– بەرىك ءۋالي ۇلى، جۋىردا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ توراعالىعىمەن ۇكىمەتءتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى اتالعان جيىندا ەلىمىزدىڭ دامۋ ماقساتتارىنا ساي كەلەتىن كوپتەگەن مىندەتتى بەلگىلەدى. ونىڭ ءىشىندە قانداي ماڭىزدى باستامالاردى اتاپ ايتار ەدىڭىز؟
– بۇل – جىل سايىن ءداستۇرلى تۇردە وتەتىن وتە كەڭ فورماتتاعى باسقوسۋ. جيىندا ۇكىمەت مۇشەلەرىءنىڭ الداعى جىلى اتقاراتىن قىزمەتىنىڭ نەگىزگى باعىت-باعدارىنا باسىمدىق بەرىلەدى. سوندىقتان كەڭەيتىلگەن وتىرىستاعى پرەزيدەنتتىڭ كەز كەلگەن تاپسىرماسى مەن باستاماسى ەلىمىزدىڭ دامۋى ءۇشىن اسا ماڭىزدى. قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى ساياساتتاعى ۇتقىرلىقتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋداعى ناقتى قادامدارمەن ۇيلەستىرۋدى ءجون سانايدى. ياعني، تۇبەگەيلى وزگەرىستەرگە جول اشقان رەفورمالاردىڭ ورىندالۋى ەلىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىنان دا كورىنىس تابۋعا ءتيىس. وسى رەتتە ءبىر جىل بۇرىن جاڭادان جاساقتالعان ۇكىمەتكە وتە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلىپ وتىر. ويتكەنى پرەزيدەنءتىمىز ايتقانداي، قازىرگى كەزەڭ جاھان جۇرتشىلىعىنا جەڭىل ءتيىپ وتىرعان جوق. ءىرى دەرجاۆالار اراسىنداعى ءارءتۇرلى تەكەتىرەس، سونىڭ ىشىندە ەكونوميكالىق سانكسيالار ساياساتىن كۇشەيتۋ، ءار جەردە مازداعان كيكىلجىڭدەر مەن بەيبىت تۇرعىنداردىڭ مازاسىن قاشىرعان قارۋلى قاقتىعىستار بۇگىندە الەم ەلدەرىن قاتتى الاڭداتادى. سونداي-اق سوڭعى جىلدارى كليماتتىق وزگەرىستەر دە انىق بايقالا باستادى. تەحنولوگيالىق جارىس ناتيجەلەرى بۇرىن-سوڭدى بولماعان باسەكەلەستىك تۋدىردى. مىنە، وسى ىسپەتتى سىن-قاتەرلەر ەلىمىزدى بارلىق سالادا بەتپە-بەت كەلەتىن كۇردەلى كۇرمەۋلەردى دەر كەزىندە، ءتىپءتى الدىن الا شەشىپ وتىرۋعا مىندەتتەيدى. شيىرىپ ايتقاندا، كورپەگە قاراي كوسىلەتىن ۋاقىت كەلءدى. مەملەكەت باسشىسى بيۋدجەت قاراجاتىن وڭتايلى جۇمساۋ، مەملەكەتتىك قۇرىلىمنىڭ ءتيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، ارتىق شىعىندى بولدىرماۋعا باسا ءمان بەرۋ كەرەگىن قاداپ ايتتى. پرەزيدەنت بايانداماسىنىڭ نەگىزگى جۇلگەسى وسىعان سايادى.
– مەملەكەت باسشىسى بيىلعى بايانداماسىندا دا ەكونوميكالىق دامۋ ماسەلەلەرىنە كوپ توقتالعانىن بايقادىق...
