«Zań men tártip» ıdeologemasy aıasynda «Legal Talk: ashyq mıkrofon» formatyndaǵy jastar forýmy ótti

áleýmet

Jetisý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti 24 jeltoqsan 2025

«Zań men tártip» ıdeologemasy aıasynda «Legal Talk: ashyq mıkrofon» formatyndaǵy jastar forýmy ótti

Qoǵamnyń turaqty damýy men azamattardyń qaýipsiz ómir súrýi eń aldymen zań ústemdigine, tártip pen jaýapkershilikke tikeleı baılanysty. Quqyqtyq mádenıeti joǵary, sanaly ári belsendi jas urpaq - ádiletti qoǵamnyń negizgi tiregi. Osy maqsatta «Zań men tártip» ıdeologemasy aıasynda Jetisý oblysynda «Legal Talk: ashyq mıkrofon» formatyndaǵy jastar forýmy ótkizildi. Atalǵan forým jastar men memlekettik organdar arasyndaǵy ashyq dıalogty nyǵaıtýǵa, quqyqtyq saýattylyqty arttyrýǵa jáne qoǵamdaǵy ózekti quqyqtyq máselelerdi birlese talqylaýǵa baǵyttalǵan mańyzdy alańǵa aınaldy.

Forým ashyq mıkrofon formaty boldy. Bul format qatysýshylarǵa óz oılaryn erkin bildirýge, kókeıinde júrgen suraqtaryn tikeleı sala mamandaryna qoıýǵa jáne naqty, túsinikti jaýap alýǵa múmkindik berdi. İs-shara barysynda zań men tártip, qoǵamdyq qaýipsizdik, jastardyń quqyqtary men mindetteri, ınternet keńistigindegi qaýipter, quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý taqyryptary keńinen qozǵaldy.

Forýmǵa spıker retinde Jetisý oblysy ákiminiń orynbasary Esdáýletov Dıas Rahmetuly, Jetisý oblysynyń prokýrory Jumaqanov Baýyrjan Albertuly, Jetisý oblysynyń Ekonomıkalyq tergep-tekserý departamentiniń basshysy Túmelıev Erkin Amangeldiuly, Jetisý oblysy Polısıa departamenti bastyǵynyń orynbasary Baıkenov Jasulan Qudaıbergenuly qatysty.

Sala mamandary jastarmen ashyq pikir almasyp, óz tájirıbelerimen bólisip, quqyqtyq mádenıetti qalyptastyrýdaǵy ózekti baǵyttarǵa toqtaldy.

İs-shara barysynda ınteraktıvti oıyn uıymdastyrylyp, 1-oryn ıelengen qatysýshyǵa alǵys hat pen syılyq tabystaldy. Qatysýshylardyń belsendiligi men qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa erekshe kóńil bólindi. Bul jastardyń quqyqtyq taqyryptarǵa degen kózqarasyn jeńil ári túsinikti formatta qalyptastyrýǵa yqpal etti.

Atalǵan forým jumysyna 200-ge jýyq jas tartyldy. Forým jastardyń azamattyq ustanymyn nyǵaıtýǵa, zańǵa qurmetpen qaraýǵa tárbıeleýge jáne qoǵamdyq tártipti kúsheıtýge baǵyttalǵan júıeli jumystyń mańyzdy bóligi boldy. Bul - tek pikir almasý alańy ǵana emes, jaýapkershiligi joǵary, sanaly qoǵam qalyptastyrý jolyndaǵy naqty qadam.

İ. Jansúgirov atyndaǵy Jetisý ýnıversıtetiniń stýdenti Aqerke Esqaraevanyń aıtýynsha, is-shara óte qyzyqty ári mazmundy ótti.

- Quqyq qorǵaý organdarynyń basshylary men oblys ákimi orynbasarynyń jastarmen kezdesýge arnaıy kelýi erekshe áser qaldyrdy. Olar qoıylǵan suraqtarǵa ashyq túrde jaýap berip, kúrdeli taqyryptardan qashqan joq. Mundaı format zań men tártiptiń is júzinde qalaı jumys isteıtinin tereńirek túsinýge múmkindik beredi. Ásirese dropperlik taqyryptyń talqylanýy este qaldy, sebebi bul qazirgi jastar úshin ózekti másele. Kóp jaǵdaıda onyń saldaryna mán berilmeı jatady, sondyqtan mundaı túsindirý jumystary óte mańyzdy. Osyndaı jastarmen ashyq kezdesýler aldaǵy ýaqytta da jıi uıymdastyrylsa degen oıymyz bar, - dedi ol.

RELATED NEWS

áleýmet

05 qańtar 2025

1 qańtardan bastap zeınetaqy men járdemaqy kólemi ósti

2025 jylǵy 1 qańtardan bastap memlekettik járdemaqylar men bazalyq zeınetaqy tólemderiniń barlyq túriniń mólsheri 6,5 paıyzǵa, yntymaqty zeınetaqy 8,5 paıyzǵa kóterildi, - dep habarlaıdy QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi.

2025 jylǵy 1 qańtardan bastap bazalyq zeınetaqynyń eń tómen mólsheri eń tómen kúnkóris deńgeıiniń 65 paıyzynan 70 paıyzǵa deıin ulǵaıtyldy, bul 32 360 teńge bolyp, onyń eń joǵary mólsheri eń tómen kúnkóris deńgeıinen 105-ten 110 paıyzǵa deıin arttyrylyp, 50 851 teńge bolady.

Mysaly, 2019 jyly zeınetkerlikke shyqqan 69 jastaǵy zeınetkerdiń 2024 jyly búdjetten tólenetin zeınetaqy mólsheri 156 856 teńge boldy, onyń ishinde bazalyq zeınetaqy tólemi – 45 578 teńge, yntymaqty zeınetaqy – 111 278 teńge. 2025 jylǵy 1 qańtardan bastap ósimdi eskere otyryp, osy zeınetker úshin zeınetaqynyń jalpy somasy 171 588 teńgege deıin ulǵaıdy, onyń ishinde bazalyq zeınetaqy – 50 851 teńge, yntymaqty zeınetaqy – 120 737 teńge boldy. Atalǵan somalarǵa BJZQ-daǵy tólemder kirmeıtinin atap ótý mańyzdy.

Sondaı-aq 2025 jylǵy 1 qańtardan bastap memlekettik járdemaqylardyń mólsheri ulǵaıdy:

1, 2, 3 bala týǵanda beriletin járdemaqy 140 296 teńgeden 149 416 teńgege deıin, 4 jáne odan da kóp bala týǵanda beriletin járdemaqy – 232 596 teńgeden 247 716 teńgege deıin ulǵaıdy;
mólsheri balalar sanyna baılanysty beriletin kópbalaly otbasylarǵa arnalǵan járdemaqy 4 balasy bar otbasylar úshin 59 183 teńgeden 63 030 teńgege deıin, 10 balasy bar otbasylar úshin – 147 680 teńgeden 157 280 teńgege deıin artty;
I top múgedektigi bar adamdarǵa arnalǵan járdemaqy 95 496 teńgeden 101 702 teńgege deıin, II top – 76 397 teńgeden 81 362 teńgege deıin, III top – 52 089 teńgeden 55 474 teńgege deıin ósti.

Sondaı-aq, Memlekettik áleýmettik saqtandyrý qorynan (budan ári – MÁSQ) asyraýshysynan aıyrylý jáne eńbekke qabilettiliginen aıyrylý boıynsha tólemder mólsheri 6,5 paıyzǵńa artty. Atalǵan tólemder mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine qatysýshylarǵa búdjetten beriletin memlekettik járdemaqylarǵa qosymsha júzege asyrylady.

Tólemderdiń mólsheri jeke sanattarǵa jáne mynalarǵa baılanysty bolady:

sońǵy 2 jylda MÁSQ-ǵa áleýmettik aýdarymdar júrgizilgen ortasha aılyq tabys;
eńbekke qabilettiliginen aıyrylý koefısıentteri;
asyraýyndaǵy adamdar sany;
mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine qatysý ótili jáne tabysty almastyrý.

