«تازا قازاقستان» road-ەستافەتاسىنىڭ ءىى-شى كۇنىندە ۆانداليزممەن كۇرەس جالعاسىن تاپتى، دەپ حابارلايدى Ulys.

«AMANAT» پارتياسى جانىنداعى «جاستار رۋحى» جاستار قاناتىنىڭ باستاماسىمەن «تازا قازاقستان» جالپىۇلتتىق ناۋقانى اياسىنداعى road-ەستافەتا جالعاسۋدا.

بۇگىن road-ەستافەتانىڭ ەكىنشى كۇنىندە استانادان شىققان الدىڭعى توپ پەن قاراعاندى بەلسەندىلەرى «سپاسسك» مەموريالدىق كەشەنىنىڭ اۋماعىن قوقىستان جانە ۆانداليزم ىزدەرىنەن تازارتتى. ولار اقسۋ-ايۋلى مەن شەت اۋدانىنىڭ اۋماعىن ءجۇرىپ ءوتىپ، بالقاشقا قاراي بەت الدى. 

«جاستار رۋحى» جاستار قاناتىنىڭ ءتوراعاسى اقەركە يسكاندەروۆا road-ەستافەتا اياسىندا جان-جاقتى جۇمىس جۇرگىزىلەتىنىن ايتتى. 

«بۇگىن road-ەستافەتانىڭ ەكىنشى كۇنىندە قوقىسپەن بىرگە ۆانداليزممەن كۇرەسۋدەمىز. قاراعاندى-بالقاش باعىتىندا كەزدەسكەن ەسكەرتكىشتەردى دە رەتكە كەلتىرۋدەمىز. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ۆاندالدىق ارەكەتتەردىڭ جيىلەپ كەتۋىنە بايلانىستى قىلمىستىق كودەكسكە ارنايى باپ ەنگىزىلىپ، قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى جازالاۋ شارالارى كۇشەيتىلدى. بۇل ۆاندالدارمەن كۇرەستە قولدانىلاتىن جاقسى تاسىلگە اينالدى. بىلتىر قازان ايىندا باستاۋ العان ۆانداليزممەن كۇرەس رەسپۋبليكالىق اكسياسى road-ەستافەتادا دا كورىنىس تابۋدا. اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنا قاراماستان بەلسەندىلەردىڭ كوڭىل-كۇيى جاقسى. كەشە استانا-قاراعاندى تاس جولىندا 1 كۇننىڭ وزىندە 13 توننا قوقىس جينادىق. اۆتوكولىكپەن جول بويىندا كەتىپ بارا جاتقاندا قوقىستار كوزگە كورىنبەيدى. ال شىن مانىندە قورشاعان ورتامىزدا قوقىس وتە كوپ. سوندىقتان جاستار اتىنان بارلىعىڭىزدى تازالىققا، سانالى ەكولوگيالىق ورتا قۇرۋعا شاقىرامىن»، - دەدى ول ءوز سوزىندە.

جاستارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى جارقىنبەك امانتاي ۇلى قوسىلىپ، ۆانداليزمگە ۇشىراعان ەسكەرتكىشتەردى ولارمەن بىرگە رەتكە كەلتىردى.   

«اكسيانىڭ پايداسى زور. مىسالى كۇنى كەشە 3 قاپ قوقىس جينادىم. بۇگىن جاستاردىڭ قاتارىنا قوسىلدىم. ۆاندالداردان كەيىنگى قالعان ءىزدى جويىپ، تاس جولى اۋماعى مەن وعان قاراستى ايماقتاردى قوقىستاردان تازارتۋدامىز. سونداي-اق اقسۋ-ايۋلى حالقىمەن دە كەزدەسىپ ۇلگەردىك»، - دەدى جارقىنبەك امانتاي ۇلى. 

دەپۋتات اقسۋ-ايۋلىدا ازاماتتاردى قابىلداپ، حالىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە قۇلاق استى.

