وسىعان وراي ق ر باس پروكۋراتۋرا قازاقستاندىقتارعا ۇندەۋ جاسادى. Ulys سايتى باس پروكۋراتۋراعا سىلتەمە جاساپ ءماتىننىڭ تولىق نۇسقاسىن جاريالايدى.
***
پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحاتتار دەپۋتاتتىعىنا كەزەكتەن تىس سايلاۋ تاعايىندالعان كۇننەن باستاپ ءبىز پروكۋراتۋرا ورگاندارىنىڭ الدىنا زاڭنامامەن قويىلعان مىندەتتەردى ورىنداۋعا كىرىستىك.
ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ باستىسى سايلاۋ ناۋقانىنىڭ بارلىق كەزەڭىندە زاڭدىلىقتىڭ ساقتالۋىن جوعارى قاداعالاۋدى قامتاماسىز ەتۋ.
ورتالىقتاعى جانە جەرگىلىكتى جەرلەردە جۇمىلدىرىلعان بارلىق پروكۋرور وسىعان باعدارلانعان.
ونى وتكىزۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭمەن ەگجەي-تەگجەيلى رەتتەلگەن.
بەلگىلەنگەن نورمالاردى ساقتاماۋ جاۋاپتىلىققا اكەپ سوقتىرادى.
اتاپ ايتساق، سايلاۋ قۇقىقتارىنا قول سۇعاتىن قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاساعان ءۇشىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستە 26 باپ كوزدەلگەن. ونىڭ 9-ى سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزۋ ءتارتىبى مەن شارتتارىن بۇزعان ءۇشىن.
ءبىرىنشىسى – 102-باپ بويىنشا تىيىم سالىنعان كەزەڭدە، ياعني بۇگىن ساعات 18:00-گە دەيىن، سونداي-اق داۋىس بەرۋ كۇنى جانە ونىڭ الدىنداعى كۇنى – 18 جانە 19 ناۋرىزدا سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزگەنى ءۇشىن جاۋاپتىلىق.
كەلەسىسى – 103-باپ. ول كانديداتتارعا، ساياسي پارتيالارعا، ولاردىڭ سەنiم بiلدiرىلگەن تۇلعالارىنا سايلاۋ الدىنداعى ۇگiءتتى جۇرگiزۋ قۇقىعىن iسكە اسىرۋ پروسەسiندە كەدەرگi كەلتىرگەن ءۇشىن جاۋاپتىلىقتى كوزدەيدى.
كودەكستىڭ 112-بابىندا ب ا ق جانە ونلاين-پلاتفورمالار ارقىلى سايلاۋ الدىنداعى ۇگiءتتى جۇرگiءزۋدىڭ «سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدا بەلگىلەنگەن شارتتارىن بۇزعان ءۇشىن جاۋاپتىلىق كوزدەلگەن.
قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ بۇل تۇرىنە مىنالار كىرەدى:
1) باق-تىڭ سايلاۋ ناۋقانىن وبەكتيۆتى كورسەتپەي، ولارمەن بايلانىستى وقيعالار مەن فاكتىلەردى بۇرمالاۋى؛
2) باق-تىڭ جانە ونلاين-پلاتفورمالاردى پايدالانۋشىلاردىڭ كانديداتتىڭ نەمەسە ساياسي پارتيانىڭ ابىرويىنا، قادiر-قاسيەتiنە جانە iسكەرلiك بەدەلiنە كورىنەۋ نۇقسان كەلتiرەتiن ۇگىت ماتەريالدارى مەن وزگە دە اقپاراتتى جاريالاۋى، سونداي-اق تەرىسكە شىعارۋدى تەگىن جاريالاۋىنا مۇمكىندىك بەرۋدەن باس تارتۋى؛
3) كانديداتتاردىڭ باق-تا سويلەپ جاتقان سوزدەرىن ءبولۋ جانە سويلەگەن سوزدەرىنەن كەيىن ىلە-شالا تۇسىنىكتەمە جاساۋ؛
4) باق-تىڭ ءبىر كانداداتقا كەلىسىم بەرە وتىرىپ، باسقا كانديداتقا ەفير ۋاقىتىن، باسپا الاڭىن بولۋدەن باس تارتۋى.
