اقش-قا قالاي باردىڭىز؟

2003-2005 جىلدارى ۇلانباتىر قالاسىندا موڭعوليا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە قارجى مامانى بويىنشا وقىپ، ءۇندىستان ۇكىمەتىنىڭ گرانتى بويىنشا 2005 جىلى جازدا پۋنە قالاسىنا اتتاندىم. 2005-2008 جىلعى وقۋ جىلدارىندا ءۇندىستاننىڭ پۋنە ۋنيۆەرسيتەتىنەن ءبىلىم الىپ، ونى قارجىگەر ماماندىعى بويىنشا ءتامامدادىم. سونىمەن ەلگە ورالىپ، 2009 جىلى اقپان ايىنا دەيىن ۇلانباتىر قالاسىنداعى كاپيتال بانكتە Financial Risk analyst ماماندىعى بويىنشا قىزمەت اتقاردىم. بۇل مەنىڭ العاشقى جۇمىس ورنىم بولدى.

2009 جىلى اقش-قا ماگيسترانتۋراعا اتتاندىم.  ءبىر قىزىعى سول،  ماگيسترانتۋرا وقۋىن تۋرا باستاي المادىم. ويتكەنى مەنىڭ ءۇندىستاندا بىتىرگەن باكالاۆر دەڭگەيدەگى ديپلومىم 3 جىلدىق بولىپ سانالادى ەكەن. ال ماگيسترلىك شارتى بويىنشا 4 جىلدىق جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەن بولۋىم كەرەك. سوندىقتان اقش –تا تاعى باكالاۆرياتتا وقي باستادىم. ءبىراق پۋنە جانە موڭعوليا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە العان ساباق كرەديتتەردى كورسەتىپ، قۇجاتتار وتكىزدىم. مۇندا ءبىر جىل ءبىلىم الىپ، 2009-2010 جىلى الەۋمەتتىك عىلىمدارى (social science) ماماندىعى بويىنشا باكالاۆر ءبىتىردىم. سودان كەيىن ماگيستردى 2010-2012 جىلدارى ەكونوميكا سالاسى بويىنشا ءتامامداپ، ارى قاراي PhD دوكتور دارەجەسىن الۋ ءۇشىن 2012-2016 ارالىعىندا ءبىلىمىم مەن بىلىكتىلىگىمدى شىڭدادىم. جالپى العاندا،  PhD دوكتور دارەجەسىن العانعا دەيىن 13 جىل جوعارى ءبىلىم جولىندا تەر توكتىم دەسەم بولادى.

ءسىزدىڭ ماماندىعىڭىزدىڭ ەركەشەلىگى قانداي؟

«ءبىلىم ينەمەن قۇدىق قازعانداي» دەگەندەي ماماندىعىم ءبىلىم جولى بولعاندىقتان كوپ ۋاقىتىم ستۋدەتتەرگە وقيتىن دارىستەرگە دايىندالۋ مەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋمەن وتەدى. قازىرگى بۇكىل دۇنيە تەز وزگەرەتىن جاھاندانۋ زامانىندا بيزنەس پەن وركەنيەت الەمىندە نە بولىپ جاتقانىن ءجىتى باقىلاپ، ءبىلىپ وتىرۋ كەرەك. سوعان وراي ءبىلىم سالاسىندا اشىلعان جاڭالىقتار مەن ادىستەمەلىك تاسىلدەر، جۇمىستا قولدانىلاتىن جاڭا كومپيۋتەرلىك باعدارلامالاردى قاراستىرىپ، وقۋلىق كىتاپ جانە ماتەريالداردى وزگەرتىپ وتىرۋىمىز قاجەت. ودان تىس سوڭعى اكادەميالىق ماقالالاردى وقىپ، ءبىلىم جۇيەسىندە نە بولىپ، قالاي وزگەرىپ جاتقانىن باقىلاپ، زەرتتەۋ جۇمىستارىن دا سوعان قاراي سايكەستىرىپ جۇمىستاۋ كەرەك. اقش كوپ سالالارداعىداي اكادەميالىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا الدا كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ءبىرى. سوندىقتان وسى ەلگە دۇنيەجۇزىنەن ءبىلىمدى ادامدار كوپ كەلىپ، كوپتەگەن عىلىمي جينالىس، كونفەرەنسيالار وتكىزىپ وتىرادى. مەن دە جىلىنا 2-3 رەت وسىنداي كونفەرەنسيالارعا بارىپ قاتىسىپ تۇرامىن.