– ەكونوميكا – مەملەكەتتىك دامۋدىڭ نەگىزگى وزەگى. البەتتە، وتاندىق ەكونوميكا، جوعارىدا ايتقانداي، كۇللى الەمدە ورىن الىپ جاتقان ءتۇرلى تارتىستىڭ سالدارىن سەزىنىپ وتىرعانى بەلگىلى. ويتكەنى ءبىزدىڭ باستى قاعيداتىمىز بويىنشا، قازاقستان – الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ بەلسەندى مۇشەسى. بۇل ەكونوميكاعا دا تيەسىلى ۇستانىم. سوندىقتان جاھاندىق ساۋدا تىزبەگىنە كەلتىرىلەتىن قانداي دا ءبىر نۇقسان ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا دا اسەر ەتپەي قويمايدى. وسى جاعدايدا ورنىقتى دامۋدى قالاي قامتاماسىز ەتەمىز دەگەن ورىندى ساۋال تۋادى. بۇل جونىندە پرەزيدەنت بۇعان دەيىن دە ايتىپ كەلەدى. ۇكىمەتتىڭ كەڭەيءتىلگەن وتىرىسىندا وسى باعىتتاعى ستراتەگيانى تاعى دا پىسىقتاپ، ۇكىمەت پەن قۇزىرلى ورگاندار باسشىلارى ءۇشىن نەگىزگى ماسەلەلەردى قايتارا ەسكە سالدى. ماسەلەن، ەل ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋ – وتە ماڭىزدى باعىت. سونىڭ ىشىندە وسىعان دەيىن وڭ ءوسىم تىركەلىپ كەلە جاتقان وڭدەۋ ونەركاسىبىنە بارىنشا جاعداي جاسالىپ جاتقانىنا توقتالدى. ەرەكشە نازار اۋداراتىن دۇنيە، ءىرى ونەركاسىپ جوبالارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى باياۋ ءجۇرىپ جاتقانىن سىنعا الدى. ونى ەلدەن شىعارىلعان زاڭسىز اكتيۆتەردى قازىناعا قايتارۋ ىسىمەن قاتار جۇرگىزۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ۇكىمەتكە ورتا بۋىنداعى كاسىپورىندار شوعىرىن قالىپتاستىرۋ تۋرالى تاپسىرما بەردى. ءقازىر الەمدە كوپتەگەن ەل ءتيىمدى پايدالانىپ وتىرعان تۋريزم سالاسىنان دا قارجى تابۋدى ءجون سانايتىنىن جەتكىزدى. اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ باعىتىنداعى ماڭىزدى باستامالار بار. ەكىنءشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ ەكونوميكانى قارجىلاندىرۋى تۇرعىسىنان ناقتى مىندەتتەر جۇكتەدى. يگەرىلۋى كۇردەلى كەن ورىندارىن ەكونوميكالىق اينالىمعا قوسۋ تۋرالى ويىمەن ءبولىستى.
تاعى ءبىر ءمان بەرەتىن ماسەلە بار: ۇكىمەتءتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا قوسىمشا قۇن سالىعىن كوتەرۋگە قاتىستى ۇسىنىس ايتىلعانى بارشاعا ايان. بۇل جايت قوعامدا قىزۋ تالقىلاندى. قاراپايىم جۇرتشىلىقتان باستاپ ساراپشىلارعا دەيىن وسىعان قاتىستى ويلارىمەن ءبولىستى. پرەزيدەنت تە اتالعان ماسەلەگە ءجىتى كوڭىل ءبولىپ، وتكەن اپتادا وتاندىق بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە ءوزىنىڭ پىكىرىن جەتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى كەز كەلگەن رەفورمانى جان-جاقتى ساراپتاپ، بايىپپەن جۇرگىزگەن ءجون ەكەنىن اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنت بۇل تاراپتا ءتۇرلى نۇسقانى قاراستىرىپ، قوسىمشا قۇن سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسى سارالانىپ بەلگىلەنۋگە ءتيىس ەكەنىنە ەرەكشە ءمان بەردى. ۇكىمەتتىڭ بۇل باعىتتاعى جۇمىسى بيزنەس، قوعام، ساراپشىلار مەن دەپۋتاتتاردىڭ، ياعني بارلىق تاراپتىڭ پىكىرى ەسكەرىلە وتىرىپ جالعاسۋى كەرەگىن قاداپ ايتتى.