مۇندا مەن ءبىر ماڭىزدى وزگەرىسكە نازار اۋدارعىم كەلىپ وتىر.
اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسكە بىلتىر قاراشادا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەرگە سايكەس ەندى وسى باپ بويىنشا كانديداتتىڭ نەمەسە ساياسي پارتيانىڭ ار-نامىسىنا، قادىر-قاسيەتىنە جانە ىسكەرلىك بەدەلىنە قاساقانا نۇقسان كەلتىرەتىن ۇگىت ماتەريالدارىن جاريالاعان ءۇشىن باق-پەن بىرگە ونلاين-پلاتفورمالاردى پايدالانۋشىلار دا جاۋاپتىلىققا تارتىلادى.
ۇگىت جۇرگىزۋ كەزەڭىندە جول بەرىلۋى مۇمكىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ باسقا دا قۇرامدارى بار.
اتاپ ايتقاندا، اقبتك-نىڭ 113-بابى بويىنشا اكىمشىلىك جازاعا مىندەتتى دەرەكتەمەلەرى جوق ءانونيمدى ۇگىت ماتەريالدارىن دايىنداۋمەن نەمەسە تاراتۋمەن ۇشتاسقان زاڭسىز ىس-ارەكەتتەر اكەپ سوعادى.
114-باپ ۇگىت ماتەريالدارىن قاساقانا جويعانى نەمەسە بۇلدىرگەنى ءۇشىن جاۋاپتىلىقتى كوزدەيدى.
ال اقبتك-نىڭ 120-بابىمەن جازا سايلاۋعا بايلانىستى قوعامدىق پىكىرگە ساۋالناما جۇرگىزۋ شارتتارىن بۇزعانى ءۇشىن بەلگىلەنگەن.
بۇل باپپەن جاۋاپقا ساۋالناما ناتيجەلەرىن جاريالاۋ ءتارتىبىن بۇزعان باق-تارمەن قاتار، سول ساۋالنامالاردى زاڭسىز جۇرگىزگەن ادامدار دا تارتىلۋى مۇمكىن.
122-باپپەن زاڭمەن تىكەلەي تىيىم سالىنعان ادامداردىڭ سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتى جانە ۇگىت ماتەريالدارىن تاراتقانى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپتىلىق كوزدەلگەن. ولار-مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ لاۋازىمدى ادامدارى، اسكەري قىزمەتشىلەر، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، سۋديالار، سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ مۇشەلەرى جانە ءدىني بىرلەستىكتەر.
وسى باپ بويىنشا سايلاۋشىلاردى ساتىپ العان تۇلعالار، سونداي-اق ب ا ق ارقىلى سايلاۋدى جاريالاۋعا قاتىسقان كانديدات رەتىندە تىركەلگەن جۋرناليستەر اكىمشىلىك جازاعا تارتىلۋى مۇمكىن.
ۇگىت ماتەريالدارىن ەسكەرتكىشتەردە، تاريحي، مادەني نەمەسە ساۋلەتتىك قۇندىلىعى بار عيماراتتار مەن قۇرىلىستاردا، سونداي-اق داۋىس بەرۋگە ارنالعان ءۇي-جايلارعا ورنالاستىرعانى ءۇشىن جاۋاپتىلىق اقبتك-نىڭ 124-بابىمەن بەلگىلەنگەن.
اقبتك-نىڭ 125-بابى بويىنشا اكىمشىلىك جازاعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن ۇگىت جۇرگىزۋگە بولىنگەن قاراجاتتىڭ ماقساتسىز جۇمسالۋىنا جول بەرگەن دەپۋتاتتىققا كانديداتتار تارتىلۋى مۇمكىن.
