وسىدان ەكى جىل بۇرىن مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ جولداۋىندا جاڭا قوعامدىق ينستيتۋت – ۇلتتىق قۇرىلتاي قۇرۋدى ۇسىنعان ەدى.
«ۇلىتاۋدا، ورداباسى مەن كۇلتوبەدە وتكەن ۇلى باسقوسۋلار – سونىڭ ايقىن دالەلى. كەلەلى جيىندا ايتىلعان كەسىمدى سوزگە التى الاشتىڭ بالاسى تۇگەل توقتاعان. ءبىز بىرلىكتىڭ باستاۋى بولعان وسى دالا دەموكراتياسىنىڭ ءداستۇرىن جاڭعىرتۋىمىز كەرەك. ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى ءوز مىندەتىن تابىستى اتقاردى. ەندى ونىڭ ورنىنا قۇرامى جاعىنان اۋقىمدى ۇلتتىق قۇرىلتاي قۇرۋدى ۇسىنامىن. جاڭا قۇرىلىم ۇلتتىق كەڭەستىڭ قىزمەتىن جالپىحالىقتىق دەڭگەيدە جالعاستىرادى. قۇرىلتاي قوعامدىق ديالوگتىڭ ءبىرتۇتاس ينستيتۋسيونالدىق مودەلىن قالىپتاستىرۋعا ءتيىس. ءسويتىپ، بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى دانەكەرگە اينالاتىن بولادى. قازىرگى قوعامدىق كەڭەستەردىڭ ءبارىن ءوز اينالاسىنا توپتاستىرادى» - دەدى پرەزيدەنت 2022 جىلدىڭ 16 ناۋرىزىندا ايتقان سوزىندە.
وسىلاي پرەزيدەنتتىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ العاشقى جيىنى ءدال سول جىلى 16 ماۋسىمدا ۇلىتاۋدا ءوتتى.
ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ سول كەزدەگى قۇرامىنا ءماجىلىس دەپۋتاتتارى مەن قحا مۇشەلەرىنەن، ازاماتتىق قوعام مەن ساياسي پارتيا وكىلدەرىنەن، ساراپشىلار مەن وڭىرلەردەگى قوعامدىق كەڭەس مۇشەلەرىنەن، كاسىپكەرلەردەن جاساقتالعان 117 ادام كىردى. كەيىن بۇل ءتىزىم وزگەرىپ، جاڭاردى.
ۇلىتاۋداعى ۇلى جيىننىڭ تىزگىنىن ەل پرەزيدەنتى قولعا الىپ، ورىنباسارى رەتىندە مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين مەن «باس رەداكتورلار كلۋبى» رەسپۋبليكالىق بىرلەستىگى پرەزيدەنتى بيبىگۇل جەكسەنباي تاعايىندالدى.
تۇڭعىش قۇرىلتايتىڭ العاشقى وتىرىسىندا پرەزيدەنت: «بابالارىمىز ماڭىزدى ماسەلەلەردى وسىنداي القالى جيىندا تالقىلاعان. حالىق ءوزارا اقىلداسا وتىرىپ، ءبىر توقتامعا كەلگەن. مۇنداي شەشىمدەر بۇكىل ەلدى بىرىكتىرگەن. ءتول تاريحىمىزدا ۇلت تاعدىرىن شەشكەن قۇرىلتايلار بولعان. ونىڭ كوبى حالقىمىز ءۇشىن ماڭىزدى كەزەڭدە وتكىزىلگەن. تالاس قۇرىلتايىنان كەيىن التىن وردا دەربەس مەملەكەت بولدى. قاراقۇم جانە ورداباسى قۇرىلتايلارى جۇرتىمىزدى ەل قورعاۋعا ۇيىستىردى. ورىنبورداعى ءبىرىنشى قازاق قۇرىلتايىندا الاش پارتياسى قۇرىلدى. ەكىنشى قۇرىلتايدا الاش اۆتونومياسى جاريالاندى»، – دەدى.
ءبىرىنشى قۇرىلتايدا قانداي ماڭىزدى ماسەلەلەر ايتىلدى جانە نە ورىندالدى؟
25 قازان – رەسپۋبليكا كۇنى جاڭاشا اتاپ وتىلەتىن بولدى. 1990 جىلى 25 قازاندا قازاقستاننىڭ ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراسيا قابىلداندى. بۇل قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى تۇڭعىش قادامى ەدى. وسى قۇرىلتاي جۇمىسىنان كەيىن ەلىمىزدە 25 قازان – رەسپۋبليكا كۇنىنە مەملەكەتتىك مەرەكە مارتەبەسى بەرىلدى.
قۇرىلتايداعى كەلەلى ماسەلەلەر بويىنشگا جاڭا 3 وبلىس قۇرىلدى. 2022 جىلعى 8 ماۋسىمدا قازاقستاندا 3 جاڭا وبلىس پايدا بولدى. اتاپ ايتقاندا، جەتىسۋ، اباي جانە ۇلىتاۋ وبلىستارى قۇرىلدى.
ۇلى جيىن الدىندا ۇلىتاۋداعى جوشى حان تاريحي-مادەني كەشەنى اباتتاندىرىلدى. ءبىر سوزبەن ايتقان تاريح ساباقتاستىعى مەن قۇندىلىقتار قايتا زەردەلەندى. كەلەلى ماسەلە مەن كەسىمدى شەشىم شىعاراتىن ءداستۇر بولعان «كۇلتەبەدەگى جيىن» قايتا جالعاسىن تاپتى.
