Валюта бағамы
  • USD -

    523.5
  • EUR -

    597
  • RUB -

    6.45
Қазақстанда атом энергетикасын дамыту  елдегі 6 саланы ілгерлетеді
Фото: qazaqytoi 30 қыркүйек 2024
Қазақстанда атом энергетикасын дамыту елдегі 6 саланы ілгерлетеді

Қазақстандық қоғамда атом электр станциясын салу  мәселесі бірнеше жылдан бері белсенді талқыланып келеді. АЭС  Қазақстанның технологиялық дамуына әсер етеді,  сондай-ақ энергетикалық тиімділікті  тұрақтандырып,  экономиканың сан түрлі  саласында ғылыми-техникалық прогрессті жеделдетуге септеседі, елдің инновациялық әлеуетінің артуына да ықпал етуі мүмкін.

Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің (МАГАТЭ) сарапшылары энергетикалық қауіпсіздік  тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз етумен қатар халықтың әл-ауқатын жақсартуда маңызды рөл ойнайтынын атап өтеді.  Атом энергетикасы климаттың өзгеруінің жағымсыз әсерін азайтады, таза және сенімді энергияға қолжетімдікті арттырады. Бүгінгі таңда атом қуаты  әлемдік энергия балансының едәуір бөлігін құрайды және алдағы онжылдықтарда оны пайдалану үлесі өседі деп күтілуде.

Қазақстан  энергетикалық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін атом электр станциясының құрылысына иек артуды көздеп отыр. Көмір мен газ сияқты күнделікті тұтынатын қуат көздері ауаға парниктік газ  бөледі.

- Үкіметтің мәлімдеуінше, болашақта ҚР электр қуатының  тапшылығы білінеді, ал  атом электр станциясы бұл мәселені шешеді. Сонымен қоса елімізде энергетикалық кешендердегі жабдықтардың  тозуы 70%-дан асады. Әлем елдері мен ЕО-ның көміртегі бейтараптығы саясатына байланысты Қазақстанға көмірсутек шикізатын тұтынатын  энергетикалық станцияларды салуға тыйым салынады. Сондықтан ҚР  атом энергетикасын дамыту және атом станциясын салу барлық санаттағы тұтынушыларды, оның ішінде өнеркәсіптік кәсіпорындар мен халықты үздіксіз электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін ең қолайлы нұсқа болып табылады, - деп жазады "Қазақстандағы МК" газетінің редакциясы

Елімізде АЭС салу  энергетика кешенін әртараптандыруға және қазба отындарына тәуелділікті азайтуға көмектеседі. Сондай-ақ, елде уранның бай қоры бар, бұл атом энергетикасын дамытуды экономикалық тұрғыдан тиімді етеді. АЭС ұзақ мерзімге тұрақты энергиямен қамтамасыз етуге қабілетті, бұл өнеркәсіптің өсуі мен урбанизация жағдайын да өзіндік әсер етері сөзсіз.

Қазақстанда АЭС пайдалануға берілген сәттен бастап тиісті қызмет көрсету және қосымша пайдалану шартымен 60 жылдан 80 жылға дейінгі кезеңге электр энергиясын өндіруді қамтамасыз ете алады. АЭС жұмысы экономиканың бірқатар негізгі салаларының технологиялық дамуына әсер етеді. Сарапшылар Қазақстанда атом энергетикасын дамыту оң әсер ететін алты саланы атайды.

 1. Энергетикалық инфрақұрылымды дамыту

Атом электр станциясының құрылысы елдің энергетикалық жүйесінің тұрақтылығы мен тәуелсіздігін едәуір арттыра алады. Электр тапшылығы жағдайында, әсіресе ірі энергиямен жабдықтау орталықтарынан алыс аймақтарда атом станциялары тұрақты энергия көзіне айналуы мүмкін. Бұл электр желілерін кеңейтуге және жаңартуға, сондай-ақ электр жүйелерінің озық технологияларын енгізуге әкеледі.

2. Байланысты салаларындағы инновациялар

АЭС-пен байланысты жобалар технологиялық құзыреттіліктің жоғары деңгейін талап етеді. АЭС машина жасау, электроника, ақпараттық технологиялар және қауіпсіздік жүйелері сияқты  салалардың дамуын ынталандырады. Мысалы, құрылыс компаниялары радиациялық жүктемелерге төзімділікке ықпал ететін жаңа материалдар мен технологияларды пайдаланатын болады, ал IT-сектор мониторинг пен басқару үшін мамандандырылған жүйелерді әзірлейтін болады.

3. Ғылыми және техникалық әлеуетті дамыту

Атом энергетикасы жобалары ядролық физика, инженерия, экология және басқа да пәндер бойынша кадрлардың жоғары біліктілігін талап етеді. Бұл жоғары білім беруді, ҒЗИ мен зерттеу орталықтарын дамытуға итермелейді, бұл өз кезегінде елдің ғылыми әлеуетін нығайтады. Халықаралық мамандармен тәжірибе алмасу бойынша бағдарламаларды дамытуға болады, бұл Қазақстанның жаңа технологиялар мен стандарттарға бейімделуін жеделдетеді.

4. Экологиялық технологиялар және қалдықтарды басқару

АЭС пайдаланудың маңызды бөлігі радиоактивті қалдықтардың қауіпсіздігі мен жұмыс істеуін бақылау болып табылады. Экологиялық қауіпсіздік инновацияларын ынталандыру қалдықтарды қайта өңдеу мен жоюдың жаңа әдістерін әзірлеуге, сондай-ақ басқа салаларда таза және қауіпсіз өндіріс технологияларын енгізуге әкелуі мүмкін.

5. Халықаралық технологиялар трансфері

АЭС салу және пайдалану озық технологиялардың трансферіне ықпал ететін Росатом немесе батыс компаниялары сияқты халықаралық серіктестерді тартуды талап етеді. Бұл үдеріс Қазақстанның әлемдік технологиялық қоғамдастыққа кірігуін жеделдетіп, заманауи стандарттар мен тәжірибелерді енгізуі мүмкін.

6. Энергетикалық секторды әртараптандыру

Бүгінде Қазақстан негізінен қазба отынына, әсіресе көмірге тәуелді. Атом энергетикасын дамыту энергия секторын әртараптандыруға көмектеседі, оны әлемдік мұнай мен газ нарығындағы өзгерістерге төзімді етеді. АЭС құрылысы сонымен қатар елдегі көміртегі бөлінісін азайтуға және жасыл энергия көздеріне көшуді жеделдетуге ықпал етуі мүмкін.

RELATED NEWS
Кеселдің көбі көмірден келіп жатқанын қашан түсініп, мойындаймыз - Дамир Аспан
29 қыркүйек 2024
Кеселдің көбі көмірден келіп жатқанын қашан түсініп, мойындаймыз - Дамир Аспан
Францияда 56 АЭС бар. Бұл туралы блогер Дамир Аспан желідегі парақшасында жазды, деп хабарлайды Ulys.
"Астанадағы Қызылорда облысы өнімдерінің жәрмеңкесі қызып тұр-ау. Сапалы өнімдері де, алар жұрт та, ақылдасатын дүние де көп екен. Мысалы, Сыр өңірінің соңғы жылдары электр энергиясын тұтынудың өсуі байқалады. Аймақта тұрғын үйлер, әлеуметтік және өнеркәсіптік нысандардың көптеп ашылуымен байланысты әрине. Бірақ, желідегі ток қуатының шамамен 20% төмендеуіне әкелгені де бар. Қолданыстағы жылу-электр орталықтарымен (тэц) салыстырғанда әлдеқайда артық болатын атом электр станциясы мәселені шеше алар еді. Бірақ, біраз жұрт айқын пікірді қабылдағысы келмейді ғой, мойындамай. АЭС-тен бас тартқан Германияны алға тартып жағадан алады)) Ок, жақсы делік, ал басқа елдер ше? Дәл қазір әлемнің 40 елінде 200-ден астам атом реакторы жұмыс істеп тұр. Энергияны ураннан алатын АҚШ, Франция, Қытай, Швейцария, Бельгия ақымақ емес шығар? Франция демекші, "жеріміз байтақ, біздің елге 5 Франция сыяды" деп жайшылықта кеуде соғатындар да осы өздерің емес пе?! Тағы бір мысал, Өскемен, Теміртау қалаларында болдыңыздар ма осы? Үйреніскен халқы болмаса, сырттан келген адамға ауасымен тыныстаудың өзі қиын. Елімізде осындай 10-ға жуық қаланың ауасы лас екен, бұл жақтардағы зауыт-фабрикалардан шығып жатқан күкірт оксидінің концентрациясы өте жоғары. Соның кесірінен жергілікті жұрт түрлі ауруларға ұшырайды. Атырауда да осы жағдай байқалады. Жас аналар ше, келер ұрпаққа бұдан келер қауіп жоқ деп ойлайсыз ба? АЭС әлі салынбады, онда бұл мәселелер қайдан келіп жатыр, кеселдің көбі көмірден келіп жатқанын қашан түсініп, мойындаймыз? Бұл жағын қарастырдыңыздар ма? Қысқасы, референдумға барып дұрыс таңдау жасаңыз, ол 6 қазан күні, ал оған дейін күріш алуға жәрмеңкеге келіңіз", - дейді Дамир Аспан.
Жел және су электр стансаларының экономикалық және экологиялық тиімділігі қандай
08 сәуір 2024
Жел және су электр стансаларының экономикалық және экологиялық тиімділігі қандай

