الەمدە روبوتتار جايلى ويعا سيمايتىن بولجامدار مەن كوزقاراستار ءجيى ايتىلاتىن بولىپ الدى. سولاردىڭ ىشىندەگى كەڭ تاراعان ءاپسانا مىناۋ: وسى عالامدى اقىلدى روبوتتاردىڭ باسىپ الاتىندىعى... ال ادامزات بالاسىنىڭ بىرتىندەپ ءوز اقىل-وي قۋاتىمەن جاساپ شىعارعان جاساندى ينتەللەكتى، ياعني روبوتتاردىڭ الدىندا تىزە بۇگەتىندىگى جايىلى ويسالار بولجام.
باتىستىڭ بەلگىلى ءجۋرناليسى «ادامزاتتىڭ سوڭعى ونەرتابىسى – جاساندى ينتەللەكت جانە Homo sapiens ءداۋىرىنىڭ اقىرى» اتتى كىتاپتىڭ اۆتورى جەيمس باررات ءوز وقىرماندارىنىڭ اراسىندا «جاساندى ينتەللەكتىنىڭ پايدا بولۋى مۇمكىن بە جانە ول قاي كەزدە پايدا بولادى؟» - دەگەن سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ىزدەپ سۇراۋ جۇرگىزەدى. ناتيجەسىندە سۇراۋعا قاتىسقانداردىڭ 40%-ى جاساندى ينتەللەكتى 2030 جىلى، 20%-ى 2100 جىلى، 25%-ى 2050 جىلى، 10%-ى كەيىن پايدا بولادى دەسە، 2%-ى مۇلدەم پايدا بولمايدى دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ال روبوەتيكا مامانى مايكل ليتتمان «ادامزاتتىڭ ءوزى جاساعان اسا اقىلدى روبوتتارعا قۇل بولۋى نەمەسە ولاردان جەڭىلىس تاۋىپ، قۇرىپ كەتۋى تەك عىلىمي فانتاستيكالاردا عانا بولادى. كەز كەلگەن جاڭا تەحنولوگيا سياقتى جاساندى ينتەللەكتىنىڭ دە وزىندىك ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرى بار، ءبىز اقىلدى روبوتتاردان قورقىپ، بۇل سالاداعى زەرتتەۋلەردى توقتاتا المايمىز» -دەيدى.
روبوتوتەحنيكا سالاسىندا زەرتتەۋلەر جۇرگىزەتىن عالىمداردىڭ، ينجەنەرلەر مەن كاسىبي مامانداردىڭ تاعى ءبىر توبى وسى باستان «ماشينالىق مورال» دەپ اتالاتىن زاڭ جوباسىن جاساۋدى كوزدەپ وتىر. ولاردىڭ ويىنشا، «روبوتتاردا تولىق جەتىلگەن جاساندى ينتەللەكت بولعان كەزدە ادامعا ءتان مىنەز بەن ەموسيا دا بولادى، سول كەزدە ولاردى ادامنان اجىراتۋ قيىنداي تۇسەدى» دەيدى. سول كەزدە ماشينالىق مورال ياعني روبوتتاردىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىن باسقارۋداعى مورالدىق بىلىمدەردىڭ قاجەتىلىگى تۋىندايدى.
بۇل سالانى تەرەڭنەن زەرتتەپ جۇرگەن امەريكانىڭ ميننەسوتا شتاتىندعى فيلوسوفيا جانە جاراتىلىستانۋ عىلىمي ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى، فيلوسوف گ.فەيگل: «قازىرگى كەزدەگى عىلىمي پسيحولوگيا ەڭ الدىمەن رۋحىن جوعالتادى، كەيىن ەسىنەن ايىرىلىپ، سوسىن اقىلىنان الجاسادى» -دەيدى. بۇل قىسقا عانا تۇجىرىم ارقىلى ول قازىرگى زامانعى عىلىم دامۋىنىڭ ءبىر ءۇردىسىن سيپاتتاپ وتىر. ياعني ول بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ەشقانداي دا تەحنولوگيانىڭ كومەگىمەن بالاماسىن جاساۋ مۇمكىن ەمەس، ولار تەك ادامعا عانا ءتان دەپ ساناپ كەلگەن رۋحاني نەمەسە پسيحولوگيالىق قۇبىلىستاردى جاي عانا ادام ميىندا بولاتىن بيوحيميالىق ۇدەرىستەردىڭ ناتيجەسى دەگەنگە سايادى. ولاي بولسا ءسىز بەن ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى كەيىپتەگى ەموسيالارىمىزدى، مىنەزىمىزدى، قارىم-قاتىناس جاساعان كەزدەگى ەتيكالىق-ەستەتيكالىق رەاكسيالارىمىزدى بەلگىلى ءبىر فورمۋلالار كومەگىمەن سينتەزدەۋگە بولادى دەگەن ءسوز. ەندەشە قازىرگى زامانعى اسا قۋاتتى تەحنولوگيامەن جاساقتالعان روبوت-ماشيناعا ادام كەيپىن بەرىپ، وعان ءمىنسىز جاساندى ينتتەلەكت ورناتىپ، ونىڭ ۇستىنە بارلىق ادامعا ءتان مىنەز بەن ەموسيالاردى مەنشىكتەپ بەرسەك، بۇل زاتقا قۇر ماشينا رەتىندە قاراۋعا بولا ما؟! مۇمكىن، ادامزات ەۆوليۋسياسىنىڭ كەلەسى ءتۇرىن وسىلايشا ءوزىمىز جاساپ شىعاراتىن بولارمىز...
شىن مانىندە قازىرگى IT تەحنولوگيا، روبوتوتەحنيكا، بيوتەحنولوگيا، بيوينجەنەريا جانە مەديسينا سياقتى زاماناۋي عىلىمداردىڭ دامۋ قارقىنى مەن سالادا اشىلىپ جاتقان جاڭالىقتارعا قاراپ جاقىن بولاشاقتا روبوتتارمەن بىرگە ءومىر سۇرە باستايتىنىمىزعا سەنۋگە بولادى. اسىرەسە، مەديسينادا ادام اعزاسىن جاساندى بولشەكتەرمەن الماستىرۋ كەڭ ەتەك جايعان كەزدە ارامىزدا روبوتيكالىق بولشەگى بار ادامدار دا كوبەيە تۇسپەك. ءقازىردىڭ وزىندە جاساندى مۇشەلەرگە ميدان ەلەكترلىك يمپۋلستەر ارقىلى باسقارۋ كومانداسىن بەرە الاتىن تەحنولوگيانىڭ بار ەكەنىن ەسكەرسەك، ادام مەن روبوت اعزالاردىڭ ءوزارا ينتەگراسيالانۋ مۇمكىندىگى وتە زور. ءتىپتى، فانتازياعا ەرىك بەرسەك، بولاشاقتا ادام ميىن قازىرگى ەسەپتەۋ ماشينالارىمەن تىكەلەي بايلانىستىرا الاتىن فيزيكالىق ينتەرفەيستەر پايدا بولۋى دا مۇمكىن. بۇل جاعدايدا جوعارىدا ايتىلعان جاساندى ينتەللەكتىنىڭ دە قاجەتى بولمايدى. ياعني بۇل كەزدە ەڭ قۋاتتى تەحنولوگيا مۇمكىندىكتەرىمەن جاساقتالعان ادام-ماشينا پايدا بولادى. ال، بۇل ءوز كەزەگىندە Homo sapiensء-تىڭ جەڭىسى بولادى.
تاننۇربەك تابىس ۇلى، روبوتوتەحنيكا سالاسىنىڭ ىزدەنۋشىسى