قاراپايىم وقىرماندارعا وپەراسيالىق تالداۋ، ماتەماتيكالىق ۇلگىلەۋ پروفەسسورى دەگەن دارەجەڭىزدى ءتۇسىندىرىپ بەرسەڭىز؟ ونىڭ بيزنەستى جۇرگىزۋدە ماڭىزى قانداي؟

نەگىزگى تاقىرىبىم – قانداي ءبىر ءونىمنىڭ ديزاين جانە ءوندىرىس پروسەسسىنەن باستاپ تۇتىنۋشىعا دەيىنگى جولىنداعى بارلىق ۇدەرىس جانە ءوندىرىس كەزەڭدەرىندەگى شىعىستى ازايتىپ، تيىمدىلىكتى (efficiency) كوبەيتۋ.  ياعني، قىسقاشا ايتساق، تۇتىنۋشىعا ءونىمدى ەڭ ارزان، ءبىراق ساپالى تۇردە جەتكىزىپ،  قامتاماسىز ەتۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ. سول ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن ماتەماتيكالىق جانە داتا اناليتيكالىق مودەلدەردى شىعارىپ، ونى قولدانۋ بولىپ سانالادى.

قازىرگى ەركىن نارىقتىق ەكونوميكادا الەمدىك باسەكەلەستىككە تۇسەتىن كومپانيالارلار ءۇشىن ونىڭ ماڭىزى وتە زور.

مەن ماگيسترانتۋرا / MBA / وقىتۋلارىن قاداعالايتىن كوميسسيا مۇشەسى بولعاندىقتان ءبىراز ۋاقىتىمدى سوعان جۇمسايمىن.

ورتاشا تاۋلىكتىك جۇمىس كۇنىڭىز قالاي وتەدى؟

كوپ ۋاقىتىمدى  ۋنيۆەرسيتەتتە وتكىزەمىن. ءدارىس وقۋ، ساباق ۇيرەتۋ، ستۋدەنتتەرمەن بىرگە زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ دەگەن سياقتى. ونىڭ سىرتىندا ۋنيۆەرسيتەتتە ءارتۇرلى جۇمىستار اتقاراتىن كوميسسيالار بولادى. مەن ماگيسترانتۋرا / MBA / وقىتۋلارىن قاداعالايتىن كوميسسيا مۇشەسى بولعاندىقتان ءبىراز ۋاقىتىمدى سوعان جۇمسايمىن.

ەڭ كوپ قولداناتىن باعدارلامالارىڭىز قانداي؟

ءقازىر GitHub-تى كوپ قولدانامىن. سونىمەن قاتار ماماندىعىم بويىنشا ءبىر سالادا جۇمىس اتقاراتىن، ءبىراق باسقا جوعارى وقۋ ورىندارىندا  ءدارىس بەرەتىن ادامدارمەن  Slack ارقىلى الەۋمەتتىك جەلىدەگى توپتار سياقتى بايلانىس جاسايمىن.

جۇمىس كەڭسەڭىزدى سۋرەتتەپ بەرسەڭىز؟

ۋاقىت ۇنەمدەۋدىڭ ۇتىمدى ءتاسىلى نە؟

مەن كەلەر اپتادا ىستەيتىن جۇمىستاردى الدىمەن ويلانىپ، ءتىزىمىن جاساپ العان دۇرىس دەپ ويلايمىن. ەرتەڭگى كۇنى سول ءتىزىم ارقىلى جاسالعان  جوسپار بويىنشا جۇمىس اتقارساڭىز، ەڭبەگىڭىز ءونىمدى بولماق. ەگەر جوسپارىڭىز ءساتتى جۇزەگە اسسا، جۇمىسىڭىزدى اياقتاعان سوڭ ءلاززاتقا بولەنەسىز.

