كاسپيي تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىنان قىزىل كىتاپقا ەنگەن 88 ءولى يتبالىقتىڭ دەنەسى تابىلدى. بۇل تۋرالى ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ بالىق شارۋاشىلىعى كوميتەتى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى Ulys.

ءولى جانۋارلاردىڭ سۇيەكتەرىن ماڭعىستاۋ وبلىسى ءتۇپقاراعان اۋدانىندا، جايىق-كاسپيي وبلىسارالىق باسسەيندىك بالىق شارۋاشىلىعى ينسپەكسياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى انىقتاعان. وقيعا ورنىنا ينسپەكسيا، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان جانە گيدروبيولوگيا جانە ەكولوگيا ينستيتۋتىنىڭ وكىلدەرى شىقتى. فاكت ءتۇپقاراعان اۋداندىق پوليسيا بولىمىندە سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدىڭ ءبىرىڭعاي تىزىلىمىنە تىركەلگەن.

«كازگيدرومەت» مالىمەتىنشە، اتالعان كەزەڭدە ءوڭىر اكۆاتورياسىندا باتىس باعىتىنداعى جەلدەر باسىم بولعان. سونىڭ سالدارىنان يتبالىقتاردىڭ ءولى دەنەلەرى جاعاعا شىعارىلعان بولۋى مۇمكىن.

كوميتەتتىڭ حابارلاۋىنشا، تابىلعان يتبالىقتاردىڭ دەنەسى قاتتى ىدىراۋ ساتىسىندا. بۇل جاعداي بيولوگيالىق سىنامالار الۋ مەن ولاردى زەرتحانالىق جولمەن، سونىڭ ىشىندە توكسيكولوگيالىق جانە پاتولوگواناتوميالىق تۇرعىدان ساراپتاۋدى مۇمكىن ەتپەيدى. سوندىقتان قازىرگى ۋاقىتتا ءولىمنىڭ ناقتى سەبەبىن انىقتاۋ قيىن بولىپ وتىر.

بارلىق ءولى جانۋار سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاي وتىرىپ، ءتۇپقاراعان اۋدانىنداعى پوليگونعا جەتكىزىلىپ، جويىلدى. ماماندار كاسپيي تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىن باقىلاۋدى جالعاستىرۋدا.

تاسقىننىڭ شىعىنى 200 ملرد تەڭگەدەن اساتىنى تۋرالى بولجامدار ەل ىشىندە بەرىك بەكىپ الدى. ءبىراق بۇل حالىقتىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىمەن تىكەلەي بايلانىستى نىسانداردى قالپىنا كەلتىرۋگە، ۇيىندەگى تۇرمىستىق تەحنيكاسى مەن مال-مۇلىگىن بۇتىندەپ بەرۋگە باعىتتالاتىن قاراجات كولەمى بولسا كەرەك.

ويتكەنى تاسقىن سالدارىن جويۋعا بيۋدجەتتەن بولىنگەن قاراجات پەن قالتالى توپتاردىڭ بولگەنى اقشاسىنىڭ ءوزى 330 ملرد تەڭگەگە جەتتى.

قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى جەڭىس ەلەمەسوۆ 24 ساۋىردە ب ا ق وكىلدەرىنە بەرگەن مالىمەتىندە تاسقىنمەن كۇرەسكە ءقازىردىڭ وزىندە بيۋدجەتتەن 140 ملرد تەڭگە بولىنگەنىن ايتقان بولاتىن. سول كۇنگى رەسمي مالىمەت بويىنشا، ەلدەگى ەڭ ءىرى كاسىپكەرلەر مەن الپاۋىت كومپانيالار تاسقىن سالدارىن جويۋعا بولگەن قاراجاتتىڭ جالپى سوماسى 190 ملرد تەڭگە بولعان.

مۇنشا قاراجاتتىڭ ءوزى تاسقىن سالدارىن ءبىرجولا جويىپ، كەلەشەكتەگى قاتەردىڭ الدىن الۋعا جەتپەيتىن سياقتى. ولاي دەيتىنىمىز، وتكەن اپتادا ۇكىمەتتىڭ بىرنەشە مۇشەسى ساۋد ارابياسىنا بارعان بولاتىن. بۇل ەلدەر بىرنەشە ءىرى حالىقارالىق جيىن ءوتىپ جاتىر. سونىڭ اياسىندا قازاقستان وكىلدەرى يسلام الەمىندەگى ءىرى قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ، حولدينگتەردىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسىپ ۇلگەرگەن.

ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الماسادام ساتقالييەۆ «Acwa Power» كومپانياسىنىڭ ءتوراعاسى مۇحاممەد ابۋنايانمەن كەزدەسىپ، ەلدەگى تاسقىن سالدارىن جويۋعا قولداۋ كورسەتەتىنى تۋرالى ۋادە الدى.

ال پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى نۇرلان بايبازاروۆ يسلام دامۋ بانكى توبىنىڭ پرەزيدەنتى كەزدەستى.

ۇكىمەتتىڭ رەسمي سايتى جازعان مالىمەتكە سۇيەنسەك، ۆيسە-پرەمەر مەن مۇحاممەد ال-دجاسسەر اراسىنداعى كەزدەسۋدىڭ باستى تاقىرىبى قازاقستاننىڭ سۋ شارۋاشىلىعى ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋ جوبالارىن قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى بولعان. 

«ەلىمىزدىڭ سۋ-رەسۋرستىق الەۋەتىن ساقتاۋ مەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن سۋ قويمالارىن، گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىستاردى، يرريگاسيالىق جۇيەلەردى سالۋ ءارى رەكونسترۋكسيالاۋ، سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن سيفرلاندىرۋ جانە ەنگىزۋ شارالارى كوزدەلىپ وتىر.

كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا يدب توبىنىڭ اۋقىمدى ينۆەستيسيالارىن ق ر سۋ سالاسىنىڭ جوبالارىنا باعىتتاۋ، سونداي-اق جوبالاردىڭ تەحنيكالىق قۇرامداس بولىگىن دايىنداۋعا گرانتتار ءبولۋ تۋرالى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى. العاشقى ترانشتار بيىل اۋدارىلادى»، - دەلىنگەن رەسمي اقپاراتتا.

تاسقىن ۇكىمەتتىڭ الداعى جوسپارىن ايتارلىقتاي وزگەرتىپ كەتتى دەۋگە بولادى. اپاتپەن كۇرەسكە اقشا تابۋ ءۇشىن بۇعان دەيىن قابىلدانىپ كەتكەن ۇلتتىق جوبالار مەن باعدارلامالاردىڭ، حالىقارالىق شارالاردىڭ شىعىنى قايتا قارالىپ، بىرنەشە ۆەدومستۆونىڭ بەكىتىلگەن بيۋدجەتى قىسقاردى.

جالپى ەلدە تاسقىن بولماي تۇرعان كەزدىڭ وزىندە سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلىگى ەلدە 20 جاڭا سۋ قويماسىن سالۋ جوسپارىن جالپىعا جاريا ەتىپ ۇلگەرگەن بولاتىن. نۇرلان بايبازاروۆ يسلام دامۋ بانكى باسشىسىمەن وتكىزگەن كەلىسسوزدە وسى نىسانداردى قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى ءسوز بولعان.

اتالعان 20 سۋ قويماسىنىڭ ورتاق سىيىمدىلىعى 2،5 ميلليارد تەكشە مەترگە دەيىن سۋ جيناۋعا قاۋقارلى. وسى 20 نىساننىڭ العاشقى بولىپ كەڭساي-قوسقورعان-2 قويماسى تۇركىستان وبلىسىندا سالىنىپ ءبىتتى. ودان كەيىنگى كەزەكتە اقمولا، باتىس قازاقستان، جامبىل، قىزىلوردا، تۇركىستان جانە جەتىسۋ وبلىستارىنداعى 9 نىسان تۇر.

اتاپ ايتساق، تۇركىستان وبلىسىنىڭ بايدىبەك اۋدانىندا بايدىبەك اتا سۋ قويماسىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. ال تولە بي اۋدانىندا قاراقۋىس سۋ قويماسىنىڭ قۇرىلىسى جوبالانىپ جاتىر.

سونداي-اق، اقمولا وبلىسىنداعى ەسىل كونتررەتتەگىشىنىڭ، الماتى وبلىسىنداعى پوكاتيلوۆ سۋ قويماسىنىڭ، بقو جالپاقتال كەنتى مەن سەكسەنباي اۋىلىنداعى سۋ قويمالارىنىڭ، جامبىل وبلىسىنداعى ىرعايتى، قالعۇتى جانە اقمولا سۋ قويمالارىنىڭ، قىزىلوردا وبلىسىنداعى قاراوزەك كانالىنداعى سۋ قويماسىنىڭ جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتاماسى ازىرلەنىپ جاتىر.

