ءماجىلىس دەپۋتاتى يرينا سميرنوۆا قازاقستانعا شەتەل اگەنتتەرىنە قاتىستى زاڭقاجەت دەپ، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ اتىنا ساۋال جولدادى، دەپ حابارلايدى Ulys.

 وتكەن پلەنارلىق وتىرىستا ءبىز ەلىمىزدەگى USAID قىزمەتىنە قاتىستى دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادىق. USAID تاريحىنداعى سياقتى، امەريكالىقتاردىڭ وزدەرى قارجىلاندىراتىن مەملەكەتتىك باق-تىڭ دەسترۋكتيۆتىلىگىن تاعى دا مويىندايدى. ولاردى وزدەرى سوعىستان كەيىنگى شىندىقتا يدەولوگيالىق كۇرەس ءۇشىن قۇرىلعان وتكەننىڭ قالدىعى دەپ اتايدى، - دەدى يرينا سميرنوۆا ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا. 

حالىق قالاۋلىسىنىڭ مالىمەتىنشە، ءقازىر ەلىمىزدە 200-گە جۋىق ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدى شەتەل قارجىلاندىرادى. ونىڭ 70%-نا اقش قارجى قۇيادى. 

— ءبىزدىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا قارجىلىق جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق كومەكتى كورسەتىلگەن تىزىمدەرگە كىرمەيتىن باسقا دا شەتەلدىك قۇرىلىمدار مەن ەلشىلىكتەر ۇسىنادى. قولداۋ نەگىزىنەن ب ا ق پەن ءسوز بوستاندىعى، ماقساتتى توپتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋ، دەموكراتيا مەن ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ، ليبەرالدى رەفورمالار، تولەرانتتىلىق پەن ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋ سالاسىنداعى جوبالارعا بەرىلەدى، - دەيدى ول.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي الماتى قالاسىنداعى «وزبەك ۇلتتىق-مادەني ورتالىعى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى ابدۋللا يسماتۋللايەۆپەن شاعىن سۇحبات

– ابدۋللا جاپار ۇلى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 30 جىلدىعىمەن قۇتتىقتايمىز! وسى داتا ءسىز ءۇشىن نەنى بىلدىرەدى؟

– راقمەت! مەن ءۇشىن بۇل مەرەكە – قازاقستانداعى تۇراقتىلىقتىڭ، بەيبىتشىلىكتىڭ جانە بىرلىكتىڭ نىشانى. اسسامبلەيا – جاي عانا ينستيتۋت ەمەس، ول – حالىقتىڭ جۇرەگىندەگى سەنىم، تاتۋلىققا دەگەن ۇمتىلىستىڭ سيمۆولى. بۇل 30 جىل – ءتۇرلى ەتنوستار مەن ۇلتتاردىڭ ءوزارا قۇرمەتپەن ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقانىن دالەلدەيتىن جىلدار.

– ءسىز جەتەكشىلىك ەتەتىن وزبەك ۇلتتىق-مادەني ورتالىعى اسسامبلەيامەن قالاي جۇمىس ىستەپ كەلەدى؟

– الماتى قالاسىنداعى ورتالىعىمىز اسسامبلەيا قۇرىلعان كۇننەن باستاپ تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەپ كەلەدى. ءبىز مادەني شارالار، ءتىل ۇيرەتۋ كۋرستارى، ۇلتتىق مەرەكەلەر وتكىزۋ ارقىلى قازاق حالقىمەن بىرلىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىزدى كورسەتىپ كەلەمىز. اسسامبلەيا بىزگە ءوز بولمىسىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، قازاقستان قوعامىنا پايدالى بولۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.

– قازىرگى جاستار اراسىندا ەتنوسارالىق كەلىسىمدى ساقتاۋ ءۇشىن نە ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيسىز؟

– بىرىنشىدەن – ءبىلىم، ەكىنشىدەن – اشىق ديالوگ. جاستار ءوز تاريحىن، ءتىلىن بىلۋىمەن قاتار، قازاقستاندى ورتاق ءۇيى رەتىندە قابىلداۋى كەرەك. ءبىز ولارعا سەنۋىمىز كەرەك، ءارى ولاردى ىنتالاندىرۋىمىز قاجەت. اسسامبلەيا – ءدال وسىنداي اشىق الاڭ. مۇندا ۇلتقا بولىنبەي، يدەيا مەن جاۋاپكەرشىلىككە نەگىزدەلگەن ىنتىماقتاستىق قالىپتاسقان.

– 30 جىلدا جەتكەن باستى جەتىستىك قانداي دەپ ويلايسىز؟

– ەڭ باستى جەتىستىك – حالىقتىڭ اراسىندا سەنىم ورنادى. ءبىز ءقازىر ءارتۇرلى ۇلت وكىلدەرىمەن ءبىر داستارقاندا وتىرىپ، قۋانىش پەن قايعىنى بىرگە بولىسە الاتىن دەڭگەيگە جەتتىك. بۇل – ناعىز رۋحاني جەتىستىك. بەيبىت ءومىردىڭ ءقادىرىن ءبىلۋ – بىزگە امانات.

– وقىرماندارعا قانداي تىلەگىڭىز بار؟

– بىرلىگىمىز بەكەم بولسىن. قازاقستان – بارىمىزگە ورتاق ءۇي. وسى ۇيدە اركىم ءوز ءتىلىن، ءداستۇرىن ساقتاي وتىرىپ، ءبىر ماقساتقا قىزمەت ەتۋى كەرەك. اسسامبلەيا سوعان جول اشىپ بەرىپ وتىر. سول مۇمكىندىكتى باعالاي بىلەيىك!

باس پروكۋراتۋرادا مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىلاردىڭ ەكىنشى رەسپۋبليكالىق فورۋمى ءوتتى، دەپ حابارلايدى Ulys.

ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى ە.ن.جيەنبايەۆ، كونستيتۋسيالىق سوتتىڭ ءتوراعاسى ە.ءا. ازيموۆا جانە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ا.ە.لاستايەۆ قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەدى.

جۇمىسقا جوعارعى جانە كونستيتۋسيالىق سوتتاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ادۆوكاتتار القاسىنىڭ وكىلدەرى، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، كورنەكتى زاڭگەر عالىمدار مەن وڭىرلىك پروكۋراتۋرالاردىڭ قىزمەتكەرلەرى دە قاتىستى.

فورۋمدى اشا وتىرىپ، باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆ مەملەكەت باسشىسى 2022 جىلعى ناۋرىزدا قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ادىلەتتى كازاقستاندى قالىپتاستىرۋدا نەگىزگى قادامداردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋعا ازاماتتىق قاتىسۋدى كەڭەيتۋدى تاپسىرعانىن اتاپ ءوتتى.

قاداعالاۋ ۆەدومستۆوسىنىڭ باسشىسى «بۇگىنگى تاڭدا قىلمىستىق كودەكستىڭ 40-تان اسا باپتارى القابيلەر سوتىندا قارالاتىن اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىستار قۇرامدارىن قامتيدى. جالپى، ەلىمىزدە القابيلەر سوتى ينستيتۋتى 2007 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى. وعان ازاماتتاردىڭ سەنىمى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى.

وسى ورايدا پروكۋرورلار مەن ادۆوكاتتاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەت. ولاردىڭ ساۋاتتى جانە بەلسەندى قاتىسۋى تاراپتاردىڭ جارىسپالىلىعىن ارتتىرۋعا جانە زاڭدىلىقتى نىعايتۋعا ىقپال ەتۋى كەرەك.

سونىمەن قاتار باس پروكۋرور پروكۋرورلاردى كاسىبي دايارلاۋدىڭ ەرەكشە ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ، مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىلاردى الدىن الا دايىنداۋ كەرەكتىگىن باسا ايتتى.

سوندىقتان ول سالالىق قىزمەت پەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى اكادەمياسىنا ءوز جۇمىسىن تىڭداۋشىلارعا شەشەندىك ونەر مەن كوپشىلىك الدىندا سويلەۋ داعدىلارىن ۇيرەتۋگە باعىتتاۋدى تاپسىردى.

فورۋمدا سونداي-اق القابيلەر سوتىن دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارى، القابيلەردىڭ جەكە دەرەكتەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ، ولاردىڭ قىلمىستىق پروسەستەگى ءرولىن نىعايتۋ جانە تاعى باسقا ماسەلەلەر تالقىلاندى.

سۋديالار، ادۆوكاتتار، پراكتيك-زاڭگەرلەر مەن پروكۋرورلار القابيلەر ينستيتۋتىن دامىتۋ، قىلمىستىق پروسەستەگى تاراپتاردىڭ جارىسپالىلىعىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرى جانە باسقا دا وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا باياندامالار جاسادى.

فورۋمنىڭ ءبىرىنشى كۇنىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قاتىسۋشىلار القابيلەر سوتىن دامىتۋدىڭ كوتەرىلگەن ماسەلەلەرىن شەشۋ جانە سوتتا مەملەكەتتىك ايىپتاۋ ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا ۇسىنىمدار ازىرلەدى.