بۇگىن باكۋدە ءوتىپ جاتقان تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىعى كەڭەسىنىڭ 7ء-شى وتىرىسىنا قاتىسىپ جاتقان ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ پرەزيدەنتتەرىمەن كەزدەستى.   

elbasy.kz سايتىنىڭ تاراتقان اقپاراتى بويىنشا، قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەجەپ ەردوعانمەن كەزدەسكەن. كەزدەسۋ بارىسىندا تاراپتار تۇركى الەمى ەلدەرى ينتەگراسيالىق ۇدەرىسىنىڭ قازىرگى جاعدايى مەن الداعى پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلاعان. سونىمەن قاتار، ولار ايماقتىق قاۋىپسىزدىكتى جانە ەۋرازيا قۇرلىعى مەملەكەتتەرىنىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى جونىندە پىكىر الماسقان. ال  

ەلباسى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيويەۆپەن كەزدەسۋىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ شاۆكات ميرزيويەۆتىڭ باسشىلىعىمەن قول جەتكىزىلگەن وزبەكستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ناتيجەلەرىنە توقتالعان. سوسىن ول «قازاقستان مەن وزبەكستان وتە جاقىن جانە ماڭىزدى سەرىكتەس. ءوزارا تاۋار اينالىمى 2،5 ميلليارد دوللارعا جەتتى. بۇعان دەيىن مۇنداي كورسەتكىشتەر بولعان ەمەس. بۇل جاقسى پەرسپەكتيۆالارعا جول اشىپ وتىر»، – دەپ اتاپ وتكەن. ال ءوز كەزەگىندە شاۆكات ميرزيويەۆ بولسا، ەكى ەلدىڭ تابىستى ىنتىماقتاستىعىنا كوبىنە قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ ساليقالى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزىلگەنىن ايتقان. سونداي-اق، ش.ميرزيويەۆ وزبەكستانداعى قازاقستان جىلى اياسىندا ءوتىپ جاتقان ءىس-شارالاردىڭ ورىندالۋ بارىسىنا توقتالعان. ال نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام الييەۆپەن كەزدەسۋى بارىسىندا  ەلباسى ەكى ەل قاتىناستارىنىڭ دامۋىنداعى وڭ ديناميكانى اتاپ وتكەن.

– بۇل مەنىڭ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى مارتەبەسىندە سىزدەرگە العاش كەلۋىم. ەلىمىزدە ەكونوميكالىق دامۋ باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋ جانە تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. ءبىزدىڭ قارىم-قاتىناسىمىز قارقىندى دامىپ جاتىر. ءقازىر بىزدە ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ ءۇشىن ءبىراز مۇمكىندىك بار. ساۋدا كولەمىن ارتتىرۋ ماڭىزدى. ءبىز ءتيىستى لوگيستيكانى قۇردىق. ەرتەڭ تۇركى كەڭەسىنىڭ وتىرىسى وتەدى. مەن قۇرمەتتى ءتوراعا مارتەبەسىن قۋانا قابىلدادىم، ويتكەنى مەملەكەتتەرىمىزدىڭ اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا ۇلەس قوسۋدى جالعاستىرعىم كەلەدى، – دەگەن نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

ءوز كەزەگىندە يلحام الييەۆ ەلباسىنا تۇركى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا كەلگەنى ءۇشىن العىس ءبىلدىردى جانە ونىڭ ەكىجاقتى قاتىناستاردى نىعايتۋعا قوسقان ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.

–  قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن ازەربايجان جەرىندە قارسى الۋ ءبىز ءۇشىن زور مارتەبە. ءسىز ازەربايجاننىڭ ۇلكەن دوسىسىز. كوپتەگەن حالىقارالىق ماسەلەلەر بويىنشا ءارقاشان ءبىزدىڭ ەلىمىزدى قولدادىڭىز. ءسىزدىڭ تۇركى تىلدەس ەلدەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋداعى ۇلەسىڭىز وراسان. مەرەيتويلىق ءسامميتتىڭ باكۋدە ءوتىپ جاتقانىنا ءبىز وتە قۋانىشتىمىز، – دەدى ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى. سونىمەن قاتار، يلحام الييەۆ قازاقستان استاناسىنىڭ سالىنۋى باكۋ قالاسىنىڭ دامۋىنا ۇلگى بولعانىن ايتتى.

– مەن قازاقستان استاناسىنىڭ تەز وزگەرگەنىن بايقادىم. ەكسپو كورمەسىن تاماشالاعان كەزدە قۇرىلىستىڭ اۋقىمى مەن ساۋلەتتىك شەبەرلىگىنە ريزا بولدىم. قازاقستاننىڭ بارلىق جەتىستىكتەرى ءسىزدىڭ اتىڭىزبەن بايلانىستى، – دەدى ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى.

ال ەلباسى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سوورونباي جەەنبەكوۆپەن كەزدەسكەن كەزدە تۇركى ينتەگراسياسىن ودان ءارى تەرەڭدەتۋدىڭ ەرەكشە ماڭىزدىلىعى اتالىپ ءوتتى.

– قازاقستان تۇركى الەمىنىڭ بارلىق ەلدەرىمەن سەرىكتەس. مەن كەڭەستىڭ كوپتەگەن ينستيتۋتتارىن قۇرۋعا باستاماشى بولدىم. ەڭ ماڭىزدىسى – ەلدەرىمىز اراسىنداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋ، – دەدى ەلباسى.

ال ءوز كەزەگىندە سوورونباي جەەنبەكوۆ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ تۇركى ەلدەرى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا قوسقان ۇلەسىن اتاپ ءوتىپ، ەلباسىنىڭ تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەتتى ءتوراعاسى مارتەبەسىنە يە بولۋىمەن قۇتتىقتاعان.

سۋرەتتەر elbasy.kz  سايتىنان الىندى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ بەينەكونفەرەنسيا فورماتىندا «سوVID-19 پاندەمياسىمەن كۇرەسۋدەگى نيەتتەستىك جانە ىنتىماقتاستىق» تاقىرىبىندا وتكەن تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەرى ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ (تتمىك) توتەنشە سامميتىنە قاتىستى، دەپ حابارلايدى اقوردا.

جيىننىڭ كۇنتارتىبىندە ۇلتتىق دەڭگەيدە قابىلداناتىن شارالار بويىنشا تاجىريبە الماسۋ، ساۋدا جانە ترانزيت-كولىكتىك بايلانىستاردىڭ ءۇزىلىپ قالماۋىن قامتاماسىز ەتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كۇشەيتۋ جانە تتمىك-عا قاتىسۋشى ەلدەردەگى ازاماتتارعا ءوزارا كومەك كورسەتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتان بولەك شاراعا تتمىك-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارى – ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام الييەۆ، قىرعىزستان پرەزيدەنتى سوورونباي جەەنبەكوۆ، تۇركيا پرەزيدەنتى رەدجەپ تاييپ ەردوعان، وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيويەۆ، شاعىرىلعان قوناق رەتىندە تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ، سونداي-اق تۇركى كەڭەسىنە باقىلاۋشى مارتەبەسىنە يە ماجارستان پرەمەر-مينيسترى ۆيكتور وربان جانە دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باس ديرەكتورى تەدروس ادحانوم گەبرەيەسۋس قاتىستى.

مەملەكەت باسشىسى شاراعا قاتىسۋشىلارعا ارناعان سوزىندە وسى توتەنشە سامميتكە باستاماشى بولعانى ءۇشىن ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام الييەۆكە ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.

سونداي-اق، پرەزيدەنت تتمىك كوشباسشىلارىمەن بىرگە بايلانىسقا شىققان دسۇ باس ديرەكتورى تەدروس ادحانوم گەبرەيەسۋسكە العىس ايتىپ، جاھانعا قاتەر تونگەن سىن ساعاتتا ول باسقارىپ وتىرعان ۇيىمعا الەم جۇرتشىلىعى قۇلاق اسىپ، ەرەكشە ءۇمىت ارتاتىنىن ايتتى.

قازاقستان پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى تاڭدا تۇركى كەڭەسى تولىققاندى كوپجاقتى الاڭعا اينالىپ، ۇيىمنىڭ حالىقارالىق بەدەلى مەن ىقپالى ارتىپ، باۋىرلاس ەلدەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق نىعايىپ كەلەدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ تۇركى كەڭەسىنىڭ توتەنشە ءسامميتى دۇنيەجۇزىنە كوروناۆيرۋس ىندەتى تاراعان كۇردەلى كەزەڭدە ءوتىپ جاتقانىنا نازار اۋداردى. – قازاقتا «التاۋ الا بولسا اۋىزداعى كەتەدى، تورتەۋ تۇگەل بولسا توبەدەگى كەلەدى» دەگەن ماقال بار. ءدال وسىنداي قيىن-قىستاۋ ساتتە بارلىق مەملەكەتتەر كۇش-جىگەرىن جۇمىلدىرۋى ءتيىس. ءبىز دە سول كوشتەن قالماۋىمىز كەرەك، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ پايىمداۋىنشا، كوروناۆيرۋس پاندەمياسىن اۋىزدىقتاۋ جانە ونى ەڭسەرۋ ءۇشىن جەدەل اقپارات الماسۋ، كوروناۆيرۋسقا قارسى ءىس-شارالار جۇرگىزۋ، دياگنوستيكا جاساۋ جانە يننوۆاسيالىق ەمدەۋ تاسىلدەرىن ويلاستىرۋ، عىلىمي ىنتىماقتاستىقتى كۇشەيتۋ اسا قاجەت.

سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسى COVID-19 پاندەمياسى جاعدايىندا ەلىمىز ءۇشىن باۋىرلاس مەملەكەتتەردىڭ ازاماتتارىنا بارىنشا قولعابىس كورسەتەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتا كەلە، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قىرعىزستان مەن تاجىكستانعا (ءار ەلگە 5 مىڭ توننادان ۇن بەرىلەدى) قولداۋ كورسەتىلەتىنى تۋرالى ايتتى.

سونىمەن قاتار، قازاقستان پرەزيدەنتى سامميت قاتىسۋشىلارىن ەلىمىزدە كوروناۆيرۋس ىندەتىنە قارسى قابىلدانىپ جاتقان شارالار، حالىق الدىنداعى الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋ جانە ەكونوميكانى ىنتالاندىرۋ تۋرالى ەگجەي-تەگجەي حاباردار ەتتى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قازىرگى تاڭداعى جاھاندىق داعدارىسقا تويتارىس بەرۋ ءۇشىن تتمىك ەلدەرىنىڭ باسشىلارىن ورتاق كۇش جۇمىلدىرۋعا شاقىرىپ، ءبىرقاتار باستامالارعا توقتالدى. بىرىنشىدەن، مەملەكەت باسشىسى قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرىپ، ناقتى شارالار قابىلداۋ قاجەتتىلىگىن اتتاپ ءوتتى.

"بۇگىندە الەمنىڭ بارلىق دامىعان ەلدەرى ۆاكسينا دايىنداۋمەن اينالىسىپ جاتىر. مەنىڭشە، ءبىزدىڭ دە وسى ۇردىسكە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا مۇمكىندىگىمىز بار. جاقىندا قازاقستاننىڭ عىلىمي ينستيتۋتتارى كوروناۆيرۋستى انىقتايتىن دياگنوستيكالىق تەست جۇيەسىن ازىرلەدى. ءبىز وسى تاجىريبەنى بولىسۋگە دايىنبىز"، – دەپ مالىمدەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

ەكىنشىدەن، قاسىم-جومارت توقايەۆ قازىرگى تاڭدا تۇركى كەڭەسىنىڭ حاتشىلىعىمەن ازىرلەنىپ جاتقان، وتكەن جىلى ۇيىمنىڭ جەتىنشى سامميتىندە ەلباسى، تۇركى كەڭەسىنىڭ قۇرمەتتى ءتوراعاسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ۇسىنعان «تۇركى كەلەشەگى – 2040» اتتى باعدارلاماسىن ەسكە سالدى. – وسى ستراتەگيالىق قۇجاتتى ازىرلەۋ كەزىندە مەديسينا سالاسىنا باسا ءمان بەرۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋدارعىم كەلەدى، — دەدى پرەزيدەنت. سونىمەن قاتار، قازاقستان پرەزيدەنتى كوروناۆيرۋستىڭ تەرىس سالدارى تۇركى كەڭەسىنە مۇشە ەلدەرى اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستارىنا كەرى اسەرىن تيگىزەتىنىن ايتىپ، ونىڭ الدىن-الۋ ءۇشىن بىرلەسكەن «ءىس-شارالار جوسپارىن» ازىرلەۋدى ۇسىندى. – بۇل قۇجاتتا ءوزارا ساۋدانى جانە ينۆەستيسيانى ىنتالاندىرۋ شارالارى كورسەتىلۋى ءتيىس. بۇل تۇرعىدا، تۇركى ساۋدا-ونەركاسىپ پالاتاسىنىڭ جانە تۇركى ينۆەستيسيالىق قورىنىڭ جۇمىسىن جاڭعىرتساق، بارىمىزگە ءتيىمدى بولارى انىق، — دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ. ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق سالاسىن جالعاستىرا كەلە، قاسىم-جومارت توقايەۆ قازىرگى داعدارىستان كەيىن بۇكىل الەم بويىنشا مۇلدەم باسقا ەكونوميكا قالىپتاساتىنى تۋرالى وي ءبىلدىردى.

