ۆاليۋتا باعامى
  • USD -

    521.9
  • EUR -

    612.5
  • RUB -

    6.59
ترامپ اكىمشىلىگى ورتالىق ازياعا جاڭا ستراتەگيا دايىنداۋدا
18 جەلتوقسان 2019
ترامپ اكىمشىلىگى ورتالىق ازياعا جاڭا ستراتەگيا دايىنداۋدا

قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردى اقش-قا رەسمي ساپارمەن بارىپ قايتتى. ۆاشينگتوندا ەكى كۇنگە ۇلاسقان  ساپارعا اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى مايك پومپەونىڭ شاقىرۋى نەگىز بولعان. 

سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى تاراتقان مالىمەتكە سۇيەنسەك، قازاقستان مەن امەريكا قۇراما شتاتتارى ەكىجاقتى قاتىناستاردىڭ بارلىق سپەكترى بويىنشا كوپ جوسپارلى ءوزارا ىس-قيمىلمەن سيپاتتالاتىن كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى دامىتۋعا نيەتتى. م. تىلەۋبەردىنىڭ ۆاشينگتون قالاسىنا ساپارىنىڭ باعدارلاماسى مەملەكەتتىك دەپارتامەنتتەگى ءوزىنىڭ ارىپتەسى م. پومپەومەن ەكىجاقتى كەزدەسۋىنەن باستالعان. «ءبىز سەنىم مەن ءوزارا تۇسىنىستىك رۋحىندا دامىپ كەلە جاتقان اقش-پەن ىنتىماقتاستىعىمىزدى ودان ءارى كەڭەيتۋگە ۇلكەن ءمان بەرەمىز. وسىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان مەن قۇراما شتاتتار كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك دەڭگەيىنە جەتتى، ول ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ 2018 جىلعى قاڭتارداعى ۆاشينگتونعا رەسمي ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بەكىتىلدى»، - دەدى قازاقستان ءسىم باسشىسى.

قازاقستاننىڭ اقش-پەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى ودان ءارى نىعايتۋعا بەيىمدىلىگى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ اعىمداعى جىلعى قىركۇيەكتە نيۋ-يورككە جاساعان ساپارى بارىسىندا اتاپ ءوتىلدى. «قازاقستان ورتالىق ازياداعى كوشباسشى مەملەكەت، وعان قۇراما شتاتتار وڭىردەگى سەنىمدى سەرىكتەس رەتىندە سەنەدى. ءبىز ءسىزدىڭ ەلىڭىزدى وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتى قولداۋداعى باستى سەرىكتەس دەپ سانايمىز»، - دەدى مەملەكەتتىك حاتشى م. پومپەو

ساپار قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 28 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ قارساڭىندا وتۋدە. اقش قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن مويىنداعان جانە ءبىزدىڭ ەلدە ءوزىنىڭ ديپلوماتيالىق وكىلدىگىن اشقان العاشقى مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى بولدى. سول كۇنى مينيستر م. تىلەۋبەردى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ باسشىلىعىمەن جانە قازاقستاننىڭ «دوستار توبىنداعى» اقش كونگرەسسمەندەرىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. سىرتقى ساياسي كۇن تارتىبىندەگى ەكونوميكالىق ديپلوماتيانىڭ باسىمدىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ءسىم باسشىسى دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ ۆاشينگتونداعى شتاب-پاتەرىنە باردى. ەۋروپا جانە ورتالىق ازيا بويىنشا ۆيسە-پرەزيدەنتى سيريل ميۋللەرمەن كەزدەسۋ بارىسىندا تاراپتار قازاقستان مەن بانك توبىنىڭ قارجى ينستيتۋتتارى اراسىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلادى. س. ميۋللەر دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ ديرەكتورلار كەڭەسى 2020-2025 جىلدارعا ارنالعان دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ ەلدىك سەرىكتەستىك ستراتەگياسىن ماقۇلداعانىن حابارلادى. تاراپتار سونداي-اق 2020-2024 جىلدارعا اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ سالاسىنداعى بىرلەسكەن جوبانى تالقىلادى. ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ءداستۇرلى تۇردە قازاقستان مەن اقش اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. 2019 جىلعى قاڭتار-قازان ارالىعىندا ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 1،8 ملرد. دولل. قۇرادى. قازاقستاننان اقش-قا ەكسپورت 682 ملن. دولل.، ال اقش-تان قازاقستانعا يمپورت - 1،1 ملرد. دولل. جەتتى.

