ديماش قۇدايبەرگەن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزىنىڭ ىزگى نيەت ەلشىسى بولىپ تاعايىندالدى، دەپ حابارلايدى Ulys.
استانادا ءوتىپ جاتقان الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزى حاتشىلىعىنىڭ ءححىى وتىرىسىندا سەزدىڭ ىزگى نيەت ەلشىسى لاۋازىمىنا 5 ادام ۇسىنىلدى. وسى بەس ادامنىڭ ىشىندە ءانشى ديماش قۇدايبەرگەن دە بار.
ءححى عاسىردىڭ العاشقى شيرەگى حالىقارالىق قاتىناستار جۇيەسىنە وراسان سالماق ءتۇسىرىپ، سىن – قاتەرلەر الا كەلگەن كەزەڭ رەتىندە تاريحقا ەنگەلى تۇر. وكىنىشكە قاراي، جاھاندىق قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ ولارعا ۋاقتىلى ءارى ءتيىستى جاۋاپ قاتا الماۋىنان، ءتۇرلى دەڭگەيدەگى شيەلەنىستەر مەن قاقتىعىستار ودان ءارى ۋشىعىپ، قارۋلانۋ ۇدەرىسى قايتا كۇشەيىپ بارادى.
ءتۇرلى سيپاتتاعى انتوگونيزمنىڭ ارتىپ، كيكىلجىڭدەر ماسشتابىنىڭ كەڭەيۋىنە ادەتتە سەبەپ كوپ. الايدا، ولاردىڭ ۇلكەن بولىگىنىڭ باستاۋىندا ءدىني، ءىس جۇزىندە وركەنيەتتىك ايىرماشىلىقتار تۇر.
وسى رەتتە، بەلگىلىك امەريكالىق الەۋمەتتانۋشى ءارى ساياساتتانۋشى عالىم – سەميۋەل حانتينگتون «بۇل جاڭا الەمدە نەعۇرلىم ماسشتابتى، ماڭىزدى ءارى ءقاۋىپتى قاقتىعىستار الەۋمەتتىك تاپتاردىڭ، كەدەيلەر مەن بايلاردىڭ اراسىندا ەمەس، ءتۇرلى مادەني سايكەستىلىكتەگى حالىقتار اراسىندا ورىن الادى»، - دەگەن بولاتىن.
قازاقستاننىڭ باستاماسىمەن 2003 جىلى قىركۇيەكتە وتكەن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى – سول ءدىنارالىق جانە ۇلتارالىق ديالوگتى قالىپتاستىرۋدا ماڭىزدى ءىس اتقارىپ وتىرعان حالىقارالىق فورۋمداردىڭ ءبىرى.
سەزدى نەگىزدەۋدەگى ماقسات - حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا قالىپتاسقان كۇردەلى احۋال جاعدايىندا حالىقتاردى قوعامدىق كەلىسىم، ءدىني توزىمدىلىك پەن بەيبىتشىلىك، ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارى يدەيالارى توڭىرەگىنە بىرىكتىرۋ بولدى.
سول ماقساتتا 2003-2023 جىلدار ارالىعىندا سەزدىڭ 7 وتىرىسى ءوتتى. ءبىرىنشى سەزگە ەۋروپا، ازيا، افريكا جانە تاياۋ شىعىستىڭ 13 ەلىنەن، 17 ءدىني كونفەسسيانىڭ وكىلدەرى قاتىسسا، 2022 جىلى قازاندا وتكەن سوڭعى VII سەزگە 50 مەملەكەتتەن بارلىق الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەردىڭ، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ، حالىقارالىق ۇيىمدار وكىلدەرىنەن (يسلام، حريستياندىق، يۋدايزم، بۋدديزم، سينتويزم، داوسيزم، زورواستريزم، جاينيزم) قۇرالعان 100-دەن استام دەلەگاسيا قاتىسقانى بەلگىلى. بۇل جىل وتكەن سايىن سەزدىڭ ابىرويى مەن ماڭىزى ارتىپ، الەمدىك سۇرانىسقا يە بولعاندىعىن كورسەتەدى.