Бүгінде еліміздің аумағында жалпы қуаты 1 409 МВт болатын 59 жел электр станциясы жұмыс істейді. Олар еліміздің түрлі өңірлерінде, атап айтқанда Алматы, Ақмола, Жамбыл, Түркістан, Қостанай, Ақтөбе, Маңғыстау және Жетісу облыстарында орналасқан. Жел электр станцияларының дәл осы облыстарда орналасуы аталған аймақтардағы желдің үлкен әлеуетінің болуымен байланысты екендігі сөзсіз.

Энергетика министрлігі Жаңартылатын энергия көздері департаментінің бас сарапшысы Нұржан Джаканов республика аумағында салынатын бір жел электр станциясының құны көптеген факторға байланысты екендігін айтады.

«ЖЭС құрылысының құны орналасатын жері, инфрақұрылымға қолжетімділік, топография және геология, логистика сынды көптеген факторға байланысты екендігі түсінікті. Дегенмен, әлемдік тәжірибеге сүйенер болсақ, қуаттылығы 1 МВт болатын стансаның құны орташа есеппен 1 миллион АҚШ долларын құрайды. 2023 жылдың қорытындысында еліміздегі барлық жел электр станциясы 3 824,99 млн кВт-сағ электр энергиясын өндірді. Қазақстандағы жаңартылатын энергетика секторы электр энергиясын өндірудің жыл сайынғы өсімін көрсетіп отыр. Жалпы, өткен жылдың қорытындысында жаңартылатын энергетиканың үлесіне елімізде өндірілген барлық электр энергиясының шамамен 6 пайызы тиесілі болғанын атап өтуге болады», - деді ол.

Министрлік бас сарапшысының дерегінше, 2018 жылдан бастап жаңартылатын энергия көздері жобаларын іске асыру үшін іріктеу аукциондық тетік бойынша өтеді. Соның арқасында ЖЭК жобаларын іріктеу процесі ашық әрі түсінікті бола түсті. Сондай-ақ соңғы тұтынушыларға тарифтердің әсерін барынша азайтуға мүмкіндік берді. Осылайша 2023 жылғы сауда-саттық қорытындысында ЖЭК жобалары бойынша ең төменгі баға белгіленді. Яғни, 1 кВт/сағат үшін  10,38 теңгені құрады.

«2027 жылға дейін электр энергиясын бірыңғай сатып алушымен жасалған шарттарға сәйкес, еліміздің түрлі өңірінде қуаты 470 МВт болатын 12 жел электр станциясын іске қосу жоспарлаған. Бұдан басқа, өткен жылғы аукциондық сауда-саттық қорытындысы бойынша жалпы қуаты 410 МВт болатын тағы 7 ЖЭС жобасы іріктелді. Олардың ішінде қуаттылығы 1 ГВт болатын ірі жобалардың бірін Жетісу облысында, Жоңғар қақпасында салу көзделген. Қазіргі уақытта электр станциясы салынатын алаңында жел өлшеу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Құрылыстың басталуы 2025 жылға, ал 1-кезеңді іске қосу 2029 жылға жоспарланған. Толық пайдалануға беру мерзімі - 2030 жыл», - деді Нұржан Джаканов.

Сонымен қатар ол еліміздің аумағында жұмыс істеп тұрған су электр станцияларына қатысты мәліметтермен де бөлісті.

«Қазіргі уақытта елімізде жалпы қуаты 269,605 МВт болатын 39 шағын электр станциясы жұмыс істейді. Олар негізінен Алматы, Түркістан облыстарында және Жетісу облысында орналасқан. 2023 жылдың қорытындысы бойынша аталған гидроэлектростанциялар 993,87 млн кВт/сағат өндірді», - деді бас сарапшы.

Оның айтуынша, 2023 жылдың қорытындысында қуаттылығы 257 МВт болатын 26 ГЭС іріктеліп алынды. Бұл станциялар 2028-2029 жылдары пайдалануға берілмек. Жалпы, елімізде гидроэлектростанциялар үшін шекті аукциондық баға 1 кВт/сағат үшін 41,23 теңгені құрайды.

«Жел және су электр станцияларының, жалпы жаңартылатын энергетика секторының бірқатар артықшылығы бар. Оның ішінде экологиялық және экономикалық та. Мәселен, ЖЭК негізіндегі электр станциялары парниктік газдар шығарындыларын немесе электр энергиясын өндірумен байланысты басқа ластаушы заттарды шығармайды. Бұл айтарлықтай экологиялық әсер береді. Сонымен қатар, құрылыс пен орнатудан кейін электр станцияларының операциялық шығындары төмен болады. Жаңа жұмыс орындарын ашуға септігін тигізеді. Мұнан бөлек, ор орналасқан аймақтарға инвестиция да тартады», - деді Нұржан Джаканов.

Фото: yandex.kz

АЭС құрылысы:  Қытай тарапымен келіссөздер жүргізілуде
27 желтоқсан 2024
АЭС құрылысы: Қытай тарапымен келіссөздер жүргізілуде

ҚР президентінің кеңесшісі – баспасөз хатшысы Берік Уәли Egemen Qazaqstan газетінде жарияланған мақаласында  елімізде салынатын АЭС құрылысы туралы айтты, деп хабарлайды Ulys.

Президент АЭС құрылысына байланысты «Бұл Тәуелсіз Қазақстанның бүкіл тарихындағы ең ірі жобаға айналады. Атом электр стансасын салу – ұзақмерзімді жоба. Аталған бастама еліміздің орнықты дамуын онжылдықтарға ілгерілетеді, сондай-ақ инженерлер шоғыры мен әртүрлі бейіндегі мамандар легін даярлауға жағдай жасайды. Демек оның пайдасын қазіргі жастарымыз бен болашақ ұрпақ көреді», деп атап өткен болатын.

Референдумнан кейін Қасым-Жомарт Тоқаев Франция Республикасына мемлекеттік сапары аясында осы елдің президенті Эмманюэль Макронмен және Қазақстанға мемлекеттік сапармен келген Ресей президенті Владимир Путинмен АЭС құрылысы туралы пікір алмасты. Қазіргі уақытта Қытай тарапымен осы бағытта келіссөздер жүргізіліп жатыр. Яғни бірнеше жылға созылатын мегажобаны жүзеге асыру атом өнеркәсібінде мол тәжірибесі бар ірі компаниялардан құралған халықаралық консорциумға жүк­теледі.

Жуырда мемлекет басшысы Энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиевті қабылдап, елімізде салынатын атом электр стансасының құрылысын жеделдетуді тапсырды.

Біз туралы
ulys.kz — ақпараттық, сараптамалық және танымдық бағыттағы материалдарды береді.
 
Мультимедиялық жоба заман талабына сай жасалған. Қазақстанның ақпараттық нарығын сапалы
контентпен қамтамасыз етуге үлес қосуға бағытталған. Мұндағы сараптамалық, танымдық
мақалалар сан саланы қамтиды. Геостратегия, геоэкономика, геосаясат, халықаралық
қатынастар мен елдің ішкі-сыртқы саясаты, экономика, жаһанда болып жатқан тектоникалық
өзгерістер мен тренд тақырыптар ұлттық мүдде тұрғысынан терең талданып қазақ
оқырмандарына жеткізіледі. Орталық Азия мен Түркі әлеміне ерекше көңіл бөлінеді.