بۇگىن ءماجىلىس دەپۋتاتتارى اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋ تۋرالى كودەكسكە وزگەرىستەر مەن تۇزەتۋلەر ەنگىزەتىن زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى. ەندى ەكىنشى وقىلىمعا تولىقتىرىپ اكەلىپ، سەناتقا جولداۋ كەرەك. سەنات ماقۇلداسا، پرەزيدەنتىڭ قول قويۋىنا جىبەرىلەدى. بۇل تۋرالى Ulys ءتىلشىسىنىڭ ماقالاسىنان تولىقىراق.
ءتارتىپ بۇزدىڭ با، 5 كۇن تەگىن جۇمىس جاسايسىڭ
قۇجاتتاعى باستى جاڭاشىلدىقتىڭ ءبىرى – ەڭبەككە ماجبۇرلەپ تارتۋ شاراسى قىلمىستىق زاڭنامادان اكىمشىلىك زاڭناماعا اۋىسىپ وتىر.
زاڭ جوباسى تۋرالى قوسىمشا بايانداما جاساعان دەپۋتات سەرگەي پونوماريەۆ قوعامدىق تارتىپپەن، ادەپپەن بايلانىستى زاڭسىز ارەكەتتەردىڭ كوبىن ماجبۇرلەپ ەڭبەككە تارتۋ جازاسىن قولدانۋ ارقىلى ازايتۋعا بولاتىنىن ايتادى.
«بۇعان دەيىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋ تۋرالى كودەكستە قوعامدىق جۇمىسقا تارتۋ شارالارى جول ەدى. ءبىز كوپتەگەن دۇنيەنى وسى تەتىك ارقىلى تىندىرۋعا بولادى دەپ ەسەپتەيمىز. مىسالى، ادام دارەتحانانى ەسىگىن تەۋىپ كەتۋى مۇمكىن نەمەسە جارناما سورەسىن قيراتىپ، اۆتوبۋس ايالداماسىن ءبۇلدىرىپ كەتتى دەيىك. وسى سياقتى زاڭسىزدىقتار ءۇشىن قوعامدىق جۇمىسقا تارتۋ كوزدەلىپ وتىر. قوعامدىق جۇمىس دەگەندە، 5 كۇن بويى كوشە سىپىرىپ، اۋلا تازالايدى. 5 كۇن ادامنىڭ نە بۇلدىرگەنىن تۇسىنۋىنە جەتكىلىكتى ۋاقىت. ايىپپۇل بولسا، تولەگەن ساتتە ۇمىتىپ كەتۋى مۇمكىن. ال 5 كۇن بويى ەڭبەككە تارتىلسا ارەكەتىنىڭ سالماعىن سەزىنە الادى»، - دەيدى ول.
جۇرگىزۋشى قۇقىعىنان ايىرۋ جازاسى ءسال جەڭىلدەيدى
زاڭ جوباسىنداعى تاعى ءبىر نازار اۋدارۋعا تۇراتىن نورما جول-كولىك وقيعاسىمەن بايلانىستى. جوبانى ازىرلەگەن جۇمىس توبى جول-كولىك وقيعاسى كەزىندە دەنساۋلىققا زيان كەلمەسە، جۇرگىزۋشى قۇقىعىنان ايىرۋ جازاسىن قولدانباۋدى ۇسىنىپ وتىر.
ءماجىلىس كۋلۋارىندا جۋرناليستەر بۇل نورمانىڭ ەرتەڭگى سالدارى تۋرالى كوپ سۇراق قويدى. ادىلەت ءمينيسترى ازامات ەسقارايەۆ تا، دەپۋتات سەرگەي پونوماريەۆ تە مۇنداي «جۇمساق» نورمانىڭ ماس بولىپ كولىك ايدايتىندارعا قاتىسى جوق ەكەنىن باسا ايتتى.
قولدانىستاعى زاڭ بويىنشا ماس بولىپ كولىك اپاتىن جاساعان ادامعا 7 جىلعا دەيىن كولىك جۇرگىزۋگە تىيىم سالىنادى.
سەرگەي پونوماريەۆتىڭ سوزىنشە، ادامدى 7 جىل بويى كولىك جۇرگىزۋ قۇقىعىنان ايىرۋدىڭ الەۋمەتتىك سالدارىن العا تارتىپ، قارسىلىق بىلدىرۋشىلەر كوپ بولعانىن ايتادى.
«ءبىر رەت ماس كولىك ايداعانى ءۇشىن بىرنەشە جىل بويى كولىك جۇرگىزۋدەن شەكتەلگەن ازاماتتاردىڭ تاكسي بولىپ وتباسىن اسىراپ جۇرگەندەر دە بار كورىنەدى. ءبىراق تابىسىڭ تاكسي بولسا، كولىك تىزگىنىنە ىشىمدىك ءىشىپ وتىرماساڭ بولدى ەمەس پە؟ سوندىقتان ماس بولىپ كولىك ايدايتىنداردىڭ جازاسى وزگەرىسسىز قالدى. ال ساۋ ءجۇرىپ كولىك اپاتىن جاساعاندار وزگەلەردىڭ دەنساۋلىعىن زيان كەلتىرمەسە، ايىپپۇل عانا تولەي الادى»، - دەيدى دەپۋتات.
