Jetisý oblysy «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasynyń aıasynda tek senbilik sharalaryn  uıymdastyrýmen shektelmeı, aqparattyq-túsindirý jáne qaıyrymdylyq baǵyttarynda da jumystar atqarýda, dep habarlaıdy oblys ákimdiginiń baspasóz qyzmeti.

Máselen, jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynda 1 qarasha kúni «EKOtime» taqyrybynda jastarmen kezdesý ótip, qatysýshylarǵa qoqysty durys suryptaý jáne sol arqyly qaıyrymdylyqpen aınalysý joldary túsindirilip, is júzinde kórsetildi.

Óńirdegi ekobelsendi, volonter Ǵazız Amanjoluly  2021 jyldan beri óz úıiniń aýlasynda selofan, qaǵaz, metal, turmystyq qaldyqtar jáne plasık buıymdaryn bóshkege bólek suryptap, barsha azamattardy atalǵan isten úlgi alýǵa shaqyrady.

Ekobelsendi suryptalǵan qoqysty shıkizat qabyldap alýshy kompanıalarǵa aı saıyn ótkizip, túsken qarjyny qaıyrymdylyq qorlaryna tabystap keledi, sonyń biri «Hareket» qory. Bul bastama bir oqpen eki qoıandy atqandaı dep esepteıdi.

2024 jyldyń tamyz aıynda respýblıkalyq aksıaǵa qoldaý bildirý maqsatynda ekobelsendi óziniń jeke bastamasymen sponsorlyq kómekpen Taldyqorǵan qalasyndaǵy az qamtylǵan otbasylarǵa 100 dana qoqys suryptaıtyn konteınerdi tegin taratyp, qoqysty durys suryptaý joldary túsindirdi. Sonymen qatar, suryptalǵan qoqysty qabyldaıtyn kompanıalardyń tizimin de qosyp bergen. 

Jaqsymen paıdaly iske barsha jetisýlyqtardy shaqyramyz!

Jalpy, ózderińizge málim, tek el aýmaǵynda ǵana emes, tabıǵattyń qoqyspen lastanýy barlyq memleketterdiń jerlerine de muhıttarǵa úlken zardaptaryn tıgizýde. Janǵan qoqystar ýly hımıkattar bólip, adam densaýlyǵynyń asqynýyna birden bir sebep bolyp otyr. Ókinishke oraı, adamdardyń qoqysty suryptaý mádenıetine áli de alshaqtaý bolyp tur, kerisinshe qoqysty selloffanǵa salyp, tastaı salý nemese jolda ketip baryp, kez-kelgen jerge laqtyra salý syndy jaǵdaılary azaımaı tur.

Sonymen qatar, Jetisý oblysynyń Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary uıymdastyrýmen «Taza orta» aksıasyn uıymdastyrdy. Aksıasynyń maqsaty,  ǵımarat tazalyǵyn saqtaý barysynda artqarylatyn tazalyq jumystaryn júrgizý,  jumys ornynda qaýipsizdik pen jaılylyqty qamtamasyz etý.  Aksıaǵa Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary, tehnıkalyq qyzmetkerleri qatysty.

Taza bolsa tabıǵat – aman bolsa adamzat degen urandy ustaı kele, adamzat balasyn tabıǵatty taza ustaý árqaısymyzdyń mindetimiz dep esepteımiz. 

Aıta ketý kerek,  «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda Jetisý oblysynda jalpy 1990 tehnıka jumyldyrylyp, nátıjesinde 10714 tonna qoqys shyǵarylyp, 2445 km aryq jelisi tazalandy. Oblys aýmaǵynda aksıa kezinde 38003 túp kóshet otyrǵyzyldy.

«Taza Qazaqstan» respýblıkalyq ekologıalyq baǵdarlamasy Jetisý oblysynda belsendi túrde uıymdastyrylyp, turǵyndar tarapynan zor qoldaýǵa ıe boldy. Búgingi kúnniń ózinde jalpyulttyq tazalyq sharasyna oblys boıynsha 226 myńnan astam adam atsalysty.

«Taza Qazaqstan» road-estafetasynyń İİ-shi kúninde vandalızmmen kúres jalǵasyn tapty, dep habarlaıdy Ulys.

«AMANAT» partıasy janyndaǵy «Jastar Rýhy» jastar qanatynyń bastamasymen «Taza Qazaqstan» jalpyulttyq naýqany aıasyndaǵy road-estafeta jalǵasýda.

Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde Astanadan shyqqan aldyńǵy top pen Qaraǵandy belsendileri «Spassk» memorıaldyq kesheniniń aýmaǵyn qoqystan jáne vandalızm izderinen tazartty. Olar Aqsý-Aıýly men Shet aýdanynyń aýmaǵyn júrip ótip, Balqashqa qaraı bet aldy. 

