«وتانداستار» قورى مەن دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن استانادا قوعامدىق تالقى ءوتتى. «شەتەلدەن كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ بۇگىنگى جاعدايى» تاقىرىبىنداعى شاراعا ەلگە ورالعان قانداستار، جۋرناليستەر، كاسىپكەرلەر جانە قوعام بەلسەندىلەرى قاتىستى.
«وتانداستار» قورىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى ءمادي ماناتبەك ۇلىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن وتكەن جيىن بارىسىندا اتاجۇرتقا ورالعان قانداستارىمىزدىڭ ماسەلەلەرى تالقىلانىپ، ولاردى شەشۋگە باعىتتالعان ءبىرقاتار ۇسىنىستار ايتىلدى. جيىندى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنىڭ كەڭەسشىسى مۇحيت ءىزبانوۆ اشىپ بەردى.
مۇحيت يزبانوۆ – دقق ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنىڭ كەڭەسشىسى: «وتانداستارىمىزعا كوشى-قون زاڭىن، ولاردىڭ قۇقىق-مىندەتتەرىن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنا باسا نازار اۋدارۋ كەرەك. بىلمەستىكتەن سەرگەلدەڭگە سالىنىپ جۇرگەن قانداستارىمىز كوپ. ارينە، وتكەن جىلعى قۇرىلتايدان بەرى ءبىرشاما وزگەرىستەر ورىن الدى. ورالمان ستاتۋسىن الۋ ءۇشىن ەندى وتانداستارىمىز بۇرىنعىداي مىڭ سان قۇجات جيناپ اۋرە بولمايدى. ءبىرشاما جەڭىلدەتىلدى، بەس-اق قۇجاتپەن شەكتەلەتىن بولدى. قۇرىلتايدا ورالمانداردىڭ شەتەلدەگى زەينەتاقى وتىلدەرى ەسەپتەلمەۋ ماسەلەسى دە كوتەرىلگەن ەدى. جاقىندا ونىڭ دا شەشىمى تابىلدى، 27 جەلتوقساندا ەلباسى جارلىققا قول قويىپ، ەندى ەسەپتەلەتىن بولدى. دەسە دە، ءالى كۇنگە نازارىمىزدى تالاپ ەتەتىن ماسەلەلەر كوپ. ءوز ويىم، شەتەلدەن ەلگە ورالعان قازاقتاردىڭ ءومىرىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن بولەك مەكەمە بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن».
ال «زەردەلى» زياتكەرلىك ورتالىعىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ىرىسبەك ءماۋىت ەلگە ورالعان جەتكىنشەكتەرگە ارنالعان ينتەرنات نەگىزىندەگى بەيىمدەلۋ ورتالىقتارىن كوپتەپ قۇرۋ قاجەت دەپ سانايدى. سەبەبى، بالالار قازاق ءتىلى مەن قولدانىستاعى كيريلل جازۋىن مەڭگەرۋى، جاڭا ورتاعا ۇيلەسۋى، بەيىمدەلۋى بارىسىندا قاتتى قينالادى. قازىرگى ۋاقىتتا «زەردەلى» زياتكەرلىك ورتالىعىنا «شەتەلدەن قونىس اۋدارعان ازاماتتاردى بەيىمدەۋ ورتالىعى» ستاتۋسىن الۋعا نيەتتى ەكەن. سەبەبى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ورتالىق شەتەلدەن كەلگەن 2000-نان استام وقۋشىنى مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنا دايىنداعان.
ىرىسبەك ءماۋىت – «زەردەلى» زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى: «ءقازىر ءبىزدىڭ ورتالىقتا قىتايدان كەلگەن 200-دەن استام بالا وقيدى. ولار قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىنەن جانە ماتەماتيكادان قوسىمشا دايىنداقتارعا قاتىسادى. تاعى ءبىر ماسەلە بار. ول قانداستارىمىزدىڭ بالالارى كامەلەت جاسقا دەيىن مىندەتتى تۇردە اتا-اناسىمەن بىرگە كەلۋى كەرەك دەگەن زاڭعا قاتىستى. ايتپەسە، بالالار ۆيزاسىنىڭ مەرزىمىن ۇزارتا المايدى، سايكەسىنشە قازاقستاندا ۇزاق تۇرا المايدى. ءبىراق، كوپ بالالاردىڭ اتا-اناسىمەن بىرگە كەلۋگە مۇمكىندىگى جوق. شەتەلدە تۇراتىن اتا-انا دا مۇندا بالاسىن اكەلۋگە نيەتتى بولعانىمەن، ونى قالدىرىپ كەتەتىن جەرى جوق. وسى رەتتە، شەتەلدىك بالالارعا ارنالعان ينتەرنات-مەكتەپتەر اشۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. مەملەكەت تاراپىنان وسىعان رۇقسات بەرىلىپ، بالالارعا جاۋاپكەرشىلىك الىنۋ كەرەك. سوندا ءبىر جاعى وقىتۋ، ءبىر جاعى بەيىمدەۋ پروسەسى ورىن الادى. ءبىر وتباسىن كوشىرۋگە كەتەتىن اقشاعا ون بالانى اكەلىپ وقىتقان ارتىق دەۋگە نەگىز بار. ناتيجەسىندە، كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ اراسىنان قازاقستان ءۇشىن قۇندى، مىقتى ماماندار شىعادى».