2018 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستانعا امەريكاندىق ينۆەستيسيالار 5.3 ملرد. اقش دولل. جەتتى. تۇتاستاي العاندا، اقش-تان ق ر ەكونوميكاسىنا تارتىلعان تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردىڭ جالپى كولەمى 2005 جىلدان باستاپ شامامەن 40 ملرد. دولل. قۇرادى.

ەكى ەل اراسىنداعى مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى دامىتۋ اياسىندا، اباي قۇنانبايەۆتىڭ 175 جىلدىعى قارساڭىندا مينيستر م. تىلەۋبەردى اقش كونگرەسىنىڭ كىتاپحاناسىنا بارىپ، قازاق ادەبيەتىنىڭ ەكى تومدىق انتولوگياسى مەن ۇلى اقىننىڭ قارا سوزدەر كىتابىن سالتاناتتى تۇردە تابىس ەتتى.

1800 جىلى قۇرىلعان اقش كونگرەسىنىڭ كىتاپحاناسى الەمدەگى ەڭ ءىرى بولىپ تابىلادى جانە 450-دەن استام تىلدەردە 38 ميلليونعا جۋىق كىتاپ پەن باسقا دا باسپا ماتەريالدارى بار.

         بۇل ساپاردا ءمالىم بولعان تاعى ءبىر ءجايت، اقش ورتالىق ازياعا قاتىستى جاڭا ستراتەگياسىن جاريالاماق ەكەن. Azattyq.org سايتىنىڭ حابارلاۋىنشا، اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى وكىلى دونالد ترامپتىڭ اكىمشىلىگى ورتالىق ازياعا قاتىستى جاڭا ستراتەگيا دايىنداپ جاتقانىن مالىمدەگەن. سايت تارتقان اقپراتتا «مەملەكەتتىك دەپارتامەنت وكىلى اقش-قا بارعان قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردىمەن كەزدەسۋدەن سوڭ باسپا ءسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، بيىل ۆاشينگتوننىڭ ورتالىق ازياداعى بەس ەلمەن قارىم-قاتىناسى “جاندانعانىن” ايتقان. شىلدەدە اقش دەلەگاسياسى ءتورت جىلدا العاش رەت قىرعىزستانعا بارعان. قاراشادا مەملەكەتتىك دەپارتامەنت تۇركىمەنستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ريشاد مەرەدوۆتى قابىلداعان. مەمەلكەتتىك دەپارتامەنت وكىلىنىڭ سوزىنشە، اقش كەلەسى جىلى كوكتەمدە تاجىكستان مەن وزبەكستان دەلەگاسياسىمەن كەزدەسۋدى جوسپارلاپ وتىر. رەسۋرسقا باي ورتالىق ازياعا رەسەي مەن جۇڭگو ىقپال ەتكىسى كەلەدى. بۇل ايماقتىڭ تىنىشتىعىنا اۋعانستانداعى سودىرلار دا ءقاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر. جۇڭگو ورتالىق ازيا ەلدەرىنە ەكونوميكالىق ءارى ساياسي ىقپالىن كۇشەيتۋگە تىرىسىپ جاتقان تۇستا اقش تا بۇل ايماقتاعى ەلدەرمەن ديپلوماتيكالىق قارىم-قاتىناستى كەڭەيتپەك. پەكين شىڭجاڭنان قاشقان مۇسىلمانداردى دا كەرى قايتارۋ ءۇشىن ءقازىر ورتالىق ازيا ەلدەرىنە قىسىم جاساۋعا تىرىسىپ وتىر. 2017 جىلدىڭ كوكتەمىنەن بەرى قىتايدىڭ شىڭجاڭ ولكەسىندە مۇسىلماندار، ونىڭ ىشىندە قازاقتار مەن قىرعىزدار “ساياسي لاگەرگە” قامالعانى تۋرالى حابار تاراپ جاتىر. باتىس ەلدەرى قىتايدىڭ شىڭجاڭداعى ساياساتىن سىنايدى» دەپ جازىلعان.

