Tasqynnyń shyǵyny 200 mlrd teńgeden asatyny týraly boljamdar el ishinde berik bekip aldy. Biraq bul halyqtyń kúndelikti turmysymen tikeleı baılanysