ۆاليۋتا باعامى
  • USD -

    525.5
  • EUR -

    618
  • RUB -

    6.63
ساراپشى: جاساندى ينتەللەكت – زامان تالابى ەمەس، ومىرلىك سەرىك
فوتو: كەيىپكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان 31 ناۋرىز 2025
ساراپشى: جاساندى ينتەللەكت – زامان تالابى ەمەس، ومىرلىك سەرىك

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى — «جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» كىتابىنىڭ اۆتورى، سيفرلىق تەحنولوگيالار جونىندەگى ساراپشى.

Ulys.kz: مەيىرجان مىرزا، «جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» اتتى كىتاپ جازۋعا نە تۇرتكى بولدى؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: شىنى كەرەك، جاساندى ينتەللەكت (جي) تاقىرىبى كۇن سايىن ماڭىزىن ارتتىرىپ كەلە جاتقانىمەن، ءقازاقتىلدى كەڭىستىكتە بۇل تۋرالى جۇيەلى، قاراپايىم تىلمەن جازىلعان دەرەك از ەدى. الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبالار، جەكە پىكىرلەر بار بولعانىمەن، تولىققاندى ءارى قۇرىلىمدى ءبىلىم بەرەتىن ەڭبەك جوق-تىن. وسى ولقىلىقتى جويۋ ماقساتىندا وقۋشىدان باستاپ ۇستازعا دەيىن تۇسىنە الاتىن «الىپپە» فورماتىندا كىتاپ جازۋدى ءجون كوردىم. بۇل كىتاپ تەك تەوريا ەمەس، پراكتيكالىق قولدانۋعا باعىتتالعان، جاساندى ينتەللەكتپەن جۇمىس ىستەۋگە ناقتى قادامدار كورسەتىلگەن.

جالپى جاساندى ينتەللەكت – بۇل كومپيۋتەرلەردىڭ ادامعا ءتان ويلانۋ، اقپاراتتى وڭدەۋ جانە شەشىم قابىلداۋ قابىلەتتەرىن ەلىكتەۋگە باعىتتالعان تەحنولوگيالار جيىنتىعى. ول العاش رەت 1950 جىلدارى عىلىمي ورتادا تالقىلانىپ، سول كەزدە-اق كومپيۋتەرلەرگە لوگيكالىق ەسەپتەردى شەشۋدى «ۇيرەتۋ» يدەياسى پايدا بولعان. الان تيۋرينگتىڭ «تيۋرينگ تەستى» جاساندى ينتەللەكتكە قاتىستى نەگىزگى ولشەمدەردىڭ ءبىرىن ۇسىنسا، 1956 جىلى اقش-تاعى دارتمۋت كونفەرەنسياسى ءجي-دى دەربەس عىلىم سالاسى رەتىندە رەسمي تۇردە تانىدى. ۋاقىت وتە كەلە، ماشينالىق وقىتۋ مەن تەرەڭ نەيروندىق جەلىلەر پايدا بولىپ، Big Data، ياعني ۇلكەن دەرەكتەر مەن ەسەپتەۋ قۋاتىنىڭ ءوسۋى ءجي-دى جاڭا دەڭگەيگە كوتەردى. ەندى جاساندى ينتەللەكتتىڭ قولدانىلۋ اۋقىمى داۋىسپەن باسقارۋ جۇيەلەرىنەن مەديسينالىق دياگنوستيكاعا، قارجى سالاسىنداعى اۆتوماتتاندىرىلعان تالداۋدان ينتەللەكتۋالدى كولىك جۇيەلەرىنە دەيىن كەڭەيدى. جاساندى ينتەللەكتتىڭ ەڭ نەگىزگى جەتىستىگى – ادام ميىنىڭ كەيبىر قابىلەتتەرىن كومپيۋتەرلىك الگوريتمدەر ارقىلى قايتالاي الۋى. ول دامۋدىڭ بىرنەشە تولقىنىن باستان وتكەرىپ، قازىرگى تاڭدا ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سەكتورلارىندا تابىستى قولدانىس تاۋىپ وتىر. ارينە، ونىڭ الەۋەتى زور بولعانىمەن، قاۋىپتەرى دە جوق ەمەس. مىسالى، تەحنولوگيانى تەرىس ماقساتتا قولدانۋ، جەكە مالىمەتتەردىڭ قۇپيالىعىن بۇزۋ نەمەسە الگوريتمدىك ادىلەتسىزدىك ورىن الۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، جۇمىس ورىندارىن اۆتوماتتاندىرۋعا قاتىستى الاڭداۋشىلىقتار دا بار. سول سەبەپتى بولاشاقتا ءجي-دى رەتتەۋ، ونى ءقاۋىپسىز ءارى ءتيىمدى پايدالانۋ – باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى بولماق.

Ulys.kz: جالپى، ءقازىر قوعامدا جي-گە دەگەن كوزقاراس قانداي؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: قوعام ەكىگە بولىنگەن. ءبىرى — «جي جۇمىسىمدى تارتىپ الادى» دەپ قورقاتىندار، ەكىنشىسى — «وسى ارقىلى جۇمىسىمدى جەڭىلدەتەمىن» دەپ ءۇمىت ارتىپ وتىرعاندار. شىن مانىندە، جاساندى ينتەللەكتتەن قورىققاننان گورى، ونى ءتۇسىنىپ ۇيرەنگەن ماڭىزدىراق. كەز كەلگەن جاڭا تەحنولوگيا باسىندا قورقىنىشتى كورىنۋى مۇمكىن. پاروۆوز دا العاش شىققاندا حالىق ۇرەيلەندى. ال ءقازىر ونسىز ءومىرىمىزدى ەلەستەتە المايمىز. سول سياقتى جي – بۇگىنگى ءومىردىڭ شىنايىلىعى. ول — باسەكەلەس ەمەس، كومەكشى.

Ulys.kz: جاساندى ينتەللەكتتى قاي سالالاردا قولدانۋ ەڭ ءتيىمدى دەپ ەسەپتەيسىز؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: قولدانۋ اۋقىمى وتە كەڭ. ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا وقۋشىنىڭ دەڭگەيىنە قاراي وقۋ تراەكتورياسىن بەيىمدەي الادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا اۋرۋدى ەرتە انىقتاپ، دياگنوز قويۋدا تاپتىرماس قۇرال. اۋىل شارۋاشىلىعىندا ونىمدىلىكتى بولجاۋعا، كليماتقا بەيىمدەلۋگە كومەكتەسەدى. مەديا مەن جۋرناليستيكادا ءماتىن گەنەراسيالاۋ، فاكچەكينگ جۇرگىزۋ سەكىلدى فۋنكسيالارى بار. اكىمشىلىك باسقارۋدا دەرەكتەردى تالداۋ ارقىلى شەشىم قابىلداۋعا سەپ. ياعني ءار سالا جي-دەن وزىنە قاجەت قۇرال تابا الادى. ەڭ باستىسى — دۇرىس قولدانا ءبىلۋ.

Ulys.kz: ءقازىر وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەر اراسىندا ChatGPT، Copilot سىندى قۇرالداردى پايدالانۋ بەلسەندى. بۇل ءبىلىم ساپاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: ءيا، بۇل — وتە وزەكتى سۇراق. مەن ءارقاشان «جي – وقۋشىعا ارنالعان ەمەس، وقۋشىمەن بىرگە جۇمىس ىستەيتىن قۇرال» دەپ ايتىپ ءجۇرمىن. ونى باقىلاۋسىز قولدانۋ — دايىن جاۋاپقا تاۋەلدىلىككە اكەلۋى مۇمكىن. ءبىراق مۇعالىمدەر ونى دۇرىس باعىتتا قولدانسا — كەرىسىنشە، شىعارماشىلىقتى ارتتىرىپ، ۋاقىتتى ۇنەمدەيدى. مىسالى، ەسسە قۇرىلىمىن تەكسەرۋ، جاڭا يدەيالار ۇسىنۋ، مازمۇندى وڭدەۋ سىندى پروسەستەردە جي تاپتىرماس كومەكشى. ءبىراق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى بۇل قۇرالداردى پايدالانۋعا ناقتى ەرەجە مەن ەتيكا قالىپتاستىرۋى ءتيىس. بۇل الەم ەلدەرىنىڭ الدىندا تۇرعان ورتاق مىندەت.

Ulys.kz: قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكتتى وقىتۋ جانە ناسيحاتتاۋ قاي دەڭگەيدە؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: سوڭعى جىلدارى جاقسى قادامدار جاسالىپ جاتىر. مەكتەپتەردە روبوتوتەحنيكا، ينفورماتيكا ءپانى كۇشەيتىلدى. كەيبىر جوعارى وقۋ ورىندارىندا جي ماماندىعى اشىلدى. مەملەكەتتىك دەڭگەيدە «سيفرلىق قازاقستان»، «سيفرلىق ترانسفورماسيا» سەكىلدى باعدارلامالاردا جي ەنگىزۋ قاراستىرىلعان. ءبىراق بۇل باعىتتاعى ىلگەرىلەۋ نەگىزىنەن قالالاردا، اۋىلداردا ءالى دە اقپارات از. سوندىقتان «جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» سول الشاقتىقتى قىسقارتۋعا باعىتتالعان. ءارى بۇل — تەك ءىت ماماندارىنا ەمەس، جۋرناليست، ءمۇعالىم، دارىگەر، كاسىپكەر سەكىلدى كەز كەلگەن ادامعا قاجەت قۇرال ەكەنىن ءتۇسىندىرۋدىڭ ءبىر جولى.

ءبىز الەمدىك ۇردىسكە ىلەسۋگە تىرىسۋدامىز. ءبىراق جاساندى ينتەللەكت سالاسىندا تولىقتاي الدا كەلەمىز دەپ ايتۋعا ءالى ەرتە. راسىن ايتقاندا، ەلىمىزدە ءجي-دى ازىرلەپ، قولدانىپ جۇرگەن جوبالار كوبەيىپ كەلەدى. مىسالى، تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن IT كومپانيالار وسى سالاداعى زەرتتەۋلەرىن باستاعان. كەيبىر ستارتاپتار دا دەرەكتەردى وڭدەۋ، ماشينالىق كورۋ، اۋدارما جۇيەلەرى ءتارىزدى باعىتتاردا قىزىقتى شەشىمدەر ۇسىنۋدا. دەگەنمەن، بۇل باعىتتا بىلىكتى ماماندار مەن قاجەتتى ينفراقۇرىلىمنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ءبىزدى دامىعان مەملەكەتتەرمەن سالىستىرعاندا ءبىراز ارتتا قالدىرادى. شەتەلدە عىلىمي زەرتتەۋلەردى كوممەرسيالاندىرۋ پروسەسى جىلدام جۇرەتىن بولسا، بىزدە ول ءالى دە باياۋ قارقىنمەن جۇرۋدە. سوندا دا سيفرلىق ترانسفورماسيا ۇدەرىسىنىڭ قارقىن الۋى، مەملەكەت تاراپىنان IT سالاسىنا بەرىلەتىن قولداۋ جانە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ نىعايۋى جي تەحنولوگيالارىن دامىتۋعا وڭ ىقپالىن تيگىزەتىنى ءسوزسىز. الداعى ۋاقىتتا وسى مۇمكىندىكتەردى ءتيىمدى پايدالانساق، ەكونوميكا مەن تەحنولوگيالىق دامۋ سالالارىندا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتۋىمىز ىقتيمال. الايدا، ەگەر ءتيىستى ينۆەستيسيالار مەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى جەتكىلىكسىز بولسا، وندا تەحنولوگيالىق تۇرعىدان كەيىندەپ قالۋ ءقاۋپى دە جوعارى. سونىمەن قاتار، جي جوبالارىن دامىتا وتىرىپ، دەرەكتەردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تەحنولوگيالاردى رەتتەۋ ماسەلەلەرىن دە ۇمىتپاعان ءجون. نەگىزى ءبىز جاھاندىق جي تولقىنىنا ىلەسىپ كەلەمىز.

Ulys.kz: ءجي-دىڭ قاۋىپتەرى تۋرالى ءجيى ايتىلادى. مىسالى، deepfake، دەرەكتەردىڭ ۇرلانۋى، ەتيكالىق ماسەلەلەر...

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: ءيا، تەحنولوگيا پايدامەن قاتار، ءقاۋىپ تە الىپ كەلەدى. Deepfake — جالعان بەينە مەن اۋديو ارقىلى ادامداردى الداۋ. بۇل ساياسات پەن اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىككە قاتتى اسەر ەتۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، جەكە دەرەكتەردىڭ قورعالماۋى، ءجي-دىڭ ديسكريميناسيالىق شەشىمدەر قابىلداۋى سياقتى پروبلەمالار بار. سوندىقتان جي قۇرالدارىن قولدانار الدىندا قاۋىپسىزدىك پەن ەتيكا ماسەلەسى ءبىرىنشى تۇرۋى ءتيىس. قازاقستاندا بۇل باعىتتا قۇقىقتىق بازا ءالى قالىپتاسىپ جاتقانىمەن، الەمدىك ستاندارتتاردى نەگىزگە الا وتىرىپ رەتتەۋ تەتىكتەرىن جاساۋىمىز قاجەت.

Ulys.kz: جاساندى ينتەللەكت قازاق تىلىنە قانشالىقتى بەيىمدەلىپ جاتىر؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: بۇل — ەڭ كۇردەلى ءارى ماڭىزدى سۇراقتاردىڭ ءبىرى. ءقازىر الەمدىك ءىرى تىلدىك مودەلدەر اراسىندا قازاق ءتىلى تولىق قولداۋ تاپپاي وتىر. ChatGPT، Gemini، Claude سىندى جي جۇيەلەرى قازاقشا جاۋاپ بەرە العانىمەن، ساپاسى جوعارى ەمەس. سەبەبى قازاق تىلىندەگى اشىق دەرەكتەر از. سوندىقتان ءبىزدىڭ ماقسات — قازاقشا دەرەككوزدى كوبەيتۋ، جي-گە بەيىم ماتىندەر بازاسىن قالىپتاستىرۋ. مىسالى، مەنىڭ كىتابىمنىڭ ءبىر ماقساتى – قازاق تىلىندەگى ساپالى اقپاراتتى كوبەيتۋ. سونىمەن قاتار، جي قۇرالدارىن قازاق تىلىندە جاساۋ ءۇشىن وتاندىق ستارتاپتارعا قولداۋ قاجەت.

Ulys.kz: قازاقستان جي تەحنولوگيالارىن ازىرلەۋدە قاي دەڭگەيدە تۇر؟ بىزگە ءوزىمىزدىڭ ۇلگىنى جاساۋ مۇمكىن بە؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: بۇل – ۇلكەن سۇراق. ءوزىمىزدىڭ تىلدىك مودەلدى جاساۋ — ستراتەگيالىق ماڭىزى بار قادام. جۇڭگو، كورەيا، فرانسيا سياقتى ەلدەر ءوز جي جۇيەسىن جاساپ ۇلگەردى. سەبەبى اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك، دەربەستىك، دەرەكتەردى باقىلاۋ – ءبارى سوعان كەلىپ تىرەلەدى. قازاقستاندا مۇنداي باستامالار بار، مىسالى، تىلدەردى دامىتۋ كوميتەتى قازاق ءتىلى كورپۋسىن سيفرلاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتىر. ءبىراق بۇل جەتكىلىكسىز. بىزگە — جي زەرتتەۋ ورتالىقتارى، ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن ارىپتەستىك، ءىت ماماندار دايىندايتىن پلاتفورمالار كەرەك. جي – تەك تەحنولوگيا ەمەس، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى.

Ulys.kz: ال جاساندى ينتەللەكت بولاشاقتا ادام ورنىن باسا الا ما؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: بۇل سۇراق كوپشىلىكتى مازالايدى. ءقازىردىڭ وزىندە جي كەيبىر جۇمىس تۇرلەرىن الماستىرىپ جاتىر – دەرەك تالداۋ، ءماتىن جازۋ، كود قۇراستىرۋ... ءبىراق ول ءالى دە «ويلاۋ»، «سەزىنۋ»، «شەشىم قابىلداۋ» سەكىلدى ادامي قاسيەتتەرگە جەتە العان جوق. جي – قۇرال. ادام ونى قالاي پايدالانادى – ناتيجە سوعان بايلانىستى. ادام بولمىسى، مادەنيەتى، ساناسى ەشبىر ماشينامەن الماستىرىلمايدى. جي تەك ادام الەۋەتىن تولىقتىرىپ، جاڭا دەڭگەيگە كوتەرەدى. دەمەك، ادام وزگەرۋى كەرەك – يكەمدىلىك، ۇيرەنۋ، بەيىمدەلۋ.