 

سۋرەتتەر mfa.gov.kz سايتىنان الىندى.

RELATED NEWS
ءقاۋىپ قىتايدان
19 جەلتوقسان 2018
ءقاۋىپ قىتايدان

«ULYS» túsinikteme: جاقىندا اقش-تىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى مايك پەنس اق ءۇي اكىمشىلىگىنىڭ قىتايعا قاتىستى ساياساتى تۋرالى ارنايى مالىمدەمە جاساعان بولاتىن. سونىڭ ەڭ وزەكتى جەرلەرىن اعىلشىن تىلىنەن تىكەلەي اۋدارىپ، نازارلارىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

بەيجىڭ بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاعدايدا كۇشىن كورسەتۋگە بەل بۋىپ كىرىستى. جۇڭگو كەمەلەرى اكىمشىلىك-اۋماقتىق تۇرعىدا جاپونياعا تيەسىلى سەنكاكۋ ارالدارىن تۇراقتى كاراۋىلداي باستادى. جۇڭگو باسشىسى 2015 جىلى اق ۇيدە تۇرىپ «ونىڭ ەلى وڭتۇستىك جۇڭگو تەڭىزىنە اسكەر اكەلۋگە نيەتتى ەمەس» دەپ مالىمدەگەن ەدى، ءبىراق بەيجىڭ ءقازىر جاساندى ارالدارعا اسكەري بازالارىن قۇرىپ، كەمەلەر مەن اۋە شابۋىلدارىنا قارسى كۇشتەرىن اكەلىپ قويدى.

بۇگىندە جۇڭگو تىڭشى مەملەكەتكە اينالدى. بۇل ىستە ولار اقش-تىڭ تەحنولوگياسىنا يەك ارتىپ وتىر. «قىتايدىڭ ۇلى قورعانى» اتتى ينتەرنەت اقپاراتىن قاتاڭ سۇزگىدەن وتكىزەتىن جوبا جاسالدى.

2020 جىلعا قاراي جۇڭگو بيلەۋشىلەرى ادام ءومىرىنىڭ ءار قىرىن ۆيرتۋالدى تۇردە باقىلاۋعا الاتىن جۇيەنى ەنگىزگەلى وتىر.

قىتايداعى ءدىني بوستاندىقتا ءماز ەمەس. حريستياندار، بۋدديستر مەن مۇسىلماندارعا قىسىم جاساۋدىڭ جاڭا ناۋقانى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر.

وتكەن ايدا بەيجىڭ قىتايداعى ەڭ ءىرى جەراستى شىركەۋلەرىنىڭ ءبىرىن جاپتى. بيلىك بۇكىل ەل بويىنشا كرەستەردى قيراتىپ، بيبليا كىتاپتارىن ورتەپ، ءدىن قىزمەتكەرلەرىن تەمىر تورعا توعىتۋدا. بەيجىڭ جاقىندا ۆاتيكامەن مامىلە جاسادى. بۇل كەلىسىم بويىنشا اتەيستىك كوممۋنيستىك پارتيا كاتوليك مولدالارىن وزدەرى تىكەلەي تاعايىنداي الادى. وسىعان قاراپ جۇڭگو حريستياندارىن ازاپتى كۇندەر كۇتىپ تۇر دەۋگە ابدەن بولادى.

بەيجىڭ بۋدديستەردى دە قۋالاپ جاتىر. سوڭعى 10 جىلدىڭ ىشىندە 150-دەن استام تيبەت بۋديس موناحى ءدىني نانىم-سەنىمىنە جاسالعان قىسىمعا نارازىلىق رەتىندە ءوزىن ورتەپ جىبەرگەن. كوممۋنيستىك پارتيا شىڭجاڭدا 1 ميلليون مۇسىلمان ۇيعىردى ميلارىن ابدەن اينالدىرۋ ءۇشىن ۇكىمەت لاگەرلەرىنە قامادى. لاگەردەن بوساپ شىققاندار ونداعى ازاپتى ايتا الماي، زارلاپ وتىر.

