جەتىسۋ وبلىسى «تازا قازاقستان» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا تەك سەنبىلىك شارالارىن  ۇيىمداستىرۋمەن شەكتەلمەي، ءاقپاراتتىق-تۇسىندىرۋ جانە قايىرىمدىلىق باعىتتارىندا دا جۇمىستار اتقارۋدا، دەپ حابارلايدى وبلىس اكىمدىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.

ماسەلەن، جاستارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىندا 1 قاراشا كۇنى «ەكوtime» تاقىرىبىندا جاستارمەن كەزدەسۋ ءوتىپ، قاتىسۋشىلارعا قوقىستى دۇرىس سۇرىپتاۋ جانە سول ارقىلى قايىرىمدىلىقپەن اينالىسۋ جولدارى ءتۇسىندىرىلىپ، ءىس جۇزىندە كورسەتىلدى.

وڭىردەگى ەكوبەلسەندى، ۆولونتەر عازيز امانجول ۇلى  2021 جىلدان بەرى ءوز ءۇيىنىڭ اۋلاسىندا سەللوفان، قاعاز، مەتالل، تۇرمىستىق قالدىقتار جانە پلاستيك بۇيىمدارىن بوشكەگە بولەك سۇرىپتاپ، بارشا ازاماتتاردى اتالعان ىستەن ۇلگى الۋعا شاقىرادى.

ەكوبەلسەندى سۇرىپتالعان قوقىستى شيكىزات قابىلداپ الۋشى كومپانيالارعا اي سايىن وتكىزىپ، تۇسكەن قارجىنى قايىرىمدىلىق قورلارىنا تابىستاپ كەلەدى، سونىڭ ءبىرى «حارەكەت» قورى. بۇل باستاما ءبىر وقپەن ەكى قوياندى اتقانداي دەپ ەسەپتەيدى.

2024 جىلدىڭ تامىز ايىندا رەسپۋبليكالىق اكسياعا قولداۋ ءبىلدىرۋ ماقساتىندا ەكوبەلسەندى ءوزىنىڭ جەكە باستاماسىمەن سپونسورلىق كومەكپەن تالدىقورعان قالاسىنداعى از قامتىلعان وتباسىلارعا 100 دانا قوقىس سۇرىپتايتىن كونتەينەردى تەگىن تاراتىپ، قوقىستى دۇرىس سۇرىپتاۋ جولدارى ءتۇسىندىردى. سونىمەن قاتار، سۇرىپتالعان قوقىستى قابىلدايتىن كومپانيالاردىڭ ءتىزىمىن دە قوسىپ بەرگەن. 

جاقسىمەن پايدالى ىسكە بارشا جەتىسۋلىقتاردى شاقىرامىز!

جالپى، وزدەرىڭىزگە ءمالىم، تەك ەل اۋماعىندا عانا ەمەس، تابيعاتتىڭ قوقىسپەن لاستانۋى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ جەرلەرىنە دە مۇحيتتارعا ۇلكەن زارداپتارىن تيگىزۋدە. جانعان قوقىستار ۋلى حيميكاتتار ءبولىپ، ادام دەنساۋلىعىنىڭ اسقىنۋىنا بىردەن ءبىر سەبەپ بولىپ وتىر. وكىنىشكە وراي، ادامداردىڭ قوقىستى سۇرىپتاۋ مادەنيەتىنە ءالى دە الشاقتاۋ بولىپ تۇر، كەرىسىنشە قوقىستى سەللوففانعا سالىپ، تاستاي سالۋ نەمەسە جولدا كەتىپ بارىپ، كەز-كەلگەن جەرگە لاقتىرا سالۋ سىندى جاعدايلارى ازايماي تۇر.

سونىمەن قاتار، جەتىسۋ وبلىسىنىڭ جاستارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى ۇيىمداستىرۋمەن «تازا ورتا» اكسياسىن ۇيىمداستىردى. اكسياسىنىڭ ماقساتى،  عيمارات تازالىعىن ساقتاۋ بارىسىندا ارتقارىلاتىن تازالىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ،  جۇمىس ورنىندا قاۋىپسىزدىك پەن جايلىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ.  اكسياعا جاستارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى، تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرى قاتىستى.

تازا بولسا تابيعات – امان بولسا ادامزات دەگەن ۇراندى ۇستاي كەلە، ادامزات بالاسىن تابيعاتتى تازا ۇستاۋ ءارقايسىمىزدىڭ مىندەتىمىز دەپ ەسەپتەيمىز. 