ءقازىر كوپتەگەن تاپسىرمالاردى ادامنىڭ قالاي جۇزەگە اسىرا الاتىنىنان كورى، جي تەحنولوگيالارى قالاي وڭتايلى ءارى تەز شەشەتىنىن تاڭداپ وتىرمىز. ونىڭ وركەنيەتتىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى ايتارلىقتاي بولدى. دەگەنمەن ءجي-دىڭ الەۋەتى مەن قاۋىپتەرى تەڭگەرىلگەن تۇردە زەرتتەلۋى ءتيىس. بۇل سالا كەز كەلگەن قاۋىپ-قاتەردى تۋىنداتپاۋى ءۇشىن دۇرىس رەتتەۋ مەن باقىلاۋعا نازار اۋدارۋدى قاجەت ەتەدى. بۇل ءبىر جاعىنان ادامداردىڭ تۇرمىسىن وڭايلاتىپ، ۋاقىت ۇنەمدەۋگە كومەكتەسەدى. ەكىنشى جاعىنان جي جاڭا وندىرىستەردىڭ پايدا بولۋىنا، عىلىمي جاڭالىقتاردىڭ جەدەل زەرتتەلۋىنە جانە ءتۇرلى سالاداعى مامانداردىڭ جۇمىس ادىستەرىنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرۋىنە تۇرتكى بولۋدا. ارينە، جاساندى ينتەللەكت وركەنيەتتىڭ دامۋىنا ايتارلىقتاي ىقپال ەتتى. بۇرىنعى كومپيۋتەرلەر تەك بەلگىلى ءبىر الگوريتمدەر اياسىندا جۇمىس ىستەگەن بولسا، قازىرگى جي ولارعا قاراعاندا الدەقايدا يكەمدى. مىسالى، ماشينامەن وقىتۋ جانە تەرەڭ نەيروندىق جەلىلەردىڭ ارقاسىندا جي ميلليونداعان دەرەكتەردى وتە جىلدام تالداپ، ادامدارعا قولجەتىمدى ەمەس زاڭدىلىقتاردى كورە الادى. بۇل مەديسينا، ەكولوگيا، لوگيستيكا سەكىلدى كوپتەگەن سالالاردا يننوۆاسيالىق شەشىمدەر تابۋعا، قيىن مىندەتتەردى جەڭىلدەتۋگە سەپتىگىن تيگىزدى. دەگەنمەن، بۇل تەحنولوگيالاردىڭ قارقىندى ەنۋى قوعامداعى الەۋمەتتىك، زاڭدىق جانە ەتيكالىق ماسەلەلەردى دە الاڭداتپاي قويمايدى. جۇمىس ورىندارىنىڭ ءبىر بولىگىنىڭ اۆتوماتتاندىرىلۋى، جەكە مالىمەتتەردىڭ قاۋىپسىزدىگى، الگوريتمدىك ادىلەتسىزدىك سىندى فاكتورلار بولاشاقتا تالقىلاناتىن باستى تاقىرىپتارعا اينالىپ وتىر. سوندىقتان ءجي-دىڭ تەك ارتىقشىلىقتارىن عانا ەمەس، ونىڭ ادامزاتقا تيگىزەر ىقتيمال سالدارىن دا ەسكەرىپ، بۇل سالانى ءتيىستى تۇردە رەتتەۋ قاجەتتىگى تۋىنداپ جاتىر. جاساندى ينتەللەكت ءبىزدىڭ وركەنيەتىمىزدى جاڭا ءبىر بەلەسكە كوتەرىپ، دامۋ قارقىنىن ۇدەتتى. ونىڭ الەۋەتى زور، ءارى بولاشاقتا ءتۇرلى سالالاردا تەرەڭىرەك ورنىعىپ، ادامدارمەن ءوزارا ارەكەتتەسۋ دەڭگەيىن ودان ءارى كۇشەيتۋى ابدەن مۇمكىن.

Ulys.kz: سوڭعى سۇراق: قازاق قوعامى جي-گە دايىن با؟

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: تولىقتاي دايىنبىز دەپ ايتا المايمىز. ءبىراق سەرگەكپىز. قىزىعۋشىلىق جوعارى. ماسەلە — باعىت بەرۋ مەن تۇسىندىرۋدە. مەن ءوزىم ايماقتاردا لەكسيالار وقىعاندا، جاستاردىڭ كوزى جانىپ تۇرادى. ءبىراق ولارعا قۇرال كەرەك. سول قۇرال – تىلدە، مازمۇندا، باعداردا. جاساندى ينتەللەكت قازاق تىلىندە سويلەپ، قازاق بالاسىنا قىزمەت ەتۋى ءۇشىن ءبىز قازىردەن باستاپ ەڭبەك ەتۋىمىز كەرەك. كىتاپ جازۋىمنىڭ باستى ماقساتى دا – وسى جولداعى العاشقى كىرپىشتى قالاۋ ەدى. جي جۇيەلەرى قىزمەت كورسەتۋ جىلدامدىعى مەن ساپاسىن ارتتىرىپ، ادام فاكتورىنىڭ اسەرىن تومەندەتۋى مۇمكىن. بۇل ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتەن الاتىن قىزمەتتەرىنە قاتىستى ۋاقىت پەن رەسۋرستى ۇنەمدەيدى. دەگەنمەن، مۇندا اقپاراتتىڭ قۇپيالىلىعى مەن قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ جاعى دا وتە ماڭىزدى. ويتكەنى جي جۇيەسى نەعۇرلىم ۇلكەن كولەمدەگى دەرەكتەردى پايدالانسا، سوعۇرلىم كيبەرقاۋىپسىزدىك پەن ەتيكالىق نورمالاردى دا قاتتى قاداعالاۋ قاجەت بولادى. وعان قوسا، ءجي-دى ەنگىزۋ IT سالاسىنىڭ ماماندارىنىڭ، جالپى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرۋدى تالاپ ەتەدى. ەگەر ءبىلىم مەن تاجىريبەسى جەتكىلىكتى ماماندار جەتىسپەيتىن بولسا، تەحنولوگيا بار جەردەن دە تولىق پايدا كورە الماي، ارتتا قالىپ قويۋىمىز مۇمكىن. سول سەبەپتى اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالاسىنا ينۆەستيسيا قۇيۋ جانە ماماندار دايارلاۋعا باسىمدىق بەرۋ اسا ماڭىزدى. پرەزيدەنتتىڭ جاساندى ينتەللەكتتى مەملەكەتتىك قىزمەتكە كەڭ اۋقىمدا ەنگىزۋ تۋرالى ايتقانى – سيفرلىق ترانسفورماسياعا جاسالعان قيسىندى قادام. بۇل شارالاردى كەشەندى تۇردە جۇرگىزىپ، قاۋىپسىزدىكتى، زاڭنامالىق تالاپتاردى جانە اقپاراتتىڭ قۇپيالىعىن ەسكەرسەك، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاڭا بەلەسكە شىعارۋعا مول مۇمكىندىك بار.

Ulys.kz: اڭگىمەڭىزگە راقمەت! ەڭبەگىڭىزگە ساتتىلىك!

مەيىرجان اۋەلحان ۇلى: سىزگە دە راحمەت! باستىسى – ادامزاتقا قىزمەت ەتەتىن اقىلدى تەحنولوگيانى اقىلمەن قابىلداۋىمىز كەرەك.

 

RELATED NEWS
ءۇمىتتىڭ ۇتىسى: شىمكەنتتىك كۇزەتشى الىبەكتىڭ 54 ميلليون تەڭگەلىك جەڭىسى
29 قازان 2025
ءۇمىتتىڭ ۇتىسى: شىمكەنتتىك كۇزەتشى الىبەكتىڭ 54 ميلليون تەڭگەلىك جەڭىسى

ءۇمىتتىڭ ۇتىسى: شىمكەنتتىك كۇزەتشى الىبەكتىڭ 54 ميلليون تەڭگەلىك جەڭىسى

 

شىمكەنتتىڭ قاراپايىم كوشەسى. اسپان كوكشىل تارتىپ، كۇن باياۋ عانا باتىپ بارادى. سول ساتتە ءبىر ادام جۇمىستان قايتىپ بارا جاتىر. كۇن سايىن كۇزەت ورنىندا وتىرعان سول جىگىتتىڭ جۇرەگى بۇگىن ەرەكشە دۇرسىلدەپ تۇر. ول — الىبەك.

كەشە ءبارى ءبىرقالىپتى ەدى، بۇگىن ءومىرى باسقا ارناعا بۇرىلدى. سەبەبى ول — 54 000 000 تەڭگە ۇتىپ العان ادام.

 

— سالاماتسىز با، الىبەك؟
— سالاماتسىز با.
— ۇتىسىڭىز قۇتتى بولسىن.
— راحمەت.
— ءسىز LOTO 6/49-دا 54 ميلليون تەڭگە ۇتىپ الدىڭىز.
— دۇرىس پا؟
— ءدال سولاي، — دەدى الىبەك، سەنىم مەن كۇدىك اراسىنداعى كۇيدە.

ول — شىمكەنت قالاسىنىڭ تۋماسى. قالانىڭ شەتىندە ورنالاسقان شاعىن مەكەمەدە كۇزەتشى بولىپ ەڭبەك ەتەدى. «كۇندەلىكتى جۇمىس قالاي؟» دەسەڭىز، ول سابىرمەن جاۋاپ بەرەدى:تۇندە كۇزەت، كۇندىز تىنىشتىق.
ءبىراق ءدال وسى قاراپايىم ادامنىڭ ومىرىندە ۇلكەن وزگەرىس باستالدى.

— ۇتىس تۋرالى قالاي ءبىلدىڭىز؟ — دەپ سۇرادىق.
— ماعان حابارلاسىپ، ۇتىپ العانىمدى ايتتى. اۋەلدە سەنگەن جوقپىن. كەيىن ءبارىن تەكسەرىپ، راستالعان سوڭ عانا قۋاندىم، — دەيدى ول.

قاتىسا باستاعانىنا شامامەن ءبىر جارىم – ەكى جىلداي بولعان ەكەن.
— بۇعان دەيىن ۇساق سوممالاردى ۇتقانمىن. سول جەڭىستەر ماعان سەنىم بەردى، — دەيدى.

بيلەتتى ەكى جولمەن الادى: جۇمىستا وتىرعاندا ونلاين، دەمالىس كەزىندە قاعاز بيلەت.

— كوبىنەسە ءوزىم سانداردى تاڭدايمىن. سۇيىكتى ساندارىم بار، ءبىراق ول قۇپيا، — دەيدى الىبەك كۇلىمدەپ.

 

شىمكەنت پەن ساتتىلىك: لوتەرەيا جەڭىمپازدارىنىڭ مەكەنى

شىمكەنت سوڭعى جىلدارى «جولى بولعان جاندار» شىققان وڭىرلەردىڭ ءبىرى.

بۇعان دەيىن تاعى ءبىر شىمكەنتتىك تۇرعىن TeleBingo-دا پاتەر ۇتقان، ال تاعى ءبىرى 5/36لوتەرەياسىندا 12 ميلليون تەڭگە ۇتىپ العان ەدى.

ال كەيدە جولى بولعاندارمەن قاتار، جولدان جاڭىلعاندار دا تابىلدى. ءبىر تۇرعىن Instagram-دا «جالعان لوتەرەيا» ۇيىمداستىرىپ، 96 ميلليون تەڭگە زاڭسىز تابىس تاپقان. تاعى ءبىر بلوگەر زاڭسىز ۇتىس ويناتىپ، سوت ۇكىمىمەن ايىپپۇل تولەگەن.

بۇل — لوتەرەياعا قاتىستى ءۇمىت پەن سەنىمنىڭ شىنايى بەت-بەينەسى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار جاۋاپكەرشىلىك پەن زاڭ تۇرعىسىنان ساباق بولار جايت.

 

قاراپايىم ادامنىڭ ۇلكەن ارمانى

الىبەكتىڭ جەڭىسى — جاي عانا اقشا ەمەس، سەنىمنىڭ جەڭىسى.
كۇزەت ورنىندا وتىرعان تالاي تۇنىندە ول ويعا شومىپ، «ءبىر مۇمكىندىك بولسا عوي» دەپ ىشتەي تىلەگەن بولار. سول مۇمكىندىك بۇگىن ەسىك قاقتى.

بۇل ۇتىس — تاعدىردىڭ توسىن سىيى ەمەس، ءۇمىتىن ۇزبەگەننىڭ سىباعاسى.

جولى بولماي جۇرگەن ادامنىڭ جولى اشىلۋى ءۇشىن الدىمەن سەنىمى اشىلۋ كەرەك.

الىبەكتىڭ سەنىمى اشىلدى — سوڭى جەڭىسكە ۇلاستى.

جەڭىس جايلى حابار كەلگەندە، ونىڭ كوڭىل-كۇيى كۇرت وزگەرگەن.

— العاش ەستىگەندە سەنىڭكىرەمەدىم. ءبىراق ءبارى راستالعان سوڭ عانا قۋاندىم، — دەيدى ول.

كۇمان مەن قۋانىشتىڭ اراسىنداعى سول ءسات — ءار ادام باستان كەشەتىن ىشكى ارپالىستىڭ ايناسى سياقتى.

بۇگىن الىبەك — سابىرلى. وتباسىنا بۇل جاڭالىقتى ءالى ايتپاعان.
— ۋاقىتى كەلگەندە بولىسەمىن، — دەيدى.

بۇل ءسوزدىڭ ارتىندا دا ۇلكەن پاراسات جاتىر. ويتكەنى، قۋانىشتىڭ دا ءوز ۋاقىتى، ءوز سابىرى بولادى.

 

جەڭىس — جولدىڭ سوڭى ەمەس

كوپ ادام ۇتىستى ءومىردىڭ شارىقتاۋ شەگى دەپ قابىلدايدى. ال شىن مانىندە — ول جاڭا باعىتتىڭ باسى. الىبەك تە سونى ءتۇسىنىپ وتىر.

— بۇل جەڭىس ءومىرىمدى جەڭىلدەتسە دە، جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرادى، — دەيدى ول.

قاراپايىم كۇزەتشىدەن ۇلكەن جەڭىمپازعا اينالعان ول — «ءساتى تۇسكەننىڭ» ەمەس، «سەنگەننىڭ» ۇلگىسى.
ونىڭ حيكاياسى ءار قازاققا وي سالارلىق:
ەڭبەك پەن ءۇمىت قاتار جۇرسە، ناتيجەسى مىندەتتى تۇردە بولادى.

 

«ءجۇز ۇتىس، ءبىر كولىك: LOTO 6/49-دا التىن كۇزى»

كۇز — تەك جاپىراقتىڭ سارعايۋى مەن اسپاننىڭ سۇرلانۋى ەمەس. بۇل جولى ول — التىن مۇمكىندىك پەن جاڭا ءۇمىتتىڭ ماۋسىمى.
LOTO 6/49 لوتەرەياسى وسى قاراشانى ناعىز حالىقتىق مەرەكەگە اينالدىرىپ وتىر: 20 000 000 تەڭگە كولەمىندەگى 100 اقشالاي سىيلىق پەن جاڭا كروسسوۆەر — وسى ماۋسىمنىڭ باستى ولجاسى!

بۇل جولعى ناۋقان حالىق اراسىندا جاي عانا كوڭىل كوتەرۋ عانا ەمەس، ءۇمىت پەن ادىلدىكتىڭ مەرەكەسىنە اينالماق.

 

 

 

 

قاتىسۋ قيىن ەمەس — بار بولعانى 5 000 تەڭگەلىك بيلەت الۋ جەتكىلىكتى. بيلەتىڭىز ونلاين دا، قاعاز تۇرىندە دە جارايدى.
سوسىن YouTube-ارناداعى تىكەلەي ەفيردە ۇتىستىڭ ءار ءساتىن ءوز كوزىڭىزبەن كورەسىز.

ءبىرىنشى ۇتىس — 31 قازان كۇنى، ساعات 22:00-دە.
ول كۇنى 33 ادام 200 000 تەڭگەدەن يەلەنەدى.
قاتىسۋ ءۇشىن 24 قازان 10:00 مەن 31 قازان 21:45 ارالىعىندا بيلەت الۋ قاجەت.

ەكىنشى كەزەڭ — 7 قاراشا كۇنى، ساعات 22:00-دە.
تاعى دا 33 جەڭىمپاز ءوز سىيلىعىن الادى.
بۇل جولى 31 قازان مەن 7 قاراشا ارالىعىندا الىنعان بيلەتتەر قاتىسادى.

ءۇشىنشى ۇتىس — 14 قاراشا كۇنى، ساعات 22:00-دە.
سوڭعى كەزەڭدە 34 ادامعا 200 000 تەڭگەدەن بۇيىرادى.
بارلىعى — 100 ادام، جانە بىرەۋى — جاڭا كروسسوۆەردىڭ يەسى اتانادى.
تەمىر تۇلپاردىڭ كىلتىن ۇستاۋ — كىمگە دە بولسا ارمان ەمەس پە؟

 

لوتەرەيانىڭ ارتىنداعى ۇلكەن ميسسيا

LOTO 6/49 تەك ۇتىس ەمەس — قوعام الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كورىنىسى.ۇيىمداستىرۋشىلار الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىكتى باستى قاعيدا ەتىپ وتىر. ءار ۇتىستان تۇسكەن وپەراسيالىق تابىستىڭ 10% — ەل سپورتىنىڭ دامۋىنا، تاعى 10% — «قازاقستان حالقىنا» قوعامدىق قورىنا جانە 3% «كرەاتيۆتى يندۋستريانى دامىتۋ قورى» ۇيىمىنا باعىتتالادى.