جۇڭگو اقش ۇكىمەتىنىڭ ىس-ارەكەتتەرى مەن ماقساتتارىنا قارسى كۇرەستى كۇشەيتتى. ونىڭ ىشىندە، امەريكانىڭ وداقتاستارى مەن جاۋلارىمەن وزىنشە قارىم-قاتىناس ورناتۋدا.

جۇڭگو ىقپالىن كەڭەيتۋ ءۇشىن «قارىزعا باتىرۋ ديپلوماتياسىن» كەڭىنەن پايدالانۋدا. بۇگىندە بۇل ەل ازيادان افريكاعا، ەۋروپادان لاتىن امەريكاسىنا دەيىنگە مەملەكەتتەردىڭ ۇكىمەتتەرىنە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ دەگەن جەلەۋمەن جۇزدەگەن ميلليارد دوللاردى اياماي ۇلەستىرۋدە. بۇل بەرەشەكتىڭ تەرميندەرى ءوڭىن اينالدىرىپ، ەڭ كوركەم تۇردە تۇسىندىرىلۋدە، ءبىراق ولاردىڭ استارىندا بەيجىڭنىڭ ۇستەمدىگىن كۇشەيتۋ جاتىر.

مىسالعا شري-لانكانى الايىق. قىتايدىڭ مەملەكەتتىك كومپانيالارىنان قىرۋار قارىز العان بۇل ەل كوممەرسيالىق باعىتتا دەپ تۇسىندىرىلگەن، ءبىراق انىق كۇدىك تۋدىرىپ وتىرعان ايلاقتى سالۋعا رۇقسات بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. 2 جىل بۇرىن العان تاۋداي بەرەشەگىن ۋاقىتىلى قايتارا الماعان شري-لانكا ۇكىمەتىن جۇڭگو قىسىمعا الىپ، اقىر اياعىندا جاڭا ايلاقتى جۇڭگو جاعىنا باسى ءبۇتىن بەرۋگە ەرىكسىز كوندىردى. ەندى بۇل ايلاق قىتايدىڭ الدىڭعى قاتارلى تەڭىز-اسكەري بازاسىنا اينالاتىن كۇن الىس ەمەس!

بەيجىڭ ۆەنەسۋەلاداعى جەمقور جانە دارمەنسىز مادۋرو رەجيمىن دە قارىزعا بەلشەسىنەن باتىرىپ، بەرەشەكتىڭ وتەمى رەتىندە مۇنايىنا تولىق ءوز قاراۋىنا الدى. سونداي-اق جۇڭگو ۆەنەسۋەلاعا نەسيە بەرىپ وتىرعان جالعىز ەل، بەيجىڭ ۆەنەسۋەلا حالقىنا 50 ملرد-تان استام نەسيە تاراتقان. بەيجىڭ قىتايدىڭ ستراتەگيالىق ماقساتتارىن قولدايتىن پارتيالار مەن ۇمىتكەرلەرگە تىكەلەي قولداۋ كورسەتىپ، كەيبىر ەلدەردىڭ ساياساتىنا ارالاسىپ وتىر.

بىلتىر قىتايدىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى لاتىن اماريكاسىنداعى 3 مەملەكەتتى تايپەيمەن اراداعى قارىم-قاتىناستى ءۇزىپ، ونى قىتايدىڭ قۇرامىندا دەپ تانۋعا كوندىردى. بۇل امالدار تايۆانداعى تۇراقتىلىققا ءقاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر.

سىزدەرگە قىتايدىڭ ءبىزدىڭ ەلدە جاساپ وتىرعان ىس-ارەكەتتەرى تۋرالى ايتقىم كەلەدى، ولاردىڭ ءبىرازىن بارلاۋ قىزمەتىنەن الدىق، كەيبىرىن حالىققا جاريالايمىز. بۇلاردىڭ ءبارى اقيقات نارسەلەر.