ۇلتتىق قۇرىلتاي جيىنىن 2023 جىلى 18 ماۋسىمدا تۇركىستان قالاسىندا ءوتتى. وندا مەملەكەت باسشىسى 8 ماڭىزدى ماسەلەنى كوتەردى.
- مەملەكەتتىك نىشانداردى جەتىلدىرۋ، نىشاندارىمىزعا بىرەگەي ۇلتتىق كودىمىزدى بەلگىلەۋ.
- ۇلتىمىزدىڭ تاريحي سانا-سەزىمىن جاڭعىرتۋ. دامىعان مەملەكەتتىڭ ءبارى تولىق زەرتتەلگەن ءتول شەجىرەسىن دارىپتەۋگە ايرىقشا ءمان بەرەتىندىگى ايتىلدى.
- مادەني مۇرامىزدى جان-جاقتى دارىپتەۋ. جاساندى تۇلعالاردىڭ ەسىمىن ءتۇرلى نىساندارعا بەرۋدى دوعارۋ، جالپى ونوماستيكا سالاسىن تارتىپكە كەلتىرۋ.
- ۇرپاق تاربيەسىنە بازا نازار اۋدارۋ. ۇرپاقتىڭ بويىندا جامان ادەت بولسا، بۇل – ەڭ الدىمەن، ۇلكەندەردىڭ كىناسى. ءبىز جاستاردى جاھاندانۋدىڭ قاتەرلى ىقپالىنان بارىنشا ساقتاۋعا مىندەتتىمىز.
- اقپارات ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ.
- مەملەكەتتىك ساياساتتا تالداۋ، ساراپتاما جاساۋ قىزمەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
- شەكارالاس ايماقتاردى دامىتۋ. ونىڭ ماڭىزىن باعامداۋ.
- جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋدى كۇشەيتىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە كوبىرەك دەربەستىك بەرۋ.
ەندى وسى پرەزيدەنت ايتقان ماسەلەلەر بويىنشا قانداي جۇمىستار اتقارىلدى سوعان توقتالساق.
ۇلتتىق قۇرىلتايدان كەيىن كادر ماسەلەسىندە دە ايتارلىقتاي وزگەرىستەر بولىپ، جاڭا ءارى جاس مينيسترلەر بيلىك تىزگىنىن ۇستادى.
جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسى جاڭا باعىتتا سەرپىن الىپ، ءماسليحاتتاردىڭ وكىلەتتىلىكتەرى كەڭەيدى.
شەكارالاس ايماقتاعى ماسەلەلەر دە بىرتە-بىرتە شەشىمىن تابا باستادى. مەملەكەت باسشىسى جارلىعىمەن شىعىس قازاقستان وبلىسى مەن اباي وبلىسىندا جاڭا اۋداندار قۇرىلدى.
2024 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا جاريالانعان رەسمي قۇجاتقا سايكەس، شىعىس قازاقستان وبلىسى قاتونقاراعاي اۋدانىنىڭ اكىمشىلىك ورتالىعى شىعىس قازاقستان وبلىسى قاتونقاراعاي اۋدانىنىڭ ۇلكەن نارىن اۋىلىنان قاتونقاراعاي اۋىلىنا كوشىرىلەتىن بولدى. شەكارادا تۇرعان مارقاكول اۋىلى اۋدان بولىپ قايتا قۇرىلدى.
بۇدان بولەك اباي وبلىسىنىڭ قۇرامىنداعى ءۇرجار اۋدانىنىڭ قۇرامىنان ءبولۋ جولىمەن اكىمشىلىك ورتالىعى ماقانشى اۋىلىندا ورنالاساتىن ماقانشى اۋدانى قۇرىلسا، سەمەي قالاسىنىڭ قۇرامىنان ابرالى، اينابۇلاق، اقبۇلاق، العاباس، ەرتىس، نوۆوباجەنوۆو، وزەركا، پريرەچنىي، جيەنالى، دوستىق، قاراولەڭ، كوكەنتاۋ اۋىلدىق وكرۋگتەرى مەن ءشۇلبى، شاعان كەنتتەرىن ءبولۋ جولىمەن سەمەي قالاسىنىڭ اۋماعىندا اكىمشىلىك عيماراتتاردى ورنالاستىرا وتىرىپ، جاڭاسەمەي اۋدانى پايدا بولدى.
سونىمەن قاتار جەتىسۋ وڭىرىندەگى ادامداردىڭ تىعىز ورنالاسۋى مەن ەكونوميكالىق الەۋەتى ەسكەرىلىپ الماتى ماڭىنداعى جەتىگەن اۋىلى جاڭا قالا مارتەبەسىنە يە بولىپ، الاتاۋ دەپ اتالدى. مىنە، وسىنداي اۋقىمدى وزگەرىستەر ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ كەلەلى جيىنىنان باستاۋ الدى.
ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءۇشىنشى جيىنى اتىراۋ قالاسىندا وتەدى. ول تۋرالى قاسىم-جومارت توقايەۆ تۇركىستانداعى جيىندا ايتتى.