Шетелдегі қандастар арасында қара үзіп жүрген талай талант бар. Солардың бірі Моңғолия елінде тұратын жас палуан — Серік Бердімұратұлы. Қазақстандағы жарыстарға жиі қатысып, жарқырап көрініп келе жатқан спортшыны мұқым қазақ жақсы таниды. Енді міне, KAZNEWS.MN сайтының жазуынша, бүгін Улаанбаатар қаласында самбодан ересектер арасында өткен Моңғолия біріншілігінде өз салмағында чемпион атанған.

Өткен апта ғана дзюдо күресінен Сэлэнгэ аймағының Сүхбаатар қаласында ерлер мен әйелдер арасындағы өткен Моңғолия  чемпионатында 100 келі салмақта белдескен Серік Бердімұратұлы қарсылас шыдатпай алтын медаль алған болатын. Серік Бердімұратұлы жартылай финалда 2017, 2018 жылғы ел чемпионы Г.Алтанабаганадан басым түсіп, финалдық кездесуде қарсыласы Д.Цэрэннямды аяқтан іліп шалу əдісі бойынша вазари ұпайымен жеңген еді. Ал бүгін міне, самбодан Моңғолия чемпионы атанды. Естеріңізге сала кетсек, Серік Бердімұратұлы самбодан ересектер арасында үшінші рет ел чемпионы атанып отыр. Ол, бұған дейін 2014, 2017 жылдары чемпион болған еді. Ал дзюдо күресі бойынша Серік Бердімұратұлы 100 келі салмақ бойынша ел біріншілігінің 2017 жылы қола жүлдесіне ие болған болатын. Осылайша, ол Баян-Өлгий спорт тарихында алғаш рет дзюдодан ересектер арасында Ел чемпионы атанды. Екі аптада екі салмақ бойынша Моңғолия чемпионы атанған қазақ баласына әзірше тең келер қарсылас жоқ.

Бүгін «Отандастар» Қоры бірінші вице-президенті Талғат Адуов пен Халықаралық бағдарламалар орталығының президенті Жанболат Мелдешов кездесті. Тараптар білім саласындағы ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды. Бұл туралы қордың баспасөз қызметі ақпарат таратты.

ДИДАР БОЛАТ – «ОТАНДАСТАР» ҚОРЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ КЕҢЕСШІСІ:  «Болашақ» – студент жастарды Қазақстанға және керісінше Қазақстаннан шетелдік жоғары оқу орындарына тартатын негізгі ұйымдардың бірі. Осыны негізге ала отырып, біз күш біріктіргелі отырмыз. Мұндағы мақсат – шетелде тұратын қандастарымыздың қалауынша Қазақстанда немесе шетелдің әйгілі жоғары оқу орындарында білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ету».

Жақын күндері «Отандастар» қоры мен Халықаралық бағдарламалар орталығы өкілдерінің Моңғолия, Өзбекстан және Ресей Федерациясына бірлескен сапар жасайды.  Олар шетелдегі қандастармен, дәлірек мектеп оқушыларымен кездесіп, Қазақстанда және шетелдік жетекші жоғарғы оқу орындарында білім алу мүмкіндіктері жайлы ақпараттандыратын болады.

ДИДАР БОЛАТ – «ОТАНДАСТАР» ҚОРЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ КЕҢЕСШІСІ:  «Келесі айда біз Моңғолияға, 120 мыңға жуық қазақ тұратын Баян-Өлгей ауданына аттанамыз. Ондағы қандастарымыздың шамамен бір жарым мыңы - биылғы мектеп бітіруші түлектер. Яғни қазақстандық білім ордаларына түсе алатын әлеуетті студенттер. Мәселен, өткен жылы Өзбекстаннан Қазақстанда білім алуға 12 мың бала келсе, оның 5 мыңға жуығы – этникалық қазақтар. Оларға ыңғайлы тиімді жағдайдың барлығы жасалды. Ақтөбе университеті бір жыл бойы тегін оқу мүмкіндігін ұсынды. Мұндай бағдарламалар бізде көп, тек қандастарымызға ақпарат көп жағдайда жетпей жатады. Біз осы ақпараттандыру бағытында жұмыс істейтін боламыз».

