ۆاليۋتا باعامى
  • USD -

    518.9
  • EUR -

    587
  • RUB -

    6.23
سيفر ەمەس، سىلدىر ەسەپ پە؟
فوتو: gov.kz 28 ءساۋىر 2025
سيفر ەمەس، سىلدىر ەسەپ پە؟

قازاقستاندا سيفرلاندىرۋ – ترەند. ءبىراق ول ترەند پە، الدە تەك تەندەر مە – وسىنى اجىراتۋ قيىنداپ بارادى. سيفرلىق ترانسفورماسيا دەگەن ۇعىم كۇن سايىن قايتالانادى. ءبىراق ونىڭ ناتيجەسى شە؟ ەلەكتروندى ۇكىمەتتى ەلەستەتكەندە – «قىزمەت ءبىر رەت بەرىلەدى، قۇجات ءبىر ساعاتتا دايىن بولادى» دەپ ۋادە ەتكەن جۇيەنى كورگىڭ كەلەدى. ال شىندىقتا نە كورەسىڭ؟

سايت اشىلادى – ىستەمەيدى. پورتال جۇكتەلەدى – كۇتە بەر. QR-كود كورسەتىلمەيدى، قوسىمشا قۇلاپ قالادى. ەڭ سوراقىسى – قاعازدان باس تارتامىز دەپ ءجۇرىپ، ەكى ەسە قاعاز جيناۋعا ءماجبۇر بولاتىن جاعدايلار بار. سيفرلاندىرۋ – ءۇمىت پەن ۋادەنىڭ اراسىندا قالىپ قويعان باستاما ما؟

ءبىرىنشى ماسەلە – جۇيە مەن ينفراقۇرىلىم اراسىنداعى الشاقتىق. قازاقستاندا 4G بار، ءبىراق كەي اۋىلدا ءالى دە 2G. ەلەكتروندى مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەنىمەن، شالعاي اۋىلداعى فەلدشەر ءالى دە اكتىنى قولمەن جازىپ وتىر. مينيسترلىكتەردە سيفرلى ستراتەگيالىق جوسپار بار، ءبىراق اۋدان اكىمدىكتەرىندە Excel كەستەسى – باستى قۇرال. بۇل – جۇيەنىڭ بىركەلكى ەمەستىگىنىڭ كورىنىسى.

ەكىنشى پروبلەما – مامان تاپشىلىعى. سيفرلاندىرۋ – جاي عانا IT-مامان الۋ ەمەس. ول – ويلاۋ جۇيەسىن سيفرعا بەيىمدەۋ. بىزدە پورتال جاساعان پروگرامميست بار، ءبىراق ونى حالىققا تۇسىندىرەتىن مەدياساۋاتتى مامان جوق. سيفرلىق ساياسات جاسايتىن كەڭەسشى بار، ءبىراق ونى وڭىرگە جەتكىزەتىن مودەراتور جوق. سوندىقتان جۇيە ورتالىقتا تۋادى، ال شەتكەرىدە ءولىپ جاتادى.

ءۇشىنشى ماسەلە – بىرىزدىلىكتىڭ جوقتىعى. بۇگىن ءبىر پلاتفورما ىسكە قوسىلادى، ەرتەڭ ول جابىلادى. ءبىر مينيسترلىك ءوز پلاتفورماسىن جاسايدى، ەكىنشىسى سوعان كىرە المايدى. مىسالى، eGov بار. ءبىراق eLicense، eOtinish، eQoldau – ءبارى بولەك. ال قولدانۋشى ءۇشىن ول – ءبىر قىزمەت. ءبىراق ءار پورتالدىڭ ءوز لوگينى، ءوز فورماتى، ءوز تالابى بار. بۇل – سيفرلاندىرۋ ەمەس، سيفرلى بىتىراڭقىلىق.