وسىلايشا، مەملەكەت باسشىسى ستراتەگيالىق باعىتتاردى بەلگىلەپ، جەلدىڭ قاي جاقتان سوعاتىنىن، وعان قارسى امالداردى سانامالاپ ايتىپ بەردى. ەندى ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن باسقا دا ءتيىستى ورگاندار وسى مىندەتتەردى ورىنداۋعا جان-تانىمەن كىرىسىپ، بۇكىل كۇش-جىگەرىن جۇمىلدىرۋى كەرەك. بۇل رەتتە پرەزيدەنت ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسىنا ينۆەستيسيا تارتۋدىڭ وتە وزەكتى ەكەنىن اتاپ كورسەتتى.
– شىنىندا، قاسىم-جومارت توقايەۆ شەتەلدەن ينۆەستيسيا تارتۋ جونىندە ءجيى ايتتى. جالپى، ەلىمىزدە قازىرگى ينۆەستيسيالىق كليمات قانداي؟
– مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدە ينۆەستيسيالىق شتاب قۇرىلعانىن جاقسى بىلەسىزدەر. بۇل بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەرگە، توپتىق مۇددەلەرگە قارسى تۇراتىن، قۇقىقتىق تۇرعىدان ينۆەستوردى قورعاي الاتىن قابىلەتكە يە ينستيتۋتقا اينالۋعا ءتيىس. شتابتىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋىنە قاجەتتى بارلىق جاعداي جاسالىپ، ونىڭ ورىندالۋىن قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى تىكەلەي باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىر. دەگەنمەن پرەزيدەنت ۇكىمەتتىڭ مىندەتى ينۆەستورلاردىڭ جەكەلەگەن ماسەلەلەرىن شۇعىل شەشۋ عانا ەمەس، ەلىمىزدەگى جالپى ينۆەستيسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ ەكەنىن ەرەكشەلەپ ايتتى. بىلتىر جىل سوڭىندا رەسپۋبليكالىق باسىلىمدارعا جازعان ماقالامىزدا دا اتاپ وتكەنبىز، پرەزيدەنت 2024 جىلى جيىرمادان استام مەملەكەتكە ساپارمەن باردى. كوپتەگەن حالىقارالىق جيىنعا قاتىستى. سونىڭ بارىندە ەڭ اۋەلى مەملەكەتتەر باسشىلارىمەن جانە شەتەلدىك بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، ەلىمىزدەگى شەشىمىن تاپپاي جاتقان سالالارعا قاراجات تارتۋعا تىكەلەي باستاماشى بولىپ كەلەدى. بۇۇ مالىمەتتەرىنە سايكەس، قازاقستان ەكونوميكاعا ينۆەستيسيا تارتۋ كورسەتكىشتەرى بويىنشا ايتارلىقتاي تابىسقا قول جەتكىزدى. ءبىراق پرەزيدەنت وعان توقمەيىلسۋگە بولمايتىنىن جەتكىزدى. ويتكەنى بىرىنشىدەن، ەلىمىزدە بيۋدجەت تاپشىلىعى ورىن الىپ وتىر. ينۆەستيسيانىڭ ازايۋىن بيۋدجەت ەسەبىنەن وتەۋ قىسقامەرزىمدى عانا ناتيجە بەرەتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. سول سەبەپتى وڭىرلەرگە، الماتى قالاسىنا قۇيىلاتىن شەتەل ينۆەستيسياسىن ارتتىرۋ مىندەتى قويىلدى. ۇكىمەتتەن بارلىق دەڭگەيدە، ياعني ورتالىق بولسىن، ءىرى قالالارىمىز بولسىن، وڭىرلەرىمىز بولسىن، ينۆەستور اكەلۋگە قولايلى جاعداي جاسايتىن ءبىرتۇتاس ەكوجۇيە قۇرۋ تالاپ ەتىلەدى. ەكىنشىدەن، ءقازىر الەمدە سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى ءوندىرۋ مەن وڭدەۋگە ارتىپ كەلە جاتقان سۇرانىستى ءتيىمدى پايدالانۋ كەرەك. وسى ماقساتتا ەلىمىزدىڭ الەۋەتىن