سونداي-اق بەلسەندىلەر قاراعاندى-بالقاش تاس جولى مەن ونىڭ اۋماعىن قوقىستان تازارتىپ، سۇرىپتاۋدا. جينالعان قوقىس قاپتارعا سۇرىپتالىپ، «قازاۆتوجول» ماشينالارىنا تيەلىپ، قوقىس پوليگوندارىنا شىعارىلادى.  قاتتى قالدىقتار «قازاقستاننىڭ قايتالاما شيكىزات وڭدەۋشىلەر قاۋىمداستىعى» باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلەتىن بولادى. 

«وتە جاقسى باستامانىڭ كۋاگەرى بولىپ وتىرمىز. ەكولوگيامىز ءۇشىن قوقىستى سۇرىپتاۋ وتە ماڭىزدى. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، دامىعان ەلدەر تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتادان وڭدەپ، بارىنشا كادەگە جاراتۋدا. بۇل ءۇردىس بىزگە دە اسا قاجەت. سۇرىپتاۋ – قوقىس كولەمىن ازايتۋعا، تابيعي رەسۋرستاردى ۇنەمدەۋگە جانە ەلدەگى ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان جاستار قاناتىنىڭ بۇل باستاماسىنا ءبىز قۋانا قولداۋ بىلدىرۋدەمىز»، - دەيدى قاۋىمداستىق ءتوراعاسى باتىربەك اۋباكىروۆ.

ەسكە سالا كەتەيىك، بىلتىر 20 قازاندا «جاستار رۋحى» جاستار قاناتى قازاقستاننىڭ تاريحي، مادەني جانە تابيعي مۇراسىن ۆانداليزمنەن ساقتاۋعا باعىتتالعان رەسپۋبليكالىق اۋقىمدى اكسيانى باستادى. 2500-دەن استام «جاستار رۋحى» بەلسەندىسى مەن ۆولونتەرى 500-دەن اسا تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەردى تازارتتى. اكسيا بارىسىندا «تاڭبالى تاس» پەتروگليفتەرىن، «اقباۋىر» شاتقالىن، ش. قۇدايبەردى ۇلىنىڭ، س. سەيفۋلليننىڭ، بوگەنباي باتىر، كەنەسارى حان ەسكەرتكىشتەرىن، «تەكتۇرماس» كەسەنەسىن، «ىبىقتى ساي» شاتقالىن، قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى ماڭىنداعى  قورعانىن، «شاقپاق اتا»، «سۇلتان ءۇپى»، «قارامان اتا» جەراستى مەشىتتەرىن قوقىستار مەن جازۋلاردان تازارتتى. اكسيا كۇنى بۇگىنگە دەيىن رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماقتارىندا جالعاسۋدا.

جەتىسۋ وبلىسى «تازا قازاقستان» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا تەك سەنبىلىك شارالارىن  ۇيىمداستىرۋمەن شەكتەلمەي، ءاقپاراتتىق-تۇسىندىرۋ جانە قايىرىمدىلىق باعىتتارىندا دا جۇمىستار اتقارۋدا، دەپ حابارلايدى وبلىس اكىمدىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.

ماسەلەن، جاستارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىندا 1 قاراشا كۇنى «ەكوtime» تاقىرىبىندا جاستارمەن كەزدەسۋ ءوتىپ، قاتىسۋشىلارعا قوقىستى دۇرىس سۇرىپتاۋ جانە سول ارقىلى قايىرىمدىلىقپەن اينالىسۋ جولدارى ءتۇسىندىرىلىپ، ءىس جۇزىندە كورسەتىلدى.

وڭىردەگى ەكوبەلسەندى، ۆولونتەر عازيز امانجول ۇلى  2021 جىلدان بەرى ءوز ءۇيىنىڭ اۋلاسىندا سەللوفان، قاعاز، مەتالل، تۇرمىستىق قالدىقتار جانە پلاستيك بۇيىمدارىن بوشكەگە بولەك سۇرىپتاپ، بارشا ازاماتتاردى اتالعان ىستەن ۇلگى الۋعا شاقىرادى.