ءتورتىنشى پروبلەما – سيفرلىق پوپۋليزم. «ساندىق شەشىمدەر ەنگىزدىك» دەيدى. ءبىراق ناقتى قانداي ناتيجە بەردى؟ مىسالى، eOtinish ارقىلى ءوتىنىش جازۋعا بولادى. ءبىراق سول ءوتىنىشتىڭ جاۋابىن بەرۋ – بۇرىنعى جۇيەمەن جۇزەگە اسادى. پورتال – تەك قابىلداۋشى. ال شەشىمدى ادام قابىلدايدى. ياعني سيفرلى ءوتىنىش – قاعاز شەشىمگە تاۋەلدى.

بەسىنشى كەدەرگى – قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى. سيفرلانعان سايىن شابۋىل دا كوبەيەدى. قازاقستاندا 2023 جىلى 2 ميلليوننان استام كيبەرشابۋىل تىركەلدى. مەملەكەتتىك پورتالداردىڭ دەرەكقورىنا قول سالۋ ارەكەتى جيىلەپ وتىر. ال بىزدە كوپ جاعدايدا ازاماتتاردىڭ دەرەكتەرى دۇرىس قورعالماعان. تەلەفون ءنومىرى مەن جسن ارقىلى كەز كەلگەن ادامنىڭ مەكەنجايىن، تابىسىن، نەسيەسىن بىلۋگە بولاتىن كەزەڭنەن وتتىك. بۇل – سيفرلى قاۋىپسىزدىكتىڭ دابىلى.

التىنشى – فورماليزم. جۇيە ەنگىزۋ ءۇشىن ەمەس، ەسەپ ءۇشىن جاسالادى. جوبا دايىندالادى. كونكۋرس جاريالانادى. مەردىگەر انىقتالادى. پورتال اشىلادى. ءبىر ايدان سوڭ ەشكىم پايدالانبايدى. نەگە؟ سەبەبى ول ومىرگە كەرەك ەمەس ەدى. بۇل – سيفرلاندىرۋ ەمەس، «سيفر كورسەتۋ».

جەتىنشى – ازاماتتىق قاتىسۋ. كوپ جاعدايدا سيفرلىق جۇيە حالىققا ەمەس، اكىمشىلىككە ىڭعايلى ەتىپ جاسالادى. مىسالى، مەديسينالىق قوسىمشا دارىگەر ءۇشىن جاقسى. ال ناۋقاسقا ىڭعايسىز. سول سياقتى، مۇعالىمگە ارنالعان e-Journal بار. ءبىراق اتا-انانىڭ ونى پايدالانۋ دەڭگەيى تومەن. سەبەبى ۇيرەتپەگەن. تۇسىندىرمەگەن. تەك مىندەتتەگەن.

سەگىزىنشى – ءتىل ماسەلەسى. سيفرلى جۇيە ەنگىزىلگەنىمەن، قازاق ءتىلدى ينتەرفەيس ءالى دە كەمشىن. كوپ پورتالدا اۋدارما ساپاسى ناشار. كەيبىرىندە ءتىپتى قازاقشا نۇسقا مۇلدە جوق. بۇل – مەملەكەتتىك تىلگە جاسالعان ەكىنشى دەڭگەيلى كوزقاراس. سيفرلاندىرۋ تىلگە تاۋەلسىز بولماۋى ءتيىس. كەرىسىنشە، ول – ءتىلدى دامىتۋ قۇرالى بولۋى قاجەت.

توعىزىنشى – قولدانۋشىنىڭ دايىندىعى. جۇيە بار، ءبىراق حالىق دايىن ەمەس. مىسالى، ەGov-تى قولدانۋعا بولاتىنىن كوپ ادام بىلەدى. ءبىراق ونىڭ ىشكى جۇيەسىن تولىق يگەرگەندەر از. جاڭا قىزمەت قوسىلدى – ءبىراق ونى تۇسىندىرەتىن پلاتفورما جوق. ءتىپتى سيفرلىق كومەكشى قۇرالدار – YouTube-تاعى نۇسقاۋلىق ۆيدەولاردىڭ ءوزى جوقتىڭ قاسى.