دۇرىس ىسكە اسىرعان ءجون. ماسەلەن، ۇكىمەت باسشىسى ەلىمىزدە اتالعان باعىتتا 17 كەن ورنى اشىلعانىن ايتتى. ونىڭ ىشىندە ءليتييدىڭ ورنى ەرەكشە. مىنە، وسى سالاعا ينۆەستيسيا تارتىلسا، وزىق تەحنولوگيالار كەلسە، شەتەلدىك جانە وتاندىق ينۆەستورلارعا بىردەي جاعداي جاسالسا، ەلىمىزدەگى ينۆەستيسيالىق كليماتتى ايتارلىقتاي جاقسارتا تۇسەتىنى انىق. ءقازىر بۇل تاراپتا گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ينۆەستورلارعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرىلىپ وتىر. ياعني، ولار ءوز شىعىندارى ەسەبىنەن ءارى بارلاۋ جۇرگىزەدى، ءارى جەر قويناۋىن پايدالانۋ قۇقىعىنا يە بولادى. وسى رەتتە ەلىمىزدە جەر قويناۋىن پايدالانۋ بويىنشا رەفورما جۇرگىزىلىپ، ونىڭ زاڭنامالىق پلاتفورماسى ازىرلەنىپ جاتىر. جالپى بىلتىرعى قۇيىلعان قارجى كولەمى الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا شەتەلدىك ينۆەستيسيانىڭ ءبىرشاما كەمىگەنىن كورسەتەدى. بۇل – تۇسىنىكتى. سەبەبى ءقازىر دۇنيەجۇزى بويىنشا ينۆەستيسياعا تالاس ءجۇرىپ جاتىر. ەلدىڭ ورنىقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋدە ينۆەستيسيانىڭ ءرولى وتە ۇلكەن. مەملەكەت باسشىسى ەكونوميكاعا ينۆەستيسيا تارتۋ ەلىمىزدىڭ الەمدىك كارتاداعى ورنىن انىقتايتىنىن ايتىپ، بۇل ءىستىڭ ءمانى زور ەكەنىن جەتكىزدى.
– ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماسەلەلەرىندە ايتىلعان جوبالار قانشالىقتى ورىندالادى؟
– كەيىنگى جىلدارى ەلىمىزدىڭ ءبىرقاتار قالاسىنىڭ جىلۋ جۇيەلەرى قىستىڭ كوزى قىراۋدا اپاتقا ۇشىراعانى قوعامعا ءمالىم. مۇنداي وقيعالاردىڭ ەلدىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەتىنى دە كۇمانسىز. وسى ورايدا پرەزيدەنت نارىق تالابىنا ساي تاريف ساياساتىن قايتا قاراۋدى تاپسىردى. ويتكەنى تمد ەلدەرىندەگى باعا ءبىزدىڭ نارىقتان الدەقايدا جوعارى. بۇل – كونتراباندالىق قىلمىستى ءورشىتەتىن جاعداي. ءتىپتى، شەكارا باعاندارىنىڭ استىنان توننەل قازىپ، جانار-جاعارماي تاسىعان وقيعالار ورىن العانىن قۇزىرلى ورگاندارىمىز انىقتادى. سوندىقتان ەنەرگياعا، جىلۋعا، سۋعا قاتىستى تۇتىنۋ باعالارىن وزگەرتۋ كوممۋنالدىق نىسانداردى دەر كەزىندە جاڭا ستاندارتتارعا بەيىمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىنىن ۇمىتپاعان ءلازىم. پرەزيدەنت ايتقانداي، ەسكىرگەن ەنەرگەتيكالىق نىسانداردى يننوۆاسيالىق ستانسالارمەن الماستىرۋ كەرەك. قۋات كوزى تاپشىلىعى ارتقان سايىن اتوم ەنەرگياسىن پايدالانۋعا سۇرانىس كۇشەيەدى. بۇل تۇرعىدا قازاقستان اتوم ونەركاسىبىنە قاجەتتى وتىن كوزىنىڭ ۇلكەن قورىنا يە ەكەنى بەلگىلى. ياعني، ۋرانعا باي ەلمىز. سونىمەن قاتار ەلەكتر جەلىلەرىن بىرىكتىرۋ، گاز-بۋ قوندىرعىلارى مەن قۇبىر جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ تۋرالى ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەلدى.
