ۆاليۋتا باعامى
  • USD -

    533.1
  • EUR -

    551
  • RUB -

    5.21
بۇگىن ساعات 18:00-دەن ەڭ بەلسەندى كەزەڭ - سايلاۋ الدىنداعى ۇگiت باستالادى
18 اقپان 2023
بۇگىن ساعات 18:00-دەن ەڭ بەلسەندى كەزەڭ - سايلاۋ الدىنداعى ۇگiت باستالادى

وسىعان وراي ق ر باس پروكۋراتۋرا قازاقستاندىقتارعا ۇندەۋ جاسادى. Ulys سايتى باس پروكۋراتۋراعا سىلتەمە جاساپ ءماتىننىڭ تولىق نۇسقاسىن جاريالايدى.

*** 

پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحاتتار دەپۋتاتتىعىنا كەزەكتەن تىس سايلاۋ تاعايىندالعان كۇننەن باستاپ ءبىز پروكۋراتۋرا ورگاندارىنىڭ الدىنا زاڭنامامەن قويىلعان مىندەتتەردى ورىنداۋعا كىرىستىك.

ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ باستىسى سايلاۋ ناۋقانىنىڭ بارلىق كەزەڭىندە زاڭدىلىقتىڭ ساقتالۋىن جوعارى قاداعالاۋدى قامتاماسىز ەتۋ.

ورتالىقتاعى جانە جەرگىلىكتى جەرلەردە جۇمىلدىرىلعان بارلىق پروكۋرور وسىعان باعدارلانعان.

 ونى وتكىزۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭمەن ەگجەي-تەگجەيلى رەتتەلگەن.

بەلگىلەنگەن نورمالاردى ساقتاماۋ جاۋاپتىلىققا اكەپ سوقتىرادى.

اتاپ ايتساق، سايلاۋ قۇقىقتارىنا قول سۇعاتىن قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاساعان ءۇشىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستە 26 باپ كوزدەلگەن. ونىڭ 9-ى سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزۋ ءتارتىبى مەن شارتتارىن بۇزعان ءۇشىن.

ءبىرىنشىسى – 102-باپ بويىنشا تىيىم سالىنعان كەزەڭدە، ياعني بۇگىن ساعات 18:00-گە دەيىن، سونداي-اق داۋىس بەرۋ كۇنى جانە ونىڭ الدىنداعى كۇنى – 18 جانە 19 ناۋرىزدا سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزگەنى ءۇشىن جاۋاپتىلىق.

كەلەسىسى – 103-باپ. ول كانديداتتارعا، ساياسي پارتيالارعا، ولاردىڭ سەنiم بiلدiرىلگەن تۇلعالارىنا سايلاۋ الدىنداعى ۇگiءتتى جۇرگiزۋ قۇقىعىن iسكە اسىرۋ پروسەسiندە كەدەرگi كەلتىرگەن ءۇشىن جاۋاپتىلىقتى كوزدەيدى.

كودەكستىڭ 112-بابىندا ب ا ق جانە ونلاين-پلاتفورمالار ارقىلى سايلاۋ الدىنداعى ۇگiءتتى جۇرگiءزۋدىڭ «سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدا بەلگىلەنگەن شارتتارىن بۇزعان ءۇشىن جاۋاپتىلىق كوزدەلگەن.

قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ بۇل تۇرىنە مىنالار كىرەدى:

1) باق-تىڭ سايلاۋ ناۋقانىن وبەكتيۆتى كورسەتپەي، ولارمەن بايلانىستى وقيعالار مەن فاكتىلەردى بۇرمالاۋى؛

2) باق-تىڭ جانە ونلاين-پلاتفورمالاردى پايدالانۋشىلاردىڭ كانديداتتىڭ نەمەسە ساياسي پارتيانىڭ ابىرويىنا، قادiر-قاسيەتiنە جانە iسكەرلiك بەدەلiنە كورىنەۋ نۇقسان كەلتiرەتiن ۇگىت ماتەريالدارى مەن وزگە دە اقپاراتتى جاريالاۋى، سونداي-اق تەرىسكە شىعارۋدى تەگىن جاريالاۋىنا مۇمكىندىك بەرۋدەن باس تارتۋى؛

3) كانديداتتاردىڭ باق-تا سويلەپ جاتقان سوزدەرىن ءبولۋ جانە سويلەگەن سوزدەرىنەن كەيىن ىلە-شالا تۇسىنىكتەمە جاساۋ؛

4) باق-تىڭ ءبىر كانداداتقا كەلىسىم بەرە وتىرىپ، باسقا كانديداتقا ەفير ۋاقىتىن، باسپا الاڭىن بولۋدەن باس تارتۋى.

