2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كولىك مينيسترلىگى كولىك-لوگيستيكا سالاسىن جۇيەلى تۇردە دامىتۋدى جالعاستىردى. باستى جەتىستىكتەر – جول-قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ رەكوردتىق كولەمى، اۆياسياداعى جولاۋشىلار اعىنىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى، تەمىرجول كولىگىنىڭ جاقسارۋى جانە تەڭىز ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋى بولدى.
ماڭىزدى وقيعالاردىڭ قاتارىندا اۆتوجولداردى رەكونسترۋكسيالاۋ جونىندەگى ءىرى جوبالاردىڭ اياقتالۋى، اۋە رەيستەرى سانىنىڭ ۇلعايۋى جانە اۋەجايلاردى جاڭعىرتۋ، ەكسپورتتىق تەمىرجول جۇكتەرى كولەمىنىڭ ءوسۋى جانە جاڭا تەڭىز جوبالارىنىڭ ىسكە قوسىلۋى بار. قابىلدانعان شارالار كولىك جەلىسىن جاقسارتۋعا، قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا جانە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمىن قولداۋعا باعىتتالعان، بۇل تۋرالى PrimeMinister.kz سايتىنىڭ رەداكسياسى دايىنداعان شولۋدا تولىعىراق قامتىلعان.
اۆتوكولىك جولدارى: جول قۇرىلىسى رەكوردى جانە اۋقىمدى جوبالار
بۇگىنگى تاڭدا قازاقستانداعى جالپى اۆتوجولداردىڭ ۇزىندىعى 95 مىڭ شاقىرىمدى قۇرايدى، ونىڭ 25 مىڭ شاقىرىمى رەسپۋبليكالىق، ال قالعان 70 مىڭ شاقىرىمى جەرگىلىكتى جولدارعا جاتادى. جول جوندەۋ جانە قۇرىلىس جۇمىستارى 12 مىڭ شاقىرىمدى قامتيدى. بۇل – ەلىمىزدە بۇرىن سوڭدى بولماعان رەكوردتىق كورسەتكىش. جوندەلەتىن جولداردىڭ 8 مىڭ شاقىرىمى – رەسپۋبليكالىق، ال 4 مىڭ شاقىرىمى – جەرگىلىكتى جەلىگە تيەسىلى. جىل سوڭىنا دەيىن 7 مىڭ شاقىرىمدا قۇرىلىس جانە جوندەۋ جۇمىستارىن اياقتاۋ كوزدەلگەن.
شامامەن 2 مىڭ شاقىرىمدى قۇرايتىن ءتورت اۆتوجول جوباسىندا رەكونسترۋكسيالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. ولاردىڭ قاتارىندا «قاراعاندى – الماتى»، «تالدىقورعان – وسكەمەن»، «اتىراۋ – استراحان» جانە «اقتوبە – قاندىاعاش» جولدارى بار. بۇل جولداردىڭ كەيبىر ۋچاسكەلەرى جازدىڭ ورتاسىنان باستاپ پايدالانۋعا بەرىلە باستادى جانە بارلىق نىساندى جىل سوڭىنا دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانۋدا.
كولىك مينيسترلىگى استانا مەن الماتى اراسىنداعى نەگىزگى باعىت — ورتالىق – وڭتۇستىك ءدالىزىنىڭ جول ۋچاسكەلەرىن جوسپارلى تۇردە ىسكە قوسۋدا. ماسەلەن، «قاراعاندى – بالقاش» اۆتوماگيسترالى ۋچاسكەسىندە قاراعاندى قالاسىنان اقباستاۋ اۋىلىنا دەيىنگى ءتورت جولاقتى جولدا قوزعالىس اشىلدى.
بۇدان باسقا، «تالدىقورعان – قالباتاۋ – وسكەمەن» جاڭا ءتورت جولاقتى جولى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ىسكە قوسىلۋدا. تالدىقورعاندى قىزىلاعاش كەنتىمەن بايلانىستىراتىن 38 كم جول اشىلدى.
