى ارتتىرا ءتۇسۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى.
«مينيسترلىكتەر مەن وڭىرلەردىڭ ءبىرىنشى باسشىلارى جوسپاردى ساپالى ءارى ۋاقىتىلى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قاجەتتى شارالاردى قابىلداۋعا ءتيىس. ۇكىمەت جۇمىلا جۇمىس ىستەپ، ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسى ءتيىمدى ۇيلەستىرۋى كەرەك»، — دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.
پرەمەر-مينيستر ءارى قاراي ينفلياسيالىق قىسىمدى تومەندەتۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋداردى. ەكى ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ينفلياسيا جىلدىق ماندە باياۋلاپ، 9،3%-دى قۇرادى. بۇل رەتتە ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانكتىڭ الدىندا ونى 8%-دان تومەن ۇستاپ تۇرۋ مىندەتى تۇر.
«كۇرىش، جۇمىرتقا، جەمىستەر، سۋسىندار، سارى ماي جانە ماكارون ونىمدەرىنىڭ باعاسى قىمباتتاعان. كورىپ وتىرعانىمىزداي، باعاسى ءوسىپ كەتكەن پوزيسيالاردىڭ سانى ەداۋىر كوپ. دەمەك بۇل ورتالىق جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار تاراپىنان قابىلدانىپ جاتقان شارالاردىڭ جەتكىلىكسىز ەكەنىن كورسەتەدى»، — دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
جالپى وڭىرلەر اراسىندا ينفلياسيانىڭ ەڭ كوپ ءوسۋى قاراعاندى، شىعىس قازاقستان جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا تىركەلىپ وتىر.
«ەگەر وڭىرلەر جەرگىلىكتى جەردە ينفلياسيانى تومەندەتۋ بويىنشا قاجەتتى شارالار قابىلداماسا، ءتيىستى شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن ماعان دەرەۋ بايانداۋىڭىزدى سۇرايمىن»، — دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.
ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، وسى باعىتتاعى جۇمىستا تۇراقتاندىرۋ قورلارى، فورۆاردتىق جانە وففتەيك-كەلىسىمشارتتار، ءونىم قۇنىن ارزانداتۋدى سۋبسيديالاۋ، باعا تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا ساۋدا سۋبەكتىلەرىمەن كەلىسىمدەر جاساۋ سياقتى پارمەندى تەتىكتەردى بەلسەندى پايدالانۋ كەرەك.
سونىمەن قاتار يمپورتقا تاۋەلدى ءونىم ءوندىرىسىن كەڭەيتۋ جانە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن وندىرۋگە ارنالعان باسىم داقىلداردىڭ ەگىس القاپتارىن ۇلعايتۋ قاجەت.
«اكىمدەر دەلدالدىق سحەمالاردى انىقتاۋ جونىندەگى وڭىرلىك كوميسسيالار جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ءتيىس. ورتالىق جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا ينفلياسيانى باقىلاۋ جانە تومەندەتۋ جونىندەگى شارالار كەشەنىن ساپالى ورىنداۋدى تاپسىرامىن»، — دەدى پرەمەر-مينيستر.
سونداي-اق ولجاس بەكتەنوۆ ينۆەستيسيالار تارتۋ ءۇشىن دايىن ينفراقۇرىلىمنىڭ قولجەتىمدى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى. قازىرگى كەزدە توزۋ دەڭگەيىن ازايتۋ ءۇشىن ەلەكترمەن، جىلۋمەن جانە سۋمەن جابدىقتاۋ جەلىلەرىندە بەلسەندى تۇردە جۇمىس جۇرگىزىلۋدە.
«تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ينفراقۇرىلىمىن جوندەۋ جانە رەكونسترۋكسيالاۋ جونىندەگى بارلىق ءىس-شارا ساپالى جۇزەگە اسىرىلىپ، ۋاقتىلى اياقتالۋعا ءتيىس. بۇل رەتتە ساتىپ الۋ بارىسىندا وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداۋعا بارىنشا باسىمدىق بەرىلۋى قاجەت. سونداي-اق ازىرلەنىپ جاتقان ۇلتتىق ينفراقۇرىلىمدىق جوسپاردا تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جۇيەلەرىن نىعايتۋعا باعىتتالعان جوبالاردى كوزدەگەن ءجون»، — دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەكونوميكالىق ساياسات باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسىن كەزەڭ-كەزەڭمەن قىسقارتۋ جانە بارشاعا تەڭ مۇمكىندىكتەردى قامتاماسىز ەتۋ. وسى ساياساتتى ىسكە اسىرۋ كەشەندى جەكەشەلەندىرۋ جانە مەملەكەتكە ءتان ەمەس فۋنكسيالاردى باسەكەلەستىك ورتاعا بەرۋ ارقىلى سۇيەمەلدەنۋگە ءتيىس.
«ءبىز مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسىن 2025 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 14%-ىنا دەيىن قىسقارتۋعا ءتيىسپىز. بيىل كەشەندى جەكەشەلەندىرۋ جوسپارىن 90%-عا ىسكە اسىرۋ قاجەت»، — دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.
قورىتىندىلاي كەلە، پرەمەر-مينيستر مەملەكەت باسشىسىنىڭ ەكونوميكانى ىرىقتاندىرۋ جونىندەگى تاپسىرماسىنىڭ ساپالى ءارى ۋاقىتىلى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى. بۇل شارالار نارىقتىق باسەكەلەستىكتى دامىتۋعا، جەكەشەلەندىرۋدى ءتيىمدى جۇرگىزۋگە جانە كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى رەفورمالاۋعا باعىتتالۋعا ءتيىس.