ايتا كەتۋ كەرەك،  «تازا قازاقستان» اكسياسى اياسىندا جەتىسۋ وبلىسىندا جالپى 1990 تەحنيكا جۇمىلدىرىلىپ، ناتيجەسىندە 10714 توننا قوقىس شىعارىلىپ، 2445 كم ارىق جەلىسى تازالاندى. وبلىس اۋماعىندا اكسيا كەزىندە 38003 ءتۇپ كوشەت وتىرعىزىلدى.

«تازا قازاقستان» رەسپۋبليكالىق ەكولوگيالىق باعدارلاماسى جەتىسۋ وبلىسىندا بەلسەندى تۇردە ۇيىمداستىرىلىپ، تۇرعىندار تاراپىنان زور قولداۋعا يە بولدى. بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە جالپىۇلتتىق تازالىق شاراسىنا وبلىس بويىنشا 226 مىڭنان استام ادام اتسالىستى.

«تازا قازاقستان» road-ەستافەتاسىنىڭ ءىى-شى كۇنىندە ۆانداليزممەن كۇرەس جالعاسىن تاپتى، دەپ حابارلايدى Ulys.

«AMANAT» پارتياسى جانىنداعى «جاستار رۋحى» جاستار قاناتىنىڭ باستاماسىمەن «تازا قازاقستان» جالپىۇلتتىق ناۋقانى اياسىنداعى road-ەستافەتا جالعاسۋدا.

بۇگىن road-ەستافەتانىڭ ەكىنشى كۇنىندە استانادان شىققان الدىڭعى توپ پەن قاراعاندى بەلسەندىلەرى «سپاسسك» مەموريالدىق كەشەنىنىڭ اۋماعىن قوقىستان جانە ۆانداليزم ىزدەرىنەن تازارتتى. ولار اقسۋ-ايۋلى مەن شەت اۋدانىنىڭ اۋماعىن ءجۇرىپ ءوتىپ، بالقاشقا قاراي بەت الدى. 

«جاستار رۋحى» جاستار قاناتىنىڭ ءتوراعاسى اقەركە يسكاندەروۆا road-ەستافەتا اياسىندا جان-جاقتى جۇمىس جۇرگىزىلەتىنىن ايتتى. 

«بۇگىن road-ەستافەتانىڭ ەكىنشى كۇنىندە قوقىسپەن بىرگە ۆانداليزممەن كۇرەسۋدەمىز. قاراعاندى-بالقاش باعىتىندا كەزدەسكەن ەسكەرتكىشتەردى دە رەتكە كەلتىرۋدەمىز. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ۆاندالدىق ارەكەتتەردىڭ جيىلەپ كەتۋىنە بايلانىستى قىلمىستىق كودەكسكە ارنايى باپ ەنگىزىلىپ، قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى جازالاۋ شارالارى كۇشەيتىلدى. بۇل ۆاندالدارمەن كۇرەستە قولدانىلاتىن جاقسى تاسىلگە اينالدى. بىلتىر قازان ايىندا باستاۋ العان ۆانداليزممەن كۇرەس رەسپۋبليكالىق اكسياسى road-ەستافەتادا دا كورىنىس تابۋدا. اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنا قاراماستان بەلسەندىلەردىڭ كوڭىل-كۇيى جاقسى. كەشە استانا-قاراعاندى تاس جولىندا 1 كۇننىڭ وزىندە 13 توننا قوقىس جينادىق. اۆتوكولىكپەن جول بويىندا كەتىپ بارا جاتقاندا قوقىستار كوزگە كورىنبەيدى. ال شىن مانىندە قورشاعان ورتامىزدا قوقىس وتە كوپ. سوندىقتان جاستار اتىنان بارلىعىڭىزدى تازالىققا، سانالى ەكولوگيالىق ورتا قۇرۋعا شاقىرامىن»، - دەدى ول ءوز سوزىندە.

جاستارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى جارقىنبەك امانتاي ۇلى قوسىلىپ، ۆانداليزمگە ۇشىراعان ەسكەرتكىشتەردى ولارمەن بىرگە رەتكە كەلتىردى.   