جالپى، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءوزارا پىكىر الماسۋىن، ديالوگقا كەلۋىن قاراستىرعاندا، تاقىرىپتىڭ يدەياسى - ۇلتارالىق جانە ءدىنارالىق تاتۋلىقتى تۋ قىلىپ ۇستانعان ەلىمىزدەگى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ مودەلىنە نەگىزدەلگەنىن ايتۋ قاجەت.
جيىننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى 20 جىلدىق تاريحىنا كوز جۇگىرتەر بولساق، ونداعان ماڭىزدى قۇجاتتارعا قول قويىلعانىن، كونفەسسيالاردىڭ ءوزارا تۇسىنىستىك پەن سەنىمگە نەگىزدەلگەن دوستىق ىنتىماقتاستىعىنا ءتيىستى سەرپىن بەرىلگەنىن، سونىمەن قاتار، باستىسى الەمدىك ءدىنارالىق ديالوگتىڭ جۇيەلى دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقانىمىزدى ايتا قاجەت. ەڭ ماڭىزدىسى – وسى جىلدارى سەز حالىقارالى الاڭشا رەتىندە ءوزىنىڭ وزەكتىلىگى مەن قاجەتتىلىگىن كورسەتتى.
دەي تۇرعانمەن، كەز – كەلگەن حالىقارالىق ۇيىمنىڭ جۇمىسىندا وتكەنگە ەسەپ بەرۋمەن قاتار، قالىپتاسقان احۋالدى نەگىزگە الا وتىرىپ كەلەشەككە جوسپار قۇرۋ مەن جۇمىس تاسىلدەرىن قايتا قاراستىرۋ ونىڭ قىزمەتى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزدى.
وسىعان ەرەكشە ءمان بەرگەن مەملەكەت باسشىسى قاسىم – جومارت توقايەۆ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن شەشۋگە رۋحاني باسشىلاردىڭ دا سۇبەلى ۇلەس قوسا الاتىنىنا نازار اۋدارىپ، سەز جۇمىسىنا جاڭا باعىت بەرۋدى تاپسىرعانى بەلگىلى. اتاپ ايتقاندا، ءوزىنىڭ 2022 جىلى قازاندا وتكەن VII سەز وتىرىسىندا پرەزيدەنت «2023-2033 جىلدارعا ارنالعان الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن» ازىرلەۋگە تاپسىرما بەردى. ءوز سوزىندە پرەزيدەنت «بۇل فورۋمدى وتكىزۋگە قازاقستاننىڭ باستاماشىلىق ەتۋى بەكەر ەمەس. سەبەبى قازاق جەرى عاسىرلار بويى باتىس پەن شىعىستىڭ اراسىنداعى كوپىر بولىپ كەلەدى. وسىندا، ياعني ۇلى دالا تورىندە نەبىر الىپ كوشپەلى يمپەريالار ءومىر سۇرگەن. ءدىني ۇستامدىلىق – ولاردىڭ بارىنە ورتاق سيپات. سەزدىڭ وتكىزىلۋى – ەلىمىز بەن بۇكىل الەمدە ديالوگ پەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى كوزدەيتىن قازاقستان ساياساتىنىڭ ماڭىزدى باعىتى. قازىرگى كۇردەلى جاعدايدا ءدىني كوشباسشىلاردىڭ ءبىر ۇستەل باسىنا وتىرىپ، كەز كەلگەن قايشىلىقتى ەڭسەرەتىن ىزگى امالدىڭ ۇلگىسىن كۇللى الەمگە كورسەتۋى اسا ماڭىزدى. بۇل تۇجىرىمداما فورۋمىمىزدى ودان ءارى نىعايتۋ جانە ىقپال ەتۋ ءۇشىن ناقتى قادامدار مەن كەزەڭدەردى قامتۋى كەرەك. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – وركەنيەتتەر اراسىنداعى اشىق ديالوگتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ىلگەرىلەتۋ، بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى نىعايتۋ»، – دەپ، بولاشاقتاعى ناقتى ءىس-شارالارعا نازار اۋدارۋعا شاقىردى.