ونىنشى – ناتيجەنىڭ ولشەنبەۋى. سيفرلاندىرۋدىڭ باستى ماقساتى – تيىمدىلىك. ءبىراق بىزدە تيىمدىلىك ەمەس، تەك جوبا سانى ەسەپتەلەدى. «300 پورتال ىسكە قوسىلدى» – دەگەن ەسەپ بار. ال ونىڭ 250ء-ى ءبىر جىلدان سوڭ جابىلعان. بۇل – سان مەن ساپا اراسىنداعى الشاقتىقتىڭ ايعاعى.

قورىتىندى. سيفرلاندىرۋ – ءسان ەمەس، قاجەتتىلىك. ءبىراق ول قاجەتتىلىكتى شىنايى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن:

ينفراقۇرىلىمدى كۇشەيتۋ كەرەك. اۋىلعا ينتەرنەتسىز سيفر جەتپەيدى.

مامان دايارلاۋ كەرەك. سيفرلىق ويلاۋ – كادرمەن كەلەدى.

بىرىزدىلىك ورناتۋ كەرەك. ءبىر قىزمەت – ءبىر پورتال.

ناقتى ناتيجە ولشەۋ كەرەك. كورسەتكىش – قارالىم ەمەس، قولدانۋشى پايداسى.

قاۋىپسىزدىك پەن ءتىلدى قاتار قويۋ كەرەك. قولدانۋشىنىڭ دەرەگى مەن ءتىلى – مەملەكەتكە سەنىمنىڭ كەپىلى.

بۇگىنگى سيفرلاندىرۋ – ەرتەڭگى ەلدىڭ باسقارۋ جۇيەسى. ونى شوۋعا ەمەس، شىنايىلىققا اينالدىرۋ قاجەت. سەبەبى سيفردىڭ ارتىندا ادام تۇر. ال ادام ءۇشىن ىستەلمەگەن جۇيە – ەسەپكە عانا جارايدى.

قاعازدان قۇتىلدىق دەپ ءجۇرىپ، تاعى ءبىر ەلەكتروندى بيۋروكراتيا جاساپ الماساق يگى.

 

RELATED NEWS
Big data
19 جەلتوقسان 2018
Big data

Big Data-نىڭ تاڭقالارلىق ءوسۋى

ءبارى ديجيتال ءداۋىر باستالعالى بەرى ادامزات جيناعان مالىمەتتەر جارىلىسىنان باستالادى. بۇل ارينە، كومپيۋتەرلەر سانىنىڭ كوبەيۋىمەن، ينتەرنەتپەن جانە ءبىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان الەمنەن مالىمەتتەر جينايتىن تەحنولوگيالاردىڭ پايدا بولۋىنا بايلانىستى. مالىمەتتەر وزدەرى جاڭادان ويلاپ تابىلعان جوق.  كومپيۋتەر ءداۋىرى مەن مالىمەتتەر بازاسىنان بۇرىنعى قاعاز جازبالار، ارحيۆتەگى ماتەريالدار مالىمەتكە جاتادى.  كومپيۋتەرلەر، ەلەكتروندىق كەستەلەر، مالىمەتتەر بازاسى سول مالىمەتتەردى ۇلكەن اۋقىمدا ساقتاۋ مەن رەتكە كەلتىرۋدىڭ ءادىسىن بەردى. اياق استىنان سىزگە مالىمەتتەر «تىشقاندى» شىرت ەتكىزۋ قالۋى ارقىلى قولجەتىمدى بولا قالدى.