«اكسيانىڭ پايداسى زور. مىسالى كۇنى كەشە 3 قاپ قوقىس جينادىم. بۇگىن جاستاردىڭ قاتارىنا قوسىلدىم. ۆاندالداردان كەيىنگى قالعان ءىزدى جويىپ، تاس جولى اۋماعى مەن وعان قاراستى ايماقتاردى قوقىستاردان تازارتۋدامىز. سونداي-اق اقسۋ-ايۋلى حالقىمەن دە كەزدەسىپ ۇلگەردىك»، - دەدى جارقىنبەك امانتاي ۇلى. 

دەپۋتات اقسۋ-ايۋلىدا ازاماتتاردى قابىلداپ، حالىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە قۇلاق استى.

سونداي-اق بەلسەندىلەر قاراعاندى-بالقاش تاس جولى مەن ونىڭ اۋماعىن قوقىستان تازارتىپ، سۇرىپتاۋدا. جينالعان قوقىس قاپتارعا سۇرىپتالىپ، «قازاۆتوجول» ماشينالارىنا تيەلىپ، قوقىس پوليگوندارىنا شىعارىلادى.  قاتتى قالدىقتار «قازاقستاننىڭ قايتالاما شيكىزات وڭدەۋشىلەر قاۋىمداستىعى» باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلەتىن بولادى. 

«وتە جاقسى باستامانىڭ كۋاگەرى بولىپ وتىرمىز. ەكولوگيامىز ءۇشىن قوقىستى سۇرىپتاۋ وتە ماڭىزدى. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، دامىعان ەلدەر تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتادان وڭدەپ، بارىنشا كادەگە جاراتۋدا. بۇل ءۇردىس بىزگە دە اسا قاجەت. سۇرىپتاۋ – قوقىس كولەمىن ازايتۋعا، تابيعي رەسۋرستاردى ۇنەمدەۋگە جانە ەلدەگى ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان جاستار قاناتىنىڭ بۇل باستاماسىنا ءبىز قۋانا قولداۋ بىلدىرۋدەمىز»، - دەيدى قاۋىمداستىق ءتوراعاسى باتىربەك اۋباكىروۆ.

ەسكە سالا كەتەيىك، بىلتىر 20 قازاندا «جاستار رۋحى» جاستار قاناتى قازاقستاننىڭ تاريحي، مادەني جانە تابيعي مۇراسىن ۆانداليزمنەن ساقتاۋعا باعىتتالعان رەسپۋبليكالىق اۋقىمدى اكسيانى باستادى. 2500-دەن استام «جاستار رۋحى» بەلسەندىسى مەن ۆولونتەرى 500-دەن اسا تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەردى تازارتتى. اكسيا بارىسىندا «تاڭبالى تاس» پەتروگليفتەرىن، «اقباۋىر» شاتقالىن، ش. قۇدايبەردى ۇلىنىڭ، س. سەيفۋلليننىڭ، بوگەنباي باتىر، كەنەسارى حان ەسكەرتكىشتەرىن، «تەكتۇرماس» كەسەنەسىن، «ىبىقتى ساي» شاتقالىن، قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى ماڭىنداعى  قورعانىن، «شاقپاق اتا»، «سۇلتان ءۇپى»، «قارامان اتا» جەراستى مەشىتتەرىن قوقىستار مەن جازۋلاردان تازارتتى. اكسيا كۇنى بۇگىنگە دەيىن رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماقتارىندا جالعاسۋدا.

رەسپۋبليكالىق ەكولوگيالىق «تازا قازاقستان» اكسياسى تۇركىستان وبلىسىندا قارقىندى جۇرۋدە. اكسيا اياسىندا بۇگىن ارىس قالاسىندا سەنبىلىك ءوتىپ، شاراعا قالالىق ءماسليحاتتاردىڭ دەپۋتاتتارى، مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ قىزمەتكەرلەرى، ەڭبەك ۇجىمدارىنىڭ وكىلدەرى، قالا جاستارى اتسالىستى.

ەكوبەلسەندىلەر اعاش تۇپتەرىن اكتەپ، جاسىل جەلەكتىڭ تۇپتەرى مەن جول جيەكتەرىن ارامشوپتەردەن تازالادى. «تازا قازاقستان» اكسياسىنىڭ باستى ماقساتى – ءۇيىمىز بەن تۋعان جەرىمىزدى تازا ۇستاۋ، قوقىس شاشپاۋ، حالىق اراسىندا ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى ساقتاۋدى ۇيرەتۋ.