بەيجىڭ اقش-تىڭ ىشكى ساياساتىنا ارالاسۋ ايلا-امالىن بەلسەندى جۇرگىزىپ كەلەدى. قىتايدىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى امەريكالىق بيزنەس نىساندارىن، كينوستۋديالاردى، ۋنيۆەرسيتتەردى، ساراپتامالىق ورتالىقتاردى، عالىمداردى، جۋرناليستەردى جانە وڭىرلىك، شتاتتىق، فەدەرالدى بيلىك وكىلدەرىن قاتتى ىنتالاندىرىپ وتىر.

ەڭ سوراقىسى، جۇڭگو امەريكا حالقىنىڭ قوعامدىق پىكىرىنە، 2020 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا ىقپال ەتۋگە بارىن سالىپ وتىر. پرەزيدەنت ترامپتىڭ كوشباسشىلىعى ولاردىڭ ادىمىن اشتىرماي وتىر، سوندىقتان قىتايعا كەلەسى سايلاۋدا باسقا باسشىنىڭ سايلانعانى اۋاداي قاجەت.

جۇڭگو امەريكانىڭ دەموكراتياسىنا ارالاسىپ وتىر. بۇعان ەش كۇماندانۋعا بولمايدى. ماۋسىمدا بەيجىڭ «پروپاگاندا جانە سەنزۋرا ماسەلەسى» دەگەن ماڭىزدى قۇجات قابىلدادى. وندا ونىڭ ستراتەگياسى انىق باياندالعان. بۇل قۇجاتتا جۇڭگو اقش-تاعى ءارتۇرلى جەرگىلىكتى توپتاردىڭ اراسىنا جىك سالۋ ءۇشىن ءدال جانە ساق ارەكەتتەر ۇيىمداستىرۋى كەرەك» دەپ انىق جازىلعان. سونىمەن بىرگە، بەيجىڭ امەريكالىقتاردىڭ جۇڭگو ساياساتىن وڭ قابىلداۋىنا ىقپال ەتۋ ءۇشىن بەلسەندىلەردى، وزىق توپتاردى جانە ۇگىت-ناسيحات ماتەريالدارىن ىسكە قوسىپ وتىر.

قىتايدىڭ جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەرى بيزنەس ليدەرلەرىنە ىقپال ەتىپ، ءبىزدىڭ ساۋدا سالاسىنداعى ءىس-شارالارىمىزدى ايىپتاۋعا كوندىرۋگە ارەكەت جاساۋدا. قولدانعاندارعا قىتايدا كەدەرگىسىز جۇمىس ىستەۋگە كەپىلدىك بەرىپ وتىر. جاقىندا بولعان وقيعادان ءبىر مىسال: جۇڭگو ءىرى امەريكالىق كورپوراسيالارعا ءبىزدىڭ اكىمشىلىكتىڭ ساياساتىن ايىپتاۋدان باس تارتسا، ليسەنزيالارىنىڭ كۇشىن جويامىز دەپ قوقان-لوقى جاسادى.

باقىتىمىزعا قاراي، امەريكالىقتار ساتىلىپ وتىرعان جوق. مىسالى، امەريكالىق فەرمەرلەر پرەزيدەنت جاعىندا جانە ونىڭ ساياسي باعدارىنان ناقتى ناتيجە كورىپ وتىر. وسى اپتادا اقش-مەكسيكا-كانادا كەلىسىم-شارتى ءساتتى جاسالدى. وسىلايشا ءبىز سولتۇستىك امەريكا نارىعىنا اقش ونىمدەرىن شىعارۋعا مۇمكىندىك الدىق. بۇل امەريكالىق فەرمەرلەر مەن امەريكالىق وندىرۋشىلەردىڭ ۇلكەن جەڭىسى.

قىتايدىڭ ارەكەتى ءبىزدىڭ ساياساتقا ىقپال ەتۋگە عانا باعىتتالىپ وتىرعان جوق. بەيجىڭ ەكونوميكالىق مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن دە قام قىلىپ جاتىر.

بەيجىڭ قىتايدا جۇمىس ىستەيتىن امەريكالىق بىرلەسكەن كاسىپورىنداردىڭ ىشىندە «پارتيا ۇيىمدارىن» قۇرۋدى تالاپ ەتۋدە، وسىلايشا كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ىقپالىن ارتتىرىپ، جۇمىسقا الۋ مەن ينۆەستيسياعا قاتىستى شەشىمدەردى قابىلداۋدا داۋىس بەرۋ، ءتىپتى ۆەتو قويۋ قۇقىعىنا يە بولۋدى كوزدەپ وتىر.