دەمەك، ءار بيلەت — تەك ءۇمىت ەمەس، ەلگە پايدا اكەلەتىن ۇلەس.
بۇل — ويىننان اسىپ، قوعامعا قىزمەت ەتۋدىڭ جاڭا فورماسى.

 

LOTO 6/49 — بۇگىندە كەزدەيسوقتىقتىڭ ەمەس، ءۇمىتتىڭ برەندىنە اينالدى. الىبەكتىڭ جەڭىسى سونىڭ ايعاعى. الدا تاعى جۇزدەگەن مۇمكىندىك تۇر. كىم بىلەدى، كەلەسى جولى ءدال ءسىزدىڭ بيلەت ءنومىرىڭىز جەڭىمپازدار قاتارىنان تابىلار. ەل ىشىندە ءجيى ايتىلاتىن ءبىر ءسوز بار:«جولى بولماعان ادام جوق، تەك وزىنە سەنبەگەن ادام بار.»

سول سەنىم بار جەردە ۇتىس — ەرتەگى ەمەس، ءومىردىڭ ءوز كورىنىسى.
ەندەشە، التىن كۇزدى قۇر تاماشالاپ قانا قويماي، ءوز ءساتىڭىزدى سىناپ كورىڭىز.

ويتكەنى، LOTO 6/49 — بۇل جاي عانا لوتەرەيا ەمەس،
ءۇمىت پەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ۇتقىر سيمۆولى.

 

قورىتىندى ورنىنا

ءبىز ulys.kz وقىرماندارىنا وسى وقيعادان ءبىر عانا وي تۇيەمىز:
ءۇمىت بار جەردە مۇمكىندىك بار. سەنىم بار جەردە ناتيجە بار.
كۇندەلىكتى تىرشىلىكتىڭ اراسىندا ادامدى ۇستاپ تۇراتىن ءبىر-اق نارسە — ءۇمىت.
سول ءۇمىت سونبەسە، جەڭىس كەشىكپەيدى.

الىبەك سياقتى ادامدار — ءومىردىڭ ناعىز باتىرى.
ال تاعدىر كەيدە ءدال سوندايلارعا توسىننان باقىت ۇسىنادى.

جەڭىس — سوڭعى ايالداما ەمەس. ول — جاڭا ساپاردىڭ باستاماسى.
سوندىقتان، ءبىز دە الىبەككە تابىس، بەرەكە جانە اق جول تىلەيمىز.
ال ءسىز، ءقادىرلى وقىرمان، ەسىڭىزدە ساقتاڭىز:

ءۇمىت ۇزىلگەن كۇنى عانا جەڭىس الىستايدى.

«جىراۋلاردىڭ كيەسىن ءتىرىلتۋ – ءبىزدىڭ ماقساتىمىز»
30 قىركۇيەك 2024
«جىراۋلاردىڭ كيەسىن ءتىرىلتۋ – ءبىزدىڭ ماقساتىمىز»

 ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، تالانتتى جىرشى   ەلمۇرا  جاڭابەرگەنمەن سۇحبات

 - ەلمۇرا ماناس قىزى، ونەر سۇيەر قاۋىم ءسىزدىڭ قازاق ساحناسىن 35 جىلداي ءداستۇرلى انىڭىزبەن قاتار جىرشىلىق ونەرىڭىزبەن دە تەربەپ كەلە جاتقانىڭىزدى بىلەدى. اڭگىمە باسىندا ايتا كەتىڭىزشى، ادامي قۇندىلىقتار وزگەرىسكە ۇشىراپ جاتقان قازىرگى جاھاندانۋ داۋىرىندە جىرشىلىق ونەرگە دەگەن حالىقتىڭ ىقىلاسى قالاي؟

-  كەزىندە اتا-بابالارىمىز قانداي اۋىر زامان، قانداي قيىن ساياسي توڭكەرىستەر بولىپ جاتقاننىڭ وزىندە جىراۋلىق ونەردىڭ مارتەبەسىن بيىك قويعان. قازىرگى تاڭدا ءوزىن قازاقپىن دەيتىن ءاربىر ازامات بۇل ونەردى جوعارى باعالاپ، ەرەكشە ىقىلاس-نيەتتەرىن ءبىلدىرىپ جاتادى. دەسەك تە، قازىرگى جاھاندانۋ داۋىرىندە وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ تالعامى وزگەرىپ جاتقانىن ءبارىمىز دە كورىپ-بىلىپ ءجۇرمىز. وسى ۇرپاققا ۇلتتىق قۇندىلىعىمىز سانالاتىن ءداستۇرلى جىرشىلىق ونەرىنىڭ مارتەبەسىنىڭ قاشاندا بيىك ەكەنىن سانالارىنا ءسىڭىرۋ ءۇشىن ءبىراز ناسيحاتتىڭ كەرەگى راس. مەن تەلەارنالاردان جىرشى، تەرمەشىلەرگە ارنالعان ارنايى باعدارلامالار اشىلسا ەكەن دەيمىن. كوپتەگەن كونسەرتتەر ۇيىمداستىرىلىپ، بايقاۋلار دا ءجيى وتكىزىلىپ تۇرعانىن قالار ەدىم. بۇگىندە وتكىزىلىپ جۇرگەن جىرشى-تەرمەشىلەرگە ارنالعان بايقاۋلاردىڭ جۇلدەلەرى ماردىمسىز. شۋماق-شۋماق جىرلار جاتتاپ جىرلايتىن ولارعا كولىك، ءۇي تىكسە دە كوپ بولماس ەدى. جىراۋلاردىڭ كيەسىن ءتىرىلتۋ – ءبىزدىڭ نەگىزگى ماقساتىمىز بولۋى كەرەك.       

- وسى ماقساتتا ناقتى قانداي جۇمىستار اتقارىپ جاتىرسىزدار؟

شامامىزدىڭ كەلگەنىنشە جاساپ جاتقان ىستەرىمىز كوپ عوي. سونىڭ بىرىنە توقتالا كەتەيىن. ەلورداداعى ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىندە ءداستۇرلى ءان كافەدراسىنىڭ ىشىندە جىراۋلىق ءداستۇر ماماندىعى بار. مەن ۇزاق جىلدان بەرى وسىندا ۇستازدىق ەتىپ كەلەمىن. نەگىزى جىراۋلىق ونەر ءوز الدىنا جەكە كافەدرا بولاتىنداي مۇمكىندىگى بار. رەكتورىمىز بيىل وسىنى قولداپ، مينيسترلىككە ۇسىنىس جاسادى. الداعى ۋاقىتتا ول وڭ شەشىمىن تاۋىپ، ءداستۇرلى جىر ماماندىعى ءوز الدىنا ۇلكەن ءبىر كافەدرا بولىپ قالار دەگەن ءۇمىتىمىز بار. نەگىزى ەلىمىزدە جىراۋلىق اكادەميا اشىلسا دا ارتىق بولماس ەدى.

- 2015 جىلى استانا قالاسىنداعى "قازاقستان" كونسەرت زالىندا «ارالىم ايدىن شالقارىم» اتتى ءان-جىر كەشىڭىز وتە جوعارى دەڭگەيدە وتكەن ەدى. وتكەن جىلى دا شىعارماشىلىعىڭىزدىڭ 35 جىلدىعىنا ورايى ءبىراز مادەني ءىس شارالار وتكىزىلدى. وسى تۋرالى ايتا كەتسەڭىز؟  

