ۆاليۋتا باعامى
  • USD -

    491.1
  • EUR -

    533.5
  • RUB -

    5.09
پرەزيدەنتتىكتەن ءۇمىتتى 9 ادام كىمدەر، جاستارى نەشەدە؟
01 مامىر 2019
پرەزيدەنتتىكتەن ءۇمىتتى 9 ادام كىمدەر، جاستارى نەشەدە؟

بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنىڭ كەزەكتەن تىس  سايلاۋىنا كانديداتتاردى ۇسىنۋ اياقتالدى. 9 ماۋسىمدا بولاتىن الامانعا قاتىسۋ ءۇشىن ساياسي پارتيالار مەن قوعامدىق ۇيىمدار اتىنان ۇسىنىلعان 9 ۇمىتكەر كىمدەر؟    

 

 

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى باسپا ءسوز حابارلاماسىنا ساي، ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىمەن سايكەستىگى انىقتالعان ءتورت كانديدات قازىرگى ۋاقىتتا ءوز قولداۋىنا قولدارىن جينايدى. 12 وبلىستا، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا، استانادا كەمىندە 118 140 قول جينالۋى قاجەت. باسقا كانديداتتاردىڭ زاڭناماعا سايكەستىگى الداعى كۇندەرى انىقتالادى.

قول جيناۋدان باسقا كانديداتتار قازىرگى ۋاقىتتا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ دەنساۋلىعىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى مەديسينالىق قورىتىندىعا قويىلاتىن تالاپتاردى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات رەتىندە تىركەۋگە كەدەرگى كەلتىرەتىن اۋرۋلاردىڭ تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ 2019 جىلعى 13 ساۋىردەگى № 12/236 نورماتيۆتىك قاۋلىسى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ  بىرلەسكەن بۇيرىعىنا سايكەس دەنساۋلىق جاعدايىن مەديسينالىق كۋالاندىرۋدان وتە الادى، سونداي-اق زايىبىمەن نەمەسە جۇبايىمەن بىرگە تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا مەملەكەتتىك كىرىس ورگاندارىنا ۇسىنۋ مەرزىمى باستالعان ايدىڭ ءبىرىنشى كۇنىنە كىرىستەرى مەن مۇلكى تۋرالى دەكلاراسيانى ۇسىنۋعا مىندەتتى.

كانديداتتاردى تىركەۋ كەزەڭى 11 مامىردا ساعات 18-00-گە دەيىن جالعاسادى.

ال ەندى 9 ۇمىتكەرلەرگە بارىنشا توقتالىپ، ولار تۋرالى بار مالىمەتتى تىزبەكتەپ كورەيىك.

 

1. تۇگەل سادى-بەك، 64 جاستا

1955 جىلى 1 ناۋرىزدا شىعىس قازاقستان وبلىسى ۇلان اۋدانى امانگەلدى اۋىلىندا تۋعان.

ونى 2019 جىلى 17 ساۋىردە "ۇلى دالا قىراندارى" رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى ۇسىندى.

 

1955 جىلدىڭ 23ء-شى اقپانىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇلان اۋدانىنىڭ امانكەلدى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى.

1980 جىلى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن «جۋرناليست» ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن.

ەڭبەك جولىن قاراپايىم جۇمىسشىدان باستادى. ەكى جىل الماتى قالاسىنداعى ماقتا-ماتا ءيىرۋ فابريكاسىندا سلەسار بولىپ جۇمىس ىستەدى. 1977-1978 جىلدارى اۋداندىق «وركەن-راسۆەت» گازەتىندە اۋدارماشى، 1979 جىلدارى ۇلان اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ نۇسقاۋشىسى، 1979-1984 جىلدارى اۋداندىق كومسومول كوميتەتىنىڭ 1ء-شى حاتشىسى، 1984-1988 جىلدارى اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت ىستەدى.

1988-1990 جىلدارى جوعارى پارتيا مەكتەبىندە ەكى جىل كۇندىزگى بولىمىندە وقىپ، «پوليتولوگ»، «سوسيولوگ» دەگەن ماماندىقتارعا يە بولدى. 1990-1992 جىلدارى اۋداندىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى جانە باسقا دا جاۋاپتى قىزمەتتەردە بولدى. 1992-1994 جىلدارى «ۇلان تاڭى – ۋلانسكيە زوري» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى بولىپ جۇمىس ىستەدى. 1994-1998 جىلعا دەيىن الماتى قالاسىندا «قازاقستان تەليەۆيدەنيەسى مەن راديوسى» كورپوراسياسىندا جاۋاپتى قىزمەتتەردى اتقاردى.

1998 جىلدىڭ باسىندا جاڭا ەلوردامىزدىڭ تۇڭعىش باسپا ءسوز حاتشىسى بولىپ تاعايىندالدى.

ساياساتتانۋشى رەتىندە 2001 جىلدان 2002 جىلعا دەيىن رەسپۋبليكالىق حالىقتىق-پاتريوتتىق «مەنىڭ قازاقستانىم» قوزعالىسىنىڭ ءتوراعاسى بولدى. 2002 جىلدان 2004 جىلعا دەيىن حالىقارالىق باسپا ءسوز ورتالىعىنىڭ باسشىسى بولىپ جۇمىس ىستەدى.

2004 جىلدان 2005 جىلدار اراسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت سەناتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولدى.

2004 جىلدان بەرى ق ر ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ 1ء-شى ۆيسە-پرەزيدەنتى، ۇلتتىق ات سپورتى فەدەراسياسىنىڭ پرەزيدەنتى. ق ر جازۋشىلار وداعى، ق ر جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى. ق ر گۋمانيتارلىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى. شىعىس قازاقستان وبلىسى ۇلان اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى. قر-نىڭ مادەنيەت قايراتكەرى، قر-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى.

2003–2005 جج. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ بۇقارالىق اقپاراتپەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت ەتكەن. ءقازىر ق ر ۇلتتىقات سپورتى تۇرلەرى فەدەراسياسىنىڭپرەزيدەنتى بولىپ قىزمەت اتقارادى.

 

2. توقايەۆ قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى، 65 جاستا

1953 جىلى 17 مامىردا الماتى قالاسىندا تۋعان.

2019 جىلعى 23 ساۋىردە "Nur Otan "پارتياسى" قوعامدىق بىرلەستىگى ۇسىنعان.

1953 جىلى 17 مامىردا الماتى قالاسىندا تۋعان. اكەسى – كەمەل توقاي ۇلى توقايەۆ (1923-1986) ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، بەلگىلى جازۋشى، قازاق ادەبيەتىنىڭ دەتەكتيۆتى-شىتىرمان وقيعالى جانرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. شەشەسى – تۇرار شاباربايەۆا (1931-2000) الماتى شەت تىلدەرى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا قىزمەت ەتكەن.

ق.ك.توقايەۆ 1975 جىلى ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋت بىتىرگەن. كسرو-نىڭ جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىندە ديپلوم الدىنداعى تاعىلىمدامادان وتكەن. 1983-1984 جىلدار ارالىعىندا بەيجىڭ لينگۆيستيكا ينستيتۋتىندا تاعىلىمدامادان ءوتتى. 1992 جىلى رەسەي فەدەراسياسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ديپلوماتيالىق اكادەمياسىن ءتامامدادى.

ەڭبەك جولىن 1975 جىلى كسرو-نىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە باستاپ، كەڭەس وداعىنىڭ سينگاپۋر رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىنە جۇمىسقا جولدانعان. 1979 جىلى كسرو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ اپپاراتىنا ورالادى. 1984-1985 جىلدار ارالىعىندا كسرو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە قىزمەت اتقارىپ، كەيىننەن كەڭەس وداعىنىڭ جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىنە جىبەرىلدى. وندا 1991 جىلعا دەيىن ەكىنشى حاتشى، ءبىرىنشى حاتشى جانە كەڭەسشى لاۋازىمدارىندا قىزمەت ىستەيدى.

1992 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالادى. 1993 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولدى. 1994 جىلى ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالادى. 1999 جىلعى ناۋرىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولدى. 1999 جىلعى قازاندا پارلامەنتتىڭ كەلىسىمى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن پرەمەر-مينيستر بولىپ تاعايىندالدى. 2002 جىلعى قاڭتاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى – سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بولدى. 2003-2007 جىلدارى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى. بۇل قىزمەتتە جاھاندىق يادرولىق قارۋ-جاراقتى تاراتپاۋ ۇدەرىسىنە بەلسەندى اتسالىستى.

2007 جىلعى قاڭتاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت سەناتىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلاندى. 2008 جىلى قازاقستان پارلامەنتىنىڭ جوعارى پالاتاسىنىڭ سپيكەرى رەتىندە ەقىۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى.

2011 جىلعى ناۋرىزدا بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، بۇۇ-نىڭ جەنيەۆاداعى بولىمشەسىنىڭ باس ديرەكتورى، سونداي-اق قارۋسىزدانۋ جونىندەگى كونفەرەنسيادا بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ جەكە وكىلى بولىپ تاعايىندالدى. سونىمەن قاتار قارۋسىزدانۋ جونىندەگى كونفەرەنسيانىڭ باس حاتشىسى لاۋازىمىن اتقاردى. تمد-نىڭ جانە شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلاندى.

2013 جىلعى 16 قازاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت سەناتىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ قايتا سايلاندى.

2019 جىلعى 20 ناۋرىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەتىندە انت قابىلدادى.

2007 جىلدان باستاپ «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ جانە وسى پارتيانىڭ ساياسي كەڭەسى بيۋروسىنىڭ مۇشەسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەسى. توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشى. ساياسي عىلىمدارىنىڭ دوكتورى. دۇنيەجۇزىلىك گۋمانيتارلىق جانە جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ تولىق مۇشەسى. قاۋىپسىزدىك جونىندەگى ميۋنحەن كونفەرەنسياسى «عۇلامالار كەڭەسىنىڭ» مۇشەسى. شەنچجەن ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (قحر) جانە رەسەي فەدەراسياسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ديپلوماتيالىق اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى. قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاتىناستار جونىندەگى كەڭەسىنىڭ قۇرمەتتى پرەزيدەنتى. جەنيەۆا ديپلوماتيا جانە حالىقارالىق قاتىناستار مەكتەبىنىڭ قۇرمەتتى دەكانى. رەسەي بيوگرافيالىق قوعامىنىڭ تۇجىرىمى بويىنشا 2018 جىلدىڭ «جىل ادامى» لاۋرەاتتارىنىڭ تىزىمىنە ەنگەن. 13 جىل بويى قازاقستاننىڭ ۇستەل تەننيسى فەدەراسياسىن باسقاردى.

حالىقارالىق قاتىناستار ماسەلەلەرىنە ارنالعان 10 كىتاپتىڭ اۆتورى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جانە شەت ەلدەردىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتىك ناگرادالارىمەن، سونداي-اق مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانادى. كوركەم شىعارمالاردى، ساياسي جانە مەمۋارلىق باعىتتاعى ادەبيەتتەردى وقىعاندى ۇناتادى.

اجىراسقان.

ۇلى – تيمۋر.

 

3. تاسپيحوۆ امانگەلدى ساتىبالدى ۇلى، 59 جاستا

1959 جىلى 20 قاراشادا باتىس قازاقستان وبلىسى كازتال اۋدانى قۋشانكول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

2019 جىلعى 24 ساۋىردە«قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراسياسى» رەسپۋبليكالىق كاسىپوداقتار بىرلەستىگى ۇسىندى.

 

تاسپيحوۆ امانگەلدى ساتىبالدى ۇلى 1959 جىلى 20 قاراشادا باتىس قازاقستان وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. لەنين اتىنداعى قازاق پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىن ينجەنەر-مەحانيك ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن. ەڭبەك جولىن 1982 جىلى الماتى كولىك قۇراستىرۋ زاۋىتىندا ينجەنەر-تەحنولوگ بولىپ باستاعان. ءار جىلدارى مەملەكەتتىك قىزمەتتە باسشىلىق لاۋازىمداردا جۇمىس اتقارىپ، بيزنەس-قۇرىلىمداردا دا ەڭبەك ەتكەن. باتىس قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ، سونداي-اق ق ر پارلامەنتى سەناتى مەن ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بولعان. 2019 جىلدان باستاپ باتىس قازاقستان وبلىسى كاسىپوداقتارىنىڭ اۋماقتىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى. «قۇرمەت» وردەنىمەن (2005 جىلى)، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان. ۇيلەنگەن، ەكى بالاسى بار.

4. ەسپايەۆا دانيا ءمادي قىزى، 58 جاستا

1961 جىلى 5 ناۋرىزدا اقتوبە وبلىسى مارتوك اۋدانى جايساڭ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

2019 جىلعى 25 ساۋىردە "اق جول "قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق پارتياسى" قوعامدىق بىرلەستىگى ۇسىنعان.

ەسپايەۆا ءدانيا مادي قىزى 1961 جىلى 5 ناۋرىزدا دۇنيەگە كەلگەن. تۇرمىس قۇرعان، ەكى بالاسى بار. الماتى ەسەپ-كرەديت تەحنيكۋمىن (1982)، قازاق مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىن بىتىرگەن، الماتى ق-سى، (1993) (ماماندىعى «ەكونوميست»). اقتوبە وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، وتباسى جانە ايەلدەر ىستەرى جونىندەگى كوميسسيا مۇشەسى (08.2008، 2012-2016 قايتا سايلاندى)، «اق جول» پارتياسى اتىنان پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتىعىنا كانديدات (05.02.2016)، «اق جول» پارتياسىنان VI شاقىرىلىمداعى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، ق ر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ قارجى جانە بيۋدجەت جونىندەگى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى (24.03.2016 باستاپ). «قۇرمەت» وردەنى (2011)، ق ر تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى، «ۇزدىك قارجىگەر» مەدالدارىمەن ماراپاتتالعان.

5. راقىمبەكوۆ تولەۋتاي ساتاي ۇلى، 54 جاستا

1964 جىلى 19 شىلدەدە قاراعاندى وبلىسى جاڭاارقا اۋدانى اتاسۋ كەنتىندە دۇنيەگە كەلگەن.

2019 جىلعى 25 ساۋىردە "اۋىل "حالىقتىق – دەموكراتيالىق پاتريوتتىق پارتياسى" قوعامدىق بىرلەستىگىنەن ۇسىنىلدى.

 

تولەۋتاي راحىمبەكوۆ 1964 جىلى 19 شىلدەدە قاراعاندى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ينجەنەر-مەحانيك، زاڭگەر ماماندىعى بويىنشا قازاق اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن، ە. ا. بۇكەتوۆ اتانداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. قازۇعا اكادەميگى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قۇرىلىس ماگيسترى.

ەڭبەك جولىن 1986 جىلى قازاق اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ كىشى عىلىمي قىزمەتكەرى، اسپيرانتى بولىپ باستادى.

1987-1989 ج. ج. – "سەلحوزتەحنيكا" جاڭاارقا اب ينجەنەرى، شەبەرى، اعا شەبەرى، اعا ينجەنەر-تەحنولوگ»؛

- اۋىل شارۋاشىلىعىن ەلەكترلەندىرۋ عزي اسپيرانتى؛

- جەزقازعان قالاسىندا ءبىرقاتار كوممەرسيالىق قۇرىلىمداردى باسقاردى؛

- قاراعاندى وبلىسى ساتبايەۆ قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى؛

- جەزقازعان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوسەنتى؛

2002-2006 جىلدارى-باسقارما باستىعى، اوك جانە اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋدى تالداۋ جانە مەملەكەتتىك رەتتەۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ، كەدەن-تاريفتىك ساياسات جانە دسۇ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى نارىعىن رەتتەۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى؛

- قازاقستان رەسپۋبليكاسى كولىك جانە كوممۋنيكاسيا مينيسترلىگى كولىك ساياساتى جانە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى؛

2007-2009 جج. - " قازاگرويننوۆاسيا "اق پرەزيدەنتى؛

2009 ج. - ق ر پرەمەر-مينيسترى ورىنباسارىنىڭ كەڭەسشىسى؛

2009 ج. - تكش  "قازورتالىعى" اق ءتوراعاسى»؛

- قاراعاندى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى؛

2011-2013 جج. – "تكش قازورتالىعى" اق ءتوراعاسى»؛

"تكش جانە قۇرىلىس ۇلتتىق پالاتاسى" زتب باسقارما ءتوراعاسى»؛

"اتامەكەن" ق ر ۇكپ اگروكومپانيالار ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى»؛

پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى؛

2017 جىلعى ساۋىردەن شىلدەگە دەيىن-قر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى؛

2017 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان باستاپ "قارجى" كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى. س. سەيفۋللين.

2019 جىلدان بەرى «ۇلتتىق اگرارلىق ءعىلىمي-بىلىم بەرۋ ورتالىعى» كەاق باسقارما ءتوراعاسى.  

"قۇرمەت" وردەنىمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.

قاراعاندى وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى (1999-2003). 2 مەدالمەن، ق ر قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان. ۇيلەنگەن. جۇبايى - راحىمبەكوۆا سالتانات تەمىرقۇل قىزى. قىزدارى - ءاليا (1987 جىلى تۋعان)، ايبوتا (1996 جىلى تۋعان).

6. احمەتبەكوۆ جامبىل اۋجان ۇلى، 58 جاستا

1961 جىلى 11 اقپاندا اقمولا وبلىسى قورعالجىڭ اۋدانى جانتەكە اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

"قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى" قوعامدىق بىرلەستىگىنەن 2019 جىلى 26 ساۋىردە ۇسىنىلدى.

 

قكحپ ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى

دەپۋتات، ق ر پارلامەنتى ماجىلىسىندەگى «حالىق كوممۋنيستەرى» فراكسياسى جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارى

1961 جىلدىڭ 11 اقپانىندا سەلينوگراد وبلىسى، قورعالجىن اۋدانى، جانتەكە اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن

ءبىلىمى:  سەلينوگراد اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتى (1983)

                قازاقستان مەنەدجمەنت، ەكونوميكا جانە بولجاۋ ينستيتۋتى (1994)

ەڭبەك جولى: قورعالجىن سوۆحوزىنىڭ مەحانيگى (1983)؛ قازاقستان  كومپارتياسى قورعالجىن اۋداندىق كوميتەتىنىڭ يدەولوگيا ءبولىمىنىڭ نۇسقاۋشىسى (1987-1990)؛ قازاقستان لكجو اك ءبىرىنشى حاتشىسى (1990-1992)؛ قاراعاندى وبلىسى تەڭىز اۋداندىق اكىمدىگى مادەنيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى (1992-1994)؛ اقمولا وبلىسى قورعالجىن اۋداندىق اكىمدىگى جاستار ءىسى، تۋريزم جانە سپورت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى (1994-1995)؛  قورعالجىن اۋداندىق اكىمدىگى مادەنيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى (1995-1998)؛ اقمولا وبلىستىق «سۇڭقار» اسكەري-تەحنيكالىق ليسەيىنىڭ ۆزۆود كومانديرى، ديرەكتوردىڭ اسكەري-تەحنيكالىق دايىندىق جونىندەگى ورىنباسارى (1998-2001)؛ اۋداندىق ءبىلىم بەرۋ ءبولىمىنىڭ العاشقى اسكەري دايىندىق جانە سپورت جونىندەگى ادىسكەرى (2001-2005)؛ اۋدان اكىمى اپپاراتىنىڭ باس مامانى، ۇيىمداستىرۋ-باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى (2002-2005)؛ 2012 جىلدان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ V، VI شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى (الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ كوميتەتى)

پارتيالىق قىزمەتى: قكحپ ورتالىق كوميتەتى اپپاراتىنىڭ جەتەكشىسى (2005-2007)؛ قكحپ وك حاتشىسى؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەر (2011)

 

7. قوسانوۆ ءامىرجان ساعيدراحمان ۇلى، 54 جاستا

1964 جىلى 13 مامىردا قىزىلوردا وبلىسى ارال اۋدانى ساپاق ستانسياسىندا دۇنيەگە كەلگەن.

"ۇلت تاعدىرى "بىرىككەن ۇلتتىق-پاتريوتتىق قوزعالىسى" قوعامدىق بىرلەستىگىنەن 2019 جىلى 26 ساۋىردە ۇسىنىلدى.

قوسانوۆ ءامىرجان ساعيدراحمان ۇلى 1964 جىلى 13 مامىردا قىزىلوردا وبلىسى ساپاق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە ءبىلىم العان. 

1989 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن سوڭ “سوسياليستىك قازاقستان” گازەتىندە ءتىلشى بولىپ قىزمەت اتقارعان. 

1991 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاستار ءىسى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتتە قىزمەت اتقارعان.

ءامىرجان قوسانوۆ 1964 جىلى قىزىلوردا وبلىسى ساپاق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. بەلگىلى ساياساتكەر. نەگىزگى ماماندىعى جۋرناليست. 1994-1997 جىلدارى اكەجان قاجىگەلدين باسقارعان ۇكىمەتتىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى بولدى. 1998 جىلى قاجىگەلدين باسقارعان قازاقستان حالىق پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، 2005 جىلى جالپىۇلتتىق سوسيال-دەموكراتيالىق پارتيا ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى.  «ازات» جالپىحالىقتىق سوسيال-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ باس حاتشىسى بولدى.  2009 جىلى جسدپ مەن ازات پارتيالارى قوسىلدى. پارتيا  باسشىلىعىندا بولدى. كەيىن  وپپوزيسيالىق ۇيىمداردان كوڭىلى قالعان ساياساتكەر ۇلتشىلدار قاتارىنا  قوسىلدى.  2018 جىلدىڭ  مامىر ايىندا "جاڭا قازاقستان فورۋمى" قوعامدىق ۇيىمى قۇرىلىپ، وعان "ۇلت تاعدىرى"، "التىنبەك سارسەنباي ۇلى قورى"، "بولاشاق" جاستار قوزعالىسى ءتارىزدى بىرنەشە قوعامدىق ۇيىم بىرىكتى. ءامىرجان قوسانوۆ ءقازىر اتالعان ۇيىمنىڭ مۇشەسى.

8. ەرعالييەۆ تالعات فايزۋللا ۇلى، 52 جاستا

1966 جىلى 15 شىلدەدە اقمولا وبلىسى قورعالجىڭ اۋدانى جانتەكە اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

"قازاقستان قۇرىلىسشىلار وداعى" زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگى 2019 جىلدىڭ 27 ساۋىرىندە ۇسىنىلدى.

 

1966 جىلى سەلينوگراد وبلىسىندا تۋعان. اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن، ينجەنەر-مەحانيك. وقىتۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگەن جانە كاسىپكەرلىك قىزمەتپەن اينالىسقان. 

1991-1992 جج. – قازاق مەملەكەتتىك اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى، ينجەنەرلىك-پەداگوگيكالىق فاكۋلتەتى دەكانىنىڭ ورىنباسارى. 

1993-1999 جج. – ساۋدا كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى. 

1999-2002 جج. – قاراشاعاناق كەن ورنىندا «اكسايينۆەستستروي» كومپانياسىنىڭ باسشىسى. 

2004 جىلى «سترويكلاسس» قك ءجشس-ىن قۇرعان، جوبا-مەنەدجەرى. 

2010 جىلدان بەرى «اق جول» قازاقستان دەموكراتيالىق پارتياسى ورتالىق كەڭەسىنىڭ وڭىرلىك ساياسات بويىنشا حاتشىسى. 

2012-2016 جىلدارى بەسىنشى شاقىرىلعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «اق جول» قازاقستان دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ مۇشەسى، پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا سايلانعان.

2017 جىلدان بەرى  "قازاقستان قۇرىلىسشىلار وداعى" زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى.

ۇيلەنگەن، ءۇش بالاسى بار

9. الييەۆ جۇماتاي، 66 جاستا

1952 جىلى 20 ماۋسىمدا جامبىل وبلىسى سارىسۋ اۋدانى بايقادام اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

"حالىق دەموگرافياسى" قوعامدىق بىرلەستىگى 2019 جىلدىڭ 26 ساۋىرىندە ۇسىنىلدى.

قۇجاتتار ق ر وسك-عا 2019 جىلعى 28 ساۋىردە ۇسىنىلعان.

 

1952 جىلى 20 ماۋسىمىندا جامبىل وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. لەنينگرادتىڭ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن، الماتى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىن ءتامامداعان، فيلوسوف، ەكونوميست. فيلوسوفيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءاعا اكادەميگى، حاا اكادەميگى. 

ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەننەن كەيىن الماتى مەملەكەتتىك دارىگەرلەر ينستيتۋتىندا ءمۇعالىم بولىپ ەڭبەك ەتكەن. 1977-1982 جىلدارى – قلكجو الماتى قالالىق كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى، قلكجو فرۋنزە اۋداندىق كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، قكپ الاتاۋ اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1982-1983 جىلدارى – الماتى قالالىق ءسۇت زاۋىتىندا اعا تەحنولوگ-ينجەنەر، باس ينجەنەردىڭ ورىنباسارى. 1983-1997 جىلدارى – الماتى ساۋلەت جانە قۇرىلىس ينستيتۋتىندا اعا ءمۇعالىم، الماتى مال دارىگەرلىك ينستيتۋتىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكا پاندەرى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازماۋ گۋمانيتارلىق دايارلاۋ ورتالىعى باسشىسى. 1997-2001 جىلدارى – ورتالىق-ازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، پرەزيدەنتى. 2001-2008 جىلدارى – قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسى حاتشىلىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى. 2008-2012 جج. – ورتالىق-ازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قامقورشى كەڭەسiءنىڭ ءتوراعاسى، پروفەسسور، «تۇراقتى قازاقستان» قوعامدىق قورىنىڭ باسشىسى. 2012-2016 جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجلىسىنىڭ دەپۋتاتى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنان سايلانعان.

III، II دارەجەلى «بارىس» وردەندەرىنىڭ يەگەرى.
 

 

 

 

RELATED NEWS
مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى — ورتالىق ازياداعى سۋ پروبلەماسىن  كۇردەلەندىرەدى
09 ءساۋىر 2019
مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى — ورتالىق ازياداعى سۋ پروبلەماسىن كۇردەلەندىرەدى

سوڭعى كەزدە وزەندەرگە اعاتىن قۇيىلاتىن سۋدىڭ كولەمى ۇلعايدى دەپ قۋاناتىن ادامداردى ءجيى كورەمىز. الايدا، ماماندار بۇعان قايعارادى. سەبەبى، مۇزدىقتاردىڭ جىلدام ەرۋى سالدارىنان سۋدىڭ كولەمى ارتۋدا. ورتالىق ازيا ايماعىندا ارالدىڭ تارتىلۋىنا قاتىستى، ءامۋداريا مەن سىرداريانىڭ دۇرىس، ءتيىمدى پايدالانباۋى مەن سالادا جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ بولماۋىنان تىس ايماقتا سۋعا قاتىستى تاعى ءبىر پروبلەما بار. ول سوڭعى جىلدارى تيان-شيان مەن پامير تاۋلارىنداعى مۇزدىقتاردىڭ جىلدام ەري باستاۋى. وعان كليماتتىڭ جىلىنۋى مەن ارالدان ۇشقان تۇزدى شاڭ-توزاڭ قاتتى اسەر ەتۋدە.

ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنىڭ قازاقستانداعى اتقارۋشى ديرەكتورى بولات بەكنيازدىڭ ايتۋىنشا، سىرداريا مەن ءامۋداريا سۋ كەلەتىن جاعى ءبىزدىڭ مۇزدىقتار عوي. ونىڭ كولەمى ازايىپ جاتىر، كەيبىر جەردە 50، كەي جەردە 40 % كەمىگەن. كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى نەگىزگى سۋدىڭ كولەمى ازايىپ جاتىر. تاجىكستان رەسپۋبليكاسى عىلىم اكادەمياسى سۋ پروبلەمالارى، گيدروەنەرگەتيكا جانە ەكولوگيا ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى باحروم مامادالييەۆ، ۇساق مۇزدىقتار جوعالۋدا. بۇل سۋدىڭ ازايۋىنا اكەلەدى، بۇكىل ەلدەردەگى وزەن سۋلارىنىڭ ەكولوگيالىق احۋالى ناشارلايدى. سوڭى سۋ رەسۋرستارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى مەن تاپشىلىعىنا ۇلاسادى. ياعني  تۇتاس ەلدى-مەكەندەر سۋسىز قالىپ، حالىق اراسىندا اۋرۋ-سىرقاۋ ارتادى دەگەن ءسوز.

ورتالىق ازيا ەلدەرى تاياۋ جىلدارى ۇلكەن پروبلەماعا اينالاتىن وسى ماسەلەلەردى قازىردەن شەشۋى ءتيىس. الايدا ءبىراۋىزدىق تانىتقاننان گورى باس-باسىنا بي بولۋعا اسىق. تاعى ءبىر ۇلكەن پروبلەما — سۋدىڭ باسىنداعى ەلدەر ءتىپتى وزەندەردى باسى ءبۇتىن ءوز مەنشىگى رەتىندە كورۋگە كوشكەن.  بۇۇ-نىڭ كەمە جۇرمەيتىن حالىقارالىق سۋ ارنالارىن پايدالانۋ قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسياسىنىڭ (نيۋ-يورك، 1997 ج.) 5-بابىنىڭ 2-تارماعىندا «سۋدىڭ بويىنداعى مەملەكەتتەر حالىقارالىق اعىن سۋدى ادىلەتتى جانە پاراساتتى تۇردە پايدالانۋعا، يگەرۋگە جانە قورعاۋعا قاتىسادى. مۇنداي قاتىسۋعا، وسى كونۆەنسيادا قارالعان سۋدى پايدالانۋ قۇقىعى سونداي-اق ونى قورعاۋ مەن يگەرۋ ماسەلەسىندە ىنتىماقتاسۋعا قاتىستى مىندەتتەر دە جاتادى» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىلعان. تۇركيا رەسپۋبليكاسى الەۋمەتتىك يننوۆاسيا زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى، پروفەسسور  جەمال زەحير بۇل ماسەلەگە قاتىستى بىلاي دەيدى:  «ترانسشەكارالىق سۋلاردى حالىقارالىق قۇقىق سۋ باسىنداعى  ەلدەردىڭ باسى ءبۇتىن ءوز مەنشىگى رەتىندە قولدانۋىنا رۇقسات بەرمەيدى. بۇل وتە ماڭىزدى. ياعني قازاقستانعا اققان سىرداريا مەن ءامۋداريانى باسقا مەملەكەتتەر ءوز قۇقىقتارىن شەكتەن اسىرا پايدالانىپ، باسقارا المايدى. قازاقستاننىڭ قاجەتتەلىگىن ەسكەرۋى ءتيىس ءارى كەلىسسوز جاساۋلارى كەرەك. اۋماعىن باسىپ وتەتىن ءۇشىن ولاردى قولدانۋلارىنا حاقتارى بار، ءبىراق شەكتەن اسىرا پايدالانا المايدى». تاعى ءبىر تۇركيالىق عالىم حاسرەت چوماك تا، «1997 جىلى شىققان بۇۇ-نىڭ كەلىسىمىنە ساي، ترانسشەكارالىق جانە شەكارا ماڭى وزەننىڭ باسىندا وتىرعان ەلدەر سۋ ساياساتىنا وزگەرىس جاساۋدا ونى پايدالاناتىن وزگە مەملەكەتتەردىڭ مۇددەسىنە كەسىرى تيۋ ىقتيمالى جوعارى بولسا، كەم دەگەندە التى اي بۇرىن ولارعا حابار بەرىپ، رۇقساتىن الۋى ءتيىس. سۋدىڭ باستاۋى بىزدەن شىعادى، مەن ويلاعانىمدى ىستەيمىن، قالاعانىمشا  قولدانامىن دەگەن تۇسىنىك بولمايدى. سەبەبى حالىقارالىق ۇيىمنىڭ قۇجاتى وسىنى مۇقيات ەسكەرتەدى» دەدى.

راسىندا دا، تابيعاتتا سۋ مەن جەل ادامدار سىزعان شەكارالارعا مويىنسۇنبايدى.  ءبىر ەلدەن ەكىنشى ەلگە ۆيزا، پاسپورت الماستان ەمىن-ەركىن وتە بەرەدى. «بۇل سۋ مەنىكى» دەۋگە ەشبىر مەملەكەتتىڭ حاقى جوق. ارينە، قولدانۋ قۇقىنا، قاجەتتىلىكتەرىن وتەۋ قۇقىنا يە. الايدا حالىقارلىق قۇقىق كورشىڭىزدىڭ دە قۇقىنا زارداپ ەتپەڭىز، قاجەت بولعاندا، وعان دا سۋ بەرەسىز دەيدى. سوندىقتان بىرىگە وتىرىپ كەلىسۋ كەرەك، مۇمكىندىك بولسا، ورتاق سۋ قويمالارىن جاساۋ كەرەك. ەنەرگيا ماسەلەسىن دە بىرىگىپ شەشۋ قاجەت.

ارالدى قۇتقارۋ حالىقارالىق قورىنىڭ قازاقستانداعى بولىمشەسىنىڭ سۋ رەسۋرتارى جونىندەگى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ءامىرحان كەنشىموۆ، ەكى كونۆەنسيا بار. بىرەۋى 1992 جىلى قول قويىلعان حەلسينكي كونۆەنسياسى. ول جاقسى جۇمىس ىستەپ تۇر. 45-تەن استام ەل مۇشە. ونىڭ ىشىندە: ءبىز دە مۇشەمىز، وزبەكستان دا مۇشە. ءبىراق ونى قىرعىزستان مويىنداماي وتىر، تاجىكستان مويىنداماي وتىر. سودان كەيىن بارىپ 1997 جىلعى نيۋ-يورك كونۆەنسياسى بار. باسىندا شارتى بولعان 35 مەملەكەت مويىنداعاننان كەيىن كۇشىنە ەنەدى دەپ، بىلتىر كۇشىنە ەندى. 35 مەملەكەت مويىندادى. ءبىز وعان كىرگەن جوقپىز، وزبەكستان وعان كىرگەن.

ماسەلەن، قىرعىزستان «قامبار اتا» سۋ ەلەكتر ستانساسىن، تاجىكستان بولسا «روگۋندى» سالۋعا شەتەل ينۆەستورلارىن ىزدەۋدە. ءبىراق، مۇنداي جوبالارعا ءۇشىنشى ەلدەردىڭ قارجى سالۋى ءقاۋىپتى. سۋ ماسەلەسىن باسقارۋ ۇدەرەسىنە شەتەلدىكتەردى ارالاستىرۋ الاڭداتپاي قويمايدى. ەرتەڭ ويىنعا اينالدىرىپ جۇرمەي مە؟ سوندىقتان ورتا ازيا ەلدەرى سۋ ەلەكتر ستانسالارىن بىرىگىپ سالۋى كەرەك. قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىعى جانە مەليوراسيا ەكس-مينيسترى چىنگىسبەك ۋزاكبايەۆ، بۇگىن ينۆەستورلار كەرەك دەپ جاتامىز، ءبىراق شەتتەن كەلگەندەردەن مەن قورقامىن. اشىق ايتايىن قىرعىزستاندا قازىرگى كەزدە ەكونوميكالىق اۋحال ناشار. «قامبار اتا-1» مەن جوعارى نارىن سۋ ەلەكتر ستانسالارىن قۇرۋعا جۇڭگو ەكى الاقانىن ىسقىلاپ دايىن وتىر. كەل مەن اقشا بەرەيىن دەپ. ال ورىستار رەسەي دە  ءبىزدىڭ ەڭ جاقىن دوس مەملەكەت. ولار دا سۇقتانىپ وتىر. ەندىگارى ورتا ازيادان شىقپايمىن دەپ ترامپ تا قاتتى ايتىپ جاتىر. ولار بۇل ايماقتان ەشقاشان شىقپايدى، ويتكەنى ولاردىڭ ءاربىرىنىڭ وسى جەردە وڭىرلىك ساياساتى مەن مۇددەسى بار.

ال تۇركياداعى «Hydropolitics association» حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى  دۋرسۋن يىلدىزدىڭ كوزقاراسى: «ورتا ازيادا ەنەرگيا ماسەلەسىن سۋ پروبلەماسىمەن قاتار شەشۋ قاجەت. ايتپەسە، تەك سۋدىڭ جايىن رەتتەۋ وڭايعا سوقپايدى. سەبەبى، كەڭەس داۋىرىندە ەكونوميكانىڭ سۋ كوپ قولدانىلاتىن سالالارى دامىتىلدى. مىسالى، وزبەكستاندى سۋعا اسا مۇقتاج تىكەلەي ەگىستىككە تاۋەلدى سالا ەتتى. سۋدىڭ جوعارى جاعىندا ورنالاسقان قىرعىز بەن تاجىك ەنەرگياسى جوق بولعان سوڭ سۋدان ەنەرگيا الۋعا ۇمتىلسا، كەرىسىنشە سۋارمالى القابى كوپ تومەندەگى ەلدەر سۋعا مۇقتاج بولدى».

دەمەك، سۋدىڭ باسىنداعى ەلدەردىڭ دە، سوڭىنداعى ەلدەردىڭ دە مۇددەسى تولىق ۇيلەسىم تابۋى كەرەك. سوندا عانا ماسەلە تولىق شەشىمىن تابادى. بۇل ءۇشىن ورتاق سۋ بانكىن قۇرۋ — ءتيىمدى جولداردىڭ ءبىرى. قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىعى جانە مەليوراسيا ەكس-مينيسترى  جۋماكادىر اكەنەيەۆتىڭ پىكىرىنشە، بىرىگىپ سۋ بانكى تۇزىلسە، ول بانك ساۋد ارابياسى سياقتى قارجىلى ەلدەرمەن كەلىسسوز جاساپ، سىزدەر سۋ قۇبىرىن تارتىپ  بەرىڭىزدەر دەۋ كەرەك. ودان سوڭ سۋ قۇبىرى ارقىلى وزىمىزدەن اسقان سۋدى ولارعا ساتىپ، تۇسكەن اقشانى سۋ ماسەلەسىن شەشۋگە پايدالانساق بولادى. ارالدى تولتىرۋىمىز كەرەك، حالقىمىز جاقسى سۋ ءىشۋى كەرەك. ويتكەنى، دەنساۋلىعى جاقسى ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋى ۇزارادى.

