Валюта бағамы
  • USD -

    518.9
  • EUR -

    587
  • RUB -

    6.23
Қазақстандықтардың басым бөлігі отбасында болған өзгерістерді оң бағалайды
Фото: ашық көзден 13 қараша 2024
Қазақстандықтардың басым бөлігі отбасында болған өзгерістерді оң бағалайды

Қазақстандықтардың төрттен үш бөлігі 33 жыл ішінде отбасында болған өзгерістерді оң бағалайды. Бұл туралы ҚСЗИ бас ғылыми қызметкері, әлеуметтану ғылымдарының докторы Айгүл Забированың талдауында айтылған. Ulys сауалнама мәтінін толық жариялайды.

***

Конфуцийдің «Өзгергемелі заманда өмір сүруден құдай сақтасын» деген атақты сөзіне қазақтың «Құбылған заманның каhaрманы бола білу керек» деген тілегі белгілі дәрежеде сәйкес келеді. Дегенмен, қазақстандықтар тәуелсіздік алғаннан бері ең күрделі әлеуметтік-экономикалық сынақтар мен түбегейлі мәдени және саяси өзгерістерге тап болды. Бұл өзгерістер әрбір қазақстандық азаматқа да, әрбір қазақстандық отбасыға да әсер етті.

Соңғы онжылдықта бүкіл әлемде әлеуметтік дамуды сыни көзқараста қабылдау белең алып келеді, адамдар бүгінгі күнге де, өткен күнге де теріс баға беріп отыр. Жалпы алғанда адамдар өмірдің жақсарғаны үшін үкіметтерге алғыс білдіруге бейім емес, бірақ кемшіліктер үшін  жауапкершілікті үкіметке артады.  

Сауалнамада респонденттерден мемлекеттің экономикалық жетістіктері мен оның саясатын емес, өз отбасындағы өзгерістерді бағалауды сұрадық. Мемлекеттің жаһандық мега-институтының микрокосмы ретіндегі отбасы оның нақты кейпін білдіреді. Осы тұрғыдан алғанда, халықтың отбасы деңгейіндегі өзгерістерді бағалауы қоғамның ұзақ мерзімді перспективада болып жатқан өзгерістерді қалай түйсінетінін және қабылдайтынын түсінуге мүмкіндік береді. 33 жыл ішінде өз отбасындағы өзгерістерді бағалау мәселесі өте күрделі мәселе екені анық, ал осы уақыт аралығындағы көптеген отбасылардағы оқиғалар екіұшты сипатта болды.

Өңірлік мониторингте біз респонденттерге 1991 жылдан бері отбасында болған өзгерістерді, Тәуелсіздіктің басынан бері отбасындағы өзгерістерді бес бағыт бойынша бағалауды сұрадық:

— Жалпы өмір

— Тұратын қаласындағы/ауылындағы өмір

— Отбасылық қатынастар

— Табыс

— Денсаулық.

Мәліметтер көрсеткендей, қазақстандықтардың төрттен үш бөлігі 33 жыл ішінде отбасында болған өзгерістерге оң баға береді. Ең оптимистік баға, біріншіден, жалпы өмірге; екіншіден, отбасылық табыстың, сондай-ақ тұратын қаласындағы/ауылындағы өмірдегі өзгерістер. Бір қызығы, кірістердегі өзгерістер ең жақсы бағаланады — респонденттердің 17,2% «әлдеқайда жақсарды», 54,7% — «жақсарды» деп атап өтті.

Қазақстандықтардың бестен бір бөлігі 1991 жылдан бері отбасында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ деп есептейді.

Жоғарыдағы суретте көрініп тұрғандай, пессимизм денсаулыққа байланысты өзгерістерді бағалауда айқын көрінеді. Осылайша, әйелдер ерлермен салыстырғанда денсаулықты, отбасын, қарым-қатынасты және жалпы өмірді бағалауда көбінесе пессимистік ой білдірген. Білім деңгейі неғұрлым төмен болған сайын, бес саладағы және әсіресе отбасындағы өзгерістерге соғұрлым пессимистік баға беріледі. Қала тұрғындары ауыл тұрғындарына қарағанда барлық бес бағыт бойынша өзгерістерге пессимистік көзқараспен қарайды.