áleýmet

27 jeltoqsan 2024

Jańa jyldan bastap elimizde kedeılik shegi basqasha esepteledi

Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi «Kedeılik sheginiń mólsherin aıqyndaý týraly» buıryqqa tıisti ózgerister engizdi, dep habarlaıdy Ulys.

2025 jyldan bastap Qazaqstanda ataýly áleýmettik kómek taǵaıyndaý úshin kedeılik shegi jańasha esepteledi.

2025 jylǵy 1 qańtardan bastap kedeılik shegi medıanalyq tabystyń 35 paıyzyn quraıdy. Biraq onyń mólsheri óńirlik eń tómengi kúnkóris deńgeıiniń 70%-ynan tómen bolmaýǵa tıis.

Aıta keteri, qazir kedeılik shegi eń tómen kúnkóris deńgeıiniń 70 paıyzy mólsherinde aıqyndalady.

Buıryq 6 qańtarda kúshine enedi.

áleýmet

08 sáýir 2019

EMOSIONALDYQ INTELLEKTİNİŃ EREKSHELİKTERİ

Emosıonaldyq ıntellekt (aǵyl. emotional intelligence) – zaman talaby ma, álde sándi trend pe? Jalpy tórtinshi ónerkásiptik revolúsıadan ne kútýge bolady? Jahandaný úrdisi ajdaha ma, álde qazirgi qoǵamnyń múmkindigi men damýynyń uıytqysy ma? Buǵan baılanysty kóptegen zertteýler men tájirıbelik ólshemder jasalýda.

Damyǵan tulǵanyń psıhologıalyq densaýlyǵynyń basty kórsetkishi - osy emosıonaldyq ıntellekt fenomeni. Jalpy jan men oıdyń toǵysý máselesine tarıhı kóz júgirter bolsaq ejelgi grek, shyǵys fılosoftarynyń eńbekterinen kezdestirýge bolady. Qazirgi zamanǵy ǵylymda, XX ǵasyrdyń 90-shy jyldary amerıkandyq Pıter Soloveı jáne Djon Maıer atty zertteýshiler emosıonaldyq ıntellekt uǵymyn engizdi. Sol kezderden bastap tulǵanyń osy qasıettin damytý úshin kóptegen trenıńtik baǵdarlamalar, testter jeke koýchıngtik jáne psıhologıalyq keńes keshenderi oılap tabyldy. Sebebi, emosıonaldyq ıntellektisi damyǵan qyzmetkerlerdiń jumys tıimdiligi artyq, ujymdaǵy psıhologıalyq ahýal jaǵymdy ekendigin amerıkandyqtar tez túsindi.

2015 jylǵy Búkilálemdik ekonomıkalyq Davos forýmynyń esebinde, 2020 jyly ózekti bolatyn 10 mashyqty anyqtaǵan bolatyn. Solardyń qatarynda emosıonaldyq ıntellekt te bar. Bul ıntellektiniń (parasattyń) túri týraly sońǵy jyldary ásirese, osy ekonomıkalyq forýmnan keıin, estimegen adam kemde kem. Biraq, kóbisi ıntelektiniń bul túri týraly tolyqqandy túsinikten alshaq. Sondyqtan, emosıonaldyq ıntellekt týraly sóz qozǵaýdy jón kórdik. 20 ǵasyrdyń 90-shy jyldary jaryq kórgen, Maıer-Saloveı-Karýzo modelinde emosıonaldyq (áleýmettik) ıntellekt 4 qurama bólikten turady:

Basqa adamdar men óziniń emosıalaryn, syrt beınege qarap, ym-ıshara men júris-turysqa den qoıa otyryp tanı bilýi - emosıalardy qabyldaı bilý qabileti dep atalady.

Bizdiń oıymyzsha buǵan sáıkes keletin qazaqtyń maqaly, - «Kóz ben qol - kóńildiń jalshysy».