جۇڭگو بيلىگى تايۆاندى جەكە گەوگرافيالىق اۋماق رەتىندە قاراستىراتىن نەمەسە تيبەتكە بايلانىستى جۇڭگو ساياساتىن قولدامايتىن امەريكالىق كومپانيالارعا دا قىسىم جاساپ وتىر. بەيجىڭ ۋەبسايتىندا تايۆاندى «قىتايدىڭ پروۆينسياسى» دەپ اتاماعان Delta Airlinesء-تى جاريالى تۇردە كەشىرىم سۇراۋعا ماجبۇرلەدى. سونداي-اق Marriott-تان تيبەتكە تۋرالى تىۋيتتىك جازباعا لايك باسقان امەريكالىق قىزمەتكەردى جۇمىستان شىعارۋدى تالاپ ەتتى.

بەيجىڭ گولليۆۋدتان قىتايدى تەك قانا جاعىمدى جاعىنان سۋرەتتەۋدى تالاپ ەتۋدە. بۇل تالاپقا كونبەگەن ستۋديالار مەن پروديۋسەرلەردى جازالاپ جاتىر. بەيجىڭ قىتايدى ءسال بولسا دا سىناعان كينوسەنارييلەردى رەداكسيالاتىپ، سەنزۋرانى كۇشەيتتى. مىسالى، “World War Z” (“Z دۇنيەجۇزىلىك سوعىسى”) فيلمىندەگى ۆيرۋس قىتايدان شىقتى دەگەن جەرىن الدىرىپ تاستاعان. سونداي-اق، “Red Dawn” (“قىزىل اراي”) فيلمىندەگى قۇبىجىقتاردى قىتايلىق ەمەس، سولتۇستىكامەريكالىق دەپ وزگەرتتىرگەن.

بيزنەس پەن ويىن-ساۋىقتان باسقا قىتايدىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى اقش پەن بۇكىل الەم بويىنشا ۇگىت-ناسيحات ماتەريالدارىنا ميللياردتاعان دوللار جۇمساۋدا.

China Radio International (قىتايدىڭ حالىقارالىق راديوسى) ءقازىر بەيجىڭدى جاقسى جاعىنان ناسيحاتتايتىن 30-دان استام حابار تاراتادى، ولاردىڭ كوبى اقش-تىڭ ءىرى قالالارىنا تارالادى. The China Global Television Network-تى (قىتايدىڭ عالامدىق تەليەۆيزيا جەلىسى) 75 ملن-نان استام امەريكالىق تىڭدايدى ەكەن، ونىڭ حابارلارىن كوممۋنيستىك پارتيا تىكەلەي باقىلايدى.

كوممۋنيستىك پارتيا امەريكالىق جۋرناليستەردىڭ قىتايداعى وتباسى مۇشەلەرىنە قوقان-لوقى جاساپ، ءبىرازىن قاماپ تاستادى. بەيجىڭ اقش-تىڭ اقپارات قۇرالدارىنىڭ ۋەبسايتتارىن جاۋىپ تاستادى، ءبىزدىڭ جۋرناليستەرگە ۆيزا بەرۋ ءىسىن قيىنداتىپ جىبەردى. مۇنداي قىسپاق New York Times جۇڭگو باسشىلارىنىڭ بايلىعى تۋرالى زەرتتەۋ ەسەبىن جاريالاعاننان كەيىن باستالدى.

سەنزۋرا ءعىلىم-بىلىم سالاسىندا دا اسقىنىپ تۇر.

