وسىدان تۋرا 30 جىل بۇرىنعى قوجالى ەلدى-مەكەنىندەگى قاندى قاساپتىڭ ءالى كۇنگە دەيىن جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءۇشىن قورقىنىشتى ءتۇس، ال قالعان كوپشىلىك ءۇشىن قايعى جۇتقان قارالى كۇن بولىپ تابىلاتىندىعى راس.
1992 جىلى 26 اقپان ءتۇنى بۇرىنعى كسرو-نىڭ 366-شى موتواتقىشتار بولىمشەسىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن جانە جەرگىلىكتى تۇراقسىز اسكەريلەردىڭ قوسالقى كومەگىمەن ارمەنيانىڭ قارۋلى كۇشتەرى ازەربايجاننىڭ تاۋلى قاراباق ايماعىنداعى قوجالى قالاسىنا باسا-كوكتەپ كىردى.
شابۋىل ناتيجەسىندە 613 بەيبىت تۇرعىن، ولاردىڭ قاتارىندا 63 بالا، 106 ايەل مەن 70 قاريا ءولتىرىلدى. قولدان جاسالعان قىرعىن ۇستىندە 487 ادامنىڭ دەنەلەرى جاۋىزدىقپەن بولشەكتەندى، ءتىپتى كەيبىرى تىرىلەي ورتەلىپ، كەيبىرىنىڭ باستارىن كەسىپ العان، تاعى بىرەۋلەرىنە اۋىر دەنە جاراقاتى سالىنسا، كەيبىرىنىڭ باس تەرىسى تىرىدەي سىپىرىلدى. 1000-عا جۋىق بەيبىت تۇرعىن اۋىر جارالانىپ، 1275 ادام تۇتقىنعا الىندى.
قوجالىنىڭ 150-گە جۋىق تۇرعىنى ءالى كۇنگە دەيىن ءىس-تۇسسىز جوعالعاندار قاتارىندا. 8 وتباسى تولىعىمەن قىرىلىپ، 25 بالا تۇل جەتىم، تاعى 130 بالا جارتىلاي جەتىم اتاندى.
حالىقارالىق سوتتار مەن ۇيىمدار قوجالىداعى وقيعانىڭ قاتىگەزدىگىن جانە قىلمىستىڭ بار اۋىرلىعىن تولىعىمەن مويىندادى. قاسىرەتتى وقيعادان بىرنەشە اپتا وتكەن سوڭ، 1992 جىلدىڭ 11 ناۋرىزىندا ەۋروپا كەڭەسىنىڭ مينيسترلەر كوميتەتى دەكلاراسيادا «جاقىن ارادا ورىن العان جاپپاي ادام ءولتىرۋ مەن قاتىگەزدىككە» قاتتى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، تاۋلى قاراباق ايماعىنىڭ تۇرعىندارىنا قارسى باعىتتالعان «زورلىق-زومبىلىق» ارەكەتتەرىن قاتاڭ تۇردە ايىپتادى. ءبىراق 30 جىل وتسە دە قاندى قىرعىننىڭ جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ جۇرەگىنە سالعان جاراسى ءالى جازىلعان جوق...
قوجالى وقيعاسىنا 30 جىل تولۋىنا وراي نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى ازەربايجان ەلشىلىگىندە ارنايى شارا ءوتتى.
شارادا ازەربايجاننىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى اعالار اتاموعلانوۆ ءسوز سويلەپ ازەربايجان حالقى ءۇشىن قارالى كۇن تۋرالى ايتتى.
«قوجالىداعى بولعان قايعىلى وقيعا كوپ جىلدان بەرى ازەربايجان حالقىنىڭ جۇرەگىندەگى جارا. قاندى وقيعاعا 30 جىل وتسە دە ول تۋرالى ايتۋ ءالى دە اۋىر. ازەربايجانعا گەيدار الييەۆ باسشى بولىپ كەلگەننەن كەيىن عانا قوجالى تراگەدياسى ءوزىنىڭ ساياسي-قۇقىقتىق باعاسىن الدى. ازەربايجان پارلامەنتى 26 اقپاندى «قوجالى گەنوسيدى» كۇنى دەپ بەكىتتى. سودان بەرى الەم ەلدەرىنە وسى كۇندى ازەربايجاندىقتاردىڭ قايعىلى كۇنى رەتىندە كورسەتۋ شارالارى جالعاسىپ كەلەدى»، - دەدى ەلشى.
سونداي-اق شارادا قوجالى قىرعىنىنا قاتىستى تاريحشىلار، ساياساتكەرلەر قوجالى قىرعىنى تۋرالى تاريحي دەرەكتەرمەن ءبولىستى.