بۇل جاڭا جىل سايىن قايتالاناتىن تاسقىنداردىڭ الدىن الىپ، قۋاڭشىلىقپەن كۇرەسۋگە، قازاقستاننىڭ كورشى ەلدەردەن كىرەتىن سۋ رەسۋرستارىنا تاۋەلدىلىگىن 25%  تومەندەتۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى دەگەن ءۇمىت بار. وسىنىڭ ارقاسىندا ەلدەگى سۋارمالى القاپ كولەمىن 250 مىڭ گەكتارعا ۇلعايتىپ،  137 مىڭ تۇرعىنى بار 70 ەلدى مەكەندى تاسقىن قاۋپىنەن قورعاۋعا مۇمكىن تۋىنداۋى كەرەك.

سونداي-اق، كەلەشەكتە جالپى سىيىمدىلىعى 1،9 ملرد تەكشە مەتر بولاتىن 15 سۋ قويماسىن كۇردەلى جوندەۋ كوزدەلگەن. بيىل اقتوبە، باتىس قازاقستان، جامبىل، قوستاناي، تۇركىستان وبلىستارى مەن استانا قالاسىنداعى التى نىساندا جۇمىس باستاۋ جوسپارلانعان. ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى نۇرلان بايبازاروۆتىڭ يسلام دامۋ بانكىمەن جۇرگىزگەن كەلىسسوزى ناتيجە بەرسە، وسى جوبالارعا اراب الەمىنەن اقشا تارتىلۋى مۇمكىن دەگەن ءسوز.

ايتا كەتۋ كەرەك، قازاقستان  1995 جىلدان بەرى يسلام دامۋ بانكىنىڭ مۇشەسى بولىپ ەسەپتەلەدى. سودان بەرى بۇل ينستيتۋت قازاقستانداعى 67 جوباعا 1،8 ملرد دوللار بولگەن.

بالقاش كولىنە وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 4 ملرد تەكشە مەتر ارتىق سۋ جىبەرىلدى، دەپ حابارلايدى Ulys سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ.

اتالعان مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنشە، بيىل ەلىمىزدىڭ سۋ قويمالارىنا رەكوردتى – 75 ملرد تەكشە مەتردەن استام سۋ جينالدى. ونىڭ 12 ملرد تەكشە مەتردەن استامى تاسقىن سۋى.

تاسقىن سۋىن دۇرىس ءبولۋ سۋ قويمالارىن تولتىرىپ قانا قويماي، سوڭعى جىلدارى قۇرعاۋعا اينالعان وزەندەر مەن كولدەرگە، شابىندىقتارعا، تابيعي جايىلىمدارعا جانە باسقا دا ايدىندارعا سۋ جىبەرۋگە مۇمكىندىك بەردى، – دەپ قوستى ۆەدومستۆو.

جىل باسىنان بەرى بالقاش كولىنە 15،4 ملرد تەكشە مەتر سۋ كەلدى. بۇل وتكەن جىلعى كورسەتكىشتەن 4 ملرد تەكشە مەترگە ارتىق. ونىڭ ىشىندە تاسقىن كەزىندە 3،3 ملرد تەكشە مەتر سۋ ءتۇستى. جىل باسىنان بەرى كاسپيي تەڭىزىنە 17 ملرد تەكشە مەتر سۋ كەلدى. الماتى وبلىسىنداعى قاپشاعاي سۋ قويماسى سوڭعى 10 جىلدا العاش رەت 100%-عا تولىپ، 18 ملرد تەكشە مەتردەن استام سۋ جينادى. سۋ تاسقىنى كەزىندە باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ قامىس-سامار كولدەرىنە 80 ملن تەكشە مەتر سۋ جىبەرىلدى. ۇلىتاۋ وبلىسىنان قىزىلوردا وبلىسىنا 839 ملن تەكشە مەتر سۋ كەلدى. وسىنىڭ ارقاسىندا، باقىلاۋ تاريحىندا العاش رەت بۇل سۋ سارىسۋ وزەنى ارقىلى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كولدەر جۇيەسىنە جەتتى.