ايتا كەرۋ كەرەك، استانا مەن الماتى اراسىنداعى جولدىڭ قۇرىلىس ساپاسىن كورەيالىق Dongsung Engineering جانە ISAN Corporation كومپانيالارى باقىلاۋعا الدى. ينجەنەرلەر تەحنيكالىق قاداعالاۋ جۇرگىزىپ، ۇنەمى قۇرىلىس باسىندا بولىپ، اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ ساپاسىن باقىلايدى.
سونىمەن قاتار بيىل اۆتوجول سالاسىندا بىرنەشە ماڭىزدى جوبانى، اتاپ ايتساق، تۇركىستان وبلىسى شاقپاق بابا اسۋىنداعى اۆتوموبيل توننەلىنىڭ، شامالعان ستانساسىنداعى اۆتوموبيل جول ايرىعىنىڭ، شىعىس قازاقستانداعى بۇقتىرما سۋ قويماسى ارقىلى سالىنىپ جاتقان كوپىردىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ كوزدەلگەن.
سونداي-اق مينيسترلىك Recycling قايتالاما شيكىزاتتى قايتا وڭدەۋ تەحنولوگياسىن پايدالانا وتىرىپ، جول قۇرىلىمىن كۇشەيتە وتىرىپ، ولاردى ورتاشا جوندەۋ بويىنشا جاڭا اۋقىمدى باعدارلامانى ىسكە اسىرۋدا. سالىنعالى بەرى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەگەن جولدارعا باسىمدىق بەرىلەدى. بيىل قازاقستان دامۋ بانكىنىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن 2،5 مىڭ شاقىرىم جولدا ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارى باستالدى. كەلەسى جىلى قوسىمشا 4،5 مىڭ شاقىرىمدا جۇمىستار جالعاساتىن بولادى. اتالعان تەحنولوگيا جوبا قۇنىن رەكونسترۋكسيامەن سالىستىرعاندا 7 ەسەگە ارزانداتۋعا جانە ەكى ەسە جىلدام جوندەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇل جوبالاردىڭ قاتارىندا 20 جىلدان بەرى جوندەۋ كەزەگىن كۇتىپ تۇرعان «جەزقازعان – پەتروپاۆل»، «شالقار – قاندىاعاش»، «قاراعاندى – قارقارالى»، «سەمەي – قاينار» جانە «سەمەي – بارناۋل» سەكىلدى ءىرى جوبالار بار.
ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا رەسپۋبليكالىق جەلى وبەكتىلەرى ۇلتتىق جول اكتيۆتەرى ورتالىعىنىڭ ساپا ساراپتاماسىمەن 100% قامتىلدى. ورتالىق ماماندارى وسى ارالىقتا 5 مىڭ ينسپەكسيالىق شىعۋدى جۇزەگە اسىردى، 11 مىڭعا جۋىق ماتەريال سىناماسى الىنىپ، سىناقتان وتكىزىلدى. جەرگىلىكتى جەلىنى قامتۋ 84%-عا جەتتى. سونىمەن قاتار قازجولعزي اۆتوجول سالاسىن تولىعىمەن سيفرلاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدا. قولدانىلاتىن جول-قۇرىلىس ماتەريالدارى مەن جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ اشىقتىعى مەن تيىمدىلىگىن باعالاۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ءبىرىڭعاي سيفرلىق بازا قۇرىلدى. بازاعا ءقازىردىڭ وزىندە 642 كارەر، 382 اسفالت زاۋىتى جانە 98 جاڭا تەحنولوگيا ەنگىزىلگەن.
اۆتوجول سالاسىنداعى كادر تاپشىلىعىن جۇيەلى تۇردە شەشۋ ءۇشىن بيىل بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋ ماقساتىمەن 1 مىڭعا جۋىق مەملەكەتتىك ءبىلۋ بەرۋ گرانتى ءبولىندى.