اتقارىلاتىن ىستەر ءتىزىمىن قايدا بەلگىلەپ،  قالاي جۇرگىزەسىز؟

ونلاين كۇنتىزبە مەن قابىرعاعا جاپسىرىپ قوياتىن قاعازداردى قولدانامىن.

جۇمىسىڭىزدىڭ وڭ جانە كەرى اسەرلەرى؟

ۋنيۆەرسيتەت كەلەشەك ماماندىق جەتىلدىرەتىن ورتا بولعاندىقتان ونىڭ ماڭىزى زور. ستۋدەنتتەرگە ءدارىس بەرۋ ادىستەمەسىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن كوپ تەر توگۋ قاجەت. سوڭعى كەزدە جاڭالىق بولىپ ەنىپ جاتقان بيزنەستىك امال-تاسىلدەردى ۇنەمى قاداعالاپ، سول ارقىلى زەرتتەۋ تاسىلدەرى مەن وقۋ مازمۇنىن ۇنەمى وزگەرتىپ وتىرعان ءجون. سوندىقتان دا بۇرىڭعى وقۋ جۇيەسىنە قاراعاندا قازىرگى كەزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى ديناميكالىق سەرپىندى وزگەرىس جاساپ كەلەدى. سوعان ىلەسۋ ءۇشىن ۇنەمى وزگەرىستە بولۋ جاعىمەن ەرەكشەلىكتە دەپ ويلايمىن.

وقۋ، ءبىلىم ارقىلى ادام ءوزىن-وزى ۇنەمى دامىتىپ وتىراتىندىقتان جۇمىسىمنىڭ كەرى اسەرى جوق. ءبىراق جاساعان جۇمىس، ىستەگەن ارەكەتتەرىڭنىڭ جەمىسىن ۇزاق ۋاقىتتان كەيىن سەزىنەسىڭ. مىسالى ءبىر اكادەميالىق ماقالا جازعانعا 1-2 جىل ۋاقىت الادى. ونى اكادەميالىق جۋرنالدارعا جىبەرگەن سوڭ ولار تەكسەرىپ كورۋ ءۇشىن 1 جىلدان استام ۋاقىت كەتەدى. ياعني ءبىر ماقالا ەڭ از دەگەندە 2 جىلدا باسپاعا ارەن شىعادى.

ءسىز نەنى ىستەۋگە شەبەرسىز؟

ەشتەڭە. ءبىراق بىلمەگەن جانە ۇيرەنگىم كەلگەن نارسەنى جۇيەلى تۇردە تەز ارادا ۇيرەنىپ، اتقارۋعا ەبىم بار.

ءقازىر قانداي جۇمىسقا نازار اۋدارىپ جاتىرسىز؟

قازىرگى جاعدايدا لوجيستيكا /تاسىمال/ جانە تۇتىنۋشى سۇرانىسىن قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنا زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدەمىن. دالىرەك ايتقاندا، تۇتىنۋشى كەرى قايتارعان تاۋارلاردى ەڭ قىسقا مەرزىمدە از شىعىنمەن قالاي رەتتەۋ جونىندە ماتەماتيكالىق مودەلدەر جاساپ جاتىرمىن.

كىتاپ كوپ وقيسىز با؟ ءدال ءقازىر قانداي كىتاپ نەمەسە ماقالا وقۋداسىز؟

ماماندىعىما قاتىستى كىتاپتار مەن ماقالاردى كوپ قارايمىن. سوڭعى ۋاقىتتا جاقىندا عانا ەكونوميكا سالاسىندا نوبەل سىيلىعىنا يە بولعان ءۇش عالىمنىڭ ەڭبەكتەرىن وقىپ ءجۇرمىن.

ءسىزدىڭ مىنەزىڭىز تۇيىق پا الدە اشىق پا؟

كوبىنەسە اشىقپىن دەپ ويلايمىن.

