مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسىمەن بيىل قازاقستاندا العاش رەت ۇلتتىق كىتاپ كۇنى اتالىپ وتىلەدى. 2024 جىلى ۇلتتىق قۇرىلتاي وتىرىسىندا جاريالانعان بۇل شەشىم جەكە تۇلعانىڭ دامۋىنداعى كىتاپتىڭ رولىنە قوعامنىڭ نازارىن بۇرۋعا، سونداي-اق جوعارى وقۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان، دەپ حابارلايدى Ulys مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ.
مەرەكەلىك كۇنگە دايىندىق اياسىندا 2025 جىلعى 14-18 ءساۋىر ارالىعىندا EGOV mobile پلاتفورماسىندا ازاماتتار اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىلدى.
ايتا كەتەرلىگى، ساۋالناماعا ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىنەن 46 190 ادام قاتىستى. ونىڭ ىشىندە 50،7% – ايەل جانە 49،3% – ەر؛ 70% – قازاق، 18% – ورىس جانە 12% – باسقا ەتنوستار؛ 21% (18-29 جاس)، 50% (30-45 جاس)، 22% (46-60 جاس)، 5% (61 جاستان جوعارى).
ساۋالنامانىڭ ماقساتى – حالىقتىڭ كىتاپقا قاتىستى قىزىعۋشىلىعىن زەرتتەۋ، كىتاپ وقۋعا دەگەن جالپى كوزقاراستى انىقتاۋ. الىنعان ناتيجەلەر وزەكتى تەندەنسيالاردى كورسەتەدى جانە كىتاپ وقيتىن ۇلتتى قالىپتاستىرۋ الەۋەتىن جاڭا كوزقاراسپەن باعامداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم بولىگى (57،3%) تۇراقتى نەگىزدە كىتاپ وقيدى. سوسيولوگيالىق دەرەكتەر قازاقستاندىقتار كىتاپ وقۋدى نەگىزىنەن ءبىلىم جانە اقپارات الۋ ءۇشىن پايدالاناتىنىن كورسەتەدى.
رەسپوندەنتتەردىڭ 31% جىلىنا 1-3 كىتاپ، 26.3% 3 كىتاپتان ارتىق وقيدى. بۇل كورسەتكىش – حالىقتىڭ ەداۋىر بولىگىندە وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ ساقتالعانىن كورسەتەدى.
بۇل رەتتە كىتاپقۇمار نازىك جاندىلاردىڭ سانى (58.7%) ەر-ازاماتتارعا (55%) قاراعاندا كوبىرەك ەكەنى بايقالادى.
وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق جاس ساناتىنا بايلانىستى دا قۇبىلاتىنىن كورسەتتى: كىتاپ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق نەگىزىنەن 18-29 جاس ارالىعىنداعىلار مەن اعا بۋىن (61 جاستان اسقان) ادامدار اراسىندا باسىم. ال 30-45 جاس ارالىعىنداعى ادامدار سالىستىرمالى تۇردە از وقيدى. الايدا، سۇرالعانداردىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى (30.6%) ۋاقىتتىڭ جوقتىعىنان مۇلدەم كىتاپ وقىمايتىنىن مويىندادى.
ال جالپى سۇرالعانداردىڭ تەك 6.2% كىتاپ وقۋعا ەشقانداي قىزىعۋشىلىق جوق دەپ كورسەتكەن. بۇل ەگەر مۇمكىندىك جاساسا قوعامنىڭ كىتاپقا قىزىعۋشىلىق الەۋەتىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن كورسەتەدى.
تاريحي مازمۇنداعى كىتاپتار – تاڭداۋلى جانرلار رەيتينگىنىڭ كوشباسشىسى (26.4%).
قازاقستاندىق وقىرماندار كىتاپ جانرلارى اراسىندا تاريح، تاريحي روماندار، ءومىرباياندار جانە پۋبليسيستيكالىق كىتاپتارعا باسىمدىق بەرەدى (20.5%).
ءاربىر التىنشى تاڭداۋ – شىتىرمان وقيعالار، ماحاببات روماندارى، دەتەكتيۆتەر (16.3%).
ءارى قاراي وقىرمانداردى قىزىقتىراتىن جانرلاردىڭ اراسىندا:
- پسيحولوگيا، ءوزىن-وزى دامىتۋ كىتاپتارى (15.4%)؛
- وقۋلىقتار، عىلىمي جانە كاسىبي ادەبيەتتەر (8.2%)
- كلاسسيكالىق ادەبيەت (7.7%)؛
ەرلەر مەن ايەلدەر وزدەرى ءۇشىن ءارتۇرلى جانرلاردى تاڭدايدى.