ەكوبەلسەندى سۇرىپتالعان قوقىستى شيكىزات قابىلداپ الۋشى كومپانيالارعا اي سايىن وتكىزىپ، تۇسكەن قارجىنى قايىرىمدىلىق قورلارىنا تابىستاپ كەلەدى، سونىڭ ءبىرى «حارەكەت» قورى. بۇل باستاما ءبىر وقپەن ەكى قوياندى اتقانداي دەپ ەسەپتەيدى.

2024 جىلدىڭ تامىز ايىندا رەسپۋبليكالىق اكسياعا قولداۋ ءبىلدىرۋ ماقساتىندا ەكوبەلسەندى ءوزىنىڭ جەكە باستاماسىمەن سپونسورلىق كومەكپەن تالدىقورعان قالاسىنداعى از قامتىلعان وتباسىلارعا 100 دانا قوقىس سۇرىپتايتىن كونتەينەردى تەگىن تاراتىپ، قوقىستى دۇرىس سۇرىپتاۋ جولدارى ءتۇسىندىردى. سونىمەن قاتار، سۇرىپتالعان قوقىستى قابىلدايتىن كومپانيالاردىڭ ءتىزىمىن دە قوسىپ بەرگەن. 

جاقسىمەن پايدالى ىسكە بارشا جەتىسۋلىقتاردى شاقىرامىز!

جالپى، وزدەرىڭىزگە ءمالىم، تەك ەل اۋماعىندا عانا ەمەس، تابيعاتتىڭ قوقىسپەن لاستانۋى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ جەرلەرىنە دە مۇحيتتارعا ۇلكەن زارداپتارىن تيگىزۋدە. جانعان قوقىستار ۋلى حيميكاتتار ءبولىپ، ادام دەنساۋلىعىنىڭ اسقىنۋىنا بىردەن ءبىر سەبەپ بولىپ وتىر. وكىنىشكە وراي، ادامداردىڭ قوقىستى سۇرىپتاۋ مادەنيەتىنە ءالى دە الشاقتاۋ بولىپ تۇر، كەرىسىنشە قوقىستى سەللوففانعا سالىپ، تاستاي سالۋ نەمەسە جولدا كەتىپ بارىپ، كەز-كەلگەن جەرگە لاقتىرا سالۋ سىندى جاعدايلارى ازايماي تۇر.

سونىمەن قاتار، جەتىسۋ وبلىسىنىڭ جاستارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى ۇيىمداستىرۋمەن «تازا ورتا» اكسياسىن ۇيىمداستىردى. اكسياسىنىڭ ماقساتى،  عيمارات تازالىعىن ساقتاۋ بارىسىندا ارتقارىلاتىن تازالىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ،  جۇمىس ورنىندا قاۋىپسىزدىك پەن جايلىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ.  اكسياعا جاستارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى، تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرى قاتىستى.

تازا بولسا تابيعات – امان بولسا ادامزات دەگەن ۇراندى ۇستاي كەلە، ادامزات بالاسىن تابيعاتتى تازا ۇستاۋ ءارقايسىمىزدىڭ مىندەتىمىز دەپ ەسەپتەيمىز. 

ايتا كەتۋ كەرەك،  «تازا قازاقستان» اكسياسى اياسىندا جەتىسۋ وبلىسىندا جالپى 1990 تەحنيكا جۇمىلدىرىلىپ، ناتيجەسىندە 10714 توننا قوقىس شىعارىلىپ، 2445 كم ارىق جەلىسى تازالاندى. وبلىس اۋماعىندا اكسيا كەزىندە 38003 ءتۇپ كوشەت وتىرعىزىلدى.

«تازا قازاقستان» رەسپۋبليكالىق ەكولوگيالىق باعدارلاماسى جەتىسۋ وبلىسىندا بەلسەندى تۇردە ۇيىمداستىرىلىپ، تۇرعىندار تاراپىنان زور قولداۋعا يە بولدى. بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە جالپىۇلتتىق تازالىق شاراسىنا وبلىس بويىنشا 226 مىڭنان استام ادام اتسالىستى.

