سوڭعى كەزدە وزەندەرگە اعاتىن قۇيىلاتىن سۋدىڭ كولەمى ۇلعايدى دەپ قۋاناتىن ادامداردى ءجيى كورەمىز. الايدا، ماماندار بۇعان قايعارادى. سەبەبى، مۇزدىقتاردىڭ جىلدام ەرۋى سالدارىنان سۋدىڭ كولەمى ارتۋدا. ورتالىق ازيا ايماعىندا ارالدىڭ تارتىلۋىنا قاتىستى، ءامۋداريا مەن سىرداريانىڭ دۇرىس، ءتيىمدى پايدالانباۋى مەن سالادا جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ بولماۋىنان تىس ايماقتا سۋعا قاتىستى تاعى ءبىر پروبلەما بار. ول سوڭعى جىلدارى تيان-شيان مەن پامير تاۋلارىنداعى مۇزدىقتاردىڭ جىلدام ەري باستاۋى. وعان كليماتتىڭ جىلىنۋى مەن ارالدان ۇشقان تۇزدى شاڭ-توزاڭ قاتتى اسەر ەتۋدە.

ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنىڭ قازاقستانداعى اتقارۋشى ديرەكتورى بولات بەكنيازدىڭ ايتۋىنشا، سىرداريا مەن ءامۋداريا سۋ كەلەتىن جاعى ءبىزدىڭ مۇزدىقتار عوي. ونىڭ كولەمى ازايىپ جاتىر، كەيبىر جەردە 50، كەي جەردە 40 % كەمىگەن. كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى نەگىزگى سۋدىڭ كولەمى ازايىپ جاتىر. تاجىكستان رەسپۋبليكاسى عىلىم اكادەمياسى سۋ پروبلەمالارى، گيدروەنەرگەتيكا جانە ەكولوگيا ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى باحروم مامادالييەۆ، ۇساق مۇزدىقتار جوعالۋدا. بۇل سۋدىڭ ازايۋىنا اكەلەدى، بۇكىل ەلدەردەگى وزەن سۋلارىنىڭ ەكولوگيالىق احۋالى ناشارلايدى. سوڭى سۋ رەسۋرستارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى مەن تاپشىلىعىنا ۇلاسادى. ياعني  تۇتاس ەلدى-مەكەندەر سۋسىز قالىپ، حالىق اراسىندا اۋرۋ-سىرقاۋ ارتادى دەگەن ءسوز.