«تازا قازاقستان» اكسياسى باستالعان ءساۋىر ايىنان بەرى تۇركىستان وبلىسى بويىنشا وبلىستاعى 2500-دەن استام ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا (1421 بالاباقشا، 1052 مەكتەپ، 50 كوللەدج) ەكولوگيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرا وتىرىپ، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى قورعاۋعا، حالىقتى قورشاعان ورتانى لاستاماۋعا ۇيرەتۋ.

بالالاردى تابيعاتقا ۇقىپتى قاراۋعا تاربيەلەيتىن 2000-عا جۋىق اشىق ساباق، 650 كەزدەسۋ، 960 دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزىلگەن. اكسيا اياسىندا وبلىستا مەديسينالىق نىسانداردىڭ اۋماعىندا 10 957 دانا ءتۇپ اعاشتارى وتىرعىزىلىپ، 61 842 اعاش تۇپتەرىنە اكتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.

سونداي-اق، وبلىس اۋماعىندا ورنالاسقان تۋريستىك نىساندار اۋماقتارىنا سانيتارلىق تازالاۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ بويىنشا ازىرلەنگەن جول كارتاسىنا سايكەس، ق.ياساۋي كەسەنەسى، وتىرار قالاشىعى، ۇكاش-اتا كەسەنەسى، «شاعا» تۋريستىك – رەكراسيالىق ورتالىعى، «اقمەشىت» جەراستى ۇڭگىرى، «دومالاق انا» كەسەنەسى مەن بۇلاعى، ءبيبى ءماريام كەسەنەسى، شاحان اتا كەسەنەسى، ۇكاشا اتا كەسەنەسى، گاۋحار انا كەسەنەسى، ارىس مۋزەي عيماراتى، شاممات يشان مۋزەيى، ەرۋبايەۆ مۋزەيى سىندى كيەلى جانە تاريحي ورىنداردا تازالىق اكسيالارى ۇيىمداستىرىلدى.

سونىمەن قاتار، تۇركىستان وبلىسى ۆولونتەرلىك ۇيىمداردىڭ باستاماسىمەن «جاس تۇركىستان» ەرىكتىلەر اسسوسياسياسى قۇرىلىپ، «بۇل سەنىڭ ءوڭىرىڭ» اكسياسى نەگىزىندە تيمبيلدينگ ءوتتى.

جاستار «Taza Alem» ۇلتتىق جوباسى بويىنشا «قورشاعان ورتانى تازا ۇستاۋ - ءاربىر ازاماتتىڭ بورىشى» تاقىرىبى اياسىندا جازعى شومىلۋ ماۋسىمداعى وزەن، كول ماڭدارىن تازالاۋدا.

وبلىسقا قاراستى اۋدان، قالالاردا «تازا جاعاجاي»، «ءوز ءومىرىڭ - ءوز قولىڭدا» تاقىرىبى اياسىندا، شومىلۋ ماۋسىمىنداعى قاۋىپسىزدىكتىڭ الدىن الۋ ماقساتىنداعى ءۇنپاراقشالار تاراتىلۋدا. «ەكو ۆولونتەر» اتتى ەرىكتى جاستار كيەلى ولكەلەر مەن وزەن، تاۋلاردا قوقىس ىزدەۋ سايىسى ءوتتى.

اكسياعا اتسالىسىپ جۇرگەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ وبلىستىق 11 ەتنو مادەني بىرلەستىكتەر مۇشەلەرى ءار سەنبى كۇنى اۋماقتىق سەنبىلىكتەرگە بەلسەنە قاتىسىپ كەلەدى.

ەتنوستار كوپ ورنالاسقان سايرام، ساۋران، جەتىساي، ماقتارال، كەلەس،تولەبي اۋداندارىندا اسسامبلەيا جاستارى «بىرلىگىمىز جاراسقان» تاقىرىبىندا پلوگينگ سايىستارى ارقىلى اينالانى تازارتۋ اكسيالارىن ءداستۇرلى تۇردە وتكىزۋدە. سايرام اۋدانىندا «قوقىستان قۇندى زاتتار جاساۋ يدەيالارى» جۇزەگە اسىرىلۋدا.

«Generation» قوعامدىق بىرلەستىگى سايرام اۋدانىنداعى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىمەن بىرلەسكەن 36 ەكولوگيالىق اكسيا وتكىزدى. اتالعان اكسيا بويىنشا 15 تونناعا جۋىق قايتالاما شيكىزات ساتىپ الىنىپ، قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلدى. بۇل رەتتە، قوقىستى ارنايى جەرگە اپارۋدىڭ قاجەتى جوق، بۇل ءوز كەزەگىندە ونى اپاراتىن جول مەن جەرگىلىكتى ايماقتاردى تازا ۇستاۋعا ءوز سەپتىگىن تيگىزۋدە.