ناتيجەسىندە، جيىننىڭ كەلەشەك باعدارى مەن جۇمىس تاسىلدەرى ايقىندالعان تۇجىرىمداما قولعا الىندى.
اراعا جىل سالا، سەز حاتشىلىعىنىڭ باسشىسى، ق ر سەناتىنىڭ ءتوراعاسى - ماۋلەن اشىمبايەۆ 2023 جىلى 11 قازاندا سەز حاتشىلىعىنىڭ ءححى وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە حالىقارالىق الاڭشا رەتىندە ونىڭ وتكەنى مەن دامۋ جوسپارىنا قاتىستى «تۇجىرىمداما جوباسىنداعى باستى جاڭالىق – ءبىزدىڭ سەزدىڭ ميسسياسىن كەڭەيتۋ...الداعى جىلدارى سەز ءدىنارالىق ديالوگتى دامىتۋعا جانە نىعايتۋعا باعىتتالعان كۇش-جىگەردى جالعاستىرادى. سونىمەن قاتار ءبىز رۋحاني ديپلوماتيادا ۇلكەن الەۋەتتى كورىپ وتىرمىز» - دەپ، كەزەكتى رەت جيىننىڭ ەلىمىزدىڭ ىشكى دامۋىمەن ۇندەس، ەتەنە قۇرامداس ەكەنىن بىلدىرگەن بولاتىن.
تۇجىرىمداما سەز حاتشىلىعىنىڭ جۇمىس ورگانى بولىپ سانالاتىن «كونفەسسياارالىق جانە وركەنيەتارالىق ديالوگتى دامىتۋ جونىندەگى ن.نازاربايەۆ ورتالىعى» كەاق تاراپىنان جان-جاقتى مۇقيات قاراستىرىلعان قۇجات رەتىندە ازىرلەنىپ، 2023 جىلى قازاندا استانادا وتكەن حاتشىلىقتىڭ كەزەكتى XXIء-شى وتىرىسىندا بەكىتىلدى. سەزدىڭ دامۋ تۇجىرىمداماسى - ادامزات بولمىسىنىڭ مىزعىماس قاعيداتتارى رەتىندە ءوزارا سىيلاستىقتى، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى، دىندەر، ۇلتتار مەن ۇلىستار اراسىنداعى ديالوگ پەن ءوزارا ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا، كەلىسپەۋشىلىكتەر مەن قاقتىعىستاردى كەلىسىم مەن ىمىراعا كەلۋ نەگىزىندە شەشۋ مادەنيەتىن ىلگەرىلەتۋگە وڭ ىقپال ەتەرى انىق.
جالپى العاندا سەز جۇمىسىنىڭ ءبىرىنشى ونجىلدىعىندا كوپجاقتى ءدىنارالىق جانە وركەنيەتارالىق ديالوگتى نىعايتۋدى الەمدە مەيلىنشە ىلگەرىلەتۋگە پارمەن بەرىلگەن بولسا، كەلەسى ونجىلدىقتاعى جۇمىس باعىتى مەن اتقارار شارالار تۇجىرىمدامادا كورىنىس تاپقان.
وعان سايكەس، سەز قىزمەتى 2023-2033 جىلدارى كەلەسى ءۇش باعىتتا وربىمەك:
1. وزەكتى جاھاندىق ترەندتەر مەن سىن-قاتەرلەردى ەسكەرە وتىرىپ، ءدىنارالىق فورۋمداردى دايىنداۋ جانە وتكىزۋ؛
2. سەزدەردىڭ دەكلاراسيالارىن جۇيەلى ىسكە اسىرۋ نەگىزىندە قازىرگى الەمنىڭ جاھاندىق پروبلەمالارىن شەشۋگە جاردەمدەسۋ.