"ءقازىردىڭ وزىندە ەكونوميكا جەدەل تۇردە سيفرلىق پلاتفورماعا كوشىرىلۋدە. حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ بولجامىنا سايكەس ەكى مىڭ جيىرما ءۇشىنشى جىلى الەمدە ەلەكتروندىق كوممەرسيا نارىعى 2،8 تريلليون دوللارعا دەيىن وسەدى. سوعان دايىن بولۋ – بولاشاقتا تۇراقتى دامۋدىڭ جانە باسەكەگە قابىلەتتى بولۋدىڭ كەپىلى"، — دەدى پرەزيدەنت. ءسوز سوڭىندا قازاقستان پرەزيدەنتى كوروناۆيرۋس ىندەتىن ەڭسەرگەننەن كەيىن ىنتىماقتاستىققا جاڭا سەرپىن بەرۋدىڭ جايىن ويلاستىرۋدى، حالىقتارىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن ەلدەرىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىن باياندى ەتۋ ءۇشىن تۇركى كەڭەسى ەلدەرىمەن تىزە قوسىپ جۇمىس ىستەۋگە دايىن ەكەنىن ايتتى.

بەينەسامميت قورىتىسىندا مەملەكەتتەر باسشىلارى بىرلەسكەن دەكلاراسيا قابىلدادى. 

بۇگىن ازەربايجاننىڭ استاناسى باكۋدە تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىعى كەڭەسىنە (تۇرىك كەڭەسى) مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ VII ءسامميتى بولىپ ءوتتى

جيىنعا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى — ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ،  تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان، وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيويەۆ، ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام الييەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سوورونباي جەەنبەكوۆ، ۆەنگريانىڭ پرەمەر-مينيسترى ۆيكتور وربان، تۇرىكمەنستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى    پۋرلي اگامۋرادوۆ پەن تۇركى كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى باعداد امىرەيەۆ قاتىستى.

الدىمەن سامميتكە قاتىسۋشىلار بىرگە ەستەلىك سۋرەتكە ءتۇستى. سوسىن ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام الييەۆ ءسامميتتى سالتاناتتى تۇردە اشىپ، القالى باسقوسۋعا كەلگەندەرگە ءوز رازىلىعىن ءبىلدىردى. ودان سوڭ ءسوز العان قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سوورونباي جەەنبەكوۆ تۇركى كەڭەسىنىڭ ءتوراعالىعى ازەربايجانعا وتەتىنىن حابارلادى. ىلە-شالا ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام الييەۆ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى — ەلباسى، «تۇركى كەڭەسىنىڭ قۇرمەتتى ءتوراعاسى» نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا «تۇركى الەمىنىڭ جوعارى وردەنىن» تاپسىردى. ودان كەيىن قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى — ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ،  تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان، وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيويەۆ، ۆەنگريانىڭ پرەمەر-مينيسترى ۆيكتور وربان، تۇرىكمەنستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى پۋرلي اگامۋرادوۆ پەن تۇركى كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى  باعداد امىرەيەۆ ءسوز سويلەدى. بۇدان كەيىن كەلەسى ءسامميتتى تۇركيا رەسپۋبيكاسىندا وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. ارى قاراي قۇجاتتارعا قول قويۋ راسىمدەرى جاسالدى. سوڭىندا ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام الييەۆ تۇركى كەڭەسىنە مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ VII ءسامميتىن قورىتىندىلادى. ايتا كەتەرلىگى، بۇل جولى  تۇركى كەڭەسىنە وزبەكستان رەسپۋبليكاسى  تولىققاندى مۇشە بولدى. ءوز كەزەگىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «كەڭەستىڭ قۇرامىنا وزبەكستاننىڭ مۇشە بولۋى – بۇكىل تۇركى تىلدەس قاۋىمداستىق ءۇشىن تاريحي ءارى كوپتەن كۇتكەن وقيعا. بۋداپەشتتە تۇركى كەڭەسىنىڭ وكىلدىگىن اشۋ - ىنتىماقتاستىقتىڭ ەۋروپا ۆەكتورىن دامىتۋدا ەرەكشە ماڭىزدى»،-دەدى. سوسىن ول «بولاشاقتا كەڭەسىمىزدىڭ اتاۋىن قايتا قاراۋدى ۇسىنامىن. تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەر ىنتىماقتاستىعى كەڭەسىن ۇيىم دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرۋگە بولادى دەپ سانايمىن. وسىلايشا، ءبىزدىڭ قۇرىلىمدى «تۇركىتەكتەس مەملەكەتتەر ۇيىمى» دەپ اتاۋعا بولادى»، – دەپ ويىن تۇيىندەدى.

سۋرەتتەر president.az سايتىنان الىندى.