«Отандастар» қоры 2017 жылы Елбасының Дүниежүзі қазақтарының V-ші құрылтайында айтқан тікелей тапсырмасымен құрылған болатын. Қор қандастарды тарихи отан төңірегінде бірлестіруді мақсат тұтады. Жұмыс жоспарындағы басым бағыттарының бірі – білім саласы.

«Отандастар» Қоры мен Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының ұйымдастыруымен Астанада қоғамдық талқы өтті. «Шетелден келген қандастарымыздың бүгінгі жағдайы» тақырыбындағы шараға елге оралған қандастар, журналистер, кәсіпкерлер және қоғам белсенділері қатысты.

«Отандастар» Қорының Вице-президенті Мәди Манатбекұлының жетекшілігімен өткен жиын барысында Атажұртқа оралған қандастарымыздың мәселелері талқыланып, оларды шешуге бағытталған бірқатар ұсыныстар айтылды. Жиынды Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы төрағасының бірінші орынбасарының кеңесшісі Мұхит Ізбанов ашып берді.

МҰХИТ ИЗБАНОВ – ДҚҚ ТӨРАҒАСЫНЫҢ БІРІНШІ ОРЫНБАСАРЫНЫҢ КЕҢЕСШІСІ: «Отандастарымызға көші-қон заңын, олардың құқық-міндеттерін түсіндіру жұмыстарына баса назар аудару керек. Білместіктен сергелдеңге салынып жүрген қандастарымыз көп. Әрине, өткен жылғы құрылтайдан бері біршама өзгерістер орын алды. Оралман статусын алу үшін енді отандастарымыз бұрынғыдай мың сан құжат жинап әуре болмайды. Біршама жеңілдетілді, бес-ақ құжатпен шектелетін болды. Құрылтайда оралмандардың шетелдегі зейнетақы өтілдері есептелмеу мәселесі де көтерілген еді. Жақында оның да шешімі табылды, 27 желтоқсанда Елбасы жарлыққа қол қойып, енді есептелетін болды. Десе де, әлі күнге назарымызды талап ететін мәселелер көп. Өз ойым, шетелден елге оралған қазақтардың өмірін жеңілдету үшін бөлек мекеме болуы керек деп есептеймін».

Ал «Зерделі» зияткерлік орталығының негізін қалаушы Ырысбек Мәуіт елге оралған жеткіншектерге арналған интернат негізіндегі бейімделу орталықтарын көптеп құру қажет деп санайды. Себебі, балалар қазақ тілі мен қолданыстағы кирилл жазуын меңгеруі, жаңа ортаға үйлесуі, бейімделуі барысында қатты қиналады. Қазіргі уақытта «Зерделі» зияткерлік орталығына «шетелден қоныс аударған азаматтарды бейімдеу орталығы» статусын алуға ниетті екен. Себебі, күні бүгінге дейін орталық шетелден келген 2000-нан астам оқушыны мектептер мен жоғары оқу орындарына дайындаған.