دەگەنمەن العاشقى كەستەلەر مەن مالىمەتتەر بازاسىنان بەرى ۇزاق جول ءجۇرىلدى. مىسالى بۇگىن، ەكى كۇندە جاسالىپ جيناقتالاتىن مالىمەتتەر ادامزاتتىڭ 2000 جىلدارعا دەيىن جاسالعان، جينالعان مالىمەتتەرىمەن بىردەي ەكەن. ءيا، ءيا ءاربىر ەكى كۇندە. 2020 جىلداردا ديجيتال مالىمەتتەر  شامامەن 5 ZB-دان (زەتابايت) 50 ZB-قا ۇلعايادى ەكەن. 1 ZB = 1000000000000 GB.

بۇگىن، ءبىزدىڭ ءاربىر جاساعان قادامىمىز «ديجيتال ءىز» قالدىرادى. ءتىپتى دۇكەننەن ءبىر زات الساڭىز، مۇنىڭ ءبارى مالىمەت رەتىندە ساقتالىپ، قاتتالىپ قالادى.

ياعني، ءبىزدىڭ ءاربىر ديجيتال ءىسىمىز «ديجيتال ءىز» قالدىرادى، جانە ولار اۆتوماتتى تۇردە سىزگە بىلىنبەي جاسالىپ كوبەيە بەرەدى.  ينتەرنەتكە شىققان سايىن، GPS-ى بار سمارتفونمەن جۇرگەن كەزدە، الەۋمەتتىك جەلىدە دوستارىڭىزبەن بايلانىستا نەمەسە چاتتا بولعاندا جانە ءسىز كىمسىز، قايدانسىز، قاي سالادا، قانداي كومپانيادا  جۇمىس ىستەيسىز، قاي دۇكەننەن قانداي زات الاسىز، قاي جەرىڭىزدىڭ اۋىرادى، كىممەن قارىم-قاتىناستاسىز، قانداي سايتتارعا كىرەسىز، سمارتفونىڭىزدا قانداي قوسىمشا باعدارلامالار (apps) قولداناسىز، وتباسىڭىز، مىنەز-قۇلقىڭىز ت.ب. ءبارىن ءتىزىلىپ، تالدانىپ ساقتالا بەرەدى. ينتەرنەتتىڭ بارلىق بەتتەرىندەگى مالىمەتتەر دە «Big data». ولار Googleء-دىڭ، Facebookء-تىڭ جانە تاعى باسقا الىپتاردىڭ سەرۆەرلەرىندە تۇر، وعان ارنايى ورگانداردىڭ قولى جەتەتىندىگىنە كۇمان جوق. ءسىز ءارتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەر، قوسىمشا باعدارلامالارداعى انكەتالاردى تولتىرۋ ارقىلى ول مالىمەتتەردى جيناۋعا ءوزىڭىز كومەكتەسىپ جاتىرسىز. Google-دەن ءبىر سوزگە ىزدەۋ سالساڭىز، سونىڭ جارناماسى كەلەسى بەتتە تۇراتىنىن بايقاعان شىعارسىز. سودان-اق ءسىزدى نە قىزىقتىراتىنىن بىلەدى. «Big data»-داعى مالىمەتتەر جيىنتىعى تەك قانا لاۋھۋل ماحفۋزعا جەتپەيتىن شىعار.

سونىمەن قاتار، ادامنىڭ ەمەس اقىلدى قۇرلىعى، ماشينالار دا مالىمەتتەردىڭ كوبەيۋىنە ۇلەس قوسادى. ولار بىر-بىرىمەن نەمەسە ۇيدەگى سەرۆەرلەر ارقىلى مالىمەت الماسادى. ۇلكەن زاۋىتتارداعى وندىرىستەگى جابدىقتاردىڭ كوپشىلىگىنە سەنسورلار ورناتىلعان، ولار دا بىر-بىرىنە مالىمەتتەر جىبەرىپ تۇرادى.

«Big Data» تەرمينى وسى بارلىق مالىمەتتەردى جيناۋعا جانە سونى ادامزاتتىڭ ءوز مۇددەسىنە ءارتۇرلى سالالاردا قولدانۋ قابىلەتتىلىگىنە قاتىستى ايتىلادى.