- بيىل مەنىڭ ساحنادا جۇرگەنىمە 36 جىل تولىپ وتىر. ونى مەن 17 جاسىمنان باستاپ ەسەپتەدىم. بىلتىرى شىعارماشىلىعىمنىڭ 35 جىلدىعىنا وراي ونەر ۋنيۆەرسيتەتى «ۇستاز تاعىلىمى» اتتى جىر كەشىمدى ۇيىمداستىرىپ بەردى. وعان رەسپۋبليكامىزدىڭ ءار وڭىرىنەن ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرلەرى س.جانپەيىسوۆا، ا.قوسانوۆا، ا.يساتايەۆا، ا.ەلشىبايەۆا، ك.تولەنبايەۆا، گ.سارينا، ا.بالاجانوۆالار مەن ق ر مادەنيەت قايراتكەرلەرى ر.سۇلەيمەنوۆا، ج.داڭىلبايەۆالار سىندى ونەر يەلەرى شاقىرىلىپ، اننەن شاشۋ شاشتى. سونىمەن قاتار، د.جولىمبەتوۆ، ا.تاڭىربەرگەنوۆ، م.سارسەنبايەۆا، ا.نوعايبايەۆا، م.سۇگىربايەۆ سىندى جىرشى شاكىرتتەرىم ءوز ونەرلەرىن كورسەتتى. ەلىمىزگە بەلگىلى كۇيشى ب. دۇيسەنعازييەۆ ماعان ارناعان "ەلمۇرا" كۇيىن تارتۋ ەتتى. اقيىق اقىندار س.تۇرعىنبەكوۆ، ش.سارييەۆ، ش.دىلدەبايەۆ، ق.سارين، س.دوسجانوۆالاردىڭ شىعارماشىلىعىما ارنالعان ولەڭدەرى وقىلدى. بۇل كونسەرتتىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى ءتورت ساعاتقا سوزىلعانى. سونىڭ ىشىندە ءماۋلىمنياز، ەدىگە، وراق ماماي، سارتاي داستاندارىنان ۇزىندىلەر ورىندالدى. مەن لىق تولى زالداعى كورەرمەندەردىڭ ءتورت ساعات بويى قوزعالماستان وتىرىپ، جىر تىڭداعاندارىنا ريزا بولدىم. ەل-جۇرتىمنىڭ مەنىڭ ءانىمدى ساعىنىپ قالعانىن بايقادىم. وسى «ۇستاز تاعىلىمى» اتتى جىر كەشىمدى كەيىن قىزىلوردا، اقتاۋ قالالارىندا وتكىزدىم.

سونىمەن قاتار وسى كەشتە  "ارال، قازالى ءوڭىرىنىڭ جىراۋلىق ءداستۇرى" تاقىرىبىندا جازىلعان عىلىمي مونوگرافيام جارىق كورىپ، تۇساۋكەسەرىن جاسادىق. وعان جان-جاقتان كەلگەن اكادەميكتەر مەن عالىمدار قاتىستى. اكادەميكتەر ب.وماروۆ، و.جولمۇرزايەۆتار مەن ا.ءشارىپ، ءا.بارىك، ج.مالىبەكوۆ، ا. الماتوۆ، س.ەلەمەنوۆا، ر.نۇرتازا سىندى ونەرتانۋشى عالىمدار بولدى. وسىلاي 2023 جىلدىڭ 25-مامىرىندا وتكەن كەشىمىز وتە جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلدى.  

- قاتەلەسپەسەم، «دۇرلەردىڭ دۇبىرىنەن جەتكەن داۋىس» اتتى شىعارماشىلىق كونسەرتىڭىز دە بىلتىرى وتكەن ەدى ...

- دۇرىس ايتاسىز، وتكەن جىل مەنىڭ شىعارماشىلىعىم ءۇشىن وتە تابىستى جىل بولدى.  ول كونسەرتىم 2023 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا "كوشپەندىلەرى ءۇنى" حالىقارالىق فەستيۆالىنىڭ اياسىندا ءوتتى. حالىقارالىق دەڭگەيدە وتكەن "دۇرلەردىڭ دۇبىرىنەن جەتكەن داۋىس" اتتى  جەكە شىعارماشىلىق كەشىم مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن «قازاقستان» ورتالىق كونسەرت زالىندا بولدى. كونسەرتكە ۇلتتىق ونەر ورتالىعىنىڭ ارتىستەرى، «استانا سازى» قازاق مەملەكەتتىك فولكلورلىق ءانسامبلى جانە ق ر مكق پرەزيدەنت وركەسترى، «HASSAK» ەتنو-فولكلورلىق توبى جانە شەت ەلدىك قوناقتار ا.سۇلتانبەكوۆ (تۇركيا رەسپۋبليكاسى)، فەريال باشەل (تۇركيا رەسپۋبليكاسى)، الپەر كىراچا (تۇركيا رەسپۋبليكاسى)، روزا امانوۆا (قىرعىز رەسپۋبليكاسى)، گۇلنار اللامبەرگەنوۆا (قاراقالپاقستان رەسپۋبليكاسى) جانە فولكلورتانۋشى عالىم، ەپيك جىرشى بەرىك ءجۇسىپوۆ، ءانشى اسقار مۇقيات، سالتانات ەرسۇلتان سىندى ونەر مايتالماندارى قاتىستى. ماعان ارنالعان "ەلمۇرا" كۇيىن وركەستر، ال دۇنيەدەن وتكەن اتا-اناما ارناعان ءوزىمنىڭ كۇيىمدى "استان سازى" ورىندادى. مەن كوپتەن بەرى ورىندالماي كەلگەن شىعارمالارىمدى ايتىپ، حالقىما تارتۋ ەتتىم. اقىن، شايىر، ۇستاز نۇرتۋعان كەنجەعۇل ۇلىنىڭ "قانەكەي سويلە، قىزىل ءتىل" شىعارماسىن شەت ەلدەن كەلگەن دوستارىممەن بىرگە بىرىگىپ ورىنداپ، حالىقتى ءدۇر سىلكىندىرىپ، كورەرمەندەردى ورىندارىنان تۇرعىزدىق. اسەرلى مۇنداي كونسەرتتى ەلىمىزدىڭ ءار قالاسىندا وتكىزۋگە بولاتىنداي ەدى، ءاتتەڭ وعان قولداۋ بولمادى. وسى كونسەرتتى وتكىزۋگە قولداۋ كورسەتكەن سول كەزدەگى مادەنيەت ءمينيسترى ا.رايىمقۇلوۆاعا جانە روزا باعلانوۆا اتىنداعى "قازاق كونسەرت" ۇجىمى مەن جەتەكشىسى تايىر قاراتايۇلىنا مىڭ دا ءبىر العىسىمدى بىلدىرەمىن. ءسوزدىڭ رەتى كەلىپ تۇرعاندا ايتا كەتكەنىم دۇرىس بولار، مەن وزبەكستاندا وتكەن حالىقارالىق «باحشى» جىراۋلار سايىسىندا ەكىنشى ورىن الدىم. جاقىندا ارال اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاندىم.

- قازىرگى تاڭدا ءداستۇرلى جىرشىلىق ونەردىڭ ناسيحاتتالۋى قالاي؟

- بۇگىندە جىرشىلىق ونەردىڭ ناسيحاتتالۋى كەرەمەت نەمەسە ناشار دەپ ايتا المايمىن. ءبىراق، ولارعا مەملەكەتتىك تۇرعىدا ۇنەمى قولداۋ جاسالىنىپ، ناسيحاتتالىپ تۇرۋى كەرەك. ءداستۇرلى جىرشىلىق ونەرءدى دارىپتەپ، ناسيحاتتاپ جۇرگەن ونەر يەلەرى وتە ازبىز. وسى ونەرىمىز ەرتەڭگى كۇنى تەك قانا مۇراجايلاردا تۇرىپ قالماسا ەكەن دەيمىن. الدا ۇلكەن تەحنولوگيالىق دامىعان قوعام كەلە جاتىر. وسىنداي قوعامداعى ادامداردىڭ رۋحاني ءوي-ورىسى، بويىنداعى كۇش-قۋاتىنىڭ ءبارى روبوت تەكتەس بولىپ قالماسا ەكەن. ادامزاتتىڭ ءوزىنىڭ دامۋ جولىندا رۋحاني كۇش-قۋاتى ءوز بويىندا بولىپ، ەلىن-جەرىن، وتانىن سۇيەتىن ۇلكەن تۇلعالار قالىپتاسىپ، قازاقىلىعىمىزدان ايىرىلىپ قالماساق ەكەن دەگەن زارىم بار.

كەزىندە تۇڭعىش پرەزيدەنت ءبىزدى ۇلتتىق قۇندىلىقتى دارىپتەۋ ماقساتىندا الماتىدان ارنايى شاقىرتۋمەن الدىرعان ەدى. تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ قالىپتاسۋ جولىنداعى قانشاما مادەني ءىس-شارالاردا ونەر كورسەتتىك. وكىنىشتىسى، سوڭعى كەزدەرى جىرشىلىق-تەرمەشىلىك ونەرگە دەگەن نەمقۇرايلىلىقتى بايقايتىندايمىن. جاقىندا عانا "كوشپەندىلەر ويىنى" حالىقارالىق فەستيۆالىنىڭ بىردە-بىر مادەني ءىس-شاراسىنا ءبىز شاقىرىلمادىق. باسقا دا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءوتىپ جاتقان مادەني شارالارعا شاقىرتۋلاردى از الىپ جاتامىز. ۇلتتىعىمىزدى ۇلىقتايتىن جىرشىلىق ونەردىڭ مارتەبەسى قاشاندا بيىك بولىپ كەلگەن. ول قازاقتىڭ قانىمەن، جانىمەن بىتە قايناسىپ كەلە جاتقان ونەر. ول ومىرىمىزدەن وشە باستاسا قازاقيلىعىمىزدان ايىرىلىپ، ۇلتتىعىمىزدى جوعالتا باستارىمىز حاق.