ЫРЫСБЕК МӘУІТ – «ЗЕРДЕЛІ» ЗИЯТКЕРЛІК МЕКТЕБІНІҢ НЕГІЗІН ҚАЛАУШЫ: «Қазір біздің орталықта Қытайдан келген 200-ден астам бала оқиды. Олар қазақ, орыс, ағылшын тілдерінен және математикадан қосымша дайындақтарға қатысады. Тағы бір мәселе бар. Ол қандастарымыздың балалары кәмелет жасқа дейін міндетті түрде ата-анасымен бірге келуі керек деген заңға қатысты. Әйтпесе, балалар визасының мерзімін ұзарта алмайды, сәйкесінше Қазақстанда ұзақ тұра алмайды. Бірақ, көп балалардың ата-анасымен бірге келуге мүмкіндігі жоқ. Шетелде тұратын ата-ана да мұнда баласын әкелуге ниетті болғанымен, оны қалдырып кететін жері жоқ. Осы ретте, шетелдік балаларға арналған интернат-мектептер ашу керек деп есептеймін. Мемлекет тарапынан осыған рұқсат беріліп, балаларға жауапкершілік алыну керек. Сонда бір жағы оқыту, бір жағы бейімдеу процесі орын алады. Бір отбасын көшіруге кететін ақшаға он баланы әкеліп оқытқан артық деуге негіз бар. Нәтижесінде, келген қандастарымыздың арасынан Қазақстан үшін құнды, мықты мамандар шығады».

Журналист Ернат Қашқыновтың айтуынша, Атажұртына келген жеткіншектердің елде білім алуына жастары азайып жатқан ауылды жерлер қызығушылық танытады.   

ЕРНАТ ҚАШҚЫНОВ – ЖУРНАЛИСТ, АУДАРМАШЫ: «Шетелдегі қазаққа Отан керек. Ал өз еліміздегі қазаққа қазақ керек. Осы екеуін ұштастыруға болады деп ойлаймын. Мен өзім Қарағанды облысы Ақтоғай ауданының тумасымын. Сол жақта үш селолық округтың әкімі жақында менімен хабарласты. Біз бардық. Нарманбет, Жәмші және Қаратал деген ауылдар екен. Осы ауылдарда балалар саны азайып кеткен тоғыз, он бір жылдық мектептер бар. Жергілікті биліктің мүддесі – сол мектептерді жаптырмау. Оларға бала керек, қазақ таппай отыр. Ауылға көшіп келген адамдарға тұратын дайын үйлер бар. Тағы бір айта кетерлігі, аталған ауылдардың жері мал шаруашылығына арналған шұрайлы келген. Сәйкесінше, кәсіп те жүргізуге болады. Осы мәселені республикалық деңгейде зерттеу керек. Себебі, қазаққа сұранып тұрған жерлер көп».

Атажұртқа күні кеше оралған Қуаныш Ілияс өзге елдегі қандастардың әдеби, мәдени, тарихи еңбектерін сақтап қалу мәселесіне тоқталды. Ақын қандастарымыздың рухани мұрасының электрондық нұсқасын жасақтауды ұсынды.

ҚУАНЫШ ІЛИЯС – АҚЫН: «Менің Қытайдан көшіп келгеніме екі-ақ ай болды. Отбасымның көшкеніне жарты жыл. Көші-қон мәселесіне қатысты айтар болсақ, біз тек адамды ғана әкеле аламыз. Мал қалып қойса, мал сатып ала аламыз. Жер қалса,  жерді де алуға, өндіруге болады. Бірақ, сол жерге сіңіп кеткен терімізді, ол жерге жаратқан мәдениетімізді, көркем өнерімізді, таңбалы тастан басталатын тарихымызды, біз, өкінішке қарай, әкеле алмаймыз. Біздің сөреде тұрған қаншама тарихи, мәдени, әдеби кітаптарымыз келмеске кетті. Тарихи отаннан кеткенімізге үш ғасыр толған қазақтармыз. Біздің көз жасымыздан, сағынышымыздан туған, сол жердегі бүкіл қазаққа азық болатұғын үлкен әдебиет, мәдениет қоры, шежіре қалыптасты. Осы нәрсенің барлығы саясат құрбаны болды деп қарап отыруға тиісті емеспіз деп есептеймін. Үлкен қордың электронды нұсқасын жасау сияқты жұмыстарды ұйымдастырсақ та, құндылықты қалай да құтқарып қалу керек».

Жиын барысында айтылған ұтымды пікірлер мен ұсыныстар «Отандастар» Қоры мен Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының біріккен қызметінде ескерілетіні айтылды.