«Big Data» قالاي جۇمىس ىستەيدى؟

«Big Data» مىناداي پرينسيپتەرمەن جۇمىس ىستەيدى: ءبىر ماسەلە، نە ءبىر جاعداي تۋرالى نەعۇرلىم كوپ بىلسەڭىز، سوعۇرلىم ءسىز سەنىمدى يدەيالار تابا الاسىز، ءارى قاراي نە بولاتىنىن بولجاي الاسىز.

كوپ مولشەردەگى مالىمەتتەردى سالىستىرۋ، بۇرىن بەلگىسىز بولىپ كەلگەن جايتتاردى انىقتاۋعا، سوڭىنان سالماقتى شەشىم قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.  كوبىنەسە بۇل جيناقتالعان مالىمەتتەردىڭ نەگىزىندە جاسالعان مودەلدەۋ ارقىلى ىسكە اسىرىلادى. سول مودەل ارقىلى جاعدايدى يميتاسيالاپ، بەرىلگەن پروسەسستەردىڭ شامالارىن رەتتەۋ ارقىلى وڭتايلى ناتيجەلەردى كوزدەيدى. بۇنداي پروسەسستەر اۆتوماتتاندىرىلعان.

بۇل وراسان زور مالىمەتتەردى جيناۋ، انىقتاۋ، سۇرىپتاۋ، سارالاۋ جانە وڭدەۋ وڭاي شارۋا ەمەس، ول جاساندى ينتەللەكتى مەن ماشينامەن وقىتۋ ارقىلى ىسكە اسادى. جالپى «مالىمەتتەرگە» فوتوسۋرەتتەر، ۆيدەو، اۋديوجازبالار، ماتىندەر، مالىمەتتەر بازاسى، سەنسورلاردىڭ تۇسكەن كورسەتىلىمدەر جانە ت.ب. جاتادى.

Big data قالاي قولدانىلادى؟

تولاسسىز ءوسىپ جاتقان وسى مالىمەتتەر اعىنىن ءقازىر ءبىز وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن عانا مۇمكىن بولماعان ادىستەر ارقىلى ءوز قاجەتىمىزگە جاراتا الامىز.  بۇل ءارتۇرلى سالاداعى بيزنەس الەمىنە توڭكەرىس اكەلەدى، كومپانيالار وزدەرىنىڭ كليەنتتەرىنىڭ قاي سەگمەنتتە، قانداي تاۋارعا سۇرانىس بولاتىنىن وتە ۇلكەن دالدىكپەن بولجاي الادى. Big Data سونىمەن قاتار كومپانيالارعا وزدەرىنىڭ ءىس-قيمىلدارىن الدەقايدا ءتيىمدى جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

بيزنەستەن تىس Big Data ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى ءارتۇرلى جولدارمەن وزگەرتۋگە كومەكتەسەدى:

مەديسينادا وتە ۇلكەن دارىگەرلىك جازبالاردى ساراپتاۋ مەن مودەلدەۋ ارقىلى اۋرۋلاردى باستاپقى كەزەڭىندە انىقتاپ جانە جاڭا دارىلەردىڭ ءتۇرىن جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءارتۇرلى سەنسورلاردان كەلەتىن مالىمەتتەردى جيناپ، سارالاۋ ارقىلى تابيعي جانە تەحنوگەندىك اپپاتاردى، جەر سىلكىنۋىن الدىن – الا بولجاپ، دەر كەزىندە شارا قولدانۋعا جاعداي جاسايدى. سونىمەن قاتار سوعىس جايىنداعى بوسقىنداردى باقىلاپ، قورعاۋعا، پوليسيا كۇشتەرىنىڭ ستراتەگياسىن جاساۋعا، كۇشتەردى دۇرىس قولدانۋعا، سول ارقىلى قىلمىستاردىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەدى.