ءسىز قانشا ۋاقىت ۇيىقتايسىز؟

شامامەن 7 ساعات ۇيىقتاۋعا تىرىسامىن.

جۇمىس كەزىندە مۋزىكا تىڭدايسىز با؟ قانداي اۋەندەرگە اۋەسسىز؟

كوپ مۋزىكا تىڭدامايمىن. ءبىراق ارەدىك جۇمىس بارىسىندا باياۋ كلاسسيكالىق اۋەندەردى تىڭداۋدى ۇناتامىن.

ءسىزدى جۇمىستان تىس ۋاقىتتا قايدان تابۋعا بولادى؟

جۇمىستان تىس ۋاقىتتا تازا اۋادا جۇرگەندى جاقسى كورەمىن. سوندىقتان ءدال وسى جەردە بولامىن دەپ ايتا المايمىن.

كىمنەن، نەدەن كۇش قۋات الاسىز؟

مەن ءۇشىن ەڭ باستىسى جانە ماڭىزدىسى  – انامنىڭ تىلەك، دۇعالارى. اتا-انانىڭ بالاسىنا جاساعان باتا، دۇعالارى قابىل بولادى دەگەندەي قيىن ساتتەردەن جاقسىلىقپەن وڭاي وتكەن جاعدايلاردى ولاردىڭ دەمەۋلەرى دەپ تۇسىنەمىن.

ومىردەن العان ەڭ جاقسى عيبراتىڭىز…

قۇدايعا شۇكىر، توسىن وقيعالار بولعان جوق. الايدا قولىڭدا باردىڭ ءقادىرىن بىلگەن ءجون.

جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن نەگە ءمان بەرۋ كەرەك؟ جاستارعا قانداي كەڭەس بەرەسىز؟

كەيدە كەجەگەڭىز تارتىپ تۇرسا دا، ۇنەمى تالاپتانۋ كەرەك. نەگىزى كوپ جەتىستىككە جەتكەن ءبىلىمدى ادامدار مەن كاسىپكەرلەردىڭ بارلىعىنىڭ ءساتتى ساتتەرىنەن گورى ساتسىزدىكتەرى كوپ بولعان. كوپشىلىگىمىز سياقتى بىرنەشە قۇلاعان سوڭ ءتۇسىپ بەرە سالماعان. قايتا تاۋەكەل ەتىپ، تالاپتانا بەرگەن. سول ءۇشىن قاراپ جاتپاي، اركەز ارەكەتتە بولۋ قاجەت.

كەلەسى قوناققا كىمدى ۇسىنىپ، جۇمىس ىستەۋ تاسىلىمەن تانىسقىڭىز كەلەدى؟

Rio Tinto كومپانياسىندا مەنەدجەر بولىپ جۇمىستايتىن جەڭىس ۇلى باۋىرجاندى ۇسىنىس ەتەمىن.

بيىل شىلدەنىڭ باسىندا استاناداعى «جايلى مەكتەپكە» بالاسىنىڭ قۇجاتىن وتكىزۋگە كەلگەن اتا-انالار تۇننەن باستاپ كەزەككە تۇرىپ، دۇربەلەڭ تۋىنداتقان بولاتىن. مۇنىڭ استارىندا ەلورداداعى مەكتەپ تاپشىلىعى جاتقانىمەن، نەگىزگى  ماسەلە بالاسىن «جايلى مەكتەپتە» اۋىستىرعىسى كەلەتىن اتا-انالاردىڭ كوپتىگىندە ەدى. وسىعان قاراپ ەل ىشىندە «جايلى مەكتەپتەردىڭ» جارناماسى جاقسى جۇرگەنىن كورۋگە بولادى. بۇل جوبانىڭ وپەراتورى – «Samruk-Kazyna Construction» اكسيونەرلىك قوعامى. ەگەر وپەراتور قۇرىلىس پەن جابدىقتاۋ جۇمىستارىنىڭ ساپاسىن ويداعىداي باقىلاي السا، شىنىمەن دە «ءبىلىم وشاعى» دەگەن اتقا لايىق نىساندار ەسىگىن ايقارا اشادى. بۇلاي دەيتىنىمىز، اتالعان مەكتەپتەردىڭ  مەملەكەت ەسەبىنەن سالىنعان وزگە مەكتەپتەردەن بىرنەشە ارتىقشىلىعى بار. 

ۇلتتىق جوبا باستالعان كەزدە وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى بولعان اسحات ايماعامبەتوۆ «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى بويىنشا سالىناتىن مەكتەپتەردىڭ بۇعان دەيىن سالىنعان مەكتەپتەردەن 8 ايىرماشىلىعىن اتاعان ەدى.
«ءبىرىنشى – باستاۋىش جانە جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى مەكتەپ عيماراتىنىڭ جەكەلەگەن بلوكتارىندا وقيدى. سايكەسىنشە، ولاردىڭ ءوز وقۋ كابينەتتەرى، اجەتحانالارى، سپورتزالدارى بولادى. ەكىنشى – بالالاردىڭ قاۋپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جاعداي جاسالادى. بەينەباقىلاۋ، دىبىستىق دابىل سياقتى قاۋىپسىزدىك نىساندارى ورناتىلادى. كەلەسى – وقۋشىلارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن وقۋ قۇرالدارىن، اۋىستىراتىن كيىمدەرىن ساقتايتىن جەكە شكافتار، كىتاپ وقۋىنا، دەمالۋىنا، شىعارماشىلىق الەۋەتىن دامىتۋعا ءتيىستى جاعدايلار قاراستىرىلعان. ءتورتىنشى – مەكتەپ ەڭ زاماناۋي فيزيكا، حيميا، بيولوگيا، روبوتوتەحنيكا سياقتى كابينەتتەرمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. ءار كابينەتكە ءتيىستى ەكراندار ورناتىلىپ، مەكتەپتىڭ كەز كەلگەن جەرىنەن جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتكە قوسىلۋ مۇمكىندىگى بەرىلەدى»، - دەدى ول.
اتالمىش مەكتەپتەردە ەرەكشە مۇقتاجدىعى بار بالالارعا بارىنشا جاعداي جاسالعان.
«التىنشى – سپورتزال ماسەلەسى. مىسالى، قازىرگى كۇنى 1 200 وقۋشىعا ارنالعان مەكتەپتە كوبىنە ءبىر سپورتزال عانا قاراستىرىلعان. وندا تاڭەرتەڭگى 8.00-دەن كەشكە دەيىن ءبىر ۋاقىتتا 4-5 سىنىپ ءۇشىن دەنە شىنىقتىرۋ ساباعى وتەدى. ال جايلى مەكتەپتەردە بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى بىرنەشە سپورتزال قاراستىرىلعان. جەتىنشى – جاڭا مەكتەپتەردە مۇعالىمدەرگە دە بارلىق جاعداي جاسالادى. مۇعالىمدەردىڭ كابينەتتەرى، كاسىبي زونالار، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋگە ارنالعان نەمەسە جيىن وتكىزۋ زالدارى، ءار قابينەتتە ينتەرنەتكە قوسىلعان جەكە كومپيۋتەرلەرى بولادى. سەگىزىنشى – جايلى مەكتەپتەر community ورتالىعىنىڭ ءرولىن اتقارادى. اسىرەسە، بۇل اۋىلدىق جەرلەرگە قاتىستى. وعان قوسا، مەكتەپتەر بالالاردى ەڭبەككە باۋلۋ ءۇشىن رەسۋرستىق ورتالىق قىزمەتىن اتقارادى»، - دەگەن بولاتىن اسحات ايماعامبەتوۆ.
جالپى 2023-2025 جىلدار ارالىعىندا وڭىرلەر مەن رەسپۋبليكالىق باعىنىستاعى قالالاردا 369 جايلى مەكتەپ سالۋ جوسپارلانعان. وسىنىڭ ارقاسىندا 740 مىڭنان استام وقۋشىنى ەكى اۋىسىمداعى ورتا بىلىممەن قامتاماسىز ەتەدى دەگەن ءسوز.  