ورتالىق ازيا ەلدەرى تاياۋ جىلدارى ۇلكەن پروبلەماعا اينالاتىن وسى ماسەلەلەردى قازىردەن شەشۋى ءتيىس. الايدا ءبىراۋىزدىق تانىتقاننان گورى باس-باسىنا بي بولۋعا اسىق. تاعى ءبىر ۇلكەن پروبلەما — سۋدىڭ باسىنداعى ەلدەر ءتىپتى وزەندەردى باسى ءبۇتىن ءوز مەنشىگى رەتىندە كورۋگە كوشكەن.  بۇۇ-نىڭ كەمە جۇرمەيتىن حالىقارالىق سۋ ارنالارىن پايدالانۋ قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسياسىنىڭ (نيۋ-يورك، 1997 ج.) 5-بابىنىڭ 2-تارماعىندا «سۋدىڭ بويىنداعى مەملەكەتتەر حالىقارالىق اعىن سۋدى ادىلەتتى جانە پاراساتتى تۇردە پايدالانۋعا، يگەرۋگە جانە قورعاۋعا قاتىسادى. مۇنداي قاتىسۋعا، وسى كونۆەنسيادا قارالعان سۋدى پايدالانۋ قۇقىعى سونداي-اق ونى قورعاۋ مەن يگەرۋ ماسەلەسىندە ىنتىماقتاسۋعا قاتىستى مىندەتتەر دە جاتادى» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىلعان. تۇركيا رەسپۋبليكاسى الەۋمەتتىك يننوۆاسيا زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى، پروفەسسور  جەمال زەحير بۇل ماسەلەگە قاتىستى بىلاي دەيدى:  «ترانسشەكارالىق سۋلاردى حالىقارالىق قۇقىق سۋ باسىنداعى  ەلدەردىڭ باسى ءبۇتىن ءوز مەنشىگى رەتىندە قولدانۋىنا رۇقسات بەرمەيدى. بۇل وتە ماڭىزدى. ياعني قازاقستانعا اققان سىرداريا مەن ءامۋداريانى باسقا مەملەكەتتەر ءوز قۇقىقتارىن شەكتەن اسىرا پايدالانىپ، باسقارا المايدى. قازاقستاننىڭ قاجەتتەلىگىن ەسكەرۋى ءتيىس ءارى كەلىسسوز جاساۋلارى كەرەك. اۋماعىن باسىپ وتەتىن ءۇشىن ولاردى قولدانۋلارىنا حاقتارى بار، ءبىراق شەكتەن اسىرا پايدالانا المايدى». تاعى ءبىر تۇركيالىق عالىم حاسرەت چوماك تا، «1997 جىلى شىققان بۇۇ-نىڭ كەلىسىمىنە ساي، ترانسشەكارالىق جانە شەكارا ماڭى وزەننىڭ باسىندا وتىرعان ەلدەر سۋ ساياساتىنا وزگەرىس جاساۋدا ونى پايدالاناتىن وزگە مەملەكەتتەردىڭ مۇددەسىنە كەسىرى تيۋ ىقتيمالى جوعارى بولسا، كەم دەگەندە التى اي بۇرىن ولارعا حابار بەرىپ، رۇقساتىن الۋى ءتيىس. سۋدىڭ باستاۋى بىزدەن شىعادى، مەن ويلاعانىمدى ىستەيمىن، قالاعانىمشا  قولدانامىن دەگەن تۇسىنىك بولمايدى. سەبەبى حالىقارالىق ۇيىمنىڭ قۇجاتى وسىنى مۇقيات ەسكەرتەدى» دەدى.

راسىندا دا، تابيعاتتا سۋ مەن جەل ادامدار سىزعان شەكارالارعا مويىنسۇنبايدى.  ءبىر ەلدەن ەكىنشى ەلگە ۆيزا، پاسپورت الماستان ەمىن-ەركىن وتە بەرەدى. «بۇل سۋ مەنىكى» دەۋگە ەشبىر مەملەكەتتىڭ حاقى جوق. ارينە، قولدانۋ قۇقىنا، قاجەتتىلىكتەرىن وتەۋ قۇقىنا يە. الايدا حالىقارلىق قۇقىق كورشىڭىزدىڭ دە قۇقىنا زارداپ ەتپەڭىز، قاجەت بولعاندا، وعان دا سۋ بەرەسىز دەيدى. سوندىقتان بىرىگە وتىرىپ كەلىسۋ كەرەك، مۇمكىندىك بولسا، ورتاق سۋ قويمالارىن جاساۋ كەرەك. ەنەرگيا ماسەلەسىن دە بىرىگىپ شەشۋ قاجەت.

ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنىڭ قازاقستانداعى بولىمشەسىنىڭ سۋ رەسۋرتارى جونىندەگى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ءامىرحان كەنشىموۆ، ەكى كونۆەنسيا بار. بىرەۋى 1992 جىلى قول قويىلعان حەلسينكي كونۆەنسياسى. ول جاقسى جۇمىس ىستەپ تۇر. 45-تەن استام ەل مۇشە. ونىڭ ىشىندە: ءبىز دە مۇشەمىز، وزبەكستان دا مۇشە. ءبىراق ونى قىرعىزستان مويىنداماي وتىر، تاجىكستان مويىنداماي وتىر. سودان كەيىن بارىپ 1997 جىلعى نيۋ-يورك كونۆەنسياسى بار. باسىندا شارتى بولعان 35 مەملەكەت مويىنداعاننان كەيىن كۇشىنە ەنەدى دەپ، بىلتىر كۇشىنە ەندى. 35 مەملەكەت مويىندادى. ءبىز وعان كىرگەن جوقپىز، وزبەكستان وعان كىرگەن.