قازاقستان سوڭعى جىلدارى كولىك-ترانزيت ينفراقۇرىلىمى بويىنشا وتە اۋقىمدى جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. قىتايدان ەۋروپاعا جەتكىزىلەتىن جۇك تاسىمالىنىڭ قازاقستان اۋماعى ارقىلى ءوتۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اۆتوكولىك جولدارىمەن بىرگە تەمىر جولدار، تەڭىز ارقىلى تاسىمالداۋ ءىسى جولعا قويىلىپ، كوپتەگەن نىسان پايدالانۋعا بەرىلدى. مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ترانسكاسپيي باعدارىن دامىتۋ اياسىندا «مويىنتى – قىزىلجار» باعىتىندا جاڭا تەمىر جول قۇرىلىسىن باستاۋدى، قىزىلجار بەكەتىنەن اقتاۋ پورتىنا دەيىنگى كۇرە جولدىڭ كوپتەگەن ۋچاسكەسىن جاڭعىرتۋدى تاپسىردى. سونىمەن قاتار «التىنكول – جەتىگەن» تەمىر جولىن كەڭەيتۋ مىندەتىن جۇكتەدى. مۇنىڭ ءبارى جۇڭگو مەن ورتالىق ازيانىڭ اراسىنداعى كولىك ءدالىزىن دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزبەك. بىلتىر ەلىءمىزدىڭ ءبىرقاتار قالاسىنىڭ اۋە تەرمينالدارى جاڭادان سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى. وسى ورايدا ەل اۋماعىندا حالىقارالىق اۋە حابىن قۇرۋ ءىسى قولعا الىنعانىن اتاپ ايتۋ كەرەك. پرەزيدەنت جۇك جانە جولاۋشىلار تەرمينالدارىن، لوگيستيكالىق ورتالىقتارىن، زاماناۋي قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىمەن قامتىلعان تولىق ەكوجۇيەنى قۇرۋدى ءمىندەتتەپ وتىر. بۇل سالالاردا دا قازاقستان ءوزىنىڭ ەكونوميكاسىنا تيەسىلى پايدادان قاعىلماۋى قاجەت. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ الداعى وتىرىسى وسى كولىك-ترانزيت، لوگيستيكالىق الەۋەتتى دامىتۋ تاقىرىبىنا ارنالادى.