بيىل جەلتوقسان ايىنا دەيىن 208 مەكتەپتى قولدانىسقا بەرۋ كوزدەلگەن. قالعان  151 مەكتەپ 2025 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن سالىنىپ ءبىتۋى كەرەك.  ونىڭ سىرتىندا استانا جانە الماتى قالالارىندا 10 مەكتەپ مەملەكەتتىك-جەكە مەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا ساتىپ الۋ ارقىلى اشىلادى. جوسپارداعى 369 «جايلى مەكتەپتىڭ» 44%-ى اۋىلداردا سالىنادى.
قازان ايىنداعى مالىمەتتەرگە سەنسەك، ۇلتتىق جوبا قولعا الىنعاننان بەرى ەلدە 31 جايىل مەكتەپ قولدانىسقا بەرىلگەن. ول نىسانداردا 109 مىڭنان استام وقۋشى ءبىلىم الىپ ءجۇر. 1 قىركۇيەكتىڭ وزىندە عانا 20 مەكتەپ اشىلعان. 
جوبانىڭ جالپى بيۋدجەتى 2،38 ترلن تەڭگە دەپ بەلگىلەنگەن. ونىڭ ىشىندە اقمولا وبلىسىنا 35،1 ملرد تەڭگە، اتىراۋ وبلىسىنا 22،1 ملرد تەڭگە، قاراعاندى وبلىسىنا 23،3 ملرد تەڭگە، قوستاناي وبلىسىنا 15،2  تەڭگە، الماتى قالاسىنا 63،2 ملرد تەڭگە، استانا قالاسىنا 118،6 ملرد تەڭگە بەكىتىلگەن. 
بۇل قاراجاتتىڭ باسىم بولىگى ۇلتتىق قوردان الىناتىنىن ايتۋ كەرەك. قالعانى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن تارتىلادى. بىلتىر  499،9 ملرد تەڭگە جۇمسالسا، بيىل 976،7 ملرد تەڭگە يگەرىلۋى كەرەك. ال كەلەسى جىلعا 909،4 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ 2022 جىلعى جولداۋىنان باستاۋ العان بۇل ۇلتتىق جوبا ەلدەگى اپاتتى مەكتەپتەر مەن ءۇش اۋىسىمدى جويۋ ءۇشىن، مەكتەپ تاپشىلىعىن سەيىلتۋ ءۇشىن قولعا الىنعان بولاتىن. 
بۇل ءبىر جاعىنان جەكە مەنشىك مەكتەپتەر مەن مەملەكەتتىك مەكتەپتەردىڭ تەحنيكالىق جابدىقتالۋىنداعى ايىرماشىلىقتى ازايتۋعا دا سەپتىگىن تيگىزەدى. ويتكەنى عيماراتتىڭ ساۋلەت جانە تەحنيكالىق كورسەتكىشتەرى حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي جاسالعان.  سوعان قاراي قۇرىلىستىڭ قۇنى دا قىمبات. 
300 ورىندىق جايلى مەكتەپتەردىڭ قۇنى 3،8 ملرد تەڭگەنىڭ اينالاسىندا بولسا، 2000 ورىندىق مەكتەپتەردىڭ قۇنى 10،8-11 ملرد تەڭگەگە دەيىن بارادى. 
وسىنشا قاراجات جۇمساپ سالىنعان مەكتەپتەردىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا قالاي ىقپال ەتەتىنىن، نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبى، Haileybury، «ميراس»، TAMOS Education، Kazakhstan International School سياقتى ايگىلى جەكە مەنشىك مەكتەپتەرمەن قانشالىقتى باسەكەلەس بولاتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى. 
ەڭ باستىسى، بۇل جوبا زاماناۋي مەكتەپتىڭ قازاقستاندىق ستاندارتىن قالىپتاستىرا الدى. ەندى جەكە مەنشىك مەكتەپ سالعىسى كەلگەن ينۆەستورلار باسەكەگە قابىلەتتى بولۋ ءۇشىن «جايلى مەكتەپتىڭ» كورسەتكىشتەرىنەن كەم مەكتەپ سالا المايدى دەگەن ءسوز. 
ونىڭ سىرتىندا ۇلتتىق جوبانىڭ ارقاسىندا مەكتەپ تاپشىلىعى جويىلىپ قانا قويماي، 100 مىڭ ۋاقىتشا، 145 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلادى.