ماسەلەن، قىرعىزستان «قامبار اتا» سۋ ەلەكتر ستانساسىن، تاجىكستان بولسا «روگۋندى» سالۋعا شەتەل ينۆەستورلارىن ىزدەۋدە. ءبىراق، مۇنداي جوبالارعا ءۇشىنشى ەلدەردىڭ قارجى سالۋى ءقاۋىپتى. سۋ ماسەلەسىن باسقارۋ ۇدەرەسىنە شەتەلدىكتەردى ارالاستىرۋ الاڭداتپاي قويمايدى. ەرتەڭ ويىنعا اينالدىرىپ جۇرمەي مە؟ سوندىقتان ورتا ازيا ەلدەرى سۋ ەلەكتر ستانسالارىن بىرىگىپ سالۋى كەرەك. قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىعى جانە مەليوراسيا ەكس-مينيسترى چىنگىسبەك ۋزاكبايەۆ، بۇگىن ينۆەستورلار كەرەك دەپ جاتامىز، ءبىراق شەتتەن كەلگەندەردەن مەن قورقامىن. اشىق ايتايىن قىرعىزستاندا قازىرگى كەزدە ەكونوميكالىق اۋحال ناشار. «قامبار اتا-1» مەن جوعارى نارىن سۋ ەلەكتر ستانسالارىن قۇرۋعا جۇڭگو ەكى الاقانىن ىسقىلاپ دايىن وتىر. كەل مەن اقشا بەرەيىن دەپ. ال ورىستار رەسەي دە  ءبىزدىڭ ەڭ جاقىن دوس مەملەكەت. ولار دا سۇقتانىپ وتىر. ەندىگارى ورتا ازيادان شىقپايمىن دەپ ترامپ تا قاتتى ايتىپ جاتىر. ولار بۇل ايماقتان ەشقاشان شىقپايدى، ويتكەنى ولاردىڭ ءاربىرىنىڭ وسى جەردە وڭىرلىك ساياساتى مەن مۇددەسى بار.

ال تۇركياداعى «Hydropolitics association» حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى  دۋرسۋن يىلدىزدىڭ كوزقاراسى: «ورتا ازيادا ەنەرگيا ماسەلەسىن سۋ پروبلەماسىمەن قاتار شەشۋ قاجەت. ايتپەسە، تەك سۋدىڭ جايىن رەتتەۋ وڭايعا سوقپايدى. سەبەبى، كەڭەس داۋىرىندە ەكونوميكانىڭ سۋ كوپ قولدانىلاتىن سالالارى دامىتىلدى. مىسالى، وزبەكستاندى سۋعا اسا مۇقتاج تىكەلەي ەگىستىككە تاۋەلدى سالا ەتتى. سۋدىڭ جوعارى جاعىندا ورنالاسقان قىرعىز بەن تاجىك ەنەرگياسى جوق بولعان سوڭ سۋدان ەنەرگيا الۋعا ۇمتىلسا، كەرىسىنشە سۋارمالى القابى كوپ تومەندەگى ەلدەر سۋعا مۇقتاج بولدى».

دەمەك، سۋدىڭ باسىنداعى ەلدەردىڭ دە، سوڭىنداعى ەلدەردىڭ دە مۇددەسى تولىق ۇيلەسىم تابۋى كەرەك. سوندا عانا ماسەلە تولىق شەشىمىن تابادى. بۇل ءۇشىن ورتاق سۋ بانكىن قۇرۋ — ءتيىمدى جولداردىڭ ءبىرى. قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىعى جانە مەليوراسيا ەكس-مينيسترى  جۋماكادىر اكەنەيەۆتىڭ پىكىرىنشە، بىرىگىپ سۋ بانكى تۇزىلسە، ول بانك ساۋد ارابياسى سياقتى قارجىلى ەلدەرمەن كەلىسسوز جاساپ، سىزدەر سۋ قۇبىرىن تارتىپ  بەرىڭىزدەر دەۋ كەرەك. ودان سوڭ سۋ قۇبىرى ارقىلى وزىمىزدەن اسقان سۋدى ولارعا ساتىپ، تۇسكەن اقشانى سۋ ماسەلەسىن شەشۋگە پايدالانساق بولادى. ارالدى تولتىرۋىمىز كەرەك، حالقىمىز جاقسى سۋ ءىشۋى كەرەك. ويتكەنى، دەنساۋلىعى جاقسى ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋى ۇزارادى.

