جەتىسۋ وبلىسى سارقان قالاسىنىڭ ماڭىنداعى شارۋا قوجالىقتارىنىڭ بىرىندە مايلى زىعىر وسىرىلە باستادى. ەگىس ناۋقانىنىڭ بارىسىمەن جۇمىس ساپارى اياسىندا اۋدانعا بارعان وبلىس اكىمى بەيبىت يسابايەۆ تانىستى، - دەپ حابارلايدى جەتىسۋ وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.

«عالىم» شارۋا قوجالىعىندا بيىل100 گا مايلى زىعىر ەگىلدى. ءداندى جۇگەرى، سويا، ارپا، بيداي وسىرۋگە بەيىمدەلگەن بۇل شارۋاشىلىق وسى داقىلدى بيىل العاش رەت سەۋىپ وتىر.

- زىعىردىڭ اگروتەحنيكاسىن، تۇقىم نارىعىن زەرتتەي وتىرىپ، ءبىز «ورتاشا ليرينا» سورتىن وتىرعىزدىق. بۇل وتە ءونىمدى، قۇرامىندا مايى كوپ سورت. ءار گەكتارىنان 20-25 س الامىز، ال مايدىڭ مولشەرى كەمىندە 50% بولادى دەپ كۇتىپ وتىرمىز. ايماق اۋماعىندا مايلى داقىلداردى قايتا وڭدەيتىن بىرنەشە كاسىپورىن بار ەكەنىن ەسكەرسەك، شيكىزاتتى وتكىزۋدە قيىندىق تۋىندامايدى دەپ ويلايمىز. الدىن الا كەلىسىمدەر جاساسىپ تا قويدىق. سونىمەن قاتار زىعىر ءداندى داقىلداردىڭ اۋىسپالى ەگىسىنە دە پايدالى، - دەپ اتاپ ءوتتى شق باسشىسى عالىم راحمەتقالييەۆ.

اۋداننىڭ المالى اۋىلىنداعى «جۇماعالي» شارۋا قوجالىعىنىڭ ەگىستىكتەرىندە دە كوكتەمگى دالا جۇمىستارى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. شارۋاشىلىقتا ەگىستىك تە، مال ءوسىرۋ دە قولعا الىنعان. مۇندا 537 باس ءىرى قارا، 600 باس ۇساق مال جانە 630 جىلقى ءوسىرىلىپ وتىر.

- بيىل ءبىز جازدىق ارپا، كۇنباعىس جانە ءبىرىنشى رەت قانت قىزىلشاسىن سەپتىك. ازىرگە قىزىلشانى 38 گەكتاردان باستاپ وتىرمىز. كەلەسى جىلى ۇلعايتۋ جوسپارىمىزدا بار، ويتكەنى بۇل تابىستى داقىل، ءارى وسى داقىلدى وسىرۋشىلەرگە مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتىلەدى. «كونۆيزا سمارت» جوعارى ءونىمدى تۇقىمىن سەۋىپ جاتىرمىز. شارۋاشىلىعىمىزدا قاجەتتى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى بار، دەگەنمەن وتكەن جىلى اۋداندا سەرۆيستىك-دايىنداۋ ورتالىعىنا ارناپ ساتىپ الىنعان زاماناۋي تەحنيكا بىزگە ۇلكەن كومەك بولدى، وسى تەحنيكالاردىڭ قىزمەتتەرىن پايدالانىپ وتىرمىز. مىسالى، پنيەۆماتيكالىق سەپكىشتىڭ ارتىقشىلىعى سول، اۆتوپيلوتى بولعاندىقتان ونىڭ جىلدامدىعى جاقسى، ونىمەن كۇندىز دە، تۇندە دە جۇمىس ىستەي الاسىز. وسى تەحنيكانىڭ كومەگىمەن ءبىر كۇندە 30 گا جەر ەگۋگە بولادى، - دەيدى شق باسشىسى ەگەمەن جۇماعالي.

وسى ورايدا بەيبىت يسابايەۆ جەتىسۋ وبلىسىندا وندىرىلەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى شيكىزاتىنىڭ 65%-ى وڭىردە قايتا وڭدەلەتىنىن، سونىڭ ىشىندە قانت وندىرىسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.  