جامبىل اۋدانى ەرنازار اۋىلىنىڭ كەلىندەرى اراسىندا «ەڭ تازا اۋلا» كونكۋرسى ۇيىمداستىرىلادى، دەپ حابارلايدى  Ulys.

بۇگىندە دارىندى مەكتەپ وقۋشىلارى دا «تازا قازاقستان» اكسياسىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋدا. بۇل كۇنى تاراز قالاسى ءبىلىم ءبولىمىنىڭ تەحنيكالىق شىعارماشىلىق ورتالىعىنىڭ 600-دەن استام تاربيەلەنۋشىسى قوقىس قالدىقتارىنان جاساعان قولونەر بۇيىمدارىن كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنادى.

ماسەلەن، ورتالىق شاكىرتتەرى ۇستازدارىمەن بىرگە جينالعان قوقىس قالدىقتارىنان 200-دەن اسا ءتۇرلى كارتينا، قۋىرشاقتار مەن ىدىستار ازىرلەگەن. وقۋشىلار مۇنداي جۇمىستاردى الداعى ۋاقىتتا دا جالعاستىرۋدى كوزدەپ وتىر.

سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جاس عالىمدارى ەكولوگيانى جاقسارتىپ، ادامداردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان جوبالار ازىرلەگەن. اتاپ ايتقاندا، تاراز قالاسى №7 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ وقۋشىسى د.تاراسەنكونىڭ «جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ»، مەركى اۋدانى م.اۋەزوۆ اتىنداعى مەكتەپ-ليسەيىنىڭ وقۋشىسى ج.جەڭىسحاننىڭ «تازا قالا سىزدەن باستالادى»، جۋالى اۋدانى ءا.بوكەيحان اتىنداعى №15 مەكتەپ-ليسەيىنىڭ وقۋشىسى ا.وڭداسىننىڭ «اقىلدى ەسو-جىلىجاي»، مەركى اۋدانى №44 مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى ا.ەركىن قىزى مەن ءو.ەڭسەبەكتىڭ «ەكىنشى ءومىر سىيلا!» اتتى قوقىس وڭدەيتىن زاۋىت جوبالارى «كونە تاراز» ەتنو-مادەني كەشەنىندەگى «كورمە» زالىندا تانىستىرىلادى.

جامبىل اۋدانى ەرنازار اۋىلىنىڭ كەلىندەرى اراسىندا «ەڭ تازا اۋلا» كونكۋرسى ۇيىمداستىرىلادى. بايقاۋعا 35 جاسقا دەيىنگى 9 كەلىن قاتىسادى. كونكۋرستىڭ ماقساتى – تازالىقتى ساقتاۋ، تۇرعىندار اراسىندا ەكولوگيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ، حالىقتىڭ بىرلىگىن، تاتۋلىعىن ارتتىرىپ، ۇرپاقتار ساباقتاستىعىن جاراسىمدى جالعاستىرۋ.

ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا كونكۋرسقا قاتىسۋشىلاردىڭ جۇمىستارىنا باعا بەرىپ، جەڭىمپازداردى سىيلىقتارمەن ماراپاتتايدى.

سونداي-اق وبلىستىڭ بارلىق اۋدانىندا «ەڭ تازا كوشە»، «ەڭ تازا اۋلا»، «ەڭ بەلسەندى ۆولونتەر» كونكۋرستارى وتكىزىلەدى. اتاپ ايتقاندا، بايزاقتا «ەڭ ۇزدىك ۆولونتەر»، سارىسۋ، قورداي اۋدانىندا «ەڭ ۇزدىك اۋلا»، ت.رىسقۇلوۆتا «ەڭ بەلسەندى تۇرعىن»، تالاستا «ەڭ ۇزدىك كوشە»، شۋدا «ەڭ ۇزدىك اۋلا سىپىرۋشى» كونكۋرسى ۇيىمداستىرىلادى.