3. رۋحاني ديپلوماتيانى دامىتۋ، سەزدىڭ حالىقارالىق ينستيتۋتتارمەن جانە الاڭدارمەن، حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ باسقا دا سۋبەكتىلەرىمەن سەرىكتەستىكتى نىعايتۋ.
وسىلايشا رۋحاني كوشباسشىلاردىڭ جيىنى حالىقارالىق قوعامداستىقتا ءوز قاناتىن كەڭگە جايا تۇسپەك. ءار ءۇش جىلدا شاقىرىلاتىن سەز جۇمىسى كەلەشەكتە دە اشىق پىكىرتالاس پەن سىندارلى ديالوگقا نەگىزدەلگەن جالپى دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ شەڭبەرىندەگى دامۋىن جالعاستىرماق. دەي تۇرعانمەن، جيىن جۇمىسىنا ەداۋىر سەرپىن بەرەر كەيبىر قوسىمشا تارماقتاردىڭ قوسىلعاندىعىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. ماسەلەن، الداعى ۋاقىتتا ءار فورۋمنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تۇزىلەتىن «جول كارتاسىن» تىڭ ءۇردىس رەتىندە قابىلداۋ قاجەت. ءسوز بولعان قۇجات ءاربىر سەزدىڭ دەكلاراسيالارىن ىلگەرىلەتۋ مەن ىسكە اسىرۋدىڭ جاڭا تەتىگى رەتىندە قابىلدانىپ، رۋحاني باسشىلاردىڭ فورۋمدا ۇسىنعان پىكىرلەرى مەن تەزيستەرىن تىكەلەي جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەدى. بۇل جاڭاشىلدىقتىڭ كەلەشەكتە فورۋم جۇمىسىنا ىرگەلى وزگەرىستەر اكەلەرىنە سەنىم جوعارى.
تۇجىرىمداماداعى ءمان بەرەتىن تاقىرىپتاردىڭ بىرەگەيى – باسىمدىقتى جاستارعا بەرۋ. ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلى «جاستاردىڭ وقۋ – تاربيە جۇمىسى تۇزەلمەي، جۇرت ءىسى تۇزەلمەيدى»، - دەگەن. سەز باعدارلاماسىندا جاس ءدىني ليدەرلەر فورۋمىن، سونداي-اق جاس رۋحاني قايراتكەرلەر مەن زايىرلى جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن باسقا دا ءىس-شارالار كەشەنىن وتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. جاس كوشباسشىلاردى سەز قىزمەتىنە تارتۋ جولعا قويىلعان وركەنيەتارالىق جانە كونفەسسياارالىق ديالوگ داستۇرلەرىن كەلەشەكتە دە ساقتاۋدىڭ كەپىلى دەپ بىلەمىن. سونىمەن قاتار، اتالمىش قادام ارقىلى سەزگە قاتىسۋشىلار جاستاردى ەكسترەميستىك يدەولوگيالاردىڭ ىقپالىنان، راديكاليزمنىڭ تارالۋىنان قورعاپ قالۋدى ماڭىزدى مىندەت سانايدى. سەز قۇرىلىمى قازىرگى جاس ۇرپاقتى تولعاندىراتىن ماسەلەلەردى شەشۋ ماقساتىندا جاستاردىڭ حالىقارالىق ديالوگى مەن ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋعا ىقپال ەتەتىن بولادى. سول مۇددە جولىندا سەز ءدىنارالىق جانە مادەنيەتارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن ءدىني جانە زايىرلى جاستار ۇيىمدارىمەن، سونىڭ ىشىندە AIESEC، SIFE، جاستار تۇسىنىستىگى ءۇشىن، حالىقارالىق جاستار پالاتاسى، ەۋروپالىق قۇقىق ستۋدەنتتەرى قاۋىمداستىعىمەن (ELSA) جانە باسقا دا ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاسپاق.