- مىسالى، وتكەن جىلى وبلىستىڭ 5 اۋدانىندا 8 جاڭا سەرۆيستىك-دايىنداۋ ورتالىعى قۇرىلدى، سونىڭ ارقاسىندا 30 شارۋا قوجالىعى قانت قىزىلشاسىن وندىرۋگە قاجەتتى جالپى سوماسى 2،5 ملرد.تەڭگەگە 62 بىرلىك تەحنيكا ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك الدى. اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ءۇشىن، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن وزىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ كەرەك. بۇعان زاماناۋي اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى دا ۇلكەن ىقپال ەتەدى، - دەدى وبلىس اكىمى.

وتكەن جىلى سارقان اۋدانىندا 3 جاڭا سەرۆيستىك-دايىنداۋ ورتالىعى قۇرىلدى، ولارعا 4 سەپكىش، 3 قىزىلشا كومباينى جانە 3 پالەك جينايتىن ماشيناسى ساتىپ الىندى. ءقازىر اۋداندا 6 سدو جۇمىس ىستەيدى، وندا 30-عا جۋىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى بار. اۋداندا قانت قىزىلشاسىن ءوسىرۋدىڭ اگروتەحنولوگياسى دامىعانىن ەسكەرسەك، وتكەن جىلى ءتاتتى ءتۇبىر الاڭى 2 ەسەگە ۇلعايتىلدى، ال بيىل تاعى 900 گەكتارعا ارتادى. وسىلايشا، سارقان اۋدانىندا بۇل داقىلدىڭ القابى 3،8 مىڭ گەكتار بولماق.

جالپى وسى جىلى وبلىستىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىن دامىتۋعا 45 ملرد.تەڭگە ءبولىندى، ونىڭ 27 ملرد. تەڭگەسى نەمەسە 59% – سۋبسيديا.

لەنين كينوتەاترى جاستاردى جۇمىلدىراتىن ورتالىققا اينالادى. قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى ەرماعانبەت بولەكپايەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا مۇندا جاستار ءۇيى اشىلادى. 

جاستار كەڭەسىنىڭ بيىلعى ءبىرىنشى وتىرىسىندا مەملەكەتتىك ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋ جانە شىعارماشىلىق ورتانى دامىتۋ ماسەلەلەرى قارالدى.

جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى ايسۇلۋ ەرنيازوۆا بيىلعى جوسپارلار تۋرالى ايتىپ بەردى. ول كوپتەگەن جوبالارعا جاڭا سەرپىن بەرۋدى ۇسىنادى.

– باعدارلامادا جاستارمەن بۇرىن ىسكە قوسىلماعان جوبالاردى كۇشەيتۋگە جانە ىسكە اسىرۋعا باسا نازار اۋدارىلاتىن بولادى، – دەپ اتاپ ءوتتى ايسۇلۋ ەرنيازوۆا. – ول ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن، بيلىك ورگاندارىن، بيزنەس-قوعامداستىقتى جانە، ارينە، جاستاردىڭ ءوزىن قوسا العاندا، ءتۇرلى مۇددەلى تاراپتار اراسىندا ءتيىمدى كوممۋنيكاسيا ورناتۋ قاجەت. جاستاردىڭ وزدەرىن قوعامنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سەزىنۋى جانە ونىڭ دامۋىنا بەلسەنە قاتىسۋعا دايىن بولۋى ءۇشىن سەنىم، اشىقتىق جانە ءوزارا قۇرمەت اتموسفەراسىن قۇرۋ ماڭىزدى.

"تالداۋ مەكتەبى. QRG" جوباسى جاستار اراسىندا تالداۋ داعدىلارى مەن سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋعا باعىتتالعان. ال «ۇلت قازىناسى» جوباسى تالانتتى اۋىل جاستارى ءۇشىن جاڭا ءتيىمدى الەۋمەتتىك ليفت بولادى. سونداي-اق، جاس ساراپشىلار ءۇشىن Elim deitin erler پىكىرتالاس الاڭىن قۇرۋ جانە Saryarqa Jastary برەندىن تانىمال ەتۋگە باسا نازار اۋدارۋ جوسپاردا بار.

