ءتۇرلى دەڭگەيدەگى سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى بولۋ - جاۋاپتى جۇمىس ءارى ابىرويلى مىندەت. كوميسسيا مۇشەسىنە دەگەن حالىقتىڭ سەنىمى تۇپتەپ كەلگەندە سايلاۋ جۇيەسىنە، ەلدىڭ قوعامدىق-ساياسي نەگىزىنە، ستارتەگيالىق دامۋ جولىنا دەگەن سەنىم ەكەنى ءسوزسىز. ەلدەگى وبلىستىق جانە اۋداندىق، قالالىق، ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارى مۇشەلەرىنىڭ وكىلەتتى مەرزىمى 2023 جىلدىڭ سوڭىندا اياقتالعانى بەلگىلى.
وتكەن جىلدىڭ اياعىندا ءماسليحاتتار ساياسي پارتيالاردىڭ، ساياسي پارتيالاردىڭ ۇسىنىسى بولماعان جاعدايدا قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ نەمەسە جوعارى تۇرعان سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ ۇسىنىسى نەگىزىندە كوميسسيالاردىڭ جاڭا قۇرامىن 5 جىلعا سايلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە وبلىستاعى 4 مىڭنان استام مۇشەدەن قۇرالعان كوميسسيالاردىڭ جالپى قۇرامى 62،7 پايىزعا جاڭاردى. ال، ءوز وكىلەتتىلىگىن كاسىبي جانە تۇراقتى نەگىزدە جۇزەگە اسىراتىن كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ قۇرامى 37 پايىزعا وزگەردى. كوميسسيالاردىڭ جاڭا قۇرامى بيىلعى جىلدىڭ 3 قاڭتارىنان باستاپ تۇراقتى قىزمەتىنە كىرىستى. قازىرگى تاڭداعى باستى ماقسات – وسى جاڭا قۇرامنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، ولاردىڭ قۇقىقتىق جانە تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكالىق داعدىلارمەن جەتىلدىرۋ جانە سايلاۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋىن ۇشتاۋ بولىپ تابىلادى.
ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى جاڭادان سايلانعان وبلىستىق، اۋداندىق، قالالىق اۋماقتىق كوميسسيالارىنىڭ مۇشەلەرىنە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا سايلاۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ تەوريالىق جانە پراكتيكالىق نەگىزدەرى» تاقىرىبى بويىنشا سەمينار ۇيىمداستىردى. وقىتۋ سەمينارىنا ءبىزدىڭ وڭىردەن وبلىستىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ جاڭادان سايلانعان 4 مۇشەسى، اۋداندىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ جاڭادان سايلانعان 13 مۇشەسى قاتىستى. ولار قۇقىقتىق، اقپاراتتىق، قۇجاتتىق جانە قارجىلىق باعىتتاردان تۇراتىن ارنايى كۋرستان ءوتىپ، بىلىكتىلىك تەستىسىنەن ءوتتى.
باتىس قازاقستان وبلىستىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى بيىلعى ءىس-شارا جوسپارىنا سايكەس ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسى مۇشەلەرىن مامىر ايىنان باستاپ كاسكادتىق ادىسپەن ۇزدىكسىز وقىتۋدى كوزدەپ وتىر. كەيبىر اۋدانداردا ۋچاسكەلىك كوميسسيالاردىڭ قۇرامى 70-75 پايىزعا دەيىن جاڭاردى. سوندىقتان بۇل تاقىرىپ وتە وزەكتى. اتالعان جۇمىسقا ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ وقىتۋ سەمينارىنا قاتىسقان ارىپتەستەرمەن بىرگە سەرتيفيكاتتالعان جاتتىقتىرۋشىلاردى تارتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. وڭىردە ق ر پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ ەلەكتورالدى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ سايلاۋ ۇيىمداستىرۋشىلارىن وقىتاتىن جاتتىقتىرۋشىلارىن دايارلاۋ كۋرسىن 11 ادام ناتيجەلى اياقتادى. ماڭىزدى جۇمىسقا ولاردا سپيكەر رەتىندە تارتىلادى.
