«تازا قازاقستان» road-ەستافەتاسىنىڭ ءىى-شى كۇنىندە ۆانداليزممەن كۇرەس جالعاسىن تاپتى، دەپ حابارلايدى Ulys.

«AMANAT» پارتياسى جانىنداعى «جاستار رۋحى» جاستار قاناتىنىڭ باستاماسىمەن «تازا قازاقستان» جالپىۇلتتىق ناۋقانى اياسىنداعى road-ەستافەتا جالعاسۋدا.

بۇگىن road-ەستافەتانىڭ ەكىنشى كۇنىندە استانادان شىققان الدىڭعى توپ پەن قاراعاندى بەلسەندىلەرى «سپاسسك» مەموريالدىق كەشەنىنىڭ اۋماعىن قوقىستان جانە ۆانداليزم ىزدەرىنەن تازارتتى. ولار اقسۋ-ايۋلى مەن شەت اۋدانىنىڭ اۋماعىن ءجۇرىپ ءوتىپ، بالقاشقا قاراي بەت الدى. 

«جاستار رۋحى» جاستار قاناتىنىڭ ءتوراعاسى اقەركە يسكاندەروۆا road-ەستافەتا اياسىندا جان-جاقتى جۇمىس جۇرگىزىلەتىنىن ايتتى. 

«بۇگىن road-ەستافەتانىڭ ەكىنشى كۇنىندە قوقىسپەن بىرگە ۆانداليزممەن كۇرەسۋدەمىز. قاراعاندى-بالقاش باعىتىندا كەزدەسكەن ەسكەرتكىشتەردى دە رەتكە كەلتىرۋدەمىز. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ۆاندالدىق ارەكەتتەردىڭ جيىلەپ كەتۋىنە بايلانىستى قىلمىستىق كودەكسكە ارنايى باپ ەنگىزىلىپ، قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى جازالاۋ شارالارى كۇشەيتىلدى. بۇل ۆاندالدارمەن كۇرەستە قولدانىلاتىن جاقسى تاسىلگە اينالدى. بىلتىر قازان ايىندا باستاۋ العان ۆانداليزممەن كۇرەس رەسپۋبليكالىق اكسياسى road-ەستافەتادا دا كورىنىس تابۋدا. اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنا قاراماستان بەلسەندىلەردىڭ كوڭىل-كۇيى جاقسى. كەشە استانا-قاراعاندى تاس جولىندا 1 كۇننىڭ وزىندە 13 توننا قوقىس جينادىق. اۆتوكولىكپەن جول بويىندا كەتىپ بارا جاتقاندا قوقىستار كوزگە كورىنبەيدى. ال شىن مانىندە قورشاعان ورتامىزدا قوقىس وتە كوپ. سوندىقتان جاستار اتىنان بارلىعىڭىزدى تازالىققا، سانالى ەكولوگيالىق ورتا قۇرۋعا شاقىرامىن»، - دەدى ول ءوز سوزىندە.

جاستارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى جارقىنبەك امانتاي ۇلى قوسىلىپ، ۆانداليزمگە ۇشىراعان ەسكەرتكىشتەردى ولارمەن بىرگە رەتكە كەلتىردى.   

«اكسيانىڭ پايداسى زور. مىسالى كۇنى كەشە 3 قاپ قوقىس جينادىم. بۇگىن جاستاردىڭ قاتارىنا قوسىلدىم. ۆاندالداردان كەيىنگى قالعان ءىزدى جويىپ، تاس جولى اۋماعى مەن وعان قاراستى ايماقتاردى قوقىستاردان تازارتۋدامىز. سونداي-اق اقسۋ-ايۋلى حالقىمەن دە كەزدەسىپ ۇلگەردىك»، - دەدى جارقىنبەك امانتاي ۇلى. 

دەپۋتات اقسۋ-ايۋلىدا ازاماتتاردى قابىلداپ، حالىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە قۇلاق استى.

سونداي-اق بەلسەندىلەر قاراعاندى-بالقاش تاس جولى مەن ونىڭ اۋماعىن قوقىستان تازارتىپ، سۇرىپتاۋدا. جينالعان قوقىس قاپتارعا سۇرىپتالىپ، «قازاۆتوجول» ماشينالارىنا تيەلىپ، قوقىس پوليگوندارىنا شىعارىلادى.  قاتتى قالدىقتار «قازاقستاننىڭ قايتالاما شيكىزات وڭدەۋشىلەر قاۋىمداستىعى» باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلەتىن بولادى. 

«وتە جاقسى باستامانىڭ كۋاگەرى بولىپ وتىرمىز. ەكولوگيامىز ءۇشىن قوقىستى سۇرىپتاۋ وتە ماڭىزدى. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، دامىعان ەلدەر تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتادان وڭدەپ، بارىنشا كادەگە جاراتۋدا. بۇل ءۇردىس بىزگە دە اسا قاجەت. سۇرىپتاۋ – قوقىس كولەمىن ازايتۋعا، تابيعي رەسۋرستاردى ۇنەمدەۋگە جانە ەلدەگى ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان جاستار قاناتىنىڭ بۇل باستاماسىنا ءبىز قۋانا قولداۋ بىلدىرۋدەمىز»، - دەيدى قاۋىمداستىق ءتوراعاسى باتىربەك اۋباكىروۆ.

ەسكە سالا كەتەيىك، بىلتىر 20 قازاندا «جاستار رۋحى» جاستار قاناتى قازاقستاننىڭ تاريحي، مادەني جانە تابيعي مۇراسىن ۆانداليزمنەن ساقتاۋعا باعىتتالعان رەسپۋبليكالىق اۋقىمدى اكسيانى باستادى. 2500-دەن استام «جاستار رۋحى» بەلسەندىسى مەن ۆولونتەرى 500-دەن اسا تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەردى تازارتتى. اكسيا بارىسىندا «تاڭبالى تاس» پەتروگليفتەرىن، «اقباۋىر» شاتقالىن، ش. قۇدايبەردى ۇلىنىڭ، س. سەيفۋلليننىڭ، بوگەنباي باتىر، كەنەسارى حان ەسكەرتكىشتەرىن، «تەكتۇرماس» كەسەنەسىن، «ىبىقتى ساي» شاتقالىن، قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى ماڭىنداعى  قورعانىن، «شاقپاق اتا»، «سۇلتان ءۇپى»، «قارامان اتا» جەراستى مەشىتتەرىن قوقىستار مەن جازۋلاردان تازارتتى. اكسيا كۇنى بۇگىنگە دەيىن رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماقتارىندا جالعاسۋدا.

جامبىل اۋدانى ەرنازار اۋىلىنىڭ كەلىندەرى اراسىندا «ەڭ تازا اۋلا» كونكۋرسى ۇيىمداستىرىلادى، دەپ حابارلايدى  Ulys.

بۇگىندە دارىندى مەكتەپ وقۋشىلارى دا «تازا قازاقستان» اكسياسىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋدا. بۇل كۇنى تاراز قالاسى ءبىلىم ءبولىمىنىڭ تەحنيكالىق شىعارماشىلىق ورتالىعىنىڭ 600-دەن استام تاربيەلەنۋشىسى قوقىس قالدىقتارىنان جاساعان قولونەر بۇيىمدارىن كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنادى.

ماسەلەن، ورتالىق شاكىرتتەرى ۇستازدارىمەن بىرگە جينالعان قوقىس قالدىقتارىنان 200-دەن اسا ءتۇرلى كارتينا، قۋىرشاقتار مەن ىدىستار ازىرلەگەن. وقۋشىلار مۇنداي جۇمىستاردى الداعى ۋاقىتتا دا جالعاستىرۋدى كوزدەپ وتىر.

سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جاس عالىمدارى ەكولوگيانى جاقسارتىپ، ادامداردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان جوبالار ازىرلەگەن. اتاپ ايتقاندا، تاراز قالاسى №7 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ وقۋشىسى د.تاراسەنكونىڭ «جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ»، مەركى اۋدانى م.اۋەزوۆ اتىنداعى مەكتەپ-ليسەيىنىڭ وقۋشىسى ج.جەڭىسحاننىڭ «تازا قالا سىزدەن باستالادى»، جۋالى اۋدانى ءا.بوكەيحان اتىنداعى №15 مەكتەپ-ليسەيىنىڭ وقۋشىسى ا.وڭداسىننىڭ «اقىلدى ەسو-جىلىجاي»، مەركى اۋدانى №44 مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى ا.ەركىن قىزى مەن ءو.ەڭسەبەكتىڭ «ەكىنشى ءومىر سىيلا!» اتتى قوقىس وڭدەيتىن زاۋىت جوبالارى «كونە تاراز» ەتنو-مادەني كەشەنىندەگى «كورمە» زالىندا تانىستىرىلادى.