- ءبىر اڭگىمەڭىزدە «قازىرگى كوۋچ، ترەنەر، پسيحولوگتاردىڭ ايتىپ جۇرگەندەرىن كەزىندە جىرشىلار ايتىپ تاستاعان» دەپ ەدىڭىز...

- ءبىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدىڭ ءبارى - جىر-داستاندارىمىزدا، تەرمە-تولعاۋلارىمىزدا ناسيحات، وسيەت، قانشاما اقىلناما بولىپ تۇنىپ تۇر. ولاردى جىراۋلاردىڭ شىعارمالارىنا ۇڭىلسەڭىز، كەڭىنەن تاۋىپ الاسىز. جىراۋلاردىڭ شىعارماسى – تۇنىپ تۇرعان قازاق فيلوسوفياسى. وندا ادامدى تاربيەلەۋدىڭ نەبىر اقىل-كەڭەستەرى بار. قازىرگى پسيحولوگ، كوۋچ دەگەندەردىڭ ايتىپ جۇرگەندەرىنىڭ ءبارى، ياعني ادام تاربيەلەۋگە قاتىستى اقىل-كەڭەستەر وندا تۇنىپ تۇر. جىرشىلار قارا حالىق پەن حاننىڭ اراسىنداعى التىن كوپىر بولدى. ءقازىر اركىم اقىلشى بولىپ كەتتى. اركىم ويىنا كەلگەندى ايتاتىن دانا بولۋدا. بولماسىن ەمەس، ءبارى بولسىن. الايدا قازىرگى ايتىلىپ جاتقان اڭگىمەلەردىڭ ءبارى شەت ەلدىڭ جانە ورىس پسيحولوگتارىنىڭ جازعاندارى مەن ايتقاندارى. بىزگە ولاردىڭ كەرەگى دە جوق. كورە بىلگەن، تۇسىنە بىلگەندەرگە ءوزىمىزدىڭ جىراۋلارىمىزدىڭ سوزدەرىنىڭ ءوزى جەتكىلىكتى. مىسالى نۇرتۋعان اقىن ايتادى:

دۇنيە مەكەن بولدىڭ سەن كىمدەرگە،

ءومىر شات ەڭبەك ەتسەڭ بىلگەندەرگە،

كەلگەن سوڭ دۇنيەگە اۋا جۇتىپ،

بولادى اركىم قۇمار ءار ونەرگە. 

ومىردە ءبىلىم يەسى ادامدا بار،

دۇنيەگە ريزا بولىپ كەلگەنىڭە.

اراسى جاقسىلىقتىڭ ءتۇرلى-تۇرلى،

داۋرىعىپ جۇرت ايتقانعا سىرتتاي سەنبە.

ومىردە جاقسى دا بار، جامان دا بار،

جۇعىمسىز جورعالايدى كەي جەرمەن دە، 

جاعىمپاز جاعىنادى جارامساقتاپ،

جۇكتەيدى سۋايتتىعىن قىزىل تىلگە.

قوينىنا جىلان سالىپ وتىرادى،

 سىرتى قاس،  ءىشى جىلماڭ كوز كورگەنگە.

وسەكتى ونەر-بىلىم پۇلسىز تاسىپ،

جۇرەدى ءسوز ارقالاپ بىردەن بىرگە.

دوس جەكجات جانىڭنان دا جاقىنىراق

زالىم دا ەڭ اسىلدىڭ ءبارى وزىڭدە، - دەپ ناسيحاتتى توگىپ-توگىپ، اقىل-كەڭەستى ايتىپ كەلەدى دە:

ەي ادامدا، ادام بولساڭ سىپايى بول،

ادامنىڭ ءزىل تۇرماسىن مىنەزىندە، - دەيدى. ءبىزدىڭ قازىرگى ايتىپ جۇرگەن سوزدەرىمىزدىڭ بارلىعىنىڭ ءتۇيىنى وسى. «ادامدار، ادام بول، سىپايى بول» دەيدى. كوركەم مىنەز، سابىر، اقىل، جىگەر، كۇش ەڭبەكتىڭ ءبارى – وسى ەكى شۋماقتا جاتىر. وسىنداي جىراۋلاردىڭ ءاربىر ءسوزىن تىڭداساڭ كۇش، ەنەرگيا، رۋح الاسىڭ. جۇدەپ جۇرگەن ساناڭدى، قۇلازىپ جۇرگەن كوڭىلىڭدى جىراۋلار عانا ەمدەيدى. سوندىقتان دا جىراۋلارعا ەرەكشە قولداۋ جاسالىنىپ، ولارعا كادۋىلگىدەي قورعان بولۋ كەرەك.

 - «شاكىرتسىز ۇستاز تۇل» دەگەندەي، قانداي ۇزدىك شاكىرتتەرىڭىزدىڭ ونەرىنە، تالانتىنا ءتانتى بولىپ وتىراسىز؟   

- قۇدايعا شۇكىر، مەنىڭ تالانتتى شاكىرتتەرىم وتە كوپ. بيىل عانا ءبىتىرىپ كەتكەن شاكىرتىم نۇرايىم ەرتالاپ سەگىز داستاندى، قانشاما تەرمە-تولعاۋلاردى جانە ماقامداردى جاتقا بىلەدى. وعان ءبىراز دۇنيە ۇيرەتتىم. مەن ءاربىر شاكىرتىمە ايتىپ وتىرعان جىر-تەرمەسىندەگى ادامي قۇندىلىقتاردىڭ بويلارىنان دا تابىلۋىن قاداعالاپ ايتامىن. ايتپەسە، كوپ ادامدار جاتتاندى تۇردە اۋىزى كول، ىستەگەن ءىسى ءشول بولىپ جۇرەدى. جىراۋ ءوزى جىراۋ بولعاننان كەيىن سول جىرشى، تەرمەشى دەگەن اتقا لايىقتى بولۋى كەرەك. اۋزىنان شىققان ءسوزى، ىستەگەن ءىسى، كيگەن كيىمىنە دەيىن ۇيلەسىمدىلىكتە، سۇيكىمدى، سىپايى، جىگەرلى، اقىلدى، ۇلگى الاتىنداي دەڭگەيدە بولۋى كەرەك. ەلدى سوڭىنان ەرتە الاتىنداي بولۋعا تاربيەلەيمىن. نۇرايىمىم بيىل استانا فيلارمونياسىنا قىزمەتكە ورنالاستى. سونىمەن قاتار، مەنىڭ ءاليحان دۇيسەنباي ەسىمدى ونەرلى شاكىرتىم «قازاق كونسەرتتە» جۇمىس جاساۋدا. ايتا بەرسەم، تالانتتى شاكىرتتەرىم كوپ. سولاردىڭ ىشىندەگى ەلۆيرا ەسنازاروۆا، باعداۋلات، ارايلىم ومىربەكوۆا، قاسەمحان كىشكەنەيەۆ، ابىلايحان بەكتاسوۆ جانە اينۇر قونىسبايەۆا سىندى شاكىرتتەرىمنىڭ جەتىستىكتەرىمەن قۋانىپ جۇرەمىن. جوعارى وقۋ ورنىندا دا تالانتتى شاكىرتتەرىم ءوسىپ كەلەدى. اللاعا شۇكىر، بابانىڭ مۇراسىن امانات ەتىپ الىپ جۇرگەن شاكىرتتەرىمنىڭ بارىنا قۋانامىن.   

- سۇحبات بەرگەنىڭىزگە راحمەت!

