مەملەكەت باسشىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى سۋديالارىنىڭ ءىح سەزىنە قاتىستى، دەپ حابارلايدى اقوردا.
قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسى سۋديالارىنىڭ ءىح سەزىندە ءسوز سويلەدى. ءىس-شاراعا ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىنان كەلگەن سۋديالار، ورتالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرى، سونداي-اق شەتەلدىك ساراپشىلار قاتىستى.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ءادىل سوت مەملەكەتتىڭ تىرەگى، سوندىقتان سوت بيلىگى قاشاندا ابىرويلى ءارى ءمىنسىز بولۋعا ءتيىس.
– زاڭ مەن ءتارتىپ – ادىلەتتى قوعامنىڭ نەگىزگى ولشەمى. بۇل – زاڭ الدىندا ءبارى بىردەي، تەڭ قۇقىلى دەگەن ءسوز. سول سەبەپتى، سوت ورگاندارى ازاماتتاردىڭ باستى قورعانى بولۋى كەرەك. ەلدە زاڭ ۇستەمدىگى ورناسا، حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمى نىعايادى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىزدىڭ سوت سالاسىن كەشەندى رەفورمالاۋ ىسىندەگى قول جەتكىزگەن نەگىزگى جەتىستىكتەرىنە توقتالدى.
– ەلىمىزدە كونستيتۋسيالىق سوت قۇرىلدى. سوت جۇيەسىنىڭ ينستيتۋسيونالدىق دەربەستىگى نىعايدى. سالا بيۋدجەتىن باسقارۋ قۇزىرەتى سوت اكىمشىلىگىنە بەرىلدى. كۇشتىك قۇرىلىمدار سۋديالارعا قىسىم كورسەتپەۋى ءۇشىن ءتيىستى شارالار قابىلداندى. كادرلاردى ىرىكتەۋ جۇيەسى جاڭارتىلدى. ءبىرىنشى ساتىداعى سوت ءتوراعاسى قازىلار قاۋىمىنىڭ ۇسىنىسىمەن تاعايىندالادى. جوعارعى سوتتىڭ سۋديالارى كونستيتۋسيادا كورسەتىلگەن جاڭا ءتارتىپ بويىنشا سايلاناتىن بولدى، ياعني، ولاردى سەنات بالامالى نەگىزدە تاڭدايدى. القا بيلەر تاجىريبەسى كەڭىنەن قولدانىلا باستادى. ءقازىر ولاردى ىرىكتەۋ جۇمىسى سيفرلىق جۇيەگە تولىق كوشكەن. سونداي-اق اكىمشىلىك ادىلەت قىزمەتى پايدا بولدى. بۇل قۇرىلىم جەكە ادامداردىڭ جانە كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن ءتيىمدى قورعاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇگىندە سوت ىستەرىنىڭ جارتىسىنان استامى ازاماتتار مەن بيزنەستىڭ پايداسىنا شەشىلىپ جاتىر. بۇل – جاقسى ءۇردىس. تۇپتەپ كەلگەندە، مۇنىڭ ءبارى ەكونوميكانى وركەندەتۋگە جانە ەلىمىزدەگى ينۆەستيسيالىق احۋالدى جاقسارتۋعا جول اشادى، – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى سوتتاردىڭ قىزمەتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋدەگى باسىم مىندەتتەرگە نازار اۋداردى. قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، سوت تورەلىگىنە قول جەتكىزۋدە سوتتاردىڭ شەشىمىنە كاسساسيالىق تارتىپپەن شاعىمدانۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ ماڭىزدى.
– بيىل شىلدە ايىندا قىلمىستىق، ازاماتتىق جانە اكىمشىلىك ىستەر بويىنشا جەكە-جەكە كاسساسيالىق سوت قۇرۋدى قاراستىراتىن زاڭعا قول قويدىم. ولار ءوز قىزمەتىنە كەلەسى جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ كىرىسەدى. ءقازىر وعان قاجەتتى دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ماڭىزدى. كاسساسيالىق سوتتاردىڭ كادرلىق قۇرامى تاجىريبەلى سۋديالاردان جاساقتالۋى كەرەك. كاسساسيالىق سوتتاردىڭ دەربەستىگى ازاماتتارىمىزدىڭ سوت تورەلىگىنە قول جەتكىزۋىنە مول مۇمكىندىك بەرىپ، ينۆەستيسيا تارتۋعا، بيزنەس جۇرگىزۋگە وڭتايلى جاعداي جاسايدى. ەڭ باستىسى، بۇل ادىلدىك قاعيداتتارىن جانە قۇقىق ۇستەمدىگىن تولىق جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەدى. سونىمەن قاتار بۇل قادام جوعارعى سوتتىڭ جۇكتەمەسىن ازايتادى. ەندى جوعارعى سوت ورگانى سوت پراكتيكاسىنىڭ ءبىرىڭعاي بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى مىندەتىنە الاڭسىز كىرىسە الادى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، كەلەسى باسىمدىق – سالانى سيفرلاندىرۋدى جالعاستىرۋ.