سۋ بانكىسىن قۇرۋ ءۇشىن ءاربىر ەلدىڭ ءوزىنىڭ كۆوتاسى بولادى. سۋ ەنەرگەتيكالىق رەسۋرتارعا كەيبىر جەرلەردە وسى كۆوتالاردى الماستىرۋ قاجەت. قۇقىقتىق سۇراقتاردى رەتتەۋ جەكە ماسەلەسى تۇراقتى ديالوگتى قاجەت ەتەدى. جىلدىڭ ءار ءتۇرلى ماۋسىمىندا ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستاردى رەتتەۋ مەن پايدالانۋ تاعى دا وسى ماسەلەلەر بويىنشا تۇراقتى جۇمىس قاجەت ەتەدى. بۇنداي باستامانى 2003 جىلى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش  پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ۇسىنعان بولاتىن. ول سۋدى جەتكىزىپ بەرۋشى ەلدەر مەن تۇتىنۋشى ەلدەر اراسىندا ديالوگ بولا الاتىن سۋ-ەنەرگەتيكالىق كونسورسيۋمىن قۇرۋدى باستاما ەتىپ كوتەردى. ءبىراق ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى  ول كەزدە دايىن بولمادى دەپ ەسەپتەيمىن. ويتكەنى سۋ مەن ەنەرگەتيكا بىرگە جۇرسە، ءار مەملەكەت ودان پايدا تابادى. سول ءۇشىن ونىڭ ءبارى ءبىر كونسورسيۋمنىڭ قولىندا بولۋ كەرەك. گيدروەنەرگەتيكا، سۋ ماسەلەسى ءبارى ءبىر باسقارمادا بولۋ كەرەك. سوندا ءار مەملەكەت ءوز پايداسىن كورەدى.

ءقازىر ترانسشەكارالىق سۋ باسسەيندەرىندە ءقازىر مىناداي وتكىر ماسەلەلەر تۇر: سۋ رەسۋرستارىنىڭ ازايۋى، بالىق قورىنىڭ ازايۋى، سۋارمالى جەر ونىمدىلىگىنىڭ كۇرت ءتۇسۋى، بيورەسۋرستاردىڭ جوعالۋى، مۇزدىقتاردىڭ دەگراداسياعا ۇشىراۋى، سەل ءقاۋىپىنىڭ ارتۋى مەن شولدەردىڭ ۇلعايۋى سونىمەن قاتار وزەن ساعاسىنداعى ورمانداردىڭ دەگراداسياعا ۇشىراۋى. سوندىقتان ترانسشەكارالىق وزەندەر ماسەلەسىن بەس مەملەكەت بىرىگە وتىرىپ جۋىق ارادا جەدەل شەشۋى ءتيىس.

الەمدەگى سۋ پروبلەمالارىن شەشكەن ەلدەرگە قاراساق، ولاردىڭ ەرەكشەلىكتەرى ورتا ازيا مەملەكەتتەرىندە دە بار. ول ۇقساس مادەنيەت. ەۋروپاعا قاراساق تا، امەريكا مەن كانادا اراسىنداعى بايلانىستى الساق تا، بىر-بىرلەرىنە ۇقساس، ءتىلى ءبىر ادامدار. ءتۇبى دە ءبىر، مادەنيەتى دە. ءبىر وتباسىنىڭ مۇشەسى سياقتى. ورتا ازيا ايماعىنداعىلار كەڭەس وداعى كەزىندە دە بىرگە ءومىر ءسۇردى. سوندىقتان تاريحي-مادەني بايلانىستار تەرەڭ، ءدىنى ءبىر، ادامدارى بىر-بىرىنە وتە جاقىن. ماسەلەنىڭ شەشىلمەۋىنە ەشبىر نەگىز جوق. ءبىراق ايماق كوشباسشىلارىنا ساياسي ەرىك-جىگەر كەرەك. ولار باستارىن بايگەگە تىگۋى ءتيىس.  سەبەبى، كورشىنىڭ قاجەتتىلىگىن وتەسەڭ عانا، سەنىڭ دە ماسەلەڭ شەشىمىن تابادى.

«سۋدىڭ ءتىلىن بىلگەن ۇتادى، سۋدىڭ ءتىلىن بىلمەگەن قۇرتادى». ايماقتا     گيدروەنەرگەتيكالىق ساياسات شاتقاياقتاپ تۇر. سۋدى دۇرىس ءبولىسىپ، باسقارا الماعاندىقتان كوپ دۇنيەدەن ۇتىلىپ وتىرمىز. ماسەلەن، سۋ-ەنەرگەتيكالىق ساياساتىنداعى ارىپتەستىككە نەمقۇرايلىلىقتىڭ سالدارىنان ورتا ازيا ەلدەرى جىلىنا 1،7 ميلليارد اقش دوللارىنان ايىرىلادى. ياعني بۇل ايماق ەلدەرى جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ 3 پايىزى. ورتالىق ازيا سۋ ەنەرگەتيكاسىنىڭ ءبىرتۇتاس ساياساتسىز پروبلەمانى شەشە المايدى. بۇل تەك اتالعان ەلدەردەگى ءوزارا ارىپتەستىك ارقاسىندا عانا قول جەتەتىن دۇنيە. قازىرگى كەزدە بۇل ماسەلە ءپىسىپ جەتىلدى. سۋ ماسەلەسىن شەشەتىن دە كەزەڭ جەتتى.

وزبەكستان باسشىسى، قىرعىزستان باسشىسى اۋىستى. ورتالىق ازيا باسشىلارىنىڭ بىر-بىرىمەن بايلانىسى ارتىپ، ءبىراز پروبلەمالار شەشىلدى. ەندى ايماق باسشىلارى زاردابى اۋىر بولاتىن سۋ پروبلەماسىن جەدەل بىرىگىپ، اقىلداسا وتىرىپ قولعا الۋى ءتيىس. ايتپەسە، كوپ دۇنيەدەن كەش قالامىز.

 

 

ەرجان قالىمباي ۇلى، جۋرناليست

كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋ بولمايدى
05 اقپان 2019
كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋ بولمايدى

ن.نازاربايەۆ: كونستيتۋسياعا سايكەس پرەزيدەنت كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتكىزۋ جونىندە مالىمدەمە جاساۋعا قۇقىلى، ءبىراق ونداي جاعداي بولا قويماس. سوندىقتان، تىنىشتىق ساقتاپ، كۇندەلىكتى جۇمىسپەن اينالىسا بەرۋ كەرەك.

بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسكە ءوتىنىش بىلدىرۋىنە قاتىستى مالىمدەمە جاسادى. مالىمدەمەنىڭ ءماتىنى akorda.kz سايتىندا جاريالاندى.

پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىن قابىلداعان 1995 جىلدان باستاپ بۇگىنگە دەيىن كونستيتۋسيالىق كەڭەسكە 220 ءوتىنىش جولدانىپتى. سونىڭ  22ء-سىن پرەزيدەنت جونەلتىپتى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسى تۋرالى» زاڭعا سايكەس، كونستيتۋسيالىق كەڭەس كونستيتۋسياعا رەسمي تۇسىندىرمە بەرۋگە قۇقىلى. زاڭنامادا ولقىلىقتاردىڭ ورىن الۋى – بولىپ تۇراتىن جاعداي. مىسالى، كونستيتۋسيادا پرەزيدەنتتى الماستىرۋ جولدارى ايقىندالماعان، سونداي-اق ونىڭ ءوز ەركىمەن وتستاۆكاعا كەتۋ جاعدايى قاراستىرىلماعان. مۇنداي نورمالار الەم ەلدەرى كونستيتۋسيالارىنىڭ بارىندە بار. بۇل اسپەكتىلەردىڭ وزەكتىلىگى زور ەكەنىن ەسكەرىپ، مەن كونستيتۋسيالىق كەڭەستەن وسى ەرەجەنى ءتۇسىندىرۋدى سۇرادىم»،-دەيدى ن.نازاربايەۆ. سونىمەن قاتار بۇگىندە قوعامدى سايلاۋ ماسەلەسى مەن ترانزيت جايى قىزىقتىراتىنان توقتالعان ول: «ءبىراق، بۇل تاقىرىپقا قاتىستى جۇرتتى دۇرلىكتىرۋدىڭ قاجەتى جوق. اتا زاڭىمىزدا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدا سايلاۋ وتكىزۋدىڭ ءتارتىبى مەن ۋاقىتى، وكىلەتتىلىكتىڭ اياقتالۋ مەرزىمى انىق جازىلعان. كونستيتۋسياعا سايكەس پرەزيدەنت كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتكىزۋ جونىندە مالىمدەمە جاساۋعا قۇقىلى، ءبىراق ونداي جاعداي بولا قويماس. سوندىقتان، تىنىشتىق ساقتاپ، كۇندەلىكتى جۇمىسپەن اينالىسا بەرۋ كەرەك»،-دەدى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ ق ر كونستيتۋسيالىق كەڭەسىنە ءوتىنىش جولداعانى تۋرالى كەڭەستىڭ سايتىندا اقپارات شىققان بولاتىن. وندا «2019 جىلعى 4 اقپاندا رەسپۋبليكانىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ 42-بابىنىڭ 3-تارماعىنا رەسمي تۇسىندىرمە بەرۋ تۋرالى ءوتىنىشىن كونستيتۋسيالىق ءىس جۇرگىزۋگە قابىلدادى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسيالىق كەڭەسى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭىنا سايكەس، اتالعان ءوتىنىشتى كونستيتۋسيالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىندا قاراۋ ءۇشىن قاجەتتى ماتەريالداردى دايىنداۋ جۇمىسى جۇرگىزىلۋدە»، -دەپ جازىلعان ەدى حابارلامادا.

 

 

سەپاراتيزم ءۇشىن پەتروپاۆلدا ەرلى-زايىپتىلار 5 جىلعا سوتتالدى
16 تامىز 2022
سەپاراتيزم ءۇشىن پەتروپاۆلدا ەرلى-زايىپتىلار 5 جىلعا سوتتالدى

پەتروپاۆلدا ەلدىڭ بۇتىندىگىن بۇزۋدى ناسيحاتتاپ، ۇلتارالىق الاۋىزدىق تۋدىرعان ەرلى-زايىپتىلار 5 جىلعا سوتتالدى.

ق ر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە، پەتروپاۆل قالالىق سوتى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ۇلتارالىق الاۋىزدىقتى تۋدىرعان ەرلى-زايىپتىعا قاتىستى قىلمىستىق ءىستى قاراپ، ۇكىم شىعاردى. كۇيەۋى مەن ايەلى ەندى الداعى 5 جىلدى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىنىڭ ورتاشا قاۋىپسىزدىكتەگى مەكەمەسىندە وتكىزەدى.

بىلتىر جەلتوقسان ايىندا پەتروپاۆل تۇرعىندارى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ سقو بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ جانە سقو پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل باسقارماسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كوزىنە تۇسكەن. ەرلى-زايىپتى الەۋمەتتىك جەلىدە جانە YouTube ارناسىندا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن جانە پەتروپاۆلدى رەسەيدىڭ قۇرامىنا بەرۋ قاجەتتىگى جايىندا قايتا-قايتا جازىپ، ايتىپ، وسىلايشا ەلدىڭ تۇتاستىعىن بۇزۋدى ناسيحاتتادى. وڭىردەگى جانە جالپى ەلدەگى ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى اراسىندا، جالپى قوعامدا ۇلتارازدىق تۋدىردى.

«پەتروپاۆل قالالىق سوتى قىلمىستىق ءىستى 20 مامىر كۇنى قارادى. سەپاراتيستىك ارەكەتى بار قىلمىستىق ءىس بىرنەشە سوت وتىرىسىندا قارالدى. سوتتالۋشىلاردىڭ كىناسى دالەلدەندى. ءتيىستى تالداۋ جۇرگىزىلدى. ءىستى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تەرگەدى. وسىعان ۇقساس قىلمىستار 2018 جىلى، 2019 جىلى دا قارالدى. وندا دا كىنالىلەر سوتتالدى. جالپى، ق ر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 180-بابى 2-بولىگى بويىنشا 5 جىلدان 10 جىلعا دەيىن جازا قاراستىرىلعان. جازانى وتەۋدىڭ باسقا بالاماسى جوق. سونداي-اق، ەكسترەميستىك قىلمىس بولعاندىقتان، شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلمايدى»، - دەيدى پەتروپاۆل قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى الماس جۇماعازين.

 

inform.kz

ءبىز تۋرالى
ulys.kz — اقپاراتتىق، ساراپتامالىق جانە تانىمدىق باعىتتاعى ماتەريالداردى بەرەدى.
 
مۋلتيمەديالىق جوبا زامان تالابىنا ساي جاسالعان. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق نارىعىن ساپالى
كونتەنتپەن قامتاماسىز ەتۋگە ۇلەس قوسۋعا باعىتتالعان. مۇنداعى ساراپتامالىق، تانىمدىق
ماقالالار سان سالانى قامتيدى. گەوستراتەگيا، گەوەكونوميكا، گەوساياسات، حالىقارالىق
قاتىناستار مەن ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكا، جاھاندا بولىپ جاتقان تەكتونيكالىق
وزگەرىستەر مەن ترەند تاقىرىپتار ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان تەرەڭ تالدانىپ قازاق
وقىرماندارىنا جەتكىزىلەدى. ورتالىق ازيا مەن تۇركى الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.