 اۆتورى: مارا كەلەس

 

 

 

 

 

 

قۇپيا ساپار، جاسىرىن قۋانىش: ءامينانى الماتىعاجەتەلەگەن 15 ميلليون تەڭگەلىك مۇمكىندىك
27 قاراشا 2025
قۇپيا ساپار، جاسىرىن قۋانىش: ءامينانى الماتىعاجەتەلەگەن 15 ميلليون تەڭگەلىك مۇمكىندىك

كەيدە ادامنىڭ ءومىرىن وزگەرتۋ ءۇشىن ۇلكەن دايىندىقتىڭقاجەتى جوق. ءبىر ءسات قانا — تاعدىردىڭ تىلسىمنان تارتقانجەلى، ءبىر بيلەت، ءبىر قوڭىراۋ… شىمكەنتتىڭ قاراپايىم قىزى ءامينا ءۇشىن ءدال سونداي كۇن 23 قاراشا بولدى. TeleBingo-نىڭ تىكەلەي ەفيرىندە ويناتىلعان 15 ميلليون تەڭگەلىك پاتەر ءدال سونىڭ ماڭدايىنا جازىلدى.

 

ءبىراق بۇل — قۇرعاق ۇتىس جاڭالىعى ەمەس. بۇل — قۋانىشىنىشىنە بۇگىپ، بار سىرىن جۇرەگىنە ساقتاعان جاس ايەلدىڭ ۇنسىزجەڭىسى. تاعدىرلى كۇننىڭ ار جاعىندا ۇلكەن تولقۋ، جاسىرىنساپار جانە وزگەشە قۋانىش جاتىر.

 

«العاشىندا ءوزىم دە تۇسىنبەي قالدىم…»

ءامينا لوتەرەياعا جاڭا عانا قىزىعا باستاعانداردىڭ ءبىرى. كەيدە بيلەت الادى، كەيدە مۇلدە ويلامايدى. «ماعان دا بىركۇندە ۇلكەن ۇتىس بۇيىرار» دەگەن وي باسىنا كەلمەگەن. ءبىراقالسىز ءۇمىتتىڭ ارتىندا كۇشتى مۇمكىندىكتىڭ جاسىرىنىپتۇراتىنىن ادام كوبىنە كەيىن تۇسىنەدى.

 

تەلەفون شىر ەتىپ، TeleBingo ماماندارى پاتەر ۇتقانىنايتقاندا، ءامينا ساسىپ قالادى.

«العاشىندا تۇسىنبەدىم. نە بولىپ جاتقانىن ۇعا المايقالدىم. ءبىرتۇرلى باسىم اينالىپ كەتتى…» — دەيدى ول ءسولساتتى ەسكە الىپ.

 

وقيعا بولعان ساتتە ول جۇمىستا، ارىپتەستەرىنىڭ ورتاسىنداەدى.

– نە بولدى؟ بىردەڭە ەستىدىڭ بە؟ – دەپ سۇراي باستاعانداربولدى.

ءبىراق ءامينا ەشكىمگە ءتىس جارماي، قۋانىشىن جان دۇنيەسىنەجاسىرىپ ۇلگەردى. قۋانىش ۇلكەن بولعان سايىن، ادام ونى بىردەن بولىسۋگە قيمايدى.

 

الماتىعا باراتىن ساپاردى «كومانديروۆكا» دەپ ءتۇسىندىردى

ۇتىستى راسىمدەۋ ءۇشىن ءامينا الماتىعا جول تارتتى. ءبىراقبۇل ساپاردىڭ شىن ءمانىن ەشكىمگە اشپايدى. ۇيدەگىلەرگە:

«جۇمىس بويىنشا كومانديروۆكاعا بارا جاتىرمىن» — دەپايتىپ شىعادى.

 

بۇل — ساقتىق. بۇل — قاۋىپسىزدىك. بۇل — ءوز ومىرىندەگى ەڭۇلكەن قۋانىشتى ءالى ەشكىممەن بولىسپەي، جاڭا باسپاناعاسەنىمدى تۇردە قادام باسۋدىڭ ءتاسىلى.

ءامينا كەزدەسكەن ماماندارعا:

* ۆيدەوسەمكاعا تۇسپەيتىنىن،

* سۋرەتتەردە ءوزى كورىنبەيتىنىن،

* جەكە مالىمەتتەردى جاريالاعىسى كەلمەيتىنىن

الدىن الا ەسكەرتكەن.

 

تۇسىنۋگە دە بولادى: بۇل – ونىڭ ەڭ العاشقى مەنشىكتىپاتەرى. جاس، تۇرمىس قۇرماعان، كەيتەرينگ سالاسىنداتۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن قىز ءۇشىن بۇل قادام — ءجاڭاومىردىڭ ەسىگى.

 

TeleBingo مەن LOTO 6/49: ءبىر بيلەتتىڭ ارتىنداعى جاڭامۇمكىندىك

TeleBingo بيىلدىڭ وزىندە 13-رەت پاتەر ويناتتى. ال بۇلجولعى باستى جۇلدە — ءاميناعا بۇيىرعان 15 ميلليون تەڭگەلىك باسپانا. قاتىسۋ ءۇشىن كوپ تالاپ جوق: بار بولعانى 3 500 تەڭگەلىك لوتوجيناق ساتىپ الۋ جەتكىلىكتى.

 

ءامينا تەك TeleBingo-مەن توقتاپ قالماي، LOTO 6/49 دا قاتىسادى. لوتەرەيانىڭ بۇل تۇرىندە دە اي سايىن اۆتوكولىكيەسى انىقتالادى. كەلەسى قوسىمشا ۇتىس — 28 قاراشا كۇنى، ساعات 22:00-دە Satty Zhuldyz YouTube-ارناسىندا وتەدى.

 

ساتىپ الۋ دا قيىن ەمەس: 3 000 تەڭگەلىك لوتوجيناق — ساتۋنۇكتەلەرىندە دە، sz.kz سايتىندا دا بار.

 

قازاق «نەسىبەسى باردىڭ — نەسىبەسى تارتادى» دەيدى. كىمگەقانداي يگىلىك بۇيىراتىنىن تاعدىردىڭ ءوزى بىلەدى. بىرەۋگە – ماڭداي تەردەن، بىرەۋگە – وسىنداي توسىننان كەلگەنمۇمكىندىك ارقىلى.

 

«مەنىڭ جولىم بولدى. ەندى سىزدەرگە دە تىلەيمىن»

ءامينا العان اسەرىمەن ءبولىسىپ:

«ءالى كۇنگە دەيىن سەنبەي ءجۇرمىن. مۇمكىن ەمەس سياقتى. ءبىراقتاعدىر وسىلاي كۇلىپ قارادى. بارشا قاتىسۋشىلارعا ساتتىلىكتىلەيمىن. مەنىڭ جولىم بولعانداي، سىزدەرگە دە جول بولسىن»، — دەيدى.

 

بۇل — ونىڭ جەكە قۋانىشى عانا ەمەس، مىڭداعانقازاقستاندىققا كەلگەن ءۇمىتتىڭ جاڭعىرۋى. ويتكەنى بىرەۋدىڭجولى بولىپ جاتسا، ەكىنشىسىنىڭ دە جولى اشىلاتىنىناسەنىم ارتادى جۇرت.

 

ULYS ءتۇيىنى

ءامينا — جاي عانا TeleBingo جەڭىمپازى ەمەس. ول — بىركۇندە ءومىرىن وزگەرتۋگە مۇمكىندىك بار ەكەنىن دالەلدەگەنقاراپايىم قازاق قىزى.

15 ميلليون تەڭگەلىك باسپانا — ونىڭ جاڭا باستاماسى، جاڭاتىنىسى، جاڭا بەلەسى.

 

ءبىر بيلەت — ءبىر مۇمكىندىك.

ءبىر قوڭىراۋ — ءبىر تاعدىردىڭ وزگەرىسى.

ءبىر ءسات — جاڭا ءومىردىڭ ەسىگى.

 

قازاقتىڭ ءار شاڭىراعىنا وسىنداي قۋانىش بۇيىرسىن.

ءۇمىت ۇزىلمەسىن. نەسىبەنىڭ جولى توقتاماسىن.

ءبىز تۋرالى
ulys.kz — اقپاراتتىق، ساراپتامالىق جانە تانىمدىق باعىتتاعى ماتەريالداردى بەرەدى.
 
مۋلتيمەديالىق جوبا زامان تالابىنا ساي جاسالعان. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق نارىعىن ساپالى
كونتەنتپەن قامتاماسىز ەتۋگە ۇلەس قوسۋعا باعىتتالعان. مۇنداعى ساراپتامالىق، تانىمدىق
ماقالالار سان سالانى قامتيدى. گەوستراتەگيا، گەوەكونوميكا، گەوساياسات، حالىقارالىق
قاتىناستار مەن ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكا، جاھاندا بولىپ جاتقان تەكتونيكالىق
وزگەرىستەر مەن ترەند تاقىرىپتار ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان تەرەڭ تالدانىپ قازاق
وقىرماندارىنا جەتكىزىلەدى. ورتالىق ازيا مەن تۇركى الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.