– سيفرلاندىرۋ سالاسىندا جەتەكشى رولگە يە بولا الامىز با؟
– ءقازىر الەمدىك ساۋدا ەلەكتروندى جۇيەگە كوشكەنى بەلگىلى. ەلىمىز مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسىن سيفرلاندىرۋ باعىتىندا ۇلكەن جەتىستىككە جەتىپ وتىر. بۇل تاراپتا كوپتەگەن دامىعان ەلدەردىڭ سيفرلى جۇيەسىنەن وزىق ەكەنىمىزدى ماقتانىشپەن ايتۋعا بولادى. دەگەنمەن بۇل ءسات سايىن داميتىن سالا بولعاندىقتان، اقپاراتتاردى قورعاۋ، اتالعان ەكوجۇيەنى ۇدايى دامىتۋ ءىسى وتە وزەكتى. اقپارات قۇرالدارىنان امەريكالىق جانە قىتايلىق پلاتفورمالاردىڭ ءوزارا باسەكەسى تۋرالى وقىپ، ءبىلىپ وتىرمىز. ايتالىق، جۇڭگو تاراپى بار-جوعى 6،5 ميلليون دوللارعا DeepSeek پلاتفورماسىن جاسادى. ونىڭ تيىمدىلىگى ميللياردتاعان دوللار جۇمسالعان پلاتفورمالاردان اسىپ ءتۇستى. مىنە، وسىنداي قازىرگى زاماننىڭ سۇرانىسىن جەتىك ءبىلىپ قانا قويماي، ونى قازاقستان قوعامىنا دەندەپ ەنگىزۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسى جاساندى ينتەللەكتى سالاسىنداعى وزىق ويلى تۇلعالارمەن ءجيى كەزدەسەدى. جۋىردا عانا وسى سالاداعى قىتايلىق كاسءىپكەر لي كاي فۋدى قابىلداعان بولاتىن. ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنداعى ءسوزءىندە دە جۇڭگو تاجىريبەسىن كەڭىنەن زەردەلەۋ جونىندە تاپسىرما بەرۋى بەكەر ەمەس. بۇل سالادا ءبىز باعىندىراتىن بيىكتەر ءالى الدا. جالپى، سيفرلاندىرۋ سالاسىنا مىڭداعان مامان دايارلاۋدان باستاپ، ەلوردادا Al-Sana جاساندى ينتەللەكتىنى وقىتۋ ورتالىعىن اشۋعا دەيىن بۇل باعىتتا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر دەۋگە بولادى. سونىمەن قاتار جاڭا قاۋىپ-قاتەرلەر دە بار. قازىرگى كەزدە كيبەرالاياقتىقتان قورعانۋ ماسەلەسى وتە ماڭىزدى. وسى قىلمىستىق ىستەردىڭ 80 پايىزىنىڭ اشكەرەلەنبەي قالۋى ارنايى قۇزىرلى ورگاندارىمىزدىڭ سيفرلى الەۋەتىن ءالى دە جەتىلدىرۋىن قاجەت ەتەدى. ويتكەنى مەملەكەت ءۇشىن ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ەڭ باستى ورىندا بولۋى كەرەك.
– الەۋمەتتىك سالادا مەملەكەت قولداۋىمەن ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جوبالار تۋرالى ناقتى نە ايتار ەدىڭىز؟
– پرەزيدەنت مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋىنا باسا ءمان بەرەدى. بۇدان بۇرىنعى نەسيەلەردىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن وتەۋ، اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك بەرۋ، جاردەماقى بەرۋدى جۇيەلەۋ سىندى حالىق كوڭىلىنەن ورىن العان باستامالارىنان بولەك، قازىرگى كەزدە دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءبىلىم جانە عىلىم سالالارىنداعى جوبالاردى ءادىل قارجىلاندىرۋعا نازار اۋدارىپ وتىرعانىن اتاپ ايتۋ كەرەك. ونىڭ بارلىعى زاڭنامالىق تۇرعىدان نەگىزدەلدى. اۋىلداردا العاشقى دارىگەرلىك كومەك كورسەتەتىن 460 نىسان پايدالانۋعا بەرىلدى. تاعى 200-گە جۋىق نىسان جىل سوڭىنا دەيىن بەرىلەدى. بيىل 32 اۋرۋحاناعا جوندەۋ جۇرگىزىلمەك. پرەزيدەنت وسى اۋقىمدى جۇمىستى شيراتۋعا تاپسىرما بەردى. سونىمەن قاتار كەلەسى جىلى بارلىق اۋداندىق اۋرۋحانالارعا جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. وسىعان دەيىن ەل كوڭىلىنەن ورىن العان «جايلى مەكتەپ» جوباسى بيىل اياقتالادى. ونىڭ باسىم بولىگىنە سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىلەرىنەن وندىرىلگەن قارجى پايدالانىلعانى بەلگىلى. ءۇش جىل ىشىندە پرەزيدەنت تاپسىرماسىمەن تاعى 1 300 مەكتەپ جاڭعىرتىلادى. ەڭ باستىسى، بيىل «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالاندى. اتاۋلى جىل اياسىندا سۇرانىسقا يە كادرلار دايارلاۋعا، ەڭبەك ادامىنىڭ ابىرويىن ارتتىرۋعا ۇلكەن ءمان بەرىلەدى. مەملەكەت باسشىسى ازاماتتاردىڭ ءوتىنىشىنە قۇلاق اسۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ويتكەنى ءار ءوتىنىشتىڭ ارتىندا ادام تاعدىرى بار. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ مىندەتى قويىلىپ وتىر.