Сонымен, қазақстандықтардың төрттен үші 33 жыл ішінде отбасында болған өзгерістерді оң бағалайды. Психологиялық жағдайы жақсы адамдардың өмірдің ұзақ кезеңдерінде болып жатқан оқиғаларды оптимистік тұрғыдан қабылдауға және өмірдің әртүрлі салаларындағы жалпыламаларға байланысты сенімділік танытатын тұрақты өмір ретінде анықтауға бейімділігі түсінікті. Әр адамның, әлеуметтік топтың жақсылық туралы, берекелі өмір туралы өзіндік ойлары бар. Әлеуметтануда адамның әл-ауқаты табыс деңгейімен ең тығыз байланыста деп есептейміз, әл-ауқаты жоғары респонденттер оны төмендетеді, ал табысы төмен адамдар асыра бағалауға бейім.

Елдегі өмір сүру деңгейі туралы ресми статистика не дейді, қарап көрейік. Халықтың ақшалай табыстары туралы мәліметтері өмір сүру деңгейін анықтайтын негізгі фактор болып саналады. Ресми статистикаға сәйкес, соңғы 23 жылдағы қазақстандықтардың номиналды және нақты ақшалай кірістерінің динамикасы өсу тенденциясымен сипатталады, бұл графиктен көрініп тұр. Айта кететіні, ақшалай кіріс құрылымында әлеуметтік төлемдердің маңызының артқан.

Бүгінгі таңда бүкіл әлемде дамудың прогрессивті перспективаларына адамдардың сенімі ретіндегі қоғамдық оптимизмге үлкен қажеттілік бар. Қоғамның әлеуметтік негіздерін тұрақтандыру және қазақстандықтардың өмір сүру сапасының артуы, қоғамдағы әлеуметтік келісім мен тәртіптің сақталуы көптеген факторларға байланысты, мұнда іскерлік белсенділік ресурсы ретіндегі әлеуметтік оптимизм ерекше рөл атқарады.

*Әлеуметтанулық сауалнама 2024 жылдың 11 мамыры мен 22 маусымы аралығында ҚСЗИ тапсырысы бойынша жүргізілді. Іріктеме көлемі 8000 респондентті құрайды. Сауалнамаға 17 облыс пен республикалық маңызы бар қалалардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының 18 жастан асқан респонденттері қатысты.

ҚСЗИ бас ғылыми қызметкері, әлеуметтану ғылымдарының докторы Айгүл Забирова

RELATED NEWS
Көз тимесін, көлік бұйырды! Ермектің 10 миллионы жайлы хикая
18 сәуір 2025
Көз тимесін, көлік бұйырды! Ермектің 10 миллионы жайлы хикая

Адамның пешенесіне жазылған бақтың қай күні, қай сәтте, қай жерден төгіліп түсетінін кім білген? Біреу өмір бойы тырысады да, ештеңе шықпайды. Біреу шай ішіп отырып, шынайы жеңімпаз атанады.

Астаналық Ермек Баимбетов — дәл сондайлардың бірі. Жаңа көлік емес, жаңа үмітке ие болған азамат. Оның бағы — ғаламтордың ар жағынан келген. Ал бақыт — қою, күрең шай үстінде күтіп тұрған.

Бір күні Ермек "Сәтті жұлдыздың" жарнамасын көреді. Біреулер мұндайға селт етпейді. "Бәрібір жолым болмайды" дейді. Ал Ермек... тәуекел етті. Екі билет сатып алды. Бар болғаны — екі билет! Бірі — жай қағаз. Екіншісі — 10 миллион теңгелік алтын құжат болып шықты.

"Кешкі шай үстінде отыр едік. Қоңырау шалынды. «Сіз көлік ұтып алдыңыз», дейді. Ә дегенде алаяқтар шығар деп ойладым. Бірақ билет нөмірін айтты, телефон нөмірін айтты. Сайттан қарап едім — шынымен де мен екенмін..." – дейді өзі.

Кейде сене салу қиын. Әсіресе қазақ сенім мен күмәннің арасында жүреді. Ал Ермектің қуанышы — кейінірек келді. Бастапқыда – тосын, кейін – тұщымды. Ол көлікті емес, оның орнына берілетін 10 миллион теңгені таңдады. Қайда жұмсамақ? Бір бөлігі — әкесінің еміне, қалғаны — несиеге.

Кім не десе де, бұл — бір адамның ғана емес, бір әулеттің жеңісі.

Сәтті жұлдыз – сәтті күннің хабаршысы ма?

«Сәтті жұлдыз» ұлттық лотереясы — соңғы он жылда мыңдаған адамның үмітіне ұшқын берген ұйым. Еліміздің түкпір-түкпіріндегі 200-ден астам сауда нүктесінде армандар билетпен сатылып жатыр десек, асыра айтқандық болмас.

Жеңімпаз көп. Ең үлкен жүлде — 150 миллион теңге. Қызылордадан шыққан қатысушы ұтып алған. Бұл енді қарапайым байлық емес, бір өңірдің жаңалығы.

Ал алда не күтіп тұр? Тағы да пәтер, тағы да көлік!

Қазақ "көп қорқытады, терең батырады" дейді. Көптің ішінен дара шығу оңай емес. Бірақ келесі мүмкіндіктер де дайын тұр:

20 сәуір — пәтер ойнатылады («TeleBingo» ойыны);

30 сәуір — автокөлік ойнатылады («6/49» ойыны);

Джекпот қазірдің өзінде 572 миллион теңге болып тұр! Сандардың өзі сөйлеп тұр.

Міне, осының бірі — «ЛотоНабор Квартира». 5 билеттен тұратын бұл жинақ — пәтерге апарар бес қадам. Әр билет — өз алдына бір мүмкіндік.

Ұтыс жексенбі, 20 сәуірде, сағат 10:00-де, «31 арнада» тікелей эфирде өтеді. Көзбен көріп, көңілмен ұтудың жолы осы.

Жеңіс жеке емес, қоғамға ортақ

Жеңіске жеткен әр теңгенің 10 пайызы — қазақ спортына кетеді. Тағы 10 пайызы — «Қазақстан халқына» қоғамдық қорына аударылады. Демек, біреудің бағы — елге қайырлы. Ойын ойнасаң да, оймен ойнар кезең бұл.

Ермектің жолы болды. Келесіде кім біледі — бағыңыз сізге бұйырып қалуы да ғажап емес. Қайраттан туған қайсарлық пен үміттің арасы кейде бар болғаны екі билет қана.

 

мариалдың ақысы төленген.

 

Пәтер ұтып алған адам кім?
28 сәуір 2025
Пәтер ұтып алған адам кім?

Телефон шырылдады. «Сіз пәтер ұтып алдыңыз» деді. «Алаяқтық емес пе?» деп ойлады. Екі күн бойы сенбеді. Үшінші күні ғана Алматыдағы бас кеңсеге кіргенде барып көз жеткізді. Шын екен. Қағаз жүзінде емес, өмірде.

Бұл – Василийдің хикаясы. Ол – қарапайым еңбек адамы. Еліміздің өндіріс орындарында жиырма жылдан бері вахталық әдіспен жұмыс істеп келеді. Алматыда тұрады. Алыс жол, ауыр жұмыс, ұзақ ауысым – бәрі үйреншікті. Бірақ мына жаңалық оған мүлде үйреншікті емес.

– Лотереяға шамамен екі жылдан бері қатысып жүрмін, – дейді ол. – Аптасына кемі екі рет билет аламын.

Сәті түскен күн – дәл осы апта. Қолына тиген – баспана. Бірақ бұл қуаныш бастапқыда күмәнмен келген.

– Басында шын айтсам, сенбедім. «Скам шығар» деп ойладым. Қазір кім көрінген телефон шалып, алдап-арбайды ғой. Бірақ бірнеше мәрте хабарласты. Кейін өзім келіп көрдім. Міне, сол кезде ғана рас екенін түсіндім, – дейді Василий.

Жеңімпазбен сөйлесіп отырғанда оның сөздерінде бір заңдылық байқалды: үміт үзілмеген. Ол сеніп келген. Сенімінің сыры – сабыр мен тұрақтылық.

– Бұған дейін де үмітімді үзбей, билет алып жүрдім. Қазір сенімім тіпті күшейді. Одан әрі де қатыса берем, – дейді.

Бір қызығы, Василий жеңісі туралы ешкімге айтпаған. Қазір де айтқысы жоқ. «Тыныш өмір сүргің келсе, көпке жария етпе» дейді. Оның бұл сөзі бүгінгі қоғамның бір көрінісі іспетті.

– Ашық айтып, жария еткен дұрыс емес деп ойламаймын. Күнде біреу хабарласып, мазаны алады. Сол үшін ешкімге айтпадым, – дейді ол.

Лотереяға келсек, Василий көбіне TeleBingo мен 5/36 билеттерін сатып алады. Бастапқыда сандарды өзі таңдайтын. Тіпті нумерологияны зерттеп көрген. Бірақ соңғы уақытта бәрін автоматқа тапсырған. Ұтқан нөмір де автоматты түрде таңдалған.

– Бұрын ірі сауда дүкендерінен қағаз билет алатынмын. Соңғы алты айда онлайнға көштім. Ыңғайлы әрі жылдам, – дейді.

Сөз соңында ол барлық қатысушыларға қарапайым, бірақ сенімді кеңес берді:

– Үміт үзбеңіздер. Бәлкім, бір күні сіз де ұтып қаларсыз. Ештеңе де бекер емес.

Танымал қоғам қайраткері айтқандай, «Бақыт – дайын тұрған қақпа. Бірақ оны ашу үшін сенімнің кілті керек». Василий сол кілтті тапты. Енді жаңа өмірдің есігін ашты.

Келесі кезек – Кроссовер!

30 сәуір күні сағат 22:00-де өтетін кезекті тиражда басты жүлде – 282 819 500 теңгеден асады және Кроссовер автокөлігі ойнатылады.

«LOTO 6/49» лотереясының ЛотоЖиын форматында ұсынылған арнайы топтамасы арқылы әр қатысушы бір емес, бірден 6 мүмкіндікке ие болады. Әрбір ЛотоЖиын 6 билеттен тұрады, ал сандар жүйесі кездейсоқ таңдалады. Ұтысқа қатысу онлайн режимде қолжетімді.

Тікелей эфир YouTube желілесіндегі Satty Zhuldyz арнасы арқылы жүргізіледі.

Әлеуметтік жауапкершілік:

Ойыннан түскен табыстың 10%-ы отандық спортты қолдауға, ал тағы 10%-ы «Қазақстан халқына» қоғамдық қорына аударылады.

Мүмкіндік қашан келіп қалатынын ешкім білмейді. Василийге бұйырған бақыт, бәлкім, ертең сіздің есігіңізді қағар!

Фаст-фуд орнына – пәтер...
20 наурыз 2025
Фаст-фуд орнына – пәтер...

Бүгінде бағы жанған отандастырымыз пәтер, көлік, түрлі  бағалы ақшалай сыйлықтарды Satty Zhuldyz лотереясымен үнемі ұтып алуда. Өткен айда ғана екі қатысушы жеке үйі мен қомақты қаржыға ие болды, деп хабарлайды ulys.kz.

Лотерея ойнау уақытты ұтымды өткізу ғана емес, соның бірге бірден аяқ асты олжаға кенелудің жолы. Өйткені билет бағасы анау айтқандай қымбат та емес. Бір шыныаяқ кофе, бір кинобилет құны немесе қазіргі балалар жақсы көретін фаст-фуд комбосымен бағасы шамалас. Бірақ, фаст-фуд секілді денсаулық ағзаны уламайсыз, сонымен бірге лотерея арқылы жеңіске жету бәсі жоғары. Оның үстіне жеңісті сәтті күтудің өзі бір ғанибет емес пе?

Осындай сезімді басты кешкендердің бірі Алматы қаласының тұрғыны Гүлнәр Жұмағұлова мен Талдықорған қаласының тұрғыны Ғани Тәжіғұлов. Олар лотерея билетін сатып алғанымен, мұндай олжаға ие боламыз деп күтпеген еді.

31 жасар Гүлнәр Жұмағұлова лотереяға ата-анасымен бірге лотереяға қатысып жүргеніне он жылдан асқан. Жұмағұловтар отбасы үшін бұл жай уақыт өткізу ғана емес, тұрақты дәстүрге айналған. Алайда Satty Zhuldyz ұйымдастырған TeleBingo лотереясынан пәтер ұтып алғанына Гүлнәрдың өзі бастапқыда сенбеген.

«Ата-анама айтқан жоқпын, себебі өзім де сенбедім. Маған хабарласып, жеңіске жеткенімді айтқанда, менімен біреу қалжыңдасып отырған шығар деп ойладым. Осының бәрін айтқан кезде бәрі таңғалатын шығар әрі қатты қуанады. Анамның қандай көңіл-күйде болатынын сөзбен жеткізе де алмаймын», – дейді Гүлнәр.

Гүлнәрмен бірге 34 жасар Ғани Тәжіғұлов та бақытты жандардың біреуі атанды. Ол 2018 жылдан бері лотереяға қатысып келеді. Бұл жолы ол Satty Zhuldyz-дың «5/36» лотереясының бірден сегіз билетін сатып алған. Сол сегіз билеттің біреуі Ғаниға 32 миллион теңге сыйлады! Талдықорған тұрғынының айтуынша, бұл ақша оған үлкен көмек болмақ. Енді ол ипотекасы мен несиелерін толықтай жауып, қарызсыз адам болғанын тілге тиек етті. Осылайша, фаст-фут орнына алынға билет Ғанидің банктегі қарыздарына құтылудың жолына айналды.

«Мен негізі лотереядан жиі билеттер сатып аламын. Осы жолда Satty Zhuldyz-дың 8 билетін сатып алдым. Бағым жанып,  32 миллион теңге ұтып алдым. Қуанышымда шек жоқ... Енді осы қаржыны ипотекам мен қарыздарымды толық жауып тастауға жұмсаймын. Қарызсыз адам боламын. Өзіңіз білесіз қарызы жоқ адам ең бақытты жандардың бірі», - дейді Ғани ағынан жарылып.

Көптеген адамдар өмірде бір ғажайыптың болатынына сенеді. Оны әр адам әр түрлі күтеді. Бірақ лотереядан миллиондар ұтып алсам деген қиял мен арман әр адамда болатыны шындық. Көбі ол арманға жетудің мүмкіндіктері бар екенін де біліп, үнемі лотереядан билет алып, өзінің жұлдызды сәтін күтеді.

Айта кететін жайт бұған дейін де Satty Zhuldyz лотереясына қатысушылар ірі жүлде мен пәтер және жаңа көліктің иесі атанған. Сіздің де келесі жеңімпаз атануыңыз бек мүмкін.

23 наурыз күні TeleBingo лотереясында үш пәтер ұтысқа салынады.

Оған қатысу үшін TeleBingo лотереясының «Пәтер» ЛотоЖинағын сатып алу қажет. Онда бес лотерея билеті бар және бар болғаны 3500 теңге.

Бір қатысушы үшін ЛотоЖинақ саны шектеусіз. Неғұрлым көп билет сатып алсаңыз, жеңіске жету мүмкіндігіңіз соғұрлым жоғары болады. Сонымен қатар, әрбір қатысушы 569 миллион теңге көлеміндегі джекпотты ұтып алу мүмкіндігіне ие болады.                                    

Ірі ақшалай жүлде немесе пәтер иегері атануға асығыңыз!

Ұтыс ойыны 23 наурыз күні сағат 10:00-де «31 арнаның» тікелей эфирінде өтеді.

Билеттерді ірі сауда орталықтарынан немесе лотереяның ресми сайтынан сатып алуға болады. Бәлкім, дәл осы жолы сіздің бағыңыз жанар!

 

* материалдың ақысы төленген

Біз туралы
ulys.kz — ақпараттық, сараптамалық және танымдық бағыттағы материалдарды береді.
 
Мультимедиялық жоба заман талабына сай жасалған. Қазақстанның ақпараттық нарығын сапалы
контентпен қамтамасыз етуге үлес қосуға бағытталған. Мұндағы сараптамалық, танымдық
мақалалар сан саланы қамтиды. Геостратегия, геоэкономика, геосаясат, халықаралық
қатынастар мен елдің ішкі-сыртқы саясаты, экономика, жаһанда болып жатқан тектоникалық
өзгерістер мен тренд тақырыптар ұлттық мүдде тұрғысынан терең талданып қазақ
оқырмандарына жеткізіледі. Орталық Азия мен Түркі әлеміне ерекше көңіл бөлінеді.