ازاماتتىق اۆياسيا: اۋە پاركىن كەڭەيتۋ جانە رەيستەردى كوبەيتۋ
2024 جىلى قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اۆياسياسى ايتارلىقتاي ءوسىم كورسەتتى. جولاۋشىلار اعىنى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 15%-عا ارتىپ، 6،8 ملن ادامعا جەتتى. قازاقستاندىق اۋەجايلاردا 11،3 ملن جولاۋشىعا قىزمەت كورسەتىلدى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىندەگى كورسەتكىشپەن سالىستىرعاندا 21،5%-عا ارتىق.
بيىل وتاندىق اۋە كومپانيالارى پاركى 5 ۇشاقپەن تولىقتىرىلدى. حالىقارالىق رەيستەردىڭ گەوگرافياسى اپتاسىنا 760 رەيس جيىلىگىمەن جانە 132 باعىت بويىنشا 33 ەلگە دەيىن كەڭەيتىلدى. جاڭا باعىتتاردىڭ قاتارىندا ۇلىبريتانيا، ۆەتنام، گەرمانيا، گرۋزيا، ەگيپەت، قاتار، جۇڭگو، مالايزيا، ءباا، تايلاند جانە باسقالارى بار.
ىشكى اۋە تاسىمالىن التى اۋە كومپانياسى جۇزەگە اسىرادى، اتاپ ايتساق: Air Astana، FlyArystan، SCAT، Qazaq Air، «وڭتۇستىك اسپانى» جانە «جەتىسۋ». ولار اپتاسىنا 640 رەيس جيىلىگىمەن 53 باعىت بويىنشا رەيستەردى ورىندايدى.
الەۋمەتتىك ماڭىزى بار باعىتتاردىڭ كولىككە دەگەن قولجەتىمدىلىگى جانە ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ 9 وڭىرىندە – تۇركىستان، سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا، اباي، جەتىسۋ، پاۆلودار، جامبىل، شىعىس قازاقستان جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا 19 ىشكى اۋە باعىتى 6،6 ملرد تەڭگە سوماسىنا سۋبسيديالانادى.
اۋە كولىگى ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋ اياسىندا الماتى قالاسى اۋەجايىنىڭ جاڭا جولاۋشىلار تەرمينالىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. سونىمەن قاتار جەكە قاراجات ەسەبىنەن قىزىلوردا جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ اۋەجايلارىندا جولاۋشىلار تەرمينالدارىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس بيىلعى مامىر ايىندا بالقاش قالاسى اۋەجايىنىڭ پەررونى مەن جەرمەن ءجۇرۋ جولدارىن قايتا جاڭارتۋ جۇمىستارى باستالدى. سونداي-اق بيىل پاۆلودار قالاسى اۋەجايىنىڭ ۇشۋ-قونۋ جولاعىن رەكونسترۋكسيالاۋ جۇمىستارى باستالدى، ول جوسپار بويىنشا 2025 جىلى اياقتالادى.
بۇل ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار ەلىمىزدىڭ بارلىق اۋەجايىن حالىقارالىق ازاماتتىق اۆياسيا ۇيىمىنىڭ (يكاو) ستاندارتتارىنا سايكەس كەلتىرۋگە، ۇشۋ قاۋىپسىزدىگى مەن قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. اۋەجايلاردىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋ جانە اۆياسيا سالاسىن دامىتۋ ءۇشىن تاجىريبەلى ينۆەستورلار تارتىلۋدا.
قازاقستان مەن قازاقستاندىق تاسىمالداۋشىلاردان ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنە ۇشۋعا قويىلعان بارلىق شەكتەۋلەر الىنىپ تاستالدى. بۇل 15 مامىردا ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ ۇشۋ قاۋىپسىزدىگى كوميتەتى وتىرىسىنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى، وندا قازاقستاننىڭ بۇعان دەيىن انىقتالعان ەسكەرتۋلەردى جويۋ بويىنشا قابىلداعان ءىس-قيمىلدارى ۇسىنىلدى. يكاو مەن ەۋروپالىق كوميسسيا قازاقستاندى ازاماتتىق اۆياسيانى باسقارۋداعى رەفورمالاۋدىڭ تابىستى ۇلگىسىن كورسەتكەن ەل رەتىندە اتاپ ءوتتى.