بۇل تۋرالى ءبىلىم جانە عىلىم ۆيسە-مينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ءوزىنىڭ فەيسبۋك پاراقشاسىندا جازدى. ونىڭ تۇسىندىرۋىنشە،  ماگيستراتۋراعا گرانتتار كەلەسى جىلدان باستاپ ۇمىتكەرلەردىڭ ءبىرىڭعاي ەمتيحانىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بولىنەتىن بولادى.

«ەگەر وسىعان دەيىن ماگيستراتۋراعا گرانتتار جوو بەرىلگەن بولسا، جانە ولار وزدەرى تاپسىرما دايىنداعان، وزدەرى ەمتيحان وتكىزىپ، ءتۇستۋ تۋرالى شەشىمدى وزدەرى قابىلداعان بولسا، ەندى GMAT فورماتى بويىنشا ءبىرىڭعاي ەمتيحان بولادى. ياعني ۇمىتكەرلەرگە ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعى وتكىزەتىن كەشەندى تەستىلەۋدەن ءوتۋ كەرەك. وسى تەستىلەۋدىڭ ناتيجەسى بويىنشا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى تۇرعىسىندا جيناعان بالدارى بويىنشا سارالاۋ جۇرگىزىلىپ، جوعارى بالل جيناعان تالاپكەرلەر گرانت الادى، سايكەسىنشە ەرىكتى تۇردە ءوزى جوو تاڭدايتىن بولادى. وسىلايشا، «گرانت ماگيسترانتتىڭ سوڭىنان ەرەدى» دەگەن قاعيدا جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل جوو-لار باسەكەلەستىگىن ارتتىرۋى ءتيىس جانە ءسوزسىز گرانتتاردىڭ اشىق جانە ءادىل تاراتىلۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. ماگيستراتۋراعا تۇسۋشىلەرگە دايىندىق باعىتىنىڭ شەڭبەرىندەگى ناقتى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ توبىن كورسەتۋ قاجەت. ۇمىتكەرلەر شەت ءتىلىن تاپسىرادى (وسىعان دەيىن دە سولاي بولعان)، سونداي-اق ءبىلىم الۋ دايىندىعى بويىنشا جانە 2 سالالىق پاندەر بويىنشا تەستىلەر تاپسىرادى»،-دەلىنگەن ۆيسە-مينيستردىڭ جازباسىندا. ال دوكتورانتۋراعا قاتىستى: «مۇندا فورماتتا وزگەرىستەر جوق. وقۋعا ءتۇسۋشى دوكتورانتۋرانىڭ سالالىق ءپانى بويىنشا قاي جوو-عا تۇسسە، سول جەردە، سول ۋنيۆەرسيتەتتە ەمتيحان تاپسىرادى. سونىمەن قاتار، شەت ءتىلىن بىلەتىنىن راستايتىن سەرتيفيكات ۇسىنادى. مۇنداعى باستى وزگەرىس – ەندى دوكتورانتۋراعا ءتۇسۋ ءۇشىن حالىقارالىق سەرتيفيكات (سايكەسىنشە، IELTS، TOEFL جانە ت.ب.) تالاپ ەتىلەتىنىندە. دوكتورانتۋرا بويىنشا شەت تىلىنەن تەستىلەۋ ەندى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعى ارقىلى وتكىزىلمەيدى. سوندىقتان دوكتورانتۋراعا تۇسەمىن دەپ نيەت بىلدىرۋشىلەر وسى باعىت بويىنشا دايىندالۋلارى ءتيىس»، — دەيدى اسحات ايماعامبەتوۆ.

سۋرەت: firat.edu.tr