ايماق اكىمى باسقارما باسشىسىنىڭ باستامالارىن قولداپ، ءقازىر جاستار ماسەلەسىنە جاڭا كوزقاراس قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

– ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جاستاردىڭ قولىندا. جاقىندا استانادا وتكەن جاستار فورۋمىندا مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ بولاشاعى اقىلى وتكىر، ءبىلىمى تەرەڭ جانە زاماناۋي كوزقاراسى بار جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن اتاپ ءوتتى، – دەيدى ەرماعانبەت بولەكپايەۆ. – سوندىقتان مەملەكەتتىك ساياسات جاڭا ءداۋىردىڭ ادامدارىنا بەيىمدەلۋى ءتيىس. ول ءۇشىن بىزگە ءموبيلدى، ءبىلىمدى جانە شىعارماشىل جاستارمەن جۇمىس ىستەۋ ادىستەرىن وزگەرتۋ قاجەت.

شىعارماشىلىق جاستارعا كەلەتىن بولساق، بيىل ونىڭ جاڭا كەڭىستىگى پايدا بولادى. 

«STARTKINO» قب ءتوراعاسى، وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتاتى ارمان ءالىمجانوۆتىڭ ەلدەگى كرەاتيۆتى يندۋستريانى دامىتۋ جانە وڭىردەگى وسى باعىتتى قولداۋ ءۇشىن جاسالاتىن قادامدار تۋرالى سوزىنەن كەيىن وبلىس اكىمى «سارىجايلاۋ» كينوتەاترىنىڭ بازاسىندا كرەاتيۆتى كەڭىستىكتى دامىتۋ جونىندەگى رەسۋرستىق ورتالىق قۇرۋدى تاپسىردى.

– كرەاتيۆتى يندۋستريا – الەمدىك ەكونوميكانىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان سالاسى، ول قوسىمشا قۇن مەن جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرادى. ءبىزدىڭ وبلىستىڭ دا وسى تۇرعىدان بەلگىلى ءبىر الەۋەتى بار. بىزدە دارىندى جانە الەۋەتتى جاستار كوپ، – دەپ اتاپ ءوتتى ءوڭىر باسشىسى. – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – ولارعا ءوز يدەيالارىن دامىتۋ جانە ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار مەن مۇمكىندىكتەر جاساۋ.

ءبىراق قازىرگى جاستار شىعارماشىلىقپەن عانا ءومىر سۇرمەيدى. وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قاراعاندى وبلىسى «جاسىل ەل» قوزعالىسىن قامتۋ بويىنشا ءبىرىنشى ورىنعا شىقتى. 

وبلىس اكىمى اتاپ وتكەندەي، وسى جوبا اياسىندا ءوڭىردى كوگالداندىرۋمەن اينالىسىپ قانا قويماي، جۇمىسشى ماماندىقتارىن دا ۇيرەتۋ قاجەت. NEET ساناتىنداعى جاستارعا، ياعني وقىمايتىن جانە جۇمىس ىستەمەيتىن جاستارعا ەرەكشە نازار اۋدارۋ كەرەك.

جاستار كەڭەسى وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەرماعانبەت بولەكپايەۆ جۇمىس جوسپارلارىن، تيىمدىلىك ينديكاتورلارىن پىسىقتاي وتىرىپ، قالالار مەن اۋدانداردا كوميۋنيتي-ورتالىقتار اشۋدى تاپسىردى. سونداي-اق KPI جۇيەسىنە جاستار ساياساتىن ىسكە اسىرۋ بويىنشا قالالار مەن اۋداندار اكىمدەرىنىڭ جۇمىسىن ەنگىزۋ.

ەڭ باستىسى – قازىرگى زامانعى تالاپتاردى ەسكەرە وتىرىپ، جاستارمەن جۇمىس ىستەۋ تاسىلدەرىن وزگەرتۋ. بارلىق ءىس-شارالاردى مۇقيات ۇيىمداستىرۋ قاجەت، ولار ەلەۋلى ناتيجەلەر بەرىپ، جاستارعا پايدا اكەلۋى ءتيىس. قازىرگى جاستار جاي ۇراندار مەن بوس سوزدەردى كوتەرە المايدى.