جامبىل اۋدانى ەرنازار اۋىلىنىڭ كەلىندەرى اراسىندا «ەڭ تازا اۋلا» كونكۋرسى ۇيىمداستىرىلادى. بايقاۋعا 35 جاسقا دەيىنگى 9 كەلىن قاتىسادى. كونكۋرستىڭ ماقساتى – تازالىقتى ساقتاۋ، تۇرعىندار اراسىندا ەكولوگيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ، حالىقتىڭ بىرلىگىن، تاتۋلىعىن ارتتىرىپ، ۇرپاقتار ساباقتاستىعىن جاراسىمدى جالعاستىرۋ.

ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا كونكۋرسقا قاتىسۋشىلاردىڭ جۇمىستارىنا باعا بەرىپ، جەڭىمپازداردى سىيلىقتارمەن ماراپاتتايدى.

سونداي-اق وبلىستىڭ بارلىق اۋدانىندا «ەڭ تازا كوشە»، «ەڭ تازا اۋلا»، «ەڭ بەلسەندى ۆولونتەر» كونكۋرستارى وتكىزىلەدى. اتاپ ايتقاندا، بايزاقتا «ەڭ ۇزدىك ۆولونتەر»، سارىسۋ، قورداي اۋدانىندا «ەڭ ۇزدىك اۋلا»، ت.رىسقۇلوۆتا «ەڭ بەلسەندى تۇرعىن»، تالاستا «ەڭ ۇزدىك كوشە»، شۋدا «ەڭ ۇزدىك اۋلا سىپىرۋشى» كونكۋرسى ۇيىمداستىرىلادى.

سونىمەن قاتار ۆولونتەرلەردىڭ، بەلسەندى ازاماتتاردىڭ، تۇرعىنداردىڭ قاتىسۋىمەن تاراز قالاسى مەن اۋدانداردا سەنبىلىكتەر، تازالىق جۇمىستارى وتكىزىلەدى. اتاپ ايتقاندا، تاراز قالاسىنداعى «مامىر» ساياباعىندا 200-دەن استام قالا تۇرعىنىنىڭ قاتىسۋىمەن سانيتارلىق-تازالىق جۇمىستارى، تالاس وزەنىنىڭ بويىندا، ايشا ءبيبى كوشەسىندە تازالىق جۇمىستارى، ب.مومىش ۇلى كوشەسىندەگى ايالدامالاردى بوياۋ، جۋۋ جۇمىستارى، «ۇلى دالا» شاعىن اۋدانىندا «ءبىزدىڭ اۋلا» اتتى تازالىق جۇمىسى، «قاراسۋ» شاعىن اۋدانىنداعى «اۋليە بۇلاق» كانالىن تازالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.

وسىنداي اكسيالار بارلىق اۋداندا ۇيىمداستىرىلادى. اتاپ ايتقاندا، بايزاق اۋدانىنىڭ ورتالىق ساياباعىندا، جامبىل اۋدانى ايشا ءبيبى كەسەنەسىنىڭ ماڭىندا، قورداي اۋدانىنىڭ ورتالىعىندا، مەركى اۋدانىندا «سىپاتاي باتىر»، سارىسۋ اۋدانىندا «شوقاي داتقا» كەسەنەلەرىنىڭ ماڭىندا، شۋ قالاسى تەمىرجولشىلار ساياباعىندا وتەدى.

2024 جىلى وڭىردەگى ءجول جوندەۋ جۇمىستارىنا 23،1 ملرد تەڭگە ءبولىندى. 469،6 شاقىرىم جول جوندەۋ جۇمىستارى اتقارىلادى. ونىڭ ىشىندە، 155،3 شاقىرىم جەرگىلىكتى ماڭىزى بار اۆتوجول، 286،2 شاقىرىم ەلدى مەكەن كوشەلەرى مەن 28،1 شاقىرىم جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى. تاراز قالاسىندا 140 شاقىرىمنان اسا جول ورتاشا جوندەۋدەن وتەدى. ونىڭ ىشىندە 67،8 شاقىرىمدى قۇرايتىن 117 كوشە، 20،2 شاقىرىم جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى، 73،8 شاقىرىم بولاتىن شاعال جولدى جوندەۋ جوسپارلانعان.

ەسكە سالا كەتەيىك، «تازا قازاقستان» اكسياسى باستالعاننان بەرى وڭىردە 1 770 سەنبىلىك ءوتىپ، وعان 220 مىڭ ادام قاتىستى.