اتالعان ءىس-شارالار ارنايى قابىلدانعان «جول كارتاسى» قۇجاتىنا سايكەس جۇرگىزىلىپ، سول ماقساتتا ونلاين/وفلاين فورماتىنداعى حالىقارالىق كەزدەسۋلەر، دوڭگەلەك ۇستەلدەر، دارىستەر، كورمەلەر، سەمينارلار، سونىمەن بىرگە وڭىرلىك ءدىنارالىق كونفەرەنسيالار وتكىزۋ جوسپارلانعان.
ابىز جازۋشىمىز ءابىش كەكىلبايەۆتىڭ «ادامدى ادام ەتكەن – كىتاپ، ادامزات ەتكەن – كىتاپحانا»، - دەگەنىندەي، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىنىڭ قىزمەتىن ب ا ق ارقىلى الەمدىك مەديا ورتالىقتارىنا شىعارۋ ماقساتىندا حالىقارالىق رۋحاني ءبىلىم ونلاين-ورتالىعى قۇرىلىپ، اعىمداعى جىلى ن.نازاربايەۆ ورتالىعى رەسمي سايتىنىڭ بازاسىندا سەزدەر مەن حاتشىلىق ماتەريالدارىنىڭ، قاتىسۋشىلاردىڭ، حالىقارالىق ۇيىمدار وكىلدەرىنىڭ، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ، عالىمدار مەن ساراپشىلاردىڭ باياندامالارى مەن ەڭبەكتەرىنىڭ، ءدىني ماتىندەردىڭ ەلەكتروندىق كىتاپحاناسىن قۇرۋ قولعا الىنىپ، ءوز جۇمىسىن جۇرگىزىپ جاتقانىن ايتا كەتۋ قاجەت. ءوز كەزەگىندە اتالعان ەلەكتروندى كىتاپحانا ءدىندى، ءدىنارالىق ديالوگتى جانە مادەنيەتارالىق ىنتىماقتاستىقتى زەرتتەۋ ءۇشىن ماڭىزدى اقپارات كوزىنىڭ مىندەتىن اتقارماق.
ەۋرازيا كىندىگىندە ورنالاسقان قازاق ەلى – ءتۇرلى كونفەسسيالار مەن ءار الۋان مادەنيەتتەردىڭ توعىسقان مەكەنى. مەملەكەتىمىز وسىعان دەيىن حالىقارالىق ساحنادا تولەرانتتىلىقتى، ءدىنارالىق قارىم-قاتىناستى نىعايتقان ەل رەتىندە كەڭىنەن تانىلدى. مۇنىڭ ءوزى مەملەكەتتىك مۇددەنى، سونىمەن قاتار، ايماقتاعى گەوساياسي احۋالدى ەسكەرە وتىرىپ، كوپ جىلدار بويى اتقارىلعان جۇيەلى ءارى ماقساتتى ەڭبەكتىڭ ارقاسى ەكەندىگى ايقىن.
اعىلشىننىڭ ايگىلى تاريحشىسى ءارى مادەنيەتتانۋشىسى كريستوفەر دوۋسون «...ۇلى دىندەر – ۇلى وركەنيەتتەردىڭ نەگىزى»، - دەگەن ەكەن. ەندەشە، مەملەكەتىمىزدە قولعا الىنعان، ۇتىمدى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان - الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزىن ءوز باسىم بۇگىنگى كۇنى شارتاراپتا تۇتانعان ءتۇرلى سيپاتتاعى قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋدىڭ دۇرىس جولى، ادامزاتتىڭ دىنىنە، ۇلتىنا قاراماستان ءوزارا ۇيلەسىمدىلىكتە ءومىر ءسۇرۋىنىڭ نەگىزى دەپ بىلەمىن. ال «الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزىن دامىتۋدىڭ 2023-2033 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى» سول كەلەلى جيىننىڭ جۇمىسىنا تىڭ سەرپىن بەرەرىنە سەنىمدىمىن.