«قىتايلىق ستۋدەنتتەر مەن عالىمدار قاۋىمداستىعىنىڭ» اقش كامپۋستارىندا 150-دەن استام فيليالى بار. بۇل توپتار امەريكادا وقيتىن 430 مىڭ جۇڭگو ازاماتىنا الەۋمەتتىك ءىس-شارالار وتكىزۋگە كومەكتەسىپ وتىر. سونداي-اق ولار كوممۋنيستىك پارتيانىڭ باعىت-باعدارىنان اۋىتقىعان جۇڭگو ستۋدەنتتەرى مەن امەريكالىق مەكتەپتەر تۋرالى اقپاراتتى جۇڭگو ەلشىلىكتەرى مەن كونسۋلدىقتارىنا شۇعىل جەتكىزىپ تۇرادى. مىسالى، جاقىندا مەريلەند ۋنيۆەرسيتەتىندە جۇڭگو ستۋدەنتى ديپلوم الۋ سالتاناتىندا امەريكاداعى «ءسوز بوستاندىعىنىڭ جىلى لەبى» تۋرالى ايتقان. ونىڭ بۇل ءسوزىن كوممۋنيستىك پارتيانىڭ رەسمي گازەتى سىناپ جازدى. وسىلايشا الگى قىزدى قىتايدىڭ قاتاڭ باقىلاناتىن الەۋمەتتىك جەلىسىندەگىلەر تالاپ، جەردەن الىپ، جەرگە سالدى جانە ونىڭ قىتايداعى وتباسى مۇشەلەرىنە قۋعىنعا ۇشىرادى. اقش-تاعى ەڭ اۋقىمدى جوبالاردىڭ ءبىرى بولىپ كەلگەن قىتايدىڭ ستۋدەنت الماسۋ باعدارلاماسىنىڭ اياسى اياق استىنان تارىلىپ شىعا كەلدى.

بەيجىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەر، ساراپتامالىق ورتالىقتار مەن عالىمدارعا اقشانى اياماي بەرەدى. ءبىراق ەگەر ولاردىڭ ەڭبەكتەرىنەن كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ىسىنە قايشى كەلەتىن وي-پىكىر تابىلسا، بىردەن قىسىمعا تاپ بولادى. سوندىقتان جۇڭگو ساراپشىلارى بەيجىڭ ساياساتىنا قارسى پىكىر ايتسا، ۆيزا بەرىلمەيتىنىن جاقسى بىلەدى.

قىتايدىڭ ۇلى جازۋشىسى لۋ سين: «جۇڭگو شەتەلدىكتەرگە مال رەتىندە نەمەسە اۋليە رەتىندە قاراعان، ءبىراق ولارعا ەشقاشان تەڭ ادام رەتىندە قاراماعان» دەپ جازادى. بەيجىڭ سوزدەن ناقتى ىسكە كوشەدى دەپ سەنىم ارتادى. ءبىراق ءبىز قىتايمەن اراداعى قارىم-قاتىناسىمىز ادىلدىككە، ورتاق يگىلىككە جانە ءبىزدىڭ ەگەمەندىگىمىزدى قۇرمەتتەۋگە نەگىزدەلمەيىنشە، قول قۋسىرىپ، وتىرا المايمىز.

 

ەرنات قاشقىنوۆ، اعىلشىن ءتىلىنىڭ مامانى، جۋرناليست

 

اقش USAID باعدارلامالارىن 83 پايىزعا  قىسقارتىپ تاستادى
11 ناۋرىز 2025
اقش USAID باعدارلامالارىن 83 پايىزعا قىسقارتىپ تاستادى

اقش ۇكىمەتى USAIDباعدارلامالارىنىڭ 83 پايىزىن قىسقارتتى. بۇل تۋرالى ۆۆس جازدى.

اقش حالىقارالىقدامۋ اگەنتتىگى (USAID) باعدارلامالارىنىڭ 83 پايىزى، جالپى قۇنى ونداعان ميلليارد دوللارعا تەڭ 5200 كەلىسىمشارت قىسقارتىلعان.

قىسقارتۋدان كەيىن قالعان ءبىر مىڭداي باعدارلاما اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ باقىلاۋىنا بەرىلەدى. ولاردىڭ اراسىندا ازىق-تۇلىك كومەگىن كورسەتۋ، ادام اعزاسىنىڭ يمۋن جەتىسپەۋشىلىگى ۆيرۋسى دەرتى مەن تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ، بەزگەككە قارسى دارى-دارمەك جەتكىزۋ باعدارلامالارىن قارجىلاندىرۋ بارى بەلگىلى بولىپ وتىر. بۇعان قوسا ليۆان،گايتي، ۆەنەسۋەلا، كۋبا جانە باسقا دا اقش گرانتتارىنا اسا مۇقتاج ەلدەرگە كومەك كورسەتۋ باعدارلامالارى كۇشىندە قالعان.