سونىمەن قاتار ۆولونتەرلەردىڭ، بەلسەندى ازاماتتاردىڭ، تۇرعىنداردىڭ قاتىسۋىمەن تاراز قالاسى مەن اۋدانداردا سەنبىلىكتەر، تازالىق جۇمىستارى وتكىزىلەدى. اتاپ ايتقاندا، تاراز قالاسىنداعى «مامىر» ساياباعىندا 200-دەن استام قالا تۇرعىنىنىڭ قاتىسۋىمەن سانيتارلىق-تازالىق جۇمىستارى، تالاس وزەنىنىڭ بويىندا، ايشا ءبيبى كوشەسىندە تازالىق جۇمىستارى، ب.مومىش ۇلى كوشەسىندەگى ايالدامالاردى بوياۋ، جۋۋ جۇمىستارى، «ۇلى دالا» شاعىن اۋدانىندا «ءبىزدىڭ اۋلا» اتتى تازالىق جۇمىسى، «قاراسۋ» شاعىن اۋدانىنداعى «اۋليە بۇلاق» كانالىن تازالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.

وسىنداي اكسيالار بارلىق اۋداندا ۇيىمداستىرىلادى. اتاپ ايتقاندا، بايزاق اۋدانىنىڭ ورتالىق ساياباعىندا، جامبىل اۋدانى ايشا ءبيبى كەسەنەسىنىڭ ماڭىندا، قورداي اۋدانىنىڭ ورتالىعىندا، مەركى اۋدانىندا «سىپاتاي باتىر»، سارىسۋ اۋدانىندا «شوقاي داتقا» كەسەنەلەرىنىڭ ماڭىندا، شۋ قالاسى تەمىرجولشىلار ساياباعىندا وتەدى.

2024 جىلى وڭىردەگى ءجول جوندەۋ جۇمىستارىنا 23،1 ملرد تەڭگە ءبولىندى. 469،6 شاقىرىم جول جوندەۋ جۇمىستارى اتقارىلادى. ونىڭ ىشىندە، 155،3 شاقىرىم جەرگىلىكتى ماڭىزى بار اۆتوجول، 286،2 شاقىرىم ەلدى مەكەن كوشەلەرى مەن 28،1 شاقىرىم جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى. تاراز قالاسىندا 140 شاقىرىمنان اسا جول ورتاشا جوندەۋدەن وتەدى. ونىڭ ىشىندە 67،8 شاقىرىمدى قۇرايتىن 117 كوشە، 20،2 شاقىرىم جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى، 73،8 شاقىرىم بولاتىن شاعال جولدى جوندەۋ جوسپارلانعان.

ەسكە سالا كەتەيىك، «تازا قازاقستان» اكسياسى باستالعاننان بەرى وڭىردە 1 770 سەنبىلىك ءوتىپ، وعان 220 مىڭ ادام قاتىستى.

ناتيجەسىندە 60 تاريحي-مادەني ەسكەرتكىش، 143 ساياباق پەن سكۆەر، 816،6 شاقىرىم كانالدار مەن ارىقتار، 3،1 مىڭ شاقىرىم كوشە مەن 109،1 مىڭ اۋلا تازارتىلدى. 11،4 مىڭ توننا قوقىس شىعارىلدى. 60 مىڭعا جۋىق كوشەت وتىرعىزىلىپ، 49 سۋبۇرقاق ىسكە قوسىلدى.

2024 جىلعا اباتتاندىرۋ، كوگالداندىرۋ جانە سانيتارلىق تازالاۋ جۇمىستارىنا جالپى 10،3 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان.

اكسيا جىل سوڭىنا دەيىن جالعاسىپ، تۇرعىن ۇيلەر، جولدار، دەمالىس ساياباقتارى اباتتاندىرىلىپ، جوندەلەتىن بولادى.