اقپان - ءساۋىر ايىندا وبلىستىڭ 5 اۋدانىندا 6 اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمدەرىنىڭ سايلاۋى وتكىزىلدى. سايلاۋ الدىندا بقو اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى داۋىس بەرۋ كۇنگى ءىس-قيمىل الگوريتمىن جەتىلدىرىپ جاساقتادى. قابىلدانعان مەتوديكالىق ءادىستى قولدانا وتىرىپ اۋداندىق اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارى ساياسي شارا وتكەن ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ بارلىق مۇشەلەرىن ارنايى وقىتتى. بۇل وقىتۋ سەمينارلارىنىڭ بارىسىندا سايلاۋعا دايىندىق كەزەڭى، داۋىس بەرۋ كۇنى، سايلاۋشىلاردىڭ داۋىستارىن ساناۋ جانە داۋىس بەرۋ قورىتىندىلارىن بەلگىلەۋ كەزىندەگى جۇمىس ىستەۋ ماشىقتارى پىسىقتالدى. سونىمەن بىرگە ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ ءتوراعالارىنىڭ كوپشىلىك الدىندا ءسوز سويلەۋ ماشىعى دا ۇمىت قالمادى. اسىرەسە، ساياسي پارتيالارمەن، بايقاۋشىلارمەن، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرىمەن، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن جانە سايلاۋ پروسەسىنىڭ وزگە دە قاتىسۋشىلارىمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى دامىتۋ داعدىلارى سارالاۋ جاقسى پراكتيكاعا اينالىپ وتىر.
بقو اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى ءادىل جولامانوۆتىڭ ۇسىنىسىمەن اۋىل اكىمى سايلاۋىن وتكىزگەن اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ جۇمىسىن جان-جاقتى تالداۋ پراكتيكاسى ەنگىزىلدى. تالداۋدا وقىتۋ ءۇردىسىنىڭ ساپاسىنا دا ەرەكشە كوڭىل ءبولىندى. ايتالىق، كوميسسيا وتىرىسىندا تاسقالا اۋداندىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ وقىتۋ ۇردىسىندەگى وڭ باستامالارى مەن تىڭ ادىستەرىن باسقا دا اۋداندىق ارىپتەستەرگە ۇلگى رەتىندە ۇسىنىلىپ، اتالعان جۇمىستى جەتىلدىرۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋدارىلدى.
اقجايىق، بايتەرەك،تەرەكتى، شىڭعىرلاۋ اۋداندارىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيا مۇشەلەرى اۋىلدىق وكرۋگتەردەگى ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسى مۇشەلەرىنە ارنالعان سەمينار-كەڭەستەر ۇيىمداستىرۋدى باستاپ تا كەتتى. مىسالى، تەرەكتىدە 15 اۋىلدىق وكرۋگتەگى 20 ەلدى مەكەنىندە ورنالاسقان 40 سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ بارلىق كوميسسيا مۇشەلەرى ءبىرىنشى كەزەڭدەگى وقىتۋعا تارتىلدى. اۋدان بويىنشا سايلاۋ كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ جارتىسىنان كوبى جاڭارعانىن ەسكەرسەك، (ناقتىراق ايتقاندا 64،3 پايىزى) وسىنداي وقىتۋ سەمينارلار اسا قاجەت دەپ ەسەپتەيدى اۋداندىق ارىپتەستەر. الداعى ەلەكتورالدى كەزەڭدەردە كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ بىلىكتىلىگى ءبىرىنشى كەزەككە شىعادى. دەمەك، ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ مەن سايلاۋشىلاردى سايلاۋ پروسەستەرىنە كەڭىنەن تارتۋ، قىزىقتىرۋ، سايلاۋعا قاتىسۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ باعىتىنداعى جۇيەلى جۇمىس جايىق وڭىرىندە جالعاساتىن بولادى. ويتكەنى، سايلاۋ پروسەسىنىڭ ادالدىعى مەن اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتىپ، ساياسي مادەنيەت قۇندىلىقتارىن ودان ءارى قالىپتاستىرۋدا ۇزدىكسىز وقىتۋدىڭ ورىنى بولەك.
اسىلانبەك گۋباشيەۆ، بقو اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى
