جىل باسىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ قىتايمەن كەدەندىك شەكارادا بولىپ جاتقان "بىلىقتى" قاتتى سىناعان بولاتىن. كولىكتەر تەكسەرىلمەيتىنىن، سالىقتار مەن باجدار تولەنبەيتىنىن اتاپ ءوتىپ باس پروكۋراتۋراعا قارجى مينيسترلىگى جانە قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگىمەن سونىمەن قاتار باسقا دا مۇددەلى ورگاندارمەن بىرلەسىپ، تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، كەدەندىك شەكارادا ءتارتىپ ورناتۋدى تاپسىرعان ەدى.
پرەزيدەنتتىڭ قايتتى ايتاتىن ءجونى بار. ويتكەنى، ستاتيستيكانى الىپ قارايتىن بولساق، قىتايدىڭ كەدەن ورگاندارىمەن الشاقتىق 5،7 ميلليارد دوللارعا جەتكەن. سول جولى «تيىسپەۋشىلىك مارتەبەسى بار قانداي دا ءبىر ۋاكىلەتتى وپەراتورلار بار. ەلىمىز سالىق تۇرىندە ونداعان ميلليارد تەڭگە جوعالتىپ جاتىر. ولاي بولمايدى"، - دەگەن بولاتىن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى وتە جاۋاپتى تاپسىرمانى ورىنداپ جاتقاندارىن حابارلادى. ولاردىڭ مالىمەتىنشە، بىلتىر ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىقتىڭ ستاتيستيكاسىنداعى ايىرماشىلىق 5،7 ميليلارد اقش دوللارىنا دەيىن جەتكەن. ويتكەنى، كاسىپكەرلەر تاۋارلارىن وتكىزەردە باعاسىن از قىلىپ كورسەتەدى. مىسالى، مىڭ تەڭگەنىڭ زاتىن 200 تەڭگە دەپ كورسەتىپ، كەدەندىك الىمدار مەن سالىقتى از تولەپ كەلگەن.
قازىرگى كەزدە قىتايدان بىزگە اكەلىنەتىن 13 مىڭ ءتۇرلى تاۋاردىڭ 8 مىڭىنىڭ نومەنكلاتۋراسى بەكىتىلگەن. ياعني، كاسىپكەرلەر «وتىرىك باعا» كورسەتە المايدى. مىسالى، قىتايدان تەلەفوننىڭ قابىن 800 تەڭگەدەن ساتىپ السا، ونى 250 تەڭگە دەپ كورسەتە المايدى. ويتكەنى، نومەنكلاتۋرادا باعا كورسەتىلىپ تۇر. ەندى ماماندار قالعان تاۋار تۇرلەرىنىڭ دە نومەنكلاتۋراسىن بەكىتپەك.
سونداي-اق سيفرلاندىرۋ جۇمىستارى دا جاسالاۋدا ەكەن. اتاپ ايتقاندا، ءقازىر كەدەندىك دەكلاراسيانىڭ 82 پايىزى اۆتوماتتى تۇردە شىعارىلادى. بۇل كەدەن قىزمەتكەرلەرىنە دە، كاسىپكەرلەرگە دە وتە ءتيىمدى.
بۇرىن قىتايمەن ءوزارا ساۋدا-ساتتىق تۋرالى اقپارات بەرىلمەيتىن ەكەن. بىلتىردان باستاپ قىتايدىڭ كەدەندىك ورگانى قازاقستانعا اۆتوموبيل جولى ارقىلى تاسىمالدانىپ وتىرعان تاۋارلار تۋرالى اقاپارات بەرسە، بيىلدان باستاپ تەمىرجول ارقىلى كەتكەن تاۋارلاردىڭ دا اقپاراتىن بەرۋدە.
«نۇر جولىنداعى» ەلەكتروندىق كەزەكتەگى بىلىقتار دا ءقازىر ءبىرشاما رەتتەلدى.
ايتا كەتسەك، بيىل جارتى جىل ىشىندە قازاقستان مەن قىتايدىڭ اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىق 11.2 ميليلارد اقش دوللارىنا جەتتى. جۇڭگو قازاقستانعا 4،6 ميلليارد دوللاردىڭ تاۋارىن ساتسا، ءبىز كورشىمىزگە 6،6 ميلليارد دوللارعا تاۋار ساتىپپىز. قازاقستاننان نەگىزىنەن شيكىزات كەتەدى: مۇناي، گاز، مەتالدىڭ ونىمدەرى. ال، جۇڭگو قازاقستانعا اۆتوموبيل، كولىك قۇرالدارى، پلاستيكالىق جانە توقىما ونىمدەرى مەن كيىم-كەشەك ساتادى.
مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى «بۇل جۇمىسىمىزدىڭ باسى» دەپ وتىر. پرەزيدەنت ايتقان بىلىقتى تولىق رەتتەي الا ما، الدە قۇرعاق ساندارمەن اۋىز ءسۇرتىپ قۇتىلا ما، ۋاقىت كورسەتەدى.