Big Data تۋعىزاتىن ماسەلەلەر

Big Data بىزگە بۇرىن تۇسكە دە كىرمەگەن يدەيالار مەن مۇمكىندەر سيلاي وتىرىپ، شەشۋىن ىزدەيتىن ماسەلەلەردى دە  جۇكتەيدى:

 

مالىمەتتەردىڭ كونفيدەنسيالدىلىعى. جاسالىنىپ جاتقان Big Data-نىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ جەكە ءومىرىمىز جايلى اقپاراتتار وتە كوپ جانە ولاردىڭ نەگىزگى بولىگىنىڭ كونفيدەنسيالدىلىعىن ساقتاۋعا ءبىزدىڭ قۇقىعىمىز بار. ءبىز ىڭعايلىلىق ءۇشىن پەرسونالدىق مالىمەتتەردى اشامىز. دەگەنمەن، پەرسونالدىق مالىمەتتەردى اشۋ مەن ىڭعايلىلىقتىڭ بالانسىن تابۋىمىز كەرەك. مالىمەتتەردى قورعاۋ. مىسالى ءبىز بانكىلەرگە ونلاين بانكينگ قولدانۋ ءۇشىن ءوزىمىز جايىندا اقپارتتاردى بەرەمىز، ءبىراق ولار قانشالىقتى ءقاۋىپسىز جاعدايلاردا ساقتالادى؟

ەگەر مالىمەتتەر كەزدەيسوق اشىلىپ قالسا، سول ارقىلى بىرەۋلەردىڭ ىقپالىنا ءتۇسىپ، ديسكريميناسياعا ءتۇسىپ قالۋ ءقاۋىپى دە جوق ەمەس.

بولاشاققا قاراساق

ءومىرىمىزدى ادام تانىماستاي وزگەركەن Big Data بۇگىن وسىنداي بولسا، ەرتەڭ نە بولماقشى؟ مالىمەتتەر كوبەيە بەرەدى، ساراپتاۋ جۇيەلەرى تەحنولوگياسى ءارى قاراي دامي بەرەدى.

بيزنەستىڭ Big Data-نى قولدانۋ قابىلەتى وتە جوعارى بولۋى شارت. ونى وزدەرىنىڭ ستراتەگيالىق اكتيۆى رەتىندە قاراستىرعان بيزنەستەر عانا قالىپ، الدىعا داميدى.

قازاقستاندا ەلەكترون سيفرلىق قولتاڭبا فورماتى وزگەردى
30 ءساۋىر 2024
قازاقستاندا ەلەكترون سيفرلىق قولتاڭبا فورماتى وزگەردى

30 ساۋىردە قازاقستان كريپتوگرافيالىق ستاندارتقا كوشەدى، وعان سايكەس ەلەكترون سيفرلىق قولتاڭبا فورماتى وزگەرەدى، دەپ حابارلايدى Ulys ق ر ۇلتتىق كۋالاندىرۋشى ورتالىعىنا سىلتەمە جاساپ.

وزگەرىستەر بويىنشا، ەسق-نىڭ ءبىر كىلتىنە كوشۋ، ياعني جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ق ر ست مەمست ر 34.10 – 2015 (مەمست 2015) الگوريتمىندە ەسق-نىڭ ءبىر كىلتى بەرىلەدى، ول اۋتەنتيفيكاسيا ءۇشىن دە، قول قويۋ ءۇشىن دە پايدالانىلادى.

زاڭدى تۇلعالاردىڭ پايدالانۋىنا ارنالعان ەسق كىلتتەرىنىڭ مىناداي تالاپ ەتىلمەگەن تۇرلەرىن قولجەتىمدى تىزىمنەن الىپ تاستاۋ جوسپارلانعان:

"قارجىلىق قۇجاتتارعا قول قويۋ قۇقىعى بار قىزمەتكەر"؛

"كادر ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرى".