ناتيجەسىندە 60 تاريحي-مادەني ەسكەرتكىش، 143 ساياباق پەن سكۆەر، 816،6 شاقىرىم كانالدار مەن ارىقتار، 3،1 مىڭ شاقىرىم كوشە مەن 109،1 مىڭ اۋلا تازارتىلدى. 11،4 مىڭ توننا قوقىس شىعارىلدى. 60 مىڭعا جۋىق كوشەت وتىرعىزىلىپ، 49 سۋبۇرقاق ىسكە قوسىلدى.

2024 جىلعا اباتتاندىرۋ، كوگالداندىرۋ جانە سانيتارلىق تازالاۋ جۇمىستارىنا جالپى 10،3 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان.

اكسيا جىل سوڭىنا دەيىن جالعاسىپ، تۇرعىن ۇيلەر، جولدار، دەمالىس ساياباقتارى اباتتاندىرىلىپ، جوندەلەتىن بولادى.

جامبىل وبلىسىندا «تازا قازاقستان» ەكولوگيالىق اكسياسى كەڭ كولەمدە وتكىزىلۋدە. اكسيا اياسىندا وبلىستىڭ بارلىق اۋداندارىندا قوعامدىق ورىنداردى، كوشەلەردى، بازارلار اۋماعىن، سۋ ايدىندارىنىڭ جاعالاۋلارىن تازارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى، دەپ حابارلايدى Ulys.

ءىس-شارالار ەكولوگيالىق مادەنيەتتى ارتتىرۋ، ءورت قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ، قوعامدىق ورىنداردى، كوشەلەر مەن سۋ ايدىندارىن جينالعان قوقىستاردان تازارتۋدى كوزدەيدى.

اكسيا اياسىندا ءبىرقاتار تازالىق شارالارى ۇيىمداستىرىلدى.

اتاپ ايتقاندا، اعىمداعى جىلدىڭ 7 شىلدەسى كۇنى سارىسۋ اۋدانى اۋماعىندا قاتتى جاۋىن-شاشىن سالدارىنان كولبەۋ اعىن قالىپتاسىپ، ءبىرقاتار كوشەدەگى 400-دەن استام ءۇيدىڭ اۋلاسى، 47 ءۇيدىڭ ءىشى مەن 1 مەكتەپتىڭ جەرتولەسىن سۋ الدى. اعىن سۋمەن بىرگە قىرداعى تال-داراقتار مەن قوقىستار اۋىل كوشەلەرىن باسىپ قالدى. وسىعان وراي، «تازا قازاقستان» اكسياسى اياسىندا قازاقتىڭ ەجەلگى سالتىمەن «اسار» ءداستۇرى قولعا الىندى. ياعني، تاراز قالاسى، جامبىل، جۋالى، بايزاق جانە تالاس اۋداندارىنىڭ ەرىكتىلەرى زارداپ شەككەن كوشەلەرگە اسارلاتىپ تازالاۋ جۇمىستارىن جۇزەگە اسىردى. وعان 150-گە جۋىق ازامات قاتىستى.

– اعىن سۋدىڭ سالدارىنان اۋىلداعى اعايىننىڭ ابىگەرگە تۇسكەنى راس. كوشە تولى توپىراق پەن تال-داراقتى تازالاۋ وڭايعا سوققان جوق. وسى ورايدا، قازاقتىڭ كونە ءداستۇرى نەگىزىندە اسارلاتىپ كەلىپ جاتقان وزگە اۋدانداعى باۋىرلارىمىزعا العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. قانداي قيىندىقتى بولماسىن اۋىز بىرشىلىكپەن ەڭسەرگەن ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن بولا بەرسىن، — دەدى سارىسۋ اۋداندىق جاستار ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى اسىلجان پازىلبەكوۆ.

سونىمەن بىرگە باستاۋىن قىرعىز ەلىنەن الاتىن تالاس وزەنىنىڭ جاعالاۋىن قوقىستاردان تازارتۋ جۇمىستارىنا ۆولونتەرلەر تارتىلدى. «جاستار تازا قازاقستان ءۇشىن!» ەكولوگيالىق اكسياسىنا 200-دەن استام ەرىكتى قاتىستى. ولار جاعالاۋداعى شاشىلىپ جاتقان پلاستيك قالدىقتاردى جيناپ، 400 قاپ قوقىستى ارنايى ورىنعا اپارىپ توكتى.

سونىمەن قاتار تاراز قالاسىنىڭ «كوكتەم» القابىندا، بايزاق، قورداي، سارىسۋ اۋداندارىنداعى وبلىستىق جانە اۋداندىق ماڭىزى بار جولداردىڭ بويىندا، ساياباقتار مەن ورتالىق كوشەلەردە قۋراعان شوپتەردى شابۋ جۇمىستارى وتكىزىلدى.