– سيفرلىق تەحنولوگيالار ازاماتتاردىڭ سوت پروسەسىنە قاتىسۋىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتتى. سونداي-اق سوت قىزمەتىنىڭ بارىنشا اشىق بولۋىن قامتاماسىز ەتتى. ەلىمىزدە ارنايى اقپاراتتىق جۇيە بار. سۋديالار سول ارقىلى باسقا سوتتاردىڭ شەشىمدەرىمەن تانىسا الادى. بۇل – ءادىل سوت اكتىلەرىن قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ۇتىمدى ءتاسىل. سونىڭ ارقاسىندا ورتاق مالىمەت قورى قالىپتاسادى. بۇل دەرەكتەر سوت پروسەسىنە قاتىساتىن تاراپتىڭ بارىنە قولجەتىمدى بولۋى كەرەك. سول كەزدە اركىم وزىنە قاتىستى ءىستىڭ ناتيجەسىن باعامداي الادى. بۇل باستاما سوتتا قارالاتىن داۋ-دامايدى ازايتادى. جۇرت تا بوسقا ارىزدانىپ، شاعىمدانا بەرمەيدى. جالپى، سوت ءىسىن جەڭىلدەتۋ – ماڭىزدى مىندەت. ول ءۇشىن وزىق تەحنولوگيا مەن جاساندى ينتەللەكتىنى كەڭىنەن پايدالانعان ءجون، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى سوت ءىسىن قاشىقتان جۇرگىزۋ ازاماتتىق ىستەر بويىنشا اۋماقارالىق سوتتىلىق جۇيەسىن ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەرگەنىن ايتتى. سونداي-اق وسى تاجىريبەنى اكىمشىلىك ىستەردە قولدانۋدى كوزدەيتىن زاڭ جوباسى دەپۋتاتتاردىڭ قاراۋىندا جاتىر.
– بيىل سوت وتىرىستارى العاش رەت ونلاين كورسەتىلە باستادى. وسىنداي تاسىلمەن ەكى سوت پروسەسى ءوتتى. سوت ىستەرى ميلليونداعان ادامنىڭ كوز الدىندا مەيلىنشە اشىق جۇرگىزىلدى. مۇنداي قادام جۇرتتىڭ سوت جۇيەسىنە سەنىمىن نىعايتا ءتۇستى دەۋگە بولادى. بۇل – ارينە، بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاڭاشىلدىق. سوندىقتان سۋديالار مەن ايىپتاۋشىلارعا قويىلاتىن تالاپ كۇشەيدى. سوتقا قاتىسۋشى تاراپتار اشىق سوت الاڭىندا ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە الادى. بارلىق سوت وتىرىسىندا وسىنداي جوعارى ستاندارت بولۋى كەرەك. سوتتى ونلاين وتكىزۋدىڭ تاعى ءبىر ۇتىمدى تۇسى بار. ازاماتتاردىڭ قۇقىقتىق سانا-سەزىمى وزگەرىپ كەلەدى. زاڭگەر ماماندىعىنا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتتى. جاستار زاڭ سالاسىنداعى مامانداردى ۇلگى تۇتا باستادى. مۇنىڭ ءبارى قوعامدا كاسىبي مامان بولۋ قۇندىلىعىن دارىپتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جالپى، سوتتى ونلاين وتكىزۋ جۇرتتىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتىن كوتەرۋگە وڭ اسەر ەتۋدە. بۇل – ەلىمىزدە زاڭ مەن ءتارتىپ قاعيداتىن ورنىقتىراتىن ءتيىمدى ءتاسىل،– دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ سوت ماماندارىن ىرىكتەۋ جانە قۇزىرەتىن كۇشەيتۋگە باسا ءمان بەرۋ قاجەت ەكەنىن جەتكىزدى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، جوعارى سوت كەڭەسى دەربەس ءارى كاسىبي سۋديالار كورپۋسىن قالىپتاستىرۋدىڭ كەپىلى بولۋعا ءتيىس.
– جالپى، سۋديالار ادالدىقتىڭ، دەربەستىكتىڭ جانە ادىلدىكتىڭ جارقىن ۇلگىسى بولۋى كەرەك. سوندىقتان سۋديالاردىڭ ەتيكالىق نورمالاردى ساقتاۋى ەرەكشە ماڭىزدى. جاڭا وزگەرىستەرگە ساي ەندى سوت ءىسىن قاراۋ كەزىندەگى بارلىق ورەسكەل قاتەلىكتى قازىلار قاۋىمى تەكسەرەدى. بۇل – سوتتاردىڭ تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان جاڭا ءتاسىل، – دەدى پرەزيدەنت.
ءسوز سوڭىندا مەملەكەت باسشىسى سۋديالاردىڭ جاڭا ادەپ كودەكسىن قابىلداۋدى قولدادى. بۇل قۇجات سوتتاردىڭ تارتىبىندە جوعارى ستاندارتتاردى بەكىتىپ، سوت جۇيەسىنە قوعامنىڭ سەنىمىن نىعايتا تۇسەدى.
جيىندا جوعارعى سوت ءتوراعاسى اسلامبەك مەرعالييەۆ، سوت تورەلىگىنىڭ تيىمدىلىگى جونىندەگى ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ (CEرEJ) پرەزيدەنتى فرانچەسكو دەپاسكۋالە، حالىقارالىق سوت اكىمشىلىگى قاۋىمداستىعىنىڭ (IACA) پرەزيدەنتى لۋيس پالما ءسوز سويلەدى.