"جاڭا مەمست 2015 الگوريتمىن قولداۋ جاڭارتىلعان NCALayer ارقىلى قامتاماسىز ەتىلەدى. جاڭا نۇسقا شىققاننان كەيىن، قولدانبا اۆتوماتتى تۇردە پايدالانۋشىعا NCALayer جاڭارتۋدى ۇسىنادى"، - دەلىنگەن حابارلامادا.

قازاقستان كورەيا مەن تۇركيانىڭ تەحنولوگياسى نەگىزىندە دروندار قۇراستىرماق
14 مامىر 2024
قازاقستان كورەيا مەن تۇركيانىڭ تەحنولوگياسى نەگىزىندە دروندار قۇراستىرماق

مۇنداي كەلىسىمگە قازاقستاننىڭ ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى دەلەگاسياسىنىڭ وڭتۇستىك كورەياعا ساپارى بارىسىندا قول جەتكىزىلدى، دەپ حابارلايدى Ulys 24KZ تەلەارناسىنا سىلتەمە جاساپ.

دەلەگاسيا مۇشەلەرى 3 كۇن ىشىندە كورەيا ۇكىمەتىنىڭ مۇشەلەرىمەن، ءىرى كومپانيالاردىڭ باسشىلارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ، دجەي جانە شينحان ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە بولدى. وندا ولار دارىسكە قاتىسىپ، درونداردى جاساۋ ءۇشىن ينجەنەرلەردى وقىتۋ ۇدەرىسىمەن تانىستى. ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ازىرگە قازاقستاندا ەكى ۋنيۆەرسيتەتتە عانا دروندار كافەدراسى بار. ەندى دجەي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كومەگىمەن تاعى ءبىر فاكۋلتەت اشىلماق. كورەيالىق پروفەسسورلار قازاقستاندا درون سالاسىنا قاجەتتى ماماندار دايارلايتىن بولادى.  

«دجەي اكادەمياسىندا جوعارعى سىنىپ وقۋشىلارىنان باستاپ ناقتى وندىرىستە جۇمىس ىستەيتىن ادامدارعا دەيىن ارنايى سولارعا ماماندىرىلعان باعدارلامالار بار. سولاردى قولدانا وتىرىپ، مامانداردى دايىندايتىن بولامىز. الداعى ۋاقىتتا دجەي ۋنيۆەرسيتەتى قازاقستانعا كەلىپ، ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرىمىزدى ارالاپ، تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىمىزدى، ولاردىڭ ىشىنەن وزدەرىنە ارىپتەس تاندايتىن بولادى. ناقتى تەحنولوگيالاردى بىزگە بەرۋگە كومپەتەنسيانى بىزگە بەرۋگە دايىن»- دەدى ق ر ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ۆيسە-مينيسترى ازامات بەيىسبەكوۆ. 

سونداي-اق تۇركيالىق تاراپتىڭ دا درون تەحنولوگياسى بويىنشا قازاقستانعا كومەكتەسەتىنى بەلگىلى بولدى. 

ءبىز تۋرالى
ulys.kz — اقپاراتتىق، ساراپتامالىق جانە تانىمدىق باعىتتاعى ماتەريالداردى بەرەدى.
 
مۋلتيمەديالىق جوبا زامان تالابىنا ساي جاسالعان. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق نارىعىن ساپالى
كونتەنتپەن قامتاماسىز ەتۋگە ۇلەس قوسۋعا باعىتتالعان. مۇنداعى ساراپتامالىق، تانىمدىق
ماقالالار سان سالانى قامتيدى. گەوستراتەگيا، گەوەكونوميكا، گەوساياسات، حالىقارالىق
قاتىناستار مەن ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكا، جاھاندا بولىپ جاتقان تەكتونيكالىق
وزگەرىستەر مەن ترەند تاقىرىپتار ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان تەرەڭ تالدانىپ قازاق
وقىرماندارىنا جەتكىزىلەدى. ورتالىق ازيا مەن تۇركى الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.