سونىمەن قاتار بيىل قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ اۋە كەڭىستىگى ارقىلى وتەتىن جاڭا ت-916 اۋە باعىتى اشىلدى. بۇل – ەۋروپا مەن وڭتۇستىك-شىعىس ازيا اراسىن جالعايتىن قوسىمشا باعىتتاردىڭ ءبىرى. بۇل باعىت اشىلعالى 19 رەيس ورىندالدى. ت-916 اۋە كەڭىستىگىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 2 مىڭ شاقىرىمنان اسادى، ونىڭ ىشىندە 437 شاقىرىمى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋە كەڭىستىگى ارقىلى وتسە، قالعان 1،7 مىڭى قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋماعىنىڭ ۇستىمەن وتەدى.
تەمىرجول كولىگى: شيكىزاتتىق ەمەس جۇكتەر ەكسپورتىنىڭ ءوسۋى، ۆاگون پاركىن جاڭارتۋ، كولەمدى جول جۇمىستارى
بيىلعى التى ايدا شيكىزاتتىق ەمەس جۇكتەر ەكسپورتىنىڭ كولەمى شامامەن 10 ملن توننانى قۇرادى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 7%-عا ارتىق. حيميالىق جانە مينەرالدى تىڭايتقىشتار 11%-عا، ءتۇستى مەتالدار 9%-عا، قارا مەتالدار 15%-عا جانە بيداي ۇنى، تۇز، وسىمدىك مايى جانە قۇراما جەم سەكىلدى باسقا جۇكتەر 11%-عا ارتتى. سونىمەن قاتار جۇڭگو باعىتىندا جالپى ەكسپورت بەلسەندى تۇردە ارتىپ كەلەدى. ماسەلەن، ءوسىم 19%-دى نەمەسە 6،8 ملن توننانى قۇرادى.
مينيسترلىك 2024 جىلى 140 جاڭا جولاۋشىلار ۆاگونىن جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل وتكەن جىلداعىمەن سالىستىرعاندا 22 ۆاگونعا ارتىق. جوسپارلانعان كولەمنىڭ 50 بىرلىگى جەتكىزىلدى، قالعانى جىل سوڭىنا دەيىن جەتكىزىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. جاڭا ۆاگوندار قىزىلوردا – سەمەي، پاۆلودار – الماتى، اقتوبە – اتىراۋ جانە الماتى – سارىاعاش باعىتتارىندا پايدالانىلاتىن بولادى. سونداي-اق پاۆلودار – تۇركىستان، قاراعاندى – سامارا، قاراعاندى – ومبى جانە قوستاناي – الماتى باعىتتارىنداعى ۆاگوندار جاڭارتىلادى.
سونىمەن قاتار تەمىرجال سالاسىندا ءتورت ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبا جۇزەگە اسىپ جاتىر. ولاردىڭ قاتارىندا «دوستىق – مويىنتى»، «داربازا – ماقتاارال»، «باقتى – اياگوز» جانە الماتى قالاسىنىڭ اينالما جولى بار. بيىل ەلىمىزدىڭ تەمىرجول جەلىسىندە اۋقىمدى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە، 1،4 مىڭ شاقىرىمنان استام تەمىر جول قامتىلدى، ونىڭ 570 شاقىرىمى رەلستەردى تولىق اۋىستىرۋدى تالاپ ەتەدى. قازىرگى ۋاقىتتا جۇمىستار جارتىلاي اياقتالدى.