سەرىك ەگىزبايەۆ، «اۋىل» پارتياسىنىڭ، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ اگرارلىق ماسەلەلەر جونىندەگى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى
تاياۋدا اتىراۋدا «ادال ادام – ادال ەڭبەك – ادال تابىس» اتتى تاقىرىپپەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءۇشىنشى وتىرىسى وتكەن بولاتىن. وسى قۇرىلتايعا ارنايى قاتىسقان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ماڭىزدى يدەولوگيالىق تۇجىرىمدارىمىز بەن نەگىزگى باعىتتارىمىز – تاۋەلسىزدىك جانە وتانشىلدىق، بىرلىك جانە ىنتىماق، ادىلدىك جانە جاۋاپكەرشىلىك، زاڭ جانە ءتارتىپ، ەڭبەكقورلىق جانە كاسىبي بىلىكتىلىك، جاسامپازدىق جانە جاڭاشىلدىق ەكەندىگىن جان-جاقتى ايتا كەلە ەلدەگى ءدىن ماسەلەسىنە، مەشىت ماسەلەسىنە دە ايرىقشا توقتالعان بولاتىن.
«ەلگە جاناشىر ىسكەر ازاماتتار بىزدە دە از ەمەس. مۇنداي ازاماتتار قوعامعا قاجەتتى كوپتەگەن جوباعا قارجى سالىپ، يگى ىستەردىڭ باسى-قاسىندا ءجۇر. قايىرىمدىلىق جانە ۆولونتەرلىك باستامالارعا دەمەۋشىلىك جاساپ كەلەدى. مەملەكەت تە وتانشىل ازاماتتاردى وزگەلەرگە ۇلگى ەتىپ، ولارعا قولداۋ كورسەتەدى. ارينە، ايماقتاردا ءوز قارجىسىنا مەشىت سالعان كاسىپكەرلەردىڭ نيەتى ءتۇزۋ، ونى تۇسىنۋگە بولادى. الايدا جاڭا مەكتەپ، جاتاقحانا، اۋرۋحانا، كىتاپحانا، مۇراجاي نەمەسە سپورت سارايىن تۇرعىزۋ الدەقايدا ماڭىزدىراق. مۇنىڭ ساۋابى مول. كەيىنگى ۇرپاق تا وسىنداي يگى ىستەرگە العىس ايتارى انىق»، - دەگەن ەدى پرەزيدەنت.
استاناداعى «اللانىڭ گ ۇلى» اتالىپ كەتكەن ىرىسكەلدى قاجى اتىنداعى مەشىتتىڭ باس يمام نۇرلان يمام بايجىگىت ۇلى دا پرەزيدەنتتىڭ مەشىت سالۋعا قاتىستى پىكىرىن قۇپ كورەتىندىگىن ايتادى.
«مەملەكەت باسشىسى اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا دىنگە قاتىستى وتە دۇرىس ماسەلەلەر كوتەرىپ، مەشىت سالۋ ىسىنە قاتىستى ايرىقشا توقتالىپ ءوتتى. ياعني، دىنگە قىزمەت ەتۋ، ۇلتقا قىزمەت ەتۋ تەك مەشىت سالۋمەن عانا شەكتەلمەيدى. جول سالۋ، بالاباقشا سالۋ، مەكتەپ سالۋ دا ۇلتقا قىزمەت سانالادى. مەشىت سالىنعان كەزدە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەرىنىڭ ءبارى رەتتەلۋى ءتيىس جانە دە ەلىمىزدە ورىندى جۇرگىزىلىپ كەلەدى»، - دەدى نۇرلان يمام.
ەستە بولسا، سول قۇرىلتايدا مەملەكەت باسشىسى يسلام ەلدەرىندە ايگىلى ءدىن قايراتكەرلەرىنىڭ بەيىتى مىندەتتى تۇردە جاپقىشپەن جابىلاتىندىعىن ايتا كەلە ياساۋي كەسەنەسىنە قاتىستى كونە جادىگەرگە نازار اۋدارتقان ەدى.
«ءماديناداعى مۇحاممەد پايعامباردىڭ ءقابىرى دە وسىلاي بۇركەلگەن. بۇل – يسلام وركەنيەتىنىڭ ءداستۇرى. ال قاسيەتتى تۇركىستانداعى ياساۋي قابىرىندە كوپتەن بەرى ارنايى جاپقىش جوق. تالاي زاماننان كەلە جاتقان كونە جاپقىشتى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىسى ءبىراز جىل بۇرىن باستالىپ، اياقسىز قالعان. مەن قۇزىرلى مەملەكەتتىك ورگانعا وسى قۇندى مۇرانى تەزىرەك ساپالى جوندەۋدەن وتكىزىپ، تاريحي ورنىنا قايتارۋدى تاپسىرامىن»، - دەگەن بولاتىن قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى.
نۇرلان يمام ءدال وسى ماسەلەگە دە ايرىقشا توقتالىپ ءوتتى.
«ءيا، يسلام قوجا احمەت ياساۋي سىندى تاريحي تۇلعالاردىڭ قابىرىندە جاپقىش بولادى. جالپى، جاپقىش تەك تاريحي تۇلعالارعا عانا ەمەس، كەز كەلگەن ادامنىڭ جانازاسىندا جابىلادى. وندا «ءبارىمىز جاراتقاننان كەلگەنبىز»، «ءبارىمىز اللاعا قايتامىز» دەگەن سياقتى ەسكەرتپە، اڭداتپا دۇعالار جازىلادى. مۇنداي جاپقىشتار بار دۇنيە. مەنىڭشە، بۇل جاپقىشتى قىمبات تاستارمەن اسپەتتەپ، ەرەكشە دايىنداسا، وتە قۇندى ءارى دۇرىس بولادى. بارلىق ادامعا، اسىرەسە، مۇسىلمان ەلدەرىنەن كەلەتىن تۇلعالارعا تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن ول كىسىنىڭ ءومىرىن، ەڭبەكتەرىن ارابي نۇسقادا جازىپ قويعان ءجون. ەرتەرەكتە بابالارىمىزدا كالليگرافيا ونەرى جاقسى دامىعان. سونى قايتا جانداندىرۋىمىز قاجەت»، - دەدى ىرىسكەلدى قاجى اتىنداعى مەشىتتىڭ باس يمامى.
سونىمەن قاتار ول مارال يشان، ىرعىزباي بي، قابانباي، بوگەنباي، رايىمبەك باتىرلار سىندى ەسىمى ەلىمىزگە تانىمال ادامداردىڭ قابىرىندە دە جاپقىش بولۋى تيىستىگىن باسا ايتتى.
«ەلىمىزدە تىيىم سالىنعان «اتا جولى» سىندى ۇيىمدار ءقابىر باسىنا ماتا جاۋىپ كەتە بەرەدى. ءقابىر باسى اقتىققا تولىپ قالادى. شامانيزم ەلەمەنتىن جاساماماۋىمىز كەرەك. جالپى، پرەزيدەنتىمىزدىڭ ايتقان ءسوزىنىڭ استارىندا مۇسىلمان ەكەنىمىزدى كورسەتەتىن ۇلكەن دانالىق جاتىر. سوندىقتان تولىقتاي قولدايمىن»، - دەدى ول.
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ سايتىندا بيىلعا ارنالعان قازاقستان ەلدىمەكەندەرىنىڭ رامازان ايىنداعى ورازا جانە ناماز كەستەسى جاريالاندى. ءتورالقا ءماجىلىسى مۇشەلەرىنىڭ ءبىراۋىزدى شەشىمىمەن بيىلعى ءپىتىر ساداقا مولشەرى – 300 تەڭگە بولىپ بەكىتىلدى. ءپىتىر ساداقانى رامازان ايىنىڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن ورازا ايت نامازىنا دەيىن بەرۋگە بولادى.
قازاقستاننىڭ وزگە ەلدىمەكەندەرى بويىنشا رامازان كەستەسىن بىلگىڭىز كەلسە تومەندەگى سىلتەمەنى باسىپ، جۇكتەپ الا الاسىز.