سۋ بانكىسىن قۇرۋ ءۇشىن ءاربىر ەلدىڭ ءوزىنىڭ كۆوتاسى بولادى. سۋ ەنەرگەتيكالىق رەسۋرتارعا كەيبىر جەرلەردە وسى كۆوتالاردى الماستىرۋ قاجەت. قۇقىقتىق سۇراقتاردى رەتتەۋ جەكە ماسەلەسى تۇراقتى ديالوگتى قاجەت ەتەدى. جىلدىڭ ءار ءتۇرلى ماۋسىمىندا ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستاردى رەتتەۋ مەن پايدالانۋ تاعى دا وسى ماسەلەلەر بويىنشا تۇراقتى جۇمىس قاجەت ەتەدى. بۇنداي باستامانى 2003 جىلى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش  پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ۇسىنعان بولاتىن. ول سۋدى جەتكىزىپ بەرۋشى ەلدەر مەن تۇتىنۋشى ەلدەر اراسىندا ديالوگ بولا الاتىن سۋ-ەنەرگەتيكالىق كونسورسيۋمىن قۇرۋدى باستاما ەتىپ كوتەردى. ءبىراق ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى  ول كەزدە دايىن بولمادى دەپ ەسەپتەيمىن. ويتكەنى سۋ مەن ەنەرگەتيكا بىرگە جۇرسە، ءار مەملەكەت ودان پايدا تابادى. سول ءۇشىن ونىڭ ءبارى ءبىر كونسورسيۋمنىڭ قولىندا بولۋ كەرەك. گيدروەنەرگەتيكا، سۋ ماسەلەسى ءبارى ءبىر باسقارمادا بولۋ كەرەك. سوندا ءار مەملەكەت ءوز پايداسىن كورەدى.

ءقازىر ترانسشەكارالىق سۋ باسسەيندەرىندە ءقازىر مىناداي وتكىر ماسەلەلەر تۇر: سۋ رەسۋرستارىنىڭ ازايۋى، بالىق قورىنىڭ ازايۋى، سۋارمالى جەر ونىمدىلىگىنىڭ كۇرت ءتۇسۋى، بيورەسۋرستاردىڭ جوعالۋى، مۇزدىقتاردىڭ دەگراداسياعا ۇشىراۋى، سەل ءقاۋىپىنىڭ ارتۋى مەن شولدەردىڭ ۇلعايۋى سونىمەن قاتار وزەن ساعاسىنداعى ورمانداردىڭ دەگراداسياعا ۇشىراۋى. سوندىقتان ترانسشەكارالىق وزەندەر ماسەلەسىن بەس مەملەكەت بىرىگە وتىرىپ جۋىق ارادا جەدەل شەشۋى ءتيىس.

الەمدەگى سۋ پروبلەمالارىن شەشكەن ەلدەرگە قاراساق، ولاردىڭ ەرەكشەلىكتەرى ورتا ازيا مەملەكەتتەرىندە دە بار. ول ۇقساس مادەنيەت. ەۋروپاعا قاراساق تا، امەريكا مەن كانادا اراسىنداعى بايلانىستى الساق تا، بىر-بىرلەرىنە ۇقساس، ءتىلى ءبىر ادامدار. ءتۇبى دە ءبىر، مادەنيەتى دە. ءبىر وتباسىنىڭ مۇشەسى سياقتى. ورتا ازيا ايماعىنداعىلار كەڭەس وداعى كەزىندە دە بىرگە ءومىر ءسۇردى. سوندىقتان تاريحي-مادەني بايلانىستار تەرەڭ، ءدىنى ءبىر، ادامدارى بىر-بىرىنە وتە جاقىن. ماسەلەنىڭ شەشىلمەۋىنە ەشبىر نەگىز جوق. ءبىراق ايماق كوشباسشىلارىنا ساياسي ەرىك-جىگەر كەرەك. ولار باستارىن بايگەگە تىگۋى ءتيىس.  سەبەبى، كورشىنىڭ قاجەتتىلىگىن وتەسەڭ عانا، سەنىڭ دە ماسەلەڭ شەشىمىن تابادى.