تۇرعىندار اراسىندا تازالىق مادەنيەتىن ارتىرۋ ماقساتىندا بەلسەندى ازاماتتاردىڭ، ۆولونتەرلەردىڭ باستاماسىمەن تاراز قالاسىنداعى تالاس وزەنى، جۋالى اۋدانىنداعى تەرىس وزەنى، «تەرىس-اششىبۇلاق» سۋ قويماسىنىڭ نۇرلىكەنت، قىزىلارىق اۋىلدارىنداعى جاعالاۋلارى قوقىستاردان تازارتىلىپ، بەلسەندى قاتىسۋشىلار ماراپاتتالدى.

سونىمەن بىرگە جامبىل اۋدانى، اسا اۋىلىندا ۆولونتەرلەر اراسىندا كونكۋرس، تالاس اۋدانىندا «تازا كوشە»، «تازا اۋلا» بايقاۋلارى وتكىزىلدى. كونكۋرستارعا اۋلا تۇرعىندارى قاتىسىپ، بەلگىلەنگەن اۋلالار سىنعا ءتۇستى. جەڭىمپازدار باعالى سىيلىقتارمەن ماراپاتتالدى.

بايزاق اۋدانىنىڭ قوستوبە جانە سارىكەمەر اۋىلدىق وكرۋگتەرىنىڭ اۋماعىندا بەلسەندى ازاماتتار، ەرىكتىلەر، دەپۋتاتتار تاراز-سارىكەمەر جولىنىڭ بويى، جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولدارىن تازالاۋ، كوگالداردى شابۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى.

قورداي اۋىلىنىڭ كىرە بەرىسىندە ورنالاسقان «بارىس-2» بازارى نەگىزگى ساۋدا نىسانى بولعاندىقتان، ءارى وزگە ايماقتاردان اۋىر جۇك كولىكتەرى كوپتەپ كەلگەندىكتەن بازار اۋماعى قوقىسقا تولىپ جاتادى. وسىنى ەسكەرىپ، تۇرعىنداردى قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ىنتالاندىرىپ، تازا ءارى جايلى ورتا قۇرۋعا باعىتتاۋ ماقساتىندا جاپپاي سەنبىلىك جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلدى.

ەرىكتىلەر مەن جەرگىلىكتى تۇرعىندار بازار اۋماعىن قوقىستان تازارتىپ، جول بويىنداعى جانە ساۋدا ورىندارىنداعى ايماقتاردى رەتكە كەلتىردى. سونداي-اق قاتىسۋشىلار بازار ماڭايىنداعى جاسىل جەلەكتەردى سۋعارىپ، اعاشتار مەن گۇلدەردى رەتكە كەلتىرۋ جۇمىستارىن اتقاردى.

جالپى، «تازا قازاقستان» رەسپۋبليكالىق اكسياسى اياسىندا اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلىپ، وعان 500 مىڭنان اسا جامبىلدىق بەلسەندى قاتىسقان. ونىڭ ىشىندە، تۇرعىندار، ارداگەرلەر مەن جاستار، ۇەۇ وكىلدەرى جانە ءتۇرلى مەكەمە قىزمەتكەرلەرى بار.

اكسيا اياسىندا 320 مىڭ م² اۋەجاي، تەمىرجول، اۆتوبەكەتتەر مەن اۆتوبۋس پاركتەرىنىڭ، 206 مىڭ م² وتىن-ەنەرگەتيكا كەشەندەرىنىڭ، 108 مىڭ م² ەمدەۋ ورتالىقتارىنىڭ، 508 مىڭ م² وقۋ ورىندارىنىڭ، 280 مىڭ م² شاعىن جانە ورتا كاسىپورىنداردىڭ اۋماقتارى كۇل-قوقىستان تازارتىلدى. 818 شق كانال مەن ارىق جۇيەسى، 125 مىڭ تۇرعىن ءۇي اۋلاسى جانە 4،5 مىڭ شق كوشە تازالاندى. 60 مىڭعا جۋىق كوشەت وتىرعىزىلدى. 2،4 مىڭ اعاش بۇتالانىپ، 455 مىڭ م² جاسىل جەلەك سۋعارىلدى.

بۇدان بولەك، 60 تاريحي-مادەني ەسكەرتكىش پەن 143 ساياباق، سكۆەر اۋماعىنا تۇراقتى تۇردە تازالىق جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.

12 مىڭ توننا قوقىس شىعارىلدى. تازالىق جۇمىستارىنا 910 بىرلىك تەحنيكا تارتىلدى.