– پرەزيدەنت بايانداماسىندا كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارعانى – ەلىمىزدى لاقاپ اتپەن اتاۋشىلارعا قاتىستى ءسوزى. مەملەكەت باسشىسى ەلدىڭ بەت-بەينەسىن قالىپتاستىرۋدا قوعامداعى بارلىق ۇدەرىستى قاداعالايتىنىن بايقادىق...
– البەتتە. ءقازىر ادامدار الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى قاجەتتى-قاجەتسىز اقپارات تاسقىنىنان ءوزىن قورعاي الماي، سانا ءسۇزگىسىنەن وتكىزبەي، ءارتۇرلى ويدىڭ جەتەگىنە وڭاي ىلەسەتىنىن بايقاۋعا بولادى. بۇل، وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ازاماتتارىمىزدىڭ التىن ۋاقىتىن ءتيىمدى پايدالانا المايتىنىن، جەڭىل-جەلپى بوستەكى سوزگە ءۇيىر ەكەنءىن مەڭزەگەننەن ايتىلعان پىكىر بولاتىن. مەملەكەت ازاماتتاردىڭ قالاۋىن شەكتەمەيدى. ءبىراق الەۋمەتتىك جەلىنى دە ءتيىمدى پايدالانىپ، تابىس تابۋعا، قوعامدىق وي-سانانى وزىق ەتۋ ءۇشىن ۇلەس قوسۋعا بولادى. سوندىقتان الدەكىمدەردىڭ قاراۋ نيەتىنەن، ءتىپتى قوعامدىق پىكىردى مانيپۋلياسيالاۋدان تۋاتىن، مەملەكەت بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەتىن ارزان سوزدەردى قوعام بولىپ تىيعان ءلازىم. پرەزيدەنت وسىعان ۇندەدى. ەلىمىزدىڭ جاقسى اتىن ەل ازاماتتارى شىعارادى. «زاڭ مەن ءتارتىپ» قاعيداتى دا وسىعان نەگىزدەلگەن. ءبىز ءوزىمىزدىڭ قۇقىعىمىزدى قالاي قورعاساق، مەملەكەتىمىزءدىڭ دە بەدەلىن سولاي سىيلاۋعا ءارى قورعاۋعا ءتيىسپىز. سوندا عانا ەلىمىزدىڭ ەڭسەسى كوتەرىلەدى. سول ءۇشىن ءبىر-بىرىمىزدى بەكەر جابىرلەمەي، ورتاق يگى ىسكە جۇمىلىپ، مەملەكەتشىلدىك سانانى ورنىقتىرا بەرگەنىمىز ءجون. قادىر مىرزا ءالىنىڭ «ءتاۋەلسىزدىكتى ءسات سايىن قورعاۋ كەرەك» دەگەن قاناتتى ءسوزى بار. مەملەكەتتىڭ ار-نامىسى ءار ازاماتىنىڭ ۇياتى مەن وجدانىنا اينالۋى كەرەك.