«سۋدىڭ ءتىلىن بىلگەن ۇتادى، سۋدىڭ ءتىلىن بىلمەگەن قۇرتادى». ايماقتا     گيدروەنەرگەتيكالىق ساياسات شاتقاياقتاپ تۇر. سۋدى دۇرىس ءبولىسىپ، باسقارا الماعاندىقتان كوپ دۇنيەدەن ۇتىلىپ وتىرمىز. ماسەلەن، سۋ-ەنەرگەتيكالىق ساياساتىنداعى ارىپتەستىككە نەمقۇرايلىلىقتىڭ سالدارىنان ورتا ازيا ەلدەرى جىلىنا 1،7 ميلليارد اقش دوللارىنان ايىرىلادى. ياعني بۇل ايماق ەلدەرى جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ 3 پايىزى. ورتالىق ازيا سۋ ەنەرگەتيكاسىنىڭ ءبىرتۇتاس ساياساتسىز پروبلەمانى شەشە المايدى. بۇل تەك اتالعان ەلدەردەگى ءوزارا ارىپتەستىك ارقاسىندا عانا قول جەتەتىن دۇنيە. قازىرگى كەزدە بۇل ماسەلە ءپىسىپ جەتىلدى. سۋ ماسەلەسىن شەشەتىن دە كەزەڭ جەتتى.

وزبەكستان باسشىسى، قىرعىزستان باسشىسى اۋىستى. ورتالىق ازيا باسشىلارىنىڭ بىر-بىرىمەن بايلانىسى ارتىپ، ءبىراز پروبلەمالار شەشىلدى. ەندى ايماق باسشىلارى زاردابى اۋىر بولاتىن سۋ پروبلەماسىن جەدەل بىرىگىپ، اقىلداسا وتىرىپ قولعا الۋى ءتيىس. ايتپەسە، كوپ دۇنيەدەن كەش قالامىز.

ەرجان قالىمباي ۇلى، جۋرناليست

ن.نازاربايەۆ: كونستيتۋسياعا سايكەس پرەزيدەنت كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتكىزۋ جونىندە مالىمدەمە جاساۋعا قۇقىلى، ءبىراق ونداي جاعداي بولا قويماس. سوندىقتان، تىنىشتىق ساقتاپ، كۇندەلىكتى جۇمىسپەن اينالىسا بەرۋ كەرەك.

بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسكە ءوتىنىش بىلدىرۋىنە قاتىستى مالىمدەمە جاسادى. مالىمدەمەنىڭ ءماتىنى akorda.kz سايتىندا جاريالاندى.

پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىن قابىلداعان 1995 جىلدان باستاپ بۇگىنگە دەيىن كونستيتۋسيالىق كەڭەسكە 220 ءوتىنىش جولدانىپتى. سونىڭ  22ء-سىن پرەزيدەنت جونەلتىپتى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسى تۋرالى» زاڭعا سايكەس، كونستيتۋسيالىق كەڭەس كونستيتۋسياعا رەسمي تۇسىندىرمە بەرۋگە قۇقىلى. زاڭنامادا ولقىلىقتاردىڭ ورىن الۋى – بولىپ تۇراتىن جاعداي. مىسالى، كونستيتۋسيادا پرەزيدەنتتى الماستىرۋ جولدارى ايقىندالماعان، سونداي-اق ونىڭ ءوز ەركىمەن وتستاۆكاعا كەتۋ جاعدايى قاراستىرىلماعان. مۇنداي نورمالار الەم ەلدەرى كونستيتۋسيالارىنىڭ بارىندە بار. بۇل اسپەكتىلەردىڭ وزەكتىلىگى زور ەكەنىن ەسكەرىپ، مەن كونستيتۋسيالىق كەڭەستەن وسى ەرەجەنى ءتۇسىندىرۋدى سۇرادىم»،-دەيدى ن.نازاربايەۆ. سونىمەن قاتار بۇگىندە قوعامدى سايلاۋ ماسەلەسى مەن ترانزيت جايى قىزىقتىراتىنان توقتالعان ول: «ءبىراق، بۇل تاقىرىپقا قاتىستى جۇرتتى دۇرلىكتىرۋدىڭ قاجەتى جوق. اتا زاڭىمىزدا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدا سايلاۋ وتكىزۋدىڭ ءتارتىبى مەن ۋاقىتى، وكىلەتتىلىكتىڭ اياقتالۋ مەرزىمى انىق جازىلعان. كونستيتۋسياعا سايكەس پرەزيدەنت كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتكىزۋ جونىندە مالىمدەمە جاساۋعا قۇقىلى، ءبىراق ونداي جاعداي بولا قويماس. سوندىقتان، تىنىشتىق ساقتاپ، كۇندەلىكتى جۇمىسپەن اينالىسا بەرۋ كەرەك»،-دەدى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ ق ر كونستيتۋسيالىق كەڭەسىنە ءوتىنىش جولداعانى تۋرالى كەڭەستىڭ سايتىندا اقپارات شىققان بولاتىن. وندا «2019 جىلعى 4 اقپاندا رەسپۋبليكانىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ 42-بابىنىڭ 3-تارماعىنا رەسمي تۇسىندىرمە بەرۋ تۋرالى ءوتىنىشىن كونستيتۋسيالىق ءىس جۇرگىزۋگە قابىلدادى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭىنا سايكەس، اتالعان ءوتىنىشتى كونستيتۋسيالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىندا قاراۋ ءۇشىن قاجەتتى ماتەريالداردى دايىنداۋ جۇمىسى جۇرگىزىلۋدە»، -دەپ جازىلعان ەدى حابارلامادا.

پەتروپاۆلدا ەلدىڭ بۇتىندىگىن بۇزۋدى ناسيحاتتاپ، ۇلتارالىق الاۋىزدىق تۋدىرعان ەرلى-زايىپتىلار 5 جىلعا سوتتالدى.

ق ر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە، پەتروپاۆل قالالىق سوتى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ۇلتارالىق الاۋىزدىقتى تۋدىرعان ەرلى-زايىپتىعا قاتىستى قىلمىستىق ءىستى قاراپ، ۇكىم شىعاردى. كۇيەۋى مەن ايەلى ەندى الداعى 5 جىلدى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىنىڭ ورتاشا قاۋىپسىزدىكتەگى مەكەمەسىندە وتكىزەدى.

بىلتىر جەلتوقسان ايىندا پەتروپاۆل تۇرعىندارى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ سقو بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ جانە سقو پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل باسقارماسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كوزىنە تۇسكەن. ەرلى-زايىپتى الەۋمەتتىك جەلىدە جانە YouTube ارناسىندا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن جانە پەتروپاۆلدى رەسەيدىڭ قۇرامىنا بەرۋ قاجەتتىگى جايىندا قايتا-قايتا جازىپ، ايتىپ، وسىلايشا ەلدىڭ تۇتاستىعىن بۇزۋدى ناسيحاتتادى. وڭىردەگى جانە جالپى ەلدەگى ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى اراسىندا، جالپى قوعامدا ۇلتارازدىق تۋدىردى.

«پەتروپاۆل قالالىق سوتى قىلمىستىق ءىستى 20 مامىر كۇنى قارادى. سەپاراتيستىك ارەكەتى بار قىلمىستىق ءىس بىرنەشە سوت وتىرىسىندا قارالدى. سوتتالۋشىلاردىڭ كىناسى دالەلدەندى. ءتيىستى تالداۋ جۇرگىزىلدى. ءىستى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تەرگەدى. وسىعان ۇقساس قىلمىستار 2018 جىلى، 2019 جىلى دا قارالدى. وندا دا كىنالىلەر سوتتالدى. جالپى، ق ر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 180-بابى 2-بولىگى بويىنشا 5 جىلدان 10 جىلعا دەيىن جازا قاراستىرىلعان. جازانى وتەۋدىڭ باسقا بالاماسى جوق. سونداي-اق، ەكسترەميستىك قىلمىس بولعاندىقتان، شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلمايدى»، - دەيدى پەتروپاۆل قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى الماس جۇماعازين.

inform.kz