اقش حالىقارالىقدامۋ اگەنتتىگى (USAID) – 1961 جىلى كونگرەسس قۇرعان تاۋەلسىز امەريكالىق ۇكىمەتتىك اگەنتتىك. ول اقش ۇكىمەتىنىڭ حالىقارالىق كومەك كورسەتىتىن نەگىزگى بولىمشەسى.

ۋكراينا جەر بايلىعىن اقش-قا بەرۋدەن باس تارتىپ وتىر
20 اقپان 2025
ۋكراينا جەر بايلىعىن اقش-قا بەرۋدەن باس تارتىپ وتىر

دونالد ترامپ ۋكراينا اقش-پەن اراداعى ماڭىزدى كەلىسىمنەن باس تارتتى مالىمدەدى. ترامپ وسى ۋاقىتقا دەيىن اقش-تىڭ ۋكرايناعا بەرگەن اقشالاي كومەگىنىڭ ەسەبى رەتىندە ۋكراينانىڭ سيرەك مەتالدار قورىنىڭ 50 پايىزىن الىپ وتىرماق بولعان ەدى، دەپ حابارلايدى ۆۆس.

«بىزدە سيرەك مەتالدار تۋرالى كەلىسىم بولعان، ءبىراق ولار بۇل كەلىسىمدى ەكى كۇن بۇرىن بۇزدى»، - دەدى ترامپ ماياميدە وتكەن فورۋمدا.

ترامپ سوعىس باستالعالى اقش-تىڭ ۋكرايناعا 350 ملرد دوللار كومەك بەرگەنىن، ءبىراق ونىڭ قايتارىمى بولماعانىن تىلگە تيەك ەتكەن.

«ەۋروپا ەلدەرى بەرگەن اقشاسىن قايتارىپ الىپ وتىر، ال اقش تۇك تە العان جوق»،- دەدى ول.

اقپاننىڭ باسىندا ترامپ ۋكرايندار قازبا بايلىعىن بەرسە، اقش كومەك قولىن سوزاتىنىن ايتقان. ونىڭ سوزىنشە، ۋكراينا جەرىندە سيرەك كەزدەسەتىن مەتالدىڭ ءىرى قورلارى جيناقتالعان.

Reutersء-تىڭ حابارلاۋىنشا، اق ءۇي قۇجاتتا جازىلعان تالاپتاردى جەڭىلدەتىپ كييەۆكە تاعى دا ۇسىنۋى مۇمكىن. اگەنتتىكتىڭ دەرەگىنشە، اقش ۋكراينانىڭ ەڭ قاجەتتى ءارى قىمبات: گرافيت، ۋران، ليتيي سياقتى مينەرالدى رەسۋرستارىنىڭ تەڭ جارتىسىن العىسى كەلگەن.

ءقازىر كييەۆتە ترامپتىڭ ارنايى ەلشىسى كيت كەللوگ ءجۇر. ول بۇگىن ۆلاديمير زەلەنسكييمەن كەزدەسەدى.

ءبىز تۋرالى
ulys.kz — اقپاراتتىق، ساراپتامالىق جانە تانىمدىق باعىتتاعى ماتەريالداردى بەرەدى.
 
مۋلتيمەديالىق جوبا زامان تالابىنا ساي جاسالعان. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق نارىعىن ساپالى
كونتەنتپەن قامتاماسىز ەتۋگە ۇلەس قوسۋعا باعىتتالعان. مۇنداعى ساراپتامالىق، تانىمدىق
ماقالالار سان سالانى قامتيدى. گەوستراتەگيا، گەوەكونوميكا، گەوساياسات، حالىقارالىق
قاتىناستار مەن ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكا، جاھاندا بولىپ جاتقان تەكتونيكالىق
وزگەرىستەر مەن ترەند تاقىرىپتار ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان تەرەڭ تالدانىپ قازاق
وقىرماندارىنا جەتكىزىلەدى. ورتالىق ازيا مەن تۇركى الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.