اقىلى تۇراق يەلەرى ايىپپۇلمەن قورقىتا المايدى
استانادا كولىكپەن جۇرەتىن تۇرعىنداردىڭ ەتى ۇيرەنىپ بولعان ءبىر پارادوكس بار. اقىلى تۇراققا كولىك قاڭتارىپ، اقىسىن تولەۋدى ۇمىتساڭىز، اۆتوماتتى تۇردە ايىپپۇل تاعايىندالادى. ال باسقا قىزمەتتەردىڭ اقىسى تولەنبەسە، تاراپتار ماسەلەنى سوت ارقىلى شەشەدى. ياعني، قازىرگى زاڭناما اقىلى تۇراق يەلەرىنە ارتىقشىلىق بەرىپ تۇر دەپ تۇسىنۋگە بولادى. كودەكسكە وسى پارادوكستى جويۋعا باعىتتالعان نورما ۇسىنىلىپ وتىر.
«ءسىز دۇكەندە تاۋار اقىسىن تولەمەي قويساڭىز، ول ءۇشىن بىردەن قامامايدى نەمەسە بىردەن ايىپپۇل سالمايدى. ماسەلەنى تەك سوت قانا شەشە الادى. تۇراق اقىسى دا ەكى ازاماتتىڭ اراسىنداعى ماسەلە. ياعني، ازاماتتىق قۇقىق اياسىندا شەشىلۋ كەرەك. ياعني، تۇراق اقىسىن تولەمەسەڭىز، قازىرگىدەي سىرتىڭىزدان ايىپپۇل جازىپ تاستاي المايدى. تەك سوتقا شاعىمدانۋ ارقىلى ءوندىرىپ الادى»، - دەيدى سەرگەي پونوماريەۆ.
بۇل نورما تۇراق اقىسىن تولەۋدەن جالتارۋعا جول بەرەدى دەپ تۇسىنۋگە بولمايدى. تيەسىلى اقىنى ەركىڭىزبەن تولەمەگەن كۇننىڭ وزىندە سوت شەشىمى ارقىلى ءوندىرىپ الادى. ونىڭ ۇستىنە موينىڭىزعا سوتقا كەتكەن شىعىندى ءوندىرۋ تۋرالى تالاپ قويىلۋى مۇمكىن.
«كولىگى ەسكى ەكەن دەپ ەسىركەمەيمىز»
سونداي-اق اعاشتى رۇقساتسىز كەسۋدىڭ جازاسى قاتاڭداتىلماق.
بۇعان دەيىن كاسىپكەرلەر كەڭسەسىنىڭ الدىنداعى اعاشتاردى كەسكەنىن «بيزنەسكە كەدەرگى كەلتىرىپ تۇر» دەگەن جەلەۋمەن اقتاپ، ايىپپۇلدان قۇتىلىپ كەتەتىن – العاشقى رەت ەسكەرتۋ عانا بەرىلەدى. ەندى اعاشتى رۇقساتسىز كەسكەندەرگە ەشقانداي ەسكەرتۋ بەرىلمەيدى، بىردەن ايىپپۇل سالىنادى.
كولىكتەن شىققان دىبىسپەن وزگەلەردىڭ مازاسىن العاندار مەن تەمىر تۇلپارىنىڭ تۇتىنىمەن قورشاعان ورتانى شەكتەن تىس لاستاپ جۇرگەندەر دە ەشقانداي ەسكەرتۋسىز ايىپپۇل ارقالاۋى مۇمكىن. دەپۋتات سەرگەي پونوماريەۆ سوڭعى نورمانى الماتىداعى احۋالدى ەسكەرىپ ەنگىزگەندەرىن ايتادى.
«الماتىعا سىرتتان كىرەتىن كولىكتەر ەكولوگيالىق پورتتاردا تەكسەرىلەدى. سول كەزدە قورشاعان ورتاعا تاستايتىن گازى شەكتەن تىس زياندى ەكەنى ەسكەرتىلگەن جۇرگىزۋشىلەردىڭ 78 پايىزى ءبىر جىل ىشىندە اقاۋدى جويماعان. ءبىز وسىنداي قورىتىندى شىعارىپ، اۋانى شەكتەن تىس لاستايتىن كولىك يەلەرىنە بىردەن ايىپپۇل تاعۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن نورما ۇسىندىق. تۇسىنەمىن، كوبى ەسكى كولىگىن نيەتى بولماعاندىقتان ەمەس، ارتىق اقشاسى بولماعاندىقتان جاڭالاي الماي ءجۇر. ءبىراق بۇل قورشاعان ورتانى قورعاۋعا كەدەرگى بولماۋ كەرەك. كولىك ەسكى بولسا دا، جوندەتىپ، قورشاعان ورتاعا زيانسىز ەتىپ ءمىنۋ كەرەك»، - دەيدى ول.