ەر-ازاماتتار كوبىنە تاريحي كىتاپتار، سونىمەن قاتار عىلىمي جانە كاسىبي ادەبيەتتەردى دۇرىس كورەدى. ال نازىك جاندىلار شىتىرمان وقيعالار، ماحاببات تۋرالى روماندار، دەتەكتيۆتەر، سونىمەن قاتار پسيحولوگيا، ءوزىن-وزى دامىتۋ تۋرالى كىتاپتاردى ۇناتادى.
جالپى، قازاقستاندىقتاردىڭ جانر بويىنشا قالاۋلارى، سونداي-اق مازمۇندى ادەبيەتكە دەگەن تۇراقتى قىزىعۋشىلىقتارى – ينتەلەكتۋالدى دامۋ مەن قوعامنىڭ ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋگە دەگەن ۇمتىلىسىن ايعاقتايدى.
ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 50،8% كىتاپتاردى ءداستۇرلى قاعاز فورماتىندا، 28% سمارتفوندار ارقىلى، 5،3% ەلەكتروندى پلانشەتتەر ارقىلى وقيدى.
ساۋالناما دەرەكتەرى سيفرلى فورماتىڭ كەڭ تارالۋىنا قاراماستان، قاعاز باسپادان شىققان كىتاپتاردىڭ تانىمالدىلىعى قازاقستاندىقتار اراسىندا ءالى دە جوعارى ەكەندىگىن كورسەتەدى. سۇرالعانداردىڭ جارتىسىنا جۋىعى (50.8%) كىتاپتى ءدال وسى فورماتتا وقيتىنىن ايتقان.
ودان كەيىن سمارتفوندار – سۇرالعانداردىڭ ۇشتەن ءبىرى تەلەفوننىڭ ەكرانىنان وقيدى (28%). قازاقستاندىقتار كىتاپ وقۋ ءۇشىن پايدالاناتىن باسقا دا سيفرلىق تاسىمالداۋشىلار قاتارىندا – ەلەكتروندىق پلانشەتتەر (5.3%) جانە كومپيۋتەرلەر (3.8%) سانالادى.
وقۋدىڭ بالاما ءادىسى – كىتاپتاردى پرينتەرلەردەن باسىپ شىعارۋ ەكەن. مۇنداي ءادىستى ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 1.25% كورسەتتى.
سمارتفوندار، پلانشەتتەر جانە كومپيۋتەرلەر ارقىلى ەلەكتروندى فورماتتا كىتاپ وقۋ تاجىريبەسى جاس قازاقستاندىقتار اراسىندا (18-29 جاس ارالىعىنداعى) ءجيى كەزدەسەدى.
بەلسەندى ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعىلار (46 جاستان 60 جاسقا دەيىن) جانە اعا بۋىن (61 جاستان اسقان) كىتاپتى ءداستۇرلى باسپا فورماتىندا كوبىرەك وقيدى.
ايتا كەتۋ كەرەك، ادەتتە رەسپوندەنتتەر ءبىر ەمەس، بىردەن بىرنەشە ىڭعايلى وقۋ فورماتتارىن قالايدى. ەڭ ءجيى كەزدەسەتىنى – «قاعاز كىتاپ پەن سمارتفون» نۇسقاسى، بۇل اسىرەسە جاستار مەن ورتا جاستاعى ادامدار اراسىندا تانىمال.
جۇرگىزىلگەن تالداۋ سيفرلىق قۇرىلعىلار قازاقستاندىقتاردىڭ وقۋ تاجىريبەسىنەن قاعاز قۇرىلعىلاردى تولىعىمەن ىعىستىرادى دەپ ايتۋعا ءالى نەگىز جوق ەكەنىن كورسەتەدى.
ءاربىر بەسىنشى قازاقستاندىق م.اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» جانە ابايدىڭ «قارا سوزدەرىن» وقىعان.
تانىمال ادەبي شىعارمالار ىشىندە «كوشپەندىلەر» (ءى.ەسەنبەرلين)؛ «قان مەن تەر» (ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ)؛ «اق وردا»، «قازاق حاندىعىنىڭ تاريحى» (راديك تەمىرعالييەۆ)؛ باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ كىتاپتار جيناعى ەرەكشە كوزگە تۇسەدى.
شىعارمالار تىزىمىندەگى ءابسوليۋتتى كوشباسشىلار – م. اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» جانە ابايدىڭ «قارا سوزدەرى». بۇل ۇلى ويشىل اباي يدەيالارىنىڭ قازىرگى قوعام ءۇشىن جوعارى وزەكتىلىگىن تاعى دا كورسەتەدى.
ەڭ تانىمال ادەبي شىعارمالار شوعىرىندا – بەلگىلى قازاق كلاسسيكتەرىنىڭ شىعارمالارى.