وسى اتالعان باپتاردىڭ بارلىعى بويىنشا جازا ءتۇرى – 10-نان 50-گە دەيىنگى ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندەگى ايىپپۇل كوزدەلگەن.
تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت – ول اقبتك-نىڭ 102، 112 جانە 122 باپتارى بويىنشا كانديداتتاردىڭ، ساياسي پارتيالاردىڭ جانە ولاردىڭ سەنىم بىلدىرىلگەن ادامدارىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ايىپپۇلدان بولەك، ولاردىڭ تىركەۋى تۋرالى شەشىمنىڭ كۇشىن جويۋعا اكەپ سوعادى.
سايلاۋ قۇقىقتارىنا قاتىستى وسى جانە باسقا دا اكىمشىلىك ىستەردى قوزعاۋ پروكۋروردىڭ ايرىقشا قۇزىرەتىنە جاتادى. ال ىستەردى سوتتار قارايدى.
بۇل رەتتە، ازاماتتار وزدەرىنىڭ سايلاۋ قۇقىعى بۇزىلعان جاعدايدا، ءوز بەتىنشە تىكەلەي سوتقا دا جۇگىنە الادى.
مۇنداي جاعدايدا اتالعان ساناتتاعى ىستەردى بىردەن سوتتار قارايدى، ءبىراق مىندەتتى تۇردە پروكۋروردىڭ قاتىسۋىمەن.
بۇگىنگى تاڭدا سايلاۋ بويىنشا قوعامدىق پىكىرگە ساۋالناما جۇرگىزۋدىڭ، سونداي-اق سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتتى جۇرگىزۋدىڭ بەلگىلەنگەن ءتارتىبى مەن شارتتارىن ساقتاماۋمەن ۇشتاسقان ءبىرقاتار بۇزۋشىلىقتار تىركەلدى.
ولاردىڭ ساۋالناما جۇرگىزۋگە قاتىستى بىرەۋى ەلوردادا ورىن العان.
كىنالى ادامعا استانا قالاسىنىڭ «سارىارقا» اۋدانى پروكۋرورىنىڭ قاۋلىسىمەن قىسقارتىلعان ءىس جۇرگىزۋ تارتىبىندە اقبتك-نىڭ 120-بابىنىڭ 3-بولىگى بويىنشا 7،5 اەك مولشەرىندە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى.
سونداي-اق، كانديداتتاردى جانە پارتيالىق تىزىمدەردى تىركەۋ اياقتالعانعا دەيىن ۇگىت جۇرگىزۋگە سالىنعان تىيىمدى بۇزۋدىڭ 5 فاكتىسى انىقتالدى.
بىرەۋى بويىنشا تالدىقورعان قالاسىنىڭ تۇرعىنى «WhatsApp» مەسسەندجەرىندە ۇگىت جۇرگىزگەنى ءۇشىن سوت قاۋلىسىمەن اقبتك-نىڭ 102-بابى بويىنشا ايىپپۇل تۇرىندە اكىمشىلىك جازاعا تارتىلدى.
قالعاندارى بويىنشا كىنالىلەردى وسى باپپەن جاۋاپتىلىققا تارتۋ جونىندەگى شارالار قابىلدانۋدا.
اعىمداعى جىلعى 19 ناۋرىزعا تاعايىندالعان سايلاۋدىڭ قوعامعا جانە بۇكىل ەل ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزدىلىعى مەن وزەكتىلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ونى وتكىزۋ بارىسىندا بارلىق سايلاۋ ناۋقانىنا قاتىسۋشىلار زاڭداردا بەلگىلەنگەن تالاپتاردى مۇلتىكسىز ساقتاۋى ءتيىس.
بۇزۋشىلىقتىڭ ءاربىر فاكتىسى بويىنشا ءبىز زاڭداردا كوزدەلگەن بارلىق قۇقىقتىق شارالاردى قابىلدايتىن بولامىز.