«Jastar Rýhy» jastar qanatynyń tóraǵasy Aqerke Iskanderova road-estafeta aıasynda jan-jaqty jumys júrgiziletinin aıtty. 

«Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde qoqyspen birge vandalızmmen kúresýdemiz. Qaraǵandy-Balqash baǵytynda kezdesken eskertkishterdi de retke keltirýdemiz. Ózderińiz bilesizder, vandaldyq áreketterdiń jıilep ketýine baılanysty qylmystyq kodekske arnaıy bap engizilip, quqyq buzýshylyqtardy jazalaý sharalary kúsheıtildi. Bul vandaldarmen kúreste qoldanylatyn jaqsy tásilge aınaldy. Byltyr qazan aıynda bastaý alǵan vandalızmmen kúres respýblıkalyq aksıasy road-estafetada da kórinis tabýda. Aýa-raıynyń qolaısyzdyǵyna qaramastan belsendilerdiń kóńil-kúıi jaqsy. Keshe Astana-Qaraǵandy tas jolynda 1 kúnniń ózinde 13 tonna qoqys jınadyq. Avtokólikpen jol boıynda ketip bara jatqanda qoqystar kózge kórinbeıdi. Al shyn máninde qorshaǵan ortamyzda qoqys óte kóp. Sondyqtan jastar atynan barlyǵyńyzdy tazalyqqa, sanaly ekologıalyq orta qurýǵa shaqyramyn», - dedi ol óz sózinde.

Jastarǵa Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty Jarqynbek Amantaıuly qosylyp, vandalızmge ushyraǵan eskertkishterdi olarmen birge retke keltirdi.   

«Aksıanyń paıdasy zor. Mysaly kúni keshe 3 qap qoqys jınadym. Búgin jastardyń qataryna qosyldym. Vandaldardan keıingi qalǵan izdi joıyp, tas joly aýmaǵy men oǵan qarasty aımaqtardy qoqystardan tazartýdamyz. Sondaı-aq Aqsý-Aıýly halqymen de kezdesip úlgerdik», - dedi Jarqynbek Amantaıuly. 

Depýtat Aqsý-Aıýlyda azamattardy qabyldap, halyqtyń ózekti máselelerine qulaq asty.

Sondaı-aq belsendiler Qaraǵandy-Balqash tas joly men onyń aýmaǵyn qoqystan tazartyp, suryptaýda. Jınalǵan qoqys qaptarǵa suryptalyp, «QazAvtojol» mashınalaryna tıelip, qoqys polıgondaryna shyǵarylady.  Qatty qaldyqtar «Qazaqstannyń qaıtalama shıkizat óńdeýshiler qaýymdastyǵy» basqarmasynyń qoldaýymen qaıta óńdeýge jiberiletin bolady. 

«Óte jaqsy bastamanyń kýágeri bolyp otyrmyz. Ekologıamyz úshin qoqysty suryptaý óte mańyzdy. Ózderińiz biletindeı, damyǵan elder turmystyq qaldyqtardy qaıtadan óńdep, barynsha kádege jaratýda. Bul úrdis bizge de asa qajet. Suryptaý – qoqys kólemin azaıtýǵa, tabıǵı resýrstardy únemdeýge jáne eldegi ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan Jastar qanatynyń bul bastamasyna biz qýana qoldaý bildirýdemiz», - deıdi qaýymdastyq tóraǵasy Batyrbek Áýbákirov.

Eske sala keteıik, byltyr 20 qazanda «Jastar Rýhy» jastar qanaty Qazaqstannyń tarıhı, mádenı jáne tabıǵı murasyn vandalızmnen saqtaýǵa baǵyttalǵan respýblıkalyq aýqymdy aksıany bastady. 2500-den astam «Jastar Rýhy» belsendisi men volonteri 500-den asa tarıhı, mádenı eskertkishterdi tazartty. Aksıa barysynda «Tańbaly tas» petroglıfterin, «Aqbaýyr» shatqalyn, Sh. Qudaıberdiulynyń, S. Seıfýllınniń, Bógenbaı batyr, Kenesary han eskertkishterin, «Tekturmas» kesenesin, «Ybyqty saı» shatqalyn, Qoja Ahmet Iassaýı kesenesi mańyndaǵy  qorǵanyn, «Shaqpaq ata», «Sultan Úpi», «Qaraman ata» jerasty meshitterin qoqystar men jazýlardan tazartty. Aksıa kúni búginge deıin respýblıkanyń barlyq aımaqtarynda jalǵasýda.

18 maýsymda Mańǵystaý aýdanynda "Taza Qazaqstan" respýblıkalyq ekologıalyq aksıasy aıasynda kezekti tazalaý jumystary júrgizildi. Bul joly "Otpan taý" tarıhı-mádenı kesheniniń aýmaǵy qoqystan tazartyldy. Eriktiler turmystyq qaldyqtardy jınap, ǵımarat ishinde de, oǵan irgeles aýmaqta da tazalyq jumystaryn júrgizdi.