جۋرناليست ەرنات قاشقىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، اتاجۇرتىنا كەلگەن جەتكىنشەكتەردىڭ ەلدە ءبىلىم الۋىنا جاستارى ازايىپ جاتقان اۋىلدى جەرلەر قىزىعۋشىلىق تانىتادى.
ەرنات قاشقىنوۆ – جۋرناليست، اۋدارماشى: «شەتەلدەگى قازاققا وتان كەرەك. ال ءوز ەلىمىزدەگى قازاققا قازاق كەرەك. وسى ەكەۋىن ۇشتاستىرۋعا بولادى دەپ ويلايمىن. مەن ءوزىم قاراعاندى وبلىسى اقتوعاي اۋدانىنىڭ تۋماسىمىن. سول جاقتا ءۇش سەلولىق وكرۋگتىڭ اكىمى جاقىندا مەنىمەن حابارلاستى. ءبىز باردىق. نارمانبەت، ءجامشى جانە قاراتال دەگەن اۋىلدار ەكەن. وسى اۋىلداردا بالالار سانى ازايىپ كەتكەن توعىز، ون ءبىر جىلدىق مەكتەپتەر بار. جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ مۇددەسى – سول مەكتەپتەردى جاپتىرماۋ. ولارعا بالا كەرەك، قازاق تاپپاي وتىر. اۋىلعا كوشىپ كەلگەن ادامدارعا تۇراتىن دايىن ۇيلەر بار. تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، اتالعان اۋىلداردىڭ جەرى مال شارۋاشىلىعىنا ارنالعان شۇرايلى كەلگەن. سايكەسىنشە، كاسىپ تە جۇرگىزۋگە بولادى. وسى ماسەلەنى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە زەرتتەۋ كەرەك. سەبەبى، قازاققا سۇرانىپ تۇرعان جەرلەر كوپ».
اتاجۇرتقا كۇنى كەشە ورالعان قۋانىش ءىلياس وزگە ەلدەگى قانداستاردىڭ ادەبي، مادەني، تاريحي ەڭبەكتەرىن ساقتاپ قالۋ ماسەلەسىنە توقتالدى. اقىن قانداستارىمىزدىڭ رۋحاني مۇراسىنىڭ ەلەكتروندىق نۇسقاسىن جاساقتاۋدى ۇسىندى.
قۋانىش ءىلياس – اقىن: «مەنىڭ قىتايدان كوشىپ كەلگەنىمە ەكى-اق اي بولدى. وتباسىمنىڭ كوشكەنىنە جارتى جىل. كوشى-قون ماسەلەسىنە قاتىستى ايتار بولساق، ءبىز تەك ادامدى عانا اكەلە الامىز. مال قالىپ قويسا، مال ساتىپ الا الامىز. جەر قالسا، جەردى دە الۋعا، وندىرۋگە بولادى. ءبىراق، سول جەرگە ءسىڭىپ كەتكەن تەرىمىزدى، ول جەرگە جاراتقان مادەنيەتىمىزدى، كوركەم ونەرىمىزدى، تاڭبالى تاستان باستالاتىن تاريحىمىزدى، ءبىز، وكىنىشكە قاراي، اكەلە المايمىز. ءبىزدىڭ سورەدە تۇرعان قانشاما تاريحي، مادەني، ادەبي كىتاپتارىمىز كەلمەسكە كەتتى. تاريحي وتاننان كەتكەنىمىزگە ءۇش عاسىر تولعان قازاقتارمىز. ءبىزدىڭ كوز جاسىمىزدان، ساعىنىشىمىزدان تۋعان، سول جەردەگى بۇكىل قازاققا ازىق بولاتۇعىن ۇلكەن ادەبيەت، مادەنيەت قورى، شەجىرە قالىپتاستى. وسى نارسەنىڭ بارلىعى ساياسات قۇربانى بولدى دەپ قاراپ وتىرۋعا ءتيىستى ەمەسپىز دەپ ەسەپتەيمىن. ۇلكەن قوردىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسىن جاساۋ سياقتى جۇمىستاردى ۇيىمداستىرساق تا، قۇندىلىقتى قالاي دا قۇتقارىپ قالۋ كەرەك».
جيىن بارىسىندا ايتىلعان ۇتىمدى پىكىرلەر مەن ۇسىنىستار «وتانداستار» قورى مەن دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ بىرىككەن قىزمەتىندە ەسكەرىلەتىنى ايتىلدى.
