Алматы қаласындағы Достық үйінде Жеңістің 80 жылдығына арналған іс-шаралар аясында «Жеңістің естелігі: ұрпақтар мен халықтар бірлігі» атты Қазақстан-Ресей конференциясы өтті.
Конференция жұмысына ҚР Президенті Әкімшілігінің Ішкі саясат бөлімінің меңгерушісі Абзал Нүкенов, ҚР Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева, Ресей Федерациясы Президентінің шет елдермен аймақаралық және мәдени байланыстар жөніндегі басқармасы басшысының орынбасары Антон Рыбаков, Ресей Федерациясының Жастар ісі жөніндегі федералдық агенттігі басшысы Григорий Гуров, екі елдің ғалымдары мен сарапшылары, сондай-ақ белсенді жастар қатысты.
Конференция мерейтойлық датаға арналған Қазақстан мен Ресейдің бірлескен іс-шараларының бастауы болды.
Жиында Аида Балаева қатысушыларды келе жатқан Жеңіс күнімен құттықтап, Мемлекет басшысының жылы лебізін жеткізді. Сондай-ақ, Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың сөзін келтірді.
«Қазақстан адамзаттың ортақ жеңісіне, жер бетінде әділдік пен бостандықтың салтанат құруына өлшеусіз үлес қосты. Аға буынның екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі ерлігі мен еңбегі өскелең ұрпақ үшін қайсарлықтың, жанқиярлықтың және отаншылдықтың озық үлгісі болып қалатыны сөзсіз. Бүгінде біз ұлтымыздың қаһарман ұл-қыздарының арқасында алаңсыз еңбек етіп, ұрпақ өсіріп, жарқын болашаққа қадам басып келеміз. Сол үшін оларға мәңгі қарыздармыз. Ешкім де ешқашан ұмытылмайды!» – деген еді Президент.
Аида Балаева қазақстандықтардың Жеңіске қосқан үлесіне кеңінен тоқталып, соғысқа республикадағы әрбір бесіншісі тұрғын қатысқанын айтты.
Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Талғат Бигелдинов, Бауыржан Момышұлы, Қасым Қайсенов, Леонид Беда, Рахымжан Қошқарбаев, Сағадат Нұрмағамбетов, Сергей Луганский есімдері Жеңіс тарихына алтын әріптермен жазылды. Кеңес Одағының Батыры атағына 528 адам ие болды.
Ұлы Отан соғысы жылдарында қазақстандық жауынгерлер партизан қозғалыстарына қатысты. Қазақстан тылда да ерен ерлік көрсетті.
Ұлы Отан соғысы қазақ мәдениетінің дамуына да серпін берді, оның қуаты халықты жұмылдыру мен кеңес жауынгерінің рухын көтеруге бағытталды.
«Жеңіс жолында барлығы – болат құюшыдан бастап есепшіге дейін, етікшіден мұғалімге дейін үлкен-кіші түгел талмай еңбек етті. Мәдениет саласы да ерекше рөл атқарды. Соғыс ауыртпалығы мен тапшылығы кезінде өнерге орын жоқтай көрінуі мүмкін ед». Бірақ олай болмады! Мемлекет тек қолдап қоймай, мәдениетті халық арасына таратуды мақсатты түрде жүргізді, оның пассионарлық қуатын Ұлы Жеңіске жетелейтін құрал ретінде шебер пайдаланды», – деді Аида Балаева.
Кейінірек есептелгендей, соғыс жылдары қазақстандық концерттік ұйымдар майданда, майдан шебінде, госпитальдерде 36 525 рет өнер көрсеткен. Бұл кезде республикаға эвакуацияланған киностудиялардың базасында отандық кинематография дамып жатты. Осы жылдары қалыптасқан қазақстандық мамандар кейін қазақ киносының негізін қалады.
«Айта кетерлігі, 1943 жылы «Қазақфильм» киностудиясында режиссер Ефим Аронның «Белая роза» фильмі түсірілді, онда жаралы офицердің рөлін Шәкен Айманов сомдады. Бүгінде «Қазақфильм» осы аңызға айналған актер әрі режиссер есімін иеленіп отыр. Ресей мен Қазақстан кинематографистерінің шығармашылық процеске бірігіп жұмыс істеуі ұлттық киноиндустриямыздың негізін қалады», – деп атап өтті А. Балаева.
Ол жылдары тек кинематографияда ғана емес, басқа салаларда да көптеген туындылар дүниеге келді. Соғыс поэзиясының жауһары – қазақ ақыны Жамбылдың қоршаудағы Ленинградқа арнаған хаты – «Ленинградтық өренім!» атты өлеңі.
Отандастарымыздың ерлігі қазақ мәдениет қайраткерлеріне шабыт берді. Дәл осы соғыс жылдары, 1944 жылы композиторлар Мұқан Төлебаев, Евгений Брусиловский және Латиф Хамиди Қазақ КСР-інің алғашқы Мемлекеттік гимнін жазды. Сонымен қатар, соғыс жылдары қазақтың дәстүрлі фольклорлық жанры – айтыс қайта жаңғырды.
Конференция бағдарламасы «Жеңістің естелігі: ұрпақтар мен мәдениеттер арасындағы көпір», «Жеңіс естелігін сақтауға арналған жастар қозғалыстары» және «Ортақ тарихты нығайтуға бағытталған заманауи жобалар» үш панельдік сессиядан тұрды.
Мерейтой қарсаңында тараптар акциялар, форумдар, мәдени шаралар секілді бірқатар бірлескен жобаларды жоспарлап отыр.
Конференция аясында 2025 жылға арналған Қазақстан-Ресей гуманитарлық ынтымақтастығы саласындағы іс-шаралар жоспарына қол қойылды.