  Aksıaǵa "Jasyl el" jastar jasaǵynyń 20-dan astam jastary belsendi qatysty. Qatysýshylar tarıhı-mádenı keshendi taza jáne jaıly ustaýdyń barlyq demalýshylar úshin mańyzdylyǵyn atap ótip, sondaı-aq aýdan turǵyndary men qonaqtaryn qorshaǵan ortany taza ustaýǵa baǵyttady. 

"Otpan taý" tarıhı-mádenı kesheni Mańǵystaý aýdany Jyńǵyldy aýylynan shyǵysqa qaraı 15 shaqyrym jerde ornalasqan. Buǵan deıin "Taza Qazaqstan" aksıasy aıasynda aýdanda "Ybyqty saı" shatqalynyń, Tobyqty jerindegi "Beket ata" jerasty meshitiniń, "Masat ata" qorymynyń aýmaǵynda, sondaı-aq, Aqmysh pen Sherqalada senbilikter uıymdastyryldy. Sonymen qatar, Ońdy aýylynda 200 aǵash, Jyńǵyldy jáne Jarmysh aýyldarynda 100 aǵash jáne Shebir aýylynda 30 aǵash otyrǵyzylǵan bolatyn. 

  "Taza Qazaqstan" aksıasy aıasynda Túpqaraǵan aýdany Aqshuqyr aýylynda ornalasqan "Qoshqar ata" qorymynda tazalaý jumystary júrgizildi. Oǵan M. Óskinbaev atyndaǵy Mańǵystaý oblystyq fılarmonıasynyń qyzmetkerleri men Q. Sydıyqov atyndaǵy Mańǵystaý oblystyq ámbebap kitaphanasynyń qyzmetkerleri qatysty.

"Qoshqar ata" qorymy Aqtaý qalasynan 17 shaqyrym jerde soltústik-batys baǵytta ornalasqan. Qorym jergilikti mańyzy bar tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń memlekettik tizimine, sondaı-aq Mańǵystaý oblysynyń óńirlik mańyzy bar kıeli obektileriniń tizimine engizilgen. Zertteý jumysynyń nátıjesinde munda 81 tarıhı eskertkish tirkelgen.

"Taza Qazaqstan" aksıasy Munaıly aýdany Baıandy aýylynyń mańyndaǵy "Berdibek áýlıe" qorymynyń aýmaǵynda jalǵasty. Aksıaǵa N.Jantórın atyndaǵy Mańǵystaý oblystyq mýzykalyq-drama teatrynyń ártisteri, Mańǵystaý oblysy Memlekettik muraǵatynyń ujymy, sondaı-aq «Mańǵystaý oblysynyń mádenıet, tilderdi damytý jáne arhıv isi basqarmasyna qarasty "Otpan" MKQK ujymy óz úlesterin qosty.

Aqtaý qalasynan soltústik-shyǵysqa qaraı 19,5 shaqyrym qashyqtyqta ornalasqan "Berdibek áýlıe" qorymy jergilikti mańyzy bar tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń memlekettik tizimine engizilgen. Qorymda qulpytastar, tas qorshaýlar jáne tastan jasalǵan ártúrli pishinder bar. Mundaǵy basty nysan kúmbeztamnyń eń ejelgisiniń qurylys tastary jartylaı óńdelgen ulýtastardan saz balshyq aralastyrylyp kóldeneń qalanǵan.

Budan ári "Taza Qazaqstan" aksıasy Qaraqıa aýdanyndaǵy "Bozjyra" shatqalynyń aýmaǵynda jalǵasty. Jyl basynan beri "Jabaıushqan" memlekettik qoryǵynyń aýmaǵynda ornalasqan "Bozjyra" shatqalyna ártúrli elderden myńnan astam týrıs kelip úlgerdi. Aımaqta týrıserdiń kóp bolýyna baılanysty ártúrli qaldyqtar da kóp jınalady. Aksıaǵa "Qyzylsaı memlekettik óńirlik parki" KMM ınspektorlary men belsendi jastar qatysty. Aksıa barysynda 20 qaptan astam túrli qoqys jınalyp, arnaıy polıgonǵa jóneltildi. 

Sonymen qatar, "Jabaıushqan" qoryǵynyń basshysy J.Esenǵalıev týrısik aýmaqqa keletin jastarǵa aýmaqty taza ustaý, órt qaýipsizdigi erejelerine qatań nazar aýdarý, bıik shyńdary bar jartastarǵa jaqyndamaý, barynsha qaýipsizdik sharalaryn saqtaý boıynsha túsindirý jumystaryn júrgizdi.