ماڭعىستاۋ وبلىسىندا اۋىزسۋ ماسەلەسى ءالى دە ءتۇيىندى بولىپ قالۋدا. ازىرەسە جاز مەزگىلىندە اۋىز سۋ تاپشىلىعى تۇرعىنداردى اۋرەگە سالىپ جاتادى. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن اتالعان ماسەلەنى كەزەڭ-كەزەڭمەن شەشۋ جۇمىستارى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. ماڭعىستاۋ وبلىسىندا اۋىز سۋ ماسەلەسىن شەشۋ باعىتىندا 10 جوبا ىسكە اسۋدا.

 2025 جىلعا دەيىن جالپى سۋ تۇششىتۋ قۋاتى قۋاتى 140،5 مىڭ تەكشە مەتردى قۇرايتىن 10 جوبانى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانعان. ونىڭ ىشىندە: قاراجانباس كەن ورنىندا تاۋلىگىنە 17 مىڭ تەكشە مەتر سۋ تۇششىتۋ زاۋىتى ىسكە قوسىلدى. ناتيجەسىندە «استراحان - ماڭعىستاۋ» سۋ قۇبىرىنان بوساعان 15 مىڭ تەكشە مەتر اۋىز سۋ جاڭاوزەن قالاسى، بەينەۋ، جەتىباي اۋىلدارى تۇرعىندارىنىڭ يگىلىگىنە پايدالانىلۋدا.

«كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىنىڭ قۋاتىن 40 مىڭ تەكشە مەترگە دەيىن جەتكىزۋدىڭ 2ء-شى كەزەڭى بويىنشا جۇمىستار جالعاسۋدا. بيىل جىل اياعىنا دەيىن بۇل جۇمىستاردى تولىقتاي اياقتاۋ كوزدەلىپ وتىر.

اقتاۋ قالاسىندا جەكە ينۆەستور ەسەبىنەن قۋاتتىلىعى تاۋلىگىنە 7 000 تەكشە مەتر سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىن سالۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. قازىرگى تاڭدا زاۋىت تاۋلىگىنە 5 مىڭ تەكشە مەتر اۋىز سۋ بەرىپ وتىر.

سايىن شاپاعاتوۆ اۋىلىندا جەكە ينۆەستور تاراپىنان قۋاتتىلىعى تاۋلىنگىنە 6500 تەكشە مەتر سۋ تۇششىتۋ قوندىرعىسى ورناتىلدى. بۇگىنگى كۇنى قوندىرعى 4000 مشەكشە مەتر اۋىز سۋ ءوندىرىپ، اقشۇقىر، سايىن شاپاعاتوۆ اۋىلدارىن اۋىز سۋمەن قاستاماسىز ەتىپ وتىر.

قوندىرعىنىڭ قۋاتى الداعى ۋاقىتتا ارتتىرىلاتىن بولادى.

 «بيىل فورت-شيەۆچەنكو قالاسىندا تاۋلىگىنە 5 مىڭ تەكشە مەتر، «ماەك» اۋماعىندا 24 مىڭ تەكشە مەتر جانە كەندىرلى ايماعىندا 50 مىڭ تەكشە مەتر سۋ تۇششىتۋ قوندىرعىلارىن سالۋ جۇمىستارى باستالدى. زاۋىت قۇرىلىسى «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىرىلۋدا جانە اتالعان جوبالاردى 2025 جىلعا دەيىن اياقتاۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى شارالاردى قابىلدايتىن بولامىز»،- دەدى جۋىردا وكق وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرداۋلەت قيلىباي.

سۋ رەسۋرستارىنىڭ بالامالى كوزدەرىنىڭ ءبىرى – اقتاۋ قالاسىنان 43 شاقىرىمدا ورنالاسقان «قۇيىلىس» كەن ورنى. بۇگىندە قۇبىر تولىعىمەن ەسكىرگەن. سوندىقتان وسى كەن ورنىنىڭ سۋىن يگەرۋ ءۇشىن «كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىنا دەيىن سۋ قۇبىرى جاڭارتىلۋدا ەكەن.

«كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىن جاڭعىرتۋ جۇمىستارىنا جاۋاپتى مەردىگەر مەكەمە - «كاسپيان كونسترۋكتورس تراست» كومپانياسى. 

مەردىگەر مەكەمەنىڭ جۇمىستى كەشەۋىلدەتۋىنە بايلانىستى، قوندىرعىنى ىسكە قوسۋدا ىركىلىس بولدى. مەردىگەر كومپانيا باسشىلارى قاراشا ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن 10 000 تەكشە مەترلىك قوندىرعىنى ىسكە قوسۋعا ۋادە بەرىپ وتىر. 

جالپى زاۋىتتى مودەرنيزاسيالاۋ جۇمىستارى ءۇش جىلدان بەرى جۇرگىزىلۋدە. جوبا بويىنشا زاۋىتتىڭ ءوندىرىستىڭ قۋاتىن 40 000 م3-قا دەيىن ارتتىرۋ كوزدەلگەن.

-تەحنولوگيالىق تارتىپكە سايكەس، قوندىرعىلاردى ىسكە قوسقاننان كەيىن، ون كۇندەي سۋ دايىندالادى. ونىڭ ىشىندە قوسۋ-رەتتەۋ جانە زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارى بار. بەكىتىلگەن جوسپارعا سايكەس، قالاعا 20 قاراشا كۇنى ءبىرىنشى 5000 م3 سۋ بەرىلەدى. ال قاراشا ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن زاۋىت قوندىرعى ارقىلى 10 000 م3-قا جۋىق سۋدى بەرۋدى جوسپارلانىپ وتىر، - دەدى «كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتى ج ش س ديرەكتورى سەرىك گۋسمان.

سونداي-اق، اقتاۋدا قۇيىلىس كەن ورنىنان «كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىنا دەيىنگى ۇزىندىعى 47 شاقىرىم سۋ قۇبىرى سالىنۋدا. مەردىگەر مەكەمە – «اليانس لتد» ج ش س. قۇرىلىس جۇمىستارىنا 15 ارنايى تەحنيكا جانە 32 قىزمەتكەر جۇمىلدىرىلدى. اتالعان جوبا قالاداعى اۋىز سۋ جەتىسپەۋشىلىگى ماسەلەسىنىڭ رەتتەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزەدى.

-قۇيىلىس كەن ورنىنان «كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىنا دەيىنگى ۇزىندىعى 47 شاقىرىم، ديامەترلەرى 900 مم قۇرايتىن سۋ قۇبىرى سالىنۋدا. جۇمىستار قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. اتالعان جۇمىستار اياقتالعاننان كەيىن، جارتىلاي ۋچاسكەسىندە قۇبىردى سۋمەن تولتىرۋعا قوياتىن بولامىز، - دەدى وبلىستىق ەنەرگەتيكا جانە تكش باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى انۆار تۋلياكوۆ.

بۇدان بولەك قاراقيادا سۋ تۇششىتۋ زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. قاراقيا اۋدانى پروكۋراتۋراسىنىڭ قاداعالاۋ اكتىسى نەگىزىندە اۋدان اكىمدىگىمەن ينۆەستورعا، ياعني «الەكا» جشس-نە تاۋلىگىنە 5000 م³ اۋىز سۋ وندىرەتىن زاۋىتىن سالۋ ماقساتىندا قۇرىق اۋىلىندا 5 گا جەر ۋچاسكەسى بەرىلگەن.

ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ پروكۋراتۋراسىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازىرگى تاڭدا «سۋ تۇشىتۋ» زاۋىتىنىڭ 20 ۇڭعىماسى قازىلىپ، سۋدىڭ تۇزدىلىعىن تەكسەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بۇعان دەيىن، اۋىل تۇرعىندارىن اقتاۋ قالاسىندا ورنالاسقان «كاسپيي» سۋ تۇششىتۋ زاۋىتى» ج ش س اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىپ كەلگەن. ماماندار الداعى ۋاقىتتا ماسەلە تولىق شەشىمىن تابادى دەپ وتىر. جالپى بۇل جۇمىستار مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءجىتى باقىلاۋىندا تۇر.