Emosıanyń – kóbine sanamen rettelmeıtin, uıytqy (motıvasıalyq) faktory bola otyryp, shyǵarmashylyq pen oılaý qabiletterine tıgizetin oń áserin - shabyt dese de bolady. Muqaǵalı Maqataevtyń myna joldary soǵan dálel ispetti:

Shaý tartyp qalypsyń-aý, qaıran shabyt!

Júrýshi eń keıbir jerde oıran salyp,

Júrýshi eń keıbir jerde saıran salyp,

Shaý tartyp qalypsyń-aý qaıran shabyt!

………………………………………………….

Shaý tartyp barasyń-aý, sharyq-qusym,

Toıattap álde jemge qaryqpysyń?

Bar, ushshy!

Bosataıyn tuǵyryńnan,

Shaý tartpa!

Shynymen sen shabytpysyń!?

Emosıalardyń arasyndaǵy baılanysty anyqtaý, oı men sezim arasyndaǵy baılanysty túsiný, tereń kúrdeli (ekiushty, ambıvalentti) emosıalardy ajyratý - emosıalardy tanı bilý qabileti dep atalady.

Buǵan sáıkes maqal, - «Ymdy bilegen dymdy bilmeıdi».

Qoıylǵan maqsatqa sáıkes, yryqty túrde óz emosıalaryn týdyryp, rettep, baǵyttaı bilý qabiletin - emosıalardy basqarý, dep ataıdy.

Buǵan sáıkes qazaqtyń maqaly- «Sabyr túbi sary alty», «sarǵaıǵan jeter muratqa, sabyrsyz qalar uıatqa», desek te bolatyn sıaqty.

Emosıonaldyq ıntellektiniń joǵaryda sýrettelgen modeli qazirgi kezdegi álemdegi eń tanymal konsepsıa. Sebebi, túsinýge de ońaı, eń bastysy tájirıbelik paıdasy ushan-teńiz. Kóptegen zertteýlerdiń nátıjesinde anyqtalǵandaı qoǵam úshin bul faktordyń ekonomıkalyq (mıllıardtaǵan shyǵyn ákelýi) jáne áleýmettik (ajyrasý, sýısıdtiń beleń alýy) máni zor! Halyq, qazirgi tańda óziniń emosıonaldyq parasatyn damytýǵa den qoımasa, psıhologıalyq damý mádenıetin qolǵa almasa bolashaq bulyńǵyr, kóńil pás. Sondyqtan, zamanaýı qazaq qoǵamynda da ásirese, jańa qalyptasyp kele jatqan tulǵanyń (bozbala men jasóspirimderde) áleýmettený deńgeıine jahandaný úrdisiniń ónimderi keri áserin tıgizýde.

Olar: destrýktıvti aqparattyń qoljetimdigi jáne tikeleı áseri; tulǵaaralyq qarym-qatynastyń onlaın formatqa aýysýy; ártúrli ómirge qajetti tabıǵı tájirıbeniń azaıýy; ata-ana tarapynan jalpy qaýipterdiń kúsheıýi áserinen gıperbaqylaýdyń kúsheıýi jáne basqa ózekti máseleler. Osy jaıttardyń tikeleı jáne janama áserleriniń negizinde jas tulǵanyń emosıonaldyq ıntellektisiniń damýyna keri áser beleń alýda. Tipti, eresek adamdarda bul qabiletterdiń damýynyń kenje qalýy - stresstik jaǵdaılarǵa tótep bere almaýyna, ómirlik qıyn-qystaý jaǵdaılarǵa psıhologıalyq regressıamen (keri damýmen) jaýap berýine, destrýktıvti daǵdylardyń paıda bolýy men psıhıkalyq jáne psıhologıalyq kúızelisterge jıi ushyraýyna ákelip soǵýda.

Qazirgi tańda emosıonaldyq ıntellektiniń mańyzdylyǵy kún sanap artýda. Sondyqtan bizdiń qoǵamdaǵy emosıonaldyq ıntellektini damytýdyń ulttyq keshendi baǵdarlamalaryn jasaý, al adamdardyń oqyp-tanýǵa, bilikti psıhologtardyń keńesi men trenıńteri arqyly damýyna bet burýy mańyzdy.