توپىراق سۋلارىن قورعاۋ جانە جەردىڭ توزۋىمەن كۇرەسۋ ماقساتىندا تولەبي اۋدانى، لەنگىر قالاسىندا ورنالاسقان مۇگەدەك بالالاردىڭ مەكتەپ-ينتەرناتى ءۇشىن ەكوسانتۋالەت قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ جوسپارلانۋدا.

وبلىستا ەكولوگيالىق باعىتتا 4 ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم جۇمىس جاسايدى. «وگەم» قوعامدىق بىرلەستىگىن تاراپىنان تابيعي ايماقتى ساقتاپ قالۋ ماقساتىندا ەكواگروتۋريزمدى دامىتۋ بويىنشا جاڭا جوبا ىسكە اسۋدا. اتالعان جوبا وڭىرگە كەلگەن تۋريستەرگە «جاسىل» تەحنولوگيالاردى كۇندەلىكتى ومىرگە ەندىرۋ بويىنشا شەبەر-سىنىپتار كورسەتىلىپ، دەموۋچاسكەلەردە 16 ساياحات جۇرگىزىلدى. تابيعي جولمەن ەنەرگيا كوزىن اشىپ، ءوڭىردىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ بويىنشا دا ءبىرقاتار شارالار اتقارىلدى. «وگەم»، «ەكو-اتامەكەن» قوعامدىق بىرلەستىكتەرى سايرام-وگەم، قاراتاۋ قورىقتارىنداعى تابيعاتتى قورعاۋ ماقساتىندا 7 ەكواكسيا وتكىزىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندار مەن تۋريستەردىڭ ەكولوگيالىق مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋدا ۇلەسى ەرەكشە بولدى.

الداعى ۋاقىتتا «قازاۆتوجول» ۇلتتىق كومپانياسى» اق ارقىلى تۇركىستان وبلىسى ايماعىندا ورنالاسقان اقىلى اۆتوجولداردىڭ باقىلاۋ بەكەتتەرىنەن وتكەن اۆتوكولىك يەلەرىنە «قۇرمەتتى جول جۇرگىزۋشى، تازالىق ساقتاپ، جول بويىندا قوقىس تاستاماۋلارىڭىزدى سۇرايمىز! بۇل – ءبىزدىڭ قازاقستان، بۇل – تازا قازاقستان!» ءماتىندى SMS-حابارلامالاردى جىبەرۋ جوسپارلانۋدا. وبلىس اكىمى دارحان ساتىبالدىنىڭ باستاماسىمەن «ۇلگىلى اۋىل» وبلىستىق بايقاۋى باستاۋ الدى. بۇل ءوز كەزەگىندە «تازا قازاقستان» ەكولوگيالىق اكسياسىنىڭ جالعاسى بولىپ تابىلادى.

بايقاۋ ەكى كەزەڭنەن تۇرادى: 1-كەزەڭ – اۋداندىق، ياعني وبلىستاعى 15 اۋدان، قالادا بايقاۋدىڭ اۋداندىق كەزەڭىن وتكىزۋ ءۇشىن ارنايى كوميسسيالار قۇرىلىپ، 1 قىركۇيەككە دەيىن قۇجاتتار قابىلدانادى. جەڭىمپاز اۋىلدار وبلىستىق كوميسسياعا ۇسىنىلىپ، 1 قاراشاعا دەيىن «ۇلگىلى اۋىل» جەڭىمپازى انىقتالادى. ەكولوگيالىق اكسيانى تابىستى جۇزەگە اسىرعان اۋىلدار اراسىنان جەڭىپ شىققان جۇلدەگەرگە ءبىر الەۋمەتتىك نىسان سالىنادى. بىرەگەي جوبا «TurkistanTV» تەلەرناسى ەفيرىندە «ۇلگىلى اۋلا» تەلەجوباسى ارقىلى ناسيحاتتالۋدا.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، وسى باعىتتاعى جۇمىستار ءبىر رەتتىك اكسيا ەمەس، ەلىمىزدى كوگالداندىرۋ جانە اباتتاندىرۋ باعىتىنداعى تۇراقتى تۇردە ىسكە اسىرىلاتىن جۇمىستار بولىپ جالعاسىن تاباتىن بولادى.