مۇندا مەن ءبىر ماڭىزدى وزگەرىسكە نازار اۋدارعىم كەلىپ وتىر.

اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسكە بىلتىر قاراشادا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەرگە سايكەس ەندى وسى باپ بويىنشا كانديداتتىڭ نەمەسە ساياسي پارتيانىڭ ار-نامىسىنا، قادىر-قاسيەتىنە جانە ىسكەرلىك بەدەلىنە قاساقانا نۇقسان كەلتىرەتىن ۇگىت ماتەريالدارىن جاريالاعان ءۇشىن باق-پەن بىرگە ونلاين-پلاتفورمالاردى پايدالانۋشىلار دا جاۋاپتىلىققا تارتىلادى.

ۇگىت جۇرگىزۋ كەزەڭىندە جول بەرىلۋى مۇمكىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ باسقا دا قۇرامدارى بار.

اتاپ ايتقاندا، اقبتك-نىڭ 113-بابى بويىنشا اكىمشىلىك جازاعا مىندەتتى دەرەكتەمەلەرى جوق ءانونيمدى ۇگىت ماتەريالدارىن دايىنداۋمەن نەمەسە تاراتۋمەن ۇشتاسقان زاڭسىز ىس-ارەكەتتەر اكەپ سوعادى.

114-باپ ۇگىت ماتەريالدارىن قاساقانا جويعانى نەمەسە بۇلدىرگەنى ءۇشىن جاۋاپتىلىقتى كوزدەيدى.

ال اقبتك-نىڭ 120-بابىمەن جازا سايلاۋعا بايلانىستى قوعامدىق پىكىرگە ساۋالناما جۇرگىزۋ شارتتارىن بۇزعانى ءۇشىن بەلگىلەنگەن.

بۇل باپپەن جاۋاپقا ساۋالناما ناتيجەلەرىن جاريالاۋ ءتارتىبىن بۇزعان باق-تارمەن قاتار، سول ساۋالنامالاردى زاڭسىز جۇرگىزگەن ادامدار دا تارتىلۋى مۇمكىن.

122-باپپەن زاڭمەن تىكەلەي تىيىم سالىنعان ادامداردىڭ سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتى جانە ۇگىت ماتەريالدارىن تاراتقانى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپتىلىق كوزدەلگەن. ولار-مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ لاۋازىمدى ادامدارى، اسكەري قىزمەتشىلەر، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، سۋديالار، سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ مۇشەلەرى جانە ءدىني بىرلەستىكتەر.

وسى باپ بويىنشا سايلاۋشىلاردى ساتىپ العان تۇلعالار، سونداي-اق ب ا ق ارقىلى سايلاۋدى جاريالاۋعا قاتىسقان كانديدات رەتىندە تىركەلگەن جۋرناليستەر اكىمشىلىك جازاعا تارتىلۋى مۇمكىن.

ۇگىت ماتەريالدارىن ەسكەرتكىشتەردە، تاريحي، مادەني نەمەسە ساۋلەتتىك قۇندىلىعى بار عيماراتتار مەن قۇرىلىستاردا، سونداي-اق داۋىس بەرۋگە ارنالعان ءۇي-جايلارعا ورنالاستىرعانى ءۇشىن جاۋاپتىلىق اقبتك-نىڭ 124-بابىمەن بەلگىلەنگەن.

اقبتك-نىڭ 125-بابى بويىنشا اكىمشىلىك جازاعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن ۇگىت جۇرگىزۋگە بولىنگەن قاراجاتتىڭ ماقساتسىز جۇمسالۋىنا جول بەرگەن دەپۋتاتتىققا كانديداتتار تارتىلۋى مۇمكىن.

وسى اتالعان باپتاردىڭ بارلىعى بويىنشا جازا ءتۇرى – 10-نان 50-گە دەيىنگى ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندەگى ايىپپۇل كوزدەلگەن.

تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت – ول اقبتك-نىڭ 102، 112 جانە 122 باپتارى بويىنشا كانديداتتاردىڭ، ساياسي پارتيالاردىڭ جانە ولاردىڭ سەنىم بىلدىرىلگەن ادامدارىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ايىپپۇلدان بولەك، ولاردىڭ تىركەۋى تۋرالى شەشىمنىڭ كۇشىن جويۋعا اكەپ سوعادى.

سايلاۋ قۇقىقتارىنا قاتىستى وسى جانە باسقا دا اكىمشىلىك ىستەردى قوزعاۋ پروكۋروردىڭ ايرىقشا قۇزىرەتىنە جاتادى. ال ىستەردى سوتتار قارايدى.

بۇل رەتتە، ازاماتتار وزدەرىنىڭ سايلاۋ قۇقىعى بۇزىلعان جاعدايدا، ءوز بەتىنشە تىكەلەي سوتقا دا جۇگىنە الادى.

مۇنداي جاعدايدا اتالعان ساناتتاعى ىستەردى بىردەن سوتتار قارايدى، ءبىراق مىندەتتى تۇردە پروكۋروردىڭ قاتىسۋىمەن.

بۇگىنگى تاڭدا سايلاۋ بويىنشا قوعامدىق پىكىرگە ساۋالناما جۇرگىزۋدىڭ، سونداي-اق سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزۋدىڭ بەلگىلەنگەن ءتارتىبى مەن شارتتارىن ساقتاماۋمەن ۇشتاسقان ءبىرقاتار بۇزۋشىلىقتار تىركەلدى.

ولاردىڭ ساۋالناما جۇرگىزۋگە قاتىستى بىرەۋى ەلوردادا ورىن العان.

كىنالى ادامعا استانا قالاسىنىڭ «سارىارقا» اۋدانى پروكۋرورىنىڭ قاۋلىسىمەن قىسقارتىلعان ءىس جۇرگىزۋ تارتىبىندە اقبتك-نىڭ 120-بابىنىڭ 3-بولىگى بويىنشا 7،5 اەك مولشەرىندە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى.

سونداي-اق، كانديداتتاردى جانە پارتيالىق تىزىمدەردى تىركەۋ اياقتالعانعا دەيىن ۇگىت جۇرگىزۋگە سالىنعان تىيىمدى بۇزۋدىڭ 5 فاكتىسى انىقتالدى.

بىرەۋى بويىنشا تالدىقورعان قالاسىنىڭ تۇرعىنى «WhatsApp» مەسسەندجەرىندە ۇگىت جۇرگىزگەنى ءۇشىن سوت قاۋلىسىمەن اقبتك-نىڭ 102-بابى بويىنشا ايىپپۇل تۇرىندە اكىمشىلىك جازاعا تارتىلدى.

قالعاندارى بويىنشا كىنالىلەردى وسى باپپەن جاۋاپتىلىققا تارتۋ جونىندەگى شارالار قابىلدانۋدا.

اعىمداعى جىلعى 19 ناۋرىزعا تاعايىندالعان سايلاۋدىڭ قوعامعا جانە بۇكىل ەل ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزدىلىعى مەن وزەكتىلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ونى وتكىزۋ بارىسىندا بارلىق سايلاۋ ناۋقانىنا قاتىسۋشىلار زاڭداردا بەلگىلەنگەن تالاپتاردى مۇلتىكسىز ساقتاۋى ءتيىس.

بۇزۋشىلىقتىڭ ءاربىر فاكتىسى بويىنشا ءبىز زاڭداردا كوزدەلگەن بارلىق قۇقىقتىق شارالاردى قابىلدايتىن بولامىز.

 

RELATED NEWS
«اۋىل» پارتياسىن ۇلكەن وزگەرىستەر كۇتىپ تۇر
26 مامىر 2024
«اۋىل» پارتياسىن ۇلكەن وزگەرىستەر كۇتىپ تۇر

بۇگىن «اۋىل» پارتياسى استانا قالاسى بويىنشا وڭىرلىك فيليالىنىڭ ەسەپتىك كونفەرەنسياسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى Ulys.       

شاراعا «اۋىل» پارتياسىنىڭ ءتوراعاسى، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى سەرىك ەگىزبايەۆ، «اۋىل» پارتياسى فراكسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى، ورتالىق اپپارات قىزمەتكەرلەرى، استانا فيليالىنىڭ اكتيۆى قاتىستى.

           

جيىندا ءسوز العان سەرىك ەگىزبايەۆ ساياسي كەڭەس پرەزيديۋمىنىڭ قاۋلىسىنا سايكەس، پارتيانىڭ XXIV سەزىن اعىمداعى جىلى 21 ماۋسىمدا وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعانى ايتا كەلە،

«پارتيا سەزىن شاقىرۋ جونىندەگى شەشىم، ەڭ الدىمەن، ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالارعا بايلانىستى قابىلداندى. بىزگە پارلامەنتتىك پارتيا رەتىندە ترانسفورماسيادان ءوتۋ كەرەك. سەزد وتكىزۋدەگى ماقسات تەك جارعىعا وزگەرىس ەنگىزۋ ەمەس، پارتيانىڭ ساياسي بەدەلىن ودان ءارى دامىتۋعا جانە نىعايتۋعا باعىتتالعان جاڭا ساياسي باعدارلامانى قابىلداۋ. پارتيانى جاڭعىرتۋ بارلىق پارتيا ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋدى، پارتيا ۇيىمدارى باسشىلارىنىڭ، ءاربىر مۇشەسىنىڭ جوعارى جاۋاپكەرشىلىگى مەن مىندەتتەرىن ناقتى ورىنداۋىن تالاپ ەتەدى»،- دەدى.

كونفەرەنسيا بارىسىندا فيليال اتقارعان جۇمىسىنىڭ جىلدىق قورىتىندىسى شىعارىلىپ، «اۋىل» پارتياسىنىڭ XXIV سەزىنە دەلەگاتتار سايلاندى.

جيىن سوڭىندا سۋ تاسقىنى زاردابىن جويۋعا بەلسەنە قاتىسقان پارتيا مۇشەلەرى گراموتامەن ماراپاتتالدى.

پارتيا اۋىلداردى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولۋدە - ساياساتتانۋشى
13 ماۋسىم 2024
پارتيا اۋىلداردى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولۋدە - ساياساتتانۋشى

ەلىمىزدەگى كونستيتۋسيالىق رەفورمالاردان كەيىن ساياسي الاڭدا پارتيالار بەلسەندىلىگىنىڭ ارتقانىن بايقاۋعا بولادى. اسىرەسە، «اۋىل» پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنداعى اۋىز-تۇيىستەردەن سوڭ پارتيا قىزمەتىندە وڭ وزگەرىستەر ورىن الۋدا. بۇل تۋرالى پىكىردى ساياساتتانۋشى ەرجان يبرايەۆ ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى Ulys.

«پارتيا اتىنا ساي بولۋى ءۇشىن وڭىرلەردەگى جۇمىسقا كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ، بۇگىنگى اۋىلداردىڭ شىنايى پروبلەمالارىن كوتەرۋدە. از عانا ۋاقىت ىشىندە ايماقتىق فيليالدارىن قۇرىپ، ولاردىڭ قىزمەتىن جانداندىرۋى پارتيانىڭ وسى باعىتتاعى جاسالىپ جاتقان بەلسەندى جۇمىسىنىڭ ايقىن كورىنىسى دەۋگە بولادى»، - دەيدى ەرجان يبرايەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا پارتيا اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋعا، ولاردىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋعا جانە جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەردى قولداۋعا ەرەكشە كوڭىل بولۋدە.

«ماسەلەن، ءوزىم تۋىپ-وسكەن اقمولا وبلىسىنىڭ ەگىندىكول اۋدانىندا اۋىزسۋ ماسەلەسى ۇزاق جىلداردان بەرى شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. تاياۋدا پارتيا باسشىسى سەرىك ەگىزبايەۆ مىرزا ءبىزدىڭ اۋدانعا كەلدى. ول اۋدان اكىمى مەن سۋ تارتۋعا انىقتالعان مەردىگەر، جەرگىلىكتى ازاماتتارمەن كەزدەسە وتىرىپ، اۋىزسۋ ماسەلەسىن جەكە باقىلاۋدا ۇستايتىنىن جەتكىزدى. وسى ءتارىزدى وڭىرلەردەگى جۇمىستار پارتياعا دەگەن سەنىمدى نىعايتىپ، ونىڭ حالىق اراسىندا بەدەلىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىنى ءسوزسىز»، - دەپ تولىقتىردى ساياساتتانۋشى.

ەلەكتروندى سايلاۋ جۇيەسى: جاڭاشىلدىق پەن ءقاۋىپ
17 ءساۋىر 2024
ەلەكتروندى سايلاۋ جۇيەسى: جاڭاشىلدىق پەن ءقاۋىپ

كۇندە وزگەرىپ، جىلدام دامىپ جاتقان ءبىزدىڭ ءداۋىر سايلاۋ جۇيەسىنە دە ءوزىنىڭ اسەرىن تيگىزبەي قويمادى. ونىڭ ۇستىنە ءقازىر جۇيەنى وزگەرتىپ، زامانعا ساي لايىقتاماساڭ كوپتەگەن ءتۇيىندى ماسەلەلەر تۋىنداۋى مۇمكىن. قازاقستانداعى سايلاۋ جۇيەسى دە ءتۇرلى ەۆوليۋسيالىق دامۋ كەزەڭدەرىن باستان وتكەردى. الدا دا ءتۇرلى وزگەرىستەر كۇتىپ تۇرۋى ابدەن مۇمكىن. Ulys ءتىلشىسى قازاقستاننىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ بولاشاعى مەن اتالعان سالاداعى زاڭنامالىق وزگەرىس كەزەڭدەرىنە شولۋ جاساپ كوردى.

سايلاۋ زاڭناماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ ەۆوليۋسياسى

جالپى قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن سايلاۋ جۇيەسى ۇنەمى وزگەرىپ كەلەدى.  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭ ۇنەمى جەتىل­ءدىرىلىپ، زاماناۋي الەمنىڭ رەاليي­لەرىنە سايكەس تۇزەتىلىپ، كوشتەن قالماۋدا. مىسالى 1995 جىلعى قابىلدانعان سايلاۋ تۋرالى زاڭعا وننان كوپ وزگەرىستەر ەنگەن. ق ر سايلاۋ زاڭناماسى ەقىۇ-نىڭ 1990 جىلعى كوپەنگاگەن قۇجاتى قالىپتاستىرعان سايلاۋ قۇقىعىنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىنا سايكەس كەلەدى.

«سايلاۋ تۋرالى» زاڭعا نەعۇرلىم تۇجىرىمدامالىق وزگەرىستەر 2004، 2007، 2009، 2011 2013 جانە 2022  جىلدارى جاسالدى. سولاردىڭ نەگىزگىلەرىن اتاپ وتەر بولساق، 2004 جىلى بالا­ماسىز سايلاۋ، الدىن الا داۋىس بەرۋ الىنىپ تاستالىپ، سايلاۋ كوميسسيا­لارىن قالىپتاستىرۋدىڭ جاڭا قاعي­داتى – ساياسي پارتيالاردىڭ ۇسىنۋى­مەن جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانداردى سايلاۋ باستاماسى ەنگىزىلدى.

سايلاۋشىلاردىڭ ءتىزىمىن قۇرۋ قاعيداتى وزگەرىپ، ولار تىزىمگە تۇرعىلىقتى جەرىندەگى تىركەۋگە سايكەس ەنگىزىلدى. كان­ديداتتاردىڭ باق-قا تەڭ قولجەتىمدىلىگىنە كەپىلدىكتەر بەرىلىپ، وتان­دىق جانە حالىقارالىق بايقاۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى ەداۋىر كەڭەيدى.

كونستيتۋسياعا 2007 جىلعى ما­مىردا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە باي­لانىستى «سايلاۋ تۋرالى» زاڭدا پارلامەنت ءماجىلىسىن قالىپتاستى­رۋدىڭ جاڭا ءتارتىبى بەلگىلەندى. رەسپۋبليكانىڭ سايلاۋ زاڭناماسىنا 2009 جىلى ەنگىزىلگەن ماڭىزدى وزگەرىستىڭ ءبىرى – ەكىنشى پارتيا زاڭدا بەلگىلەنگەن 7%-دىق كەدەرگىنى ەڭسەرمەگەن جاع­دايدا دا، كەمىندە 2 ساياسي پارتيا­نىڭ قاتىسۋىمەن پارلامەنت ءما­ءجىلىسىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇقىقتىق تەتىك پايدا بولدى.

2011 جىلعى تولىقتىرۋلار رەسپۋ­ب­ليكا پرەزيدەنتىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىن تاعايىنداۋ مەن وتكىزۋ ماسەلەلەرى ءتارتىبىن قامتىدى.

2013 جىلعى تولىقتىرۋلار پارلامەنت سەناتى مەن ءماجىلىسىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلانعان دەپۋتاتتار وكىلەتتىكتەرىنىڭ كونس­تيتۋسيالىق مەرزىمىن ەسەپتەۋگە نەگىز بولدى. 

ال سايلاۋ تۋرالى زاڭناماعا ەڭ ۇلكەن وزگەرىستەر 2022 جىلى جاسالدى. وسى جىلعى جاڭا تالاپتارعا سايكەس ءماجىلىستىڭ دەپۋتاتتىق كورپۋسىنىڭ 70% پروپورسيونالدىق، 30% ماجوريتارلىق تاسىلمەن جاساقتالدى. سونىمەن قاتار سايلاۋ بيۋللەتەندەرىنە ءتۇرلى باعاندار ەنگىزىلدى. بۇدان بولەك وبلىستار مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالارداعى ءماسليحاتتار سايلاۋى دا ارالاس ۇلگىمەن ءوتتى. بۇل وزگەرىستەر تاۋەلسىز قازاقستان تاريحى سايلاۋىنداعى اۋقىمدى ءارى ماڭىزدى وزگەرىستەر دەپ ايتۋعا بولادى.

بولاشاقتاعى سايلاۋ جۇيەسى قانداي بولماق؟

ءقازىر كوپتەگەن ءداستۇرلى ادىستەر بىرتە-بىرتە ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن جويۋدا. ءداستۇرلى ادىستەرگە بالاما رەتىندە كوپشىلىككە ىڭعايلى، وڭاي ءارى جىلدام قۇرالدار ۇسىنۋدا. سول سياقتى سايلاۋ جۇيەسىندە دە وزىق تەحولوگيالاردى پايدالانىپ، ءداستۇرلى بيۋللەتەننەن باس تارتىپ ەلەكتروندى نۇسقاعا كوشۋ تۋرالى دا ءتۇرلى پىكىر-ۇسىنىستار ايتىلۋدا.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ 2022 جىلى 16 ناۋرىزداعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ەلەكتروندى سايلاۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدىڭ ماڭىزى تۋرالى ايتقان ەدى.

«Cايلاۋ ۇدەرىسىن جاڭعىرتۋ. حالىقارالىق تاجىريبەدە سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋ جۇيەسى ۇدايى وزگەرىپ وتىراتىنى بەلگىلى. ياعني، ءادىل جانە اشىق سايلاۋ وتكىزۋ ءۇشىن ءتيىمدى شەشىم ىزدەۋدىڭ ماڭىزى زور. كوپتەگەن ەلدەر داۋىس بەرۋدىڭ بالامالى تۇرلەرىن پايدالانىپ جاتىر. ياعني ەلەكتروندى، مەرزىمنەن بۇرىن، قاشىقتان كوپكۇندىك داۋىس بەرۋ تاسىلدەرى كەڭىنەن قولدانىلا باستادى. سوندىقتان الەمدەگى ۇزدىك تاجىريبەلەردى زەرتتەپ، قاجەت بولسا، ونى بىرتىندەپ ەنگىزگەن ءجون»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نەگىزى سايلاۋ كەزىندە ەلەكتروندى داۋىس بەرۋ جۇيەسى 2000 جىلى ەنگىزىلدى. ەستەرىڭىزدە بولسا 2005 جىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ كەزىندە داۋىس بەرۋدىڭ ەكى جولى قولدانىلدى. ونىڭ ءبىرى ءداستۇرلى بيۋللەتەن بولسا، ەكىنشىسى ەلەكتروندى جۇيە. 2007 جىلى «سايلاۋ» ەلەكتروندى داۋىس بەرۋ جۇيەسىن قولدانۋدى ءبىرجولا توقتاتتى. ونىڭ سەبەبى كوپ...

ءتيىستى ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا ەلەكتروندى سايلاۋ جۇيەسىن ەنگىزگەن ءبىرقاتار مەملەكەتتە تەحنيكالىق قاتەلەر كەتىپ، ارتى ۇلكەن داۋعا اينالعان. سوندىقتان سالا ماماندارى ەلەكتروندى سايلاۋ جۇيەسىن تولىقتاي زەرتتەۋ قاجەتتىگىن العا تارتادى.

تەك ەلەكتروندى سايلاۋ وتكىزۋگە قاتىستى بۇدان ىلگەرىدە ق ر سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى باعدات مۋسين دە جاۋاپ بەردى.

«ەلەكتروندى تۇردە داۋىس بەرسەك، ەرتەڭ حالىقارالىق قاۋىمداستىققا، بايقاۋشىلارعا ءبىز سايلاۋدىڭ ءادىل وتكەنىن، داۋىستاردى ساناۋ كەزىندە قاتەلىككە بوي الدىرماعانىمىزدى، جاسىرىن داۋىس بەرۋ ءتارتىبىنىڭ ساقتالعانىن قالاي دالەلدەيمىز؟ مەنىڭ ويىمشا، الداعى 1-2 جىلدا مۇنداي مۇمكىندىكتى جاساۋعا بولادى. ول ءۇشىن بايقاۋشىلار دا سايكەسىنشە ەلەكتروندى باعدارلامانى تۇسىنە الاتىن ءىت سالاسىنىڭ ماماندارى بولۋى ءتيىس»، - دەگەن ەدى باعدات مۋسين.

ارينە ەلەكتروندى سايلاۋ جۇيەسى ول بولاشاقتىڭ ءىسى. سەبەبى بۇل سايلاۋ جۇيەسى ۋاقىت پەن قارجىنى ۇنەمدەۋدىڭ تاپسىرماس ءادىسى. ءبىراق ونىڭ ەكىنشى جاعى بارىن الەۋمەتتانۋشى عالىم بىلاي دەپ تۇسىندىرەدى.

«ال سايلاۋ جۇيەسىندەگى ەلەكتروندى فورمات دەگەن كوپ جاعىنان ءتيىمدى بولار ەدى دەپ ايتار ەدىم. الايدا كەز كەلگەن ەلەكتروندى جۇيەنىڭ قاۋىپ-قاتەرلەرى كوپ ەكەنىن دە ەسكەرگەن ءجون»، - دەيدى الەۋمەتتانۋشى رامازان ساتتار ۇلى.

P.S. سايلاۋ جۇيەسى مەن وعان قاتىستى زاڭنامالار ۇنەمى جەتىلدىرىلىپ، وزگەرە بەرەتىن بولادى. بۇل ءبىز تاڭداعان دەموكراتيالىق قوعام ازاماتتارىنىڭ نەگىزگى تالابى. ال ءبىز ايتىپ وتىرعان سايلاۋدىڭ ەلەكتروندى فورماتى ۋاقىت ەنشىسىندەگى ماڭىزدى ماسەلە بولىپ قالا بەرەدى.

ءبىز تۋرالى
ulys.kz — اقپاراتتىق، ساراپتامالىق جانە تانىمدىق باعىتتاعى ماتەريالداردى بەرەدى.
 
مۋلتيمەديالىق جوبا زامان تالابىنا ساي جاسالعان. قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق نارىعىن ساپالى
كونتەنتپەن قامتاماسىز ەتۋگە ۇلەس قوسۋعا باعىتتالعان. مۇنداعى ساراپتامالىق، تانىمدىق
ماقالالار سان سالانى قامتيدى. گەوستراتەگيا، گەوەكونوميكا، گەوساياسات، حالىقارالىق
قاتىناستار مەن ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتى، ەكونوميكا، جاھاندا بولىپ جاتقان تەكتونيكالىق
وزگەرىستەر مەن ترەند تاقىرىپتار ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان تەرەڭ تالدانىپ قازاق
وقىرماندارىنا جەتكىزىلەدى. ورتالىق ازيا مەن تۇركى الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.