پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ مۇناي ونەركاسىبىنە 125 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان سالتاناتتى ءىس-شاراعا قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇل داتانىڭ ايتۋلى بەلەس ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، سالا قىزمەتكەرلەرىن قۇتتىقتادى، دەپ حابارلادى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.
– بارىڭىزگە ءمالىم، قازاق مۇنايى عاسىرلار توعىسىندا العاش رەت اتىراۋ ايماعىنان الىندى. سودان بەرى بۇل سالا ەل ەكونوميكاسىندا ايرىقشا ءرول اتقارىپ كەلەدى. حالقىمىز دا مۇنايدى «قارا التىن» دەپ اتايدى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ وركەندەۋ جولى ەنەرگەتيكا رەسۋرستارىمەن تىعىز بايلانىستى بولدى. عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ دامۋىنا قۋات كوزدەرى ەرەكشە ىقپال ەتتى. وسى ۇردىسكە قازاق جەرىندەگى قارا التىن ءوندىرىسى دە مول ۇلەس قوسقانى ءسوزسىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ مۇناي ونەركاسىبى ءوز تاريحى مەن ءداستۇرى بار سالا ەكەنىنە توقتالىپ، ونىڭ قالىپتاسىپ، دامۋىنا ەلىمىزگە بەلگىلى تۇلعالار زور ەڭبەك سىڭىرگەنىن جەتكىزدى.
– گەولوگتەرىمىز كوپتەگەن كەن ورنىن اشتى. سافي وتەبايەۆ، جولداسقالي دوسمۇحامبەتوۆ، بولەكباي ساعىنعالييەۆ باستاعان ماماندار كەنىشتەردى ەل يگىلىگىنە جاراتتى. ولاردىڭ تاعىلىمدى ەڭبەك جولى ءاردايىم جاس ۇرپاققا ۇلگى بولارى انىق. اعا بۋىننىڭ ونەگەلى ءىسىن كەيىنگى ۇرپاق لايىقتى جالعاستىرۋدا. بۇل سالادا تۇتاس ەڭبەك ديناستيالارى بار، ياعني، قارا التىن ءوندىرىسى بۇگىندە مۇنايلى ايماقتىڭ اتا كاسىبىنە اينالدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى مۇناي مەن گازدى ەلىمىزدىڭ ستراتەگيالىق رەسۋرسى ءارى مەملەكەت ەكونوميكاسىنىڭ تىرەگى دەپ اتادى. بۇل رەتتە مۇنايشىلاردىڭ ەڭبەگىن جوعارى باعالادى.
– ءقازىر وسى سالادا 250 مىڭعا جۋىق ادام جۇمىس ىستەيدى. مۇناي-گاز ونەركاسىبى زامانعا ساي دامىپ كەلەدى. وندىرىسكە يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار ەنگىزىلىپ جاتىر. ەكولوگيانى ساقتاۋعا ارنالعان جاڭا ستاندارتتار قالىپتاستى. قازاقستاندا مۇناي وندىرۋمەن قاتار، ونى وڭدەۋ جۇمىسى جولعا قويىلعان. نەگىزگى جانار-جاعارماي ونىمدەرىنىڭ كوبى ءوز ەلىمىزدەن شىعادى. «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى بۇل جۇمىسقا زور ۇلەس قوسىپ كەلە جاتىر. قازاقستان الەمدىك مۇناي نارىعىندا باستى ءرول اتقاراتىن ەلدەردىڭ بىرىنە اينالدى. دۇنيە جۇزىنە بەلگىلى برەندىمىز بار. ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگى نىعايا ءتۇستى، – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، Chevron، ExxonMobil، CNPC، Eni، Shell، لۋكويل، Total جانە Sinopeس سياقتى جەتەكشى الەمدىك مۇناي-گاز كورپوراسيالارى ەلىمىزدە اتالعان سالانى دامىتۋعا ەرەكشە ىقپال ەتىپ وتىر.
– تەڭىز، قاشاعان، قاراشىعاناق كەن ورىندارىن يگەرۋ، كاسپيي قۇبىر جەلىسى كونسورسيۋمى جوباسىن ىسكە اسىرۋ – مەملەكەت پەن ينۆەستورلار اراسىنداعى ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتىڭ جارقىن ۇلگىسى. قازاقستان بۇل سالادا اشىق جانە جان-جاقتى ويلاستىرىلعان ساياسات جۇرگىزۋ ارقىلى جاھاندىق ەكونوميكاعا دەندەپ ەنىپ، ۇلكەن كولەمدە ينۆەستيسيا تارتىپ جاتىر، – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرگەنىنە، لوگيستيكا، ەكولوگيا ماسەلەلەرىنىڭ ماڭىزى ارتقانىنا نازار اۋدارىپ، بۇل سەكتوردا الداعى ۋاقىتتا اتقارىلۋعا ءتيىس ءبىرقاتار مىندەتكە توقتالدى.
– عىلىمي-تەحنولوگيالىق پروگرەسس الەمدىك مۇناي-گاز سالاسىن دامىتۋدا ايرىقشا ءرول اتقارادى. مۇناي ءوندىرۋ كولەمى تۇراقتى ءوسۋى ءۇشىن گەولوگيالىق بارلاۋ جانە كەن ورىندارىن يگەرۋ ىسىنە وزىق تەحنولوگيالاردى بەلسەندى تۇردە ەنگىزۋ قاجەت. بۇرىن-سوڭدى بولماعان حالىقارالىق تۇراقسىزدىق جاعدايىندا ەكسپورتتىق باعىتتاردى ودان ءارى ءارتاراپتاندىرۋ – باستى مىندەت. مۇناي وڭدەۋ سەكتورىن دامىتۋ ماڭىزدى. زاماناۋي ەكولوگيالىق ستاندارتتارعا ساي مۇناي ونىمدەرىنىڭ تۇراقتى ءوندىرىسىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. مۇناي-گاز حيمياسىنىڭ دا كەلەشەگى زور، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت جاقىندا اتىراۋدا پوليپروپيلەن زاۋىتى ىسكە قوسىلعانىنا توقتالىپ، وسى سالاداعى باسقا دا جوبالاردى ۋاقتىلى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
– ءبىز وڭدەلۋ دەڭگەيى جوعارى ءونىم شىعارۋ مۇمكىندىگىمىزدى ەسەلەي ءتۇسۋىمىز كەرەك. مۇناي-گاز – ەلىمىزدەگى ورتا بيزنەستى دامىتۋ تەتىكتەرىنىڭ بىرىنە اينالۋعا ءتيىس. بۇل – اۋقىمى كەڭ سالا. وسى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن مەملەكەت كەشەندى شارالار قابىلداپ جاتىر. اتالعان سەكتوردا قىزمەت ەتەتىن ءىرى كاسىپورىندار وتاندىق كاسىپكەرلەردىڭ ونىمدەرىن ءوز قاجەتىنە جاراتۋعا باسىمدىق بەرە وتىرىپ، جەرگىلىكتى ۇلەستى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرا بەرۋى قاجەت. الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ينفراقۇرىلىمنىڭ دامۋىنا قوماقتى ۇلەس قوسۋ – نەگىزگى مىندەت. بىلىكتى ماماندار دايارلاۋعا باسا ءمان بەرۋ كەرەك، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