"Taza Qazaqstan" aksıasy aıasynda "Eko Mańǵystaý" ÚEU jańa ekologıalyq jobalar iske qosyldy. "Mańǵystaý Eko" úkimettik emes mekemesi JAO qoldaýymen óńirdiń ekologıalyq turaqtylyǵyn jaqsartýǵa, ekologıalyq habardarlyq deńgeıin arttyrýǵa jáne Mańǵystaý oblysynyń turǵyndary arasynda ekologıalyq qozǵalysty jandandyrýǵa baǵyttalǵan úsh mańyzdy ekologıalyq jobany iske qosý týraly jarıalandy.

"Taza Qazaqstan" aksıasy aıasynda "Eko Mańǵystaý" ÚEU jańa ekologıalyq jobalar iske qosyldy. "Eko Mańǵystaý" úkimettik emes mekemesi JAO qoldaýymen óńirdiń ekologıalyq turaqtylyǵyn jaqsartýǵa, ekologıalyq saýattylyq deńgeıin arttyrýǵa jáne Mańǵystaý oblysynyń turǵyndary arasynda ekologıalyq qozǵalysty jandandyrýǵa baǵyttalǵan úsh mańyzdy ekologıalyq jobany iske qosý týraly jarıalandy.

 «EkoRevolut: jarqyn bolashaqqa arnalǵan ınovasıalar» jáne "EkoVzglád: Mańǵystaý oblysyndaǵy tabıǵatqa qamqorlyq" jobalary. Bul jobalar mynalarǵa baǵyttalǵan:

- qatty turmystyq qaldyqtarmen jumys isteý júıesin jaqsartý.

- sýdy paıdalaný tıimdiligin arttyrý.

  - oblys turǵyndary arasynda ekologıalyq saýattylyq deńgeıin arttyrý jáne tabıǵatqa jaýapkershilikpen qaraýdy qalyptastyrý.

Osy jobalar aıasynda Mańǵystaýdyń biregeı tabıǵı aýmaqtaryn tazartý boıynsha 200-den astam eriktilerdiń qatysýymen birneshe aksıalar ótkizildi. Jazǵy demalysta makýlatýra jınaý boıynsha "Eko Shkolnık" konkýrsy iske qosyldy jáne qorshaǵan ortany qorǵaýǵa qosqan úlesi úshin «Prıznanıe» premıasy belgilendi. Bul syılyq alǵash ret 2016 jyly Aqtaýda berildi, nomınanttar arasynda Oljas Súleımenov pen Mańǵystaýdyń burynǵy ákimi Alık Aıdarbaev bar.

Josparlanǵan is-sharalarǵa mynalar kiredi

  - QTQ suryptaý jáne jınaý boıynsha tanystyrý aksıalary;

-oqýshylar arasynda sýretter men beınerolıkter konkýrstary;

 - turǵyndar men kásipkerler arasynda Úzdik ekologıalyq tájirıbeler baıqaýy;

 - áleýmettik jelilerdegi aqparattyq-bilim berý naýqandary;

BAQ pen blogerlerge arnalǵan konkýrstar;

 - Osy jyly kúzde ótetin tabıǵattaǵy ekologıalyq aksıalar.

Osy is-sharalardyń barlyǵy Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń qorshaǵan ortany qorǵaýǵa baǵyttalǵan "Taza Qazaqstan" bastamasyna sáıkes keledi.

Joba " ECOVIBE AKTAU: Belsendilik. Inovasıa. Qaýymdastyq".           Bul Aqtaý qalasy ákimdiginiń bastamasymen alǵash ret uıymdastyrylyp otyrǵan joba.

- Aqtaýda turaqty ekologıalyq jáne áleýmettik jaýapty orta qurý;

- jastar men qoǵamdastyqty jandandyrý.

- qorshaǵan ortany jáne qoǵamdyq múlikti qorǵaýdyń ınovasıalyq tásilderin engizý.

Joba "Eń jaqsy aýla", "Eń jaqsy kireberis", "Eń jaqsy turǵyn úı" jáne "Eń jaqsy tazalyqshyny" anyqtaýǵa baǵyttalǵan "Transformasıa" konkýrstaryn, sondaı-aq mobılograftar arasynda kógaldandyrý, qaldyqtardy qaıta óńdeý, energıa tıimdiligi, vandalızmge qarsy kúres jáne basqa da ekologıalyq taqyryptar týraly beınerolıkter jasaýǵa arnalǵan konkýrsty qamtıdy. "Eko Mańǵystaý" ÚEU barlyǵyn osy bastamalarǵa belsendi qatysýǵa shaqyrady. Sondaı-aq Mańǵystaý oblysy úshin neǵurlym ornyqty jáne ekologıalyq qaýipsiz bolashaq qurýǵa óz úlesin qosýǵa úndeýde.