بۇعان قوسا، كىرمە جولداردى مەملەكەتتىك مەنشىككە بەرۋ ءراسىمى اياقتالىپ قالدى. جالپى ۇزىندىعى 241 شاقىرىم بولاتىن 600-دەن استام كىرمە تەمىرجولى «كولىكتىك سەرۆيس ورتالىعى» اق سەنىمگەرلىك باسقارۋىنا بەرىلدى. كىرمە جولداردى تەحنيكالىق پايدالانۋ قاعيدالارىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس جوندەپ، قالىپقا كەلتىرۋ جوسپارى ازىرلەنىپ، بەكىتىلدى.
پورتتاردى دامىتۋدىڭ جاڭا جوسپارى، تەڭىز كولىگى-لوگيستيكالىق كلاستەرىن قۇرۋ
تەڭىز ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدىڭ 2024-2028 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارى قابىلداندى. قۇجات اقتاۋ جانە قۇرىق پورتتارىنىڭ بازاسىندا ءىرى تەڭىز كولىك-لوگيستيكالىق كلاستەرىن قۇرۋدى كوزدەيدى. بۇل كونتەينەرلەردى وتكىزۋ قابىلەتىن ارتتىرۋعا، جۇكتەردى اۋىستىرىپ تيەۋ تەرمينالدارىن جانە حالىقارالىق تاسىمالداردىڭ لوگيستيكاسىن دامىتۋعا، سونداي-اق اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرمەك.
جوسپار اياسىندا قۇرىق پورتىنىڭ اكۆاتورياسىن تەرەڭدەتۋ جۇمىستارى جوسپارلانعان، سونداي-اق الداعى ۋاقىتتا اقتاۋ پورتىندا كونتەينەرلىك حاب سالۋ جۇمىسى قولعا الىنادى. جوبالاردىڭ نەگىزگى ۇلەسى جەكە ينۆەستيسيالار ەسەبىنەن سالىنباق. ونىڭ ىشىندە ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتىن (تحكب) دامىتۋ شەڭبەرىندە جوسپارلانعان ينۆەستيسيالار دا بار. بيىلعى 6 ايدا تحكب بويىنشا جۇكتەردى تاسىمالداۋ كولەمى 65%-عا ارتىپ، 2،1 ملن توننانى قۇرادى.
ەكسپورتتىق-يمپورتتىق تاسىمالدارعا ارنالعان جاڭا مۇمكىندىكتەر
2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا حالىقارالىق قاتىناستا اۆتوموبيل كولىگىمەن جۇكتەردى ەكسپورتتىق-يمپورتتىق تاسىمالداۋ كولەمى 3،8 ملن توننانى، ال جۇكتەردى ترانزيتتىك تاسىمالداۋ كولەمى 2،4 ملن توننانى قۇرادى. قىتايمەن حالىقارالىق اۆتوموبيل تاسىمالى سالاسىنداعى ۇكىمەتارالىق كەلىسىمدى راتيفيكاسيالاۋ دا ماڭىزدى وقيعا بولدى. ەندى قازاقستاندىق تاسىمالداۋشىلار قىتايدىڭ ونەركاسىپتىك جانە پورت-قالالارىنا جۇكتەردى تاسىمالداي الادى جانە باسقا ەلدەردىڭ اۋماقتارى بويىنشا ترانزيتپەن جۇرە الادى.
بيىل العاش رەت قازاقستان مەن كاسپيي تەڭىزى ارقىلى قۇرىق جانە باكۋ تەڭىز پورتتارى بويىنشا جۇڭگو – قازاقستان – ازەربايجان – گرۋزيا باعىتىندا قىتايدان ەۋروپاعا جۇكتەر تەستىلەۋ رەجيمىندە اۆتوكولىكپەن ترانزيتتىك تاسىمالداندى.
سونداي-اق حالىقارالىق قاتىناستا اۆتوموبيل تاسىمالى سالاسىنداعى رۇقسات بەرۋ جۇيەسىن قولدانۋ قاعيدالارىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. ەندى بۇنداي كەزدە ادامي فاكتور بولمايدى. ايتا كەتەيىك، الەمنىڭ 42 ەلىمەن 231 مىڭ رۇقسات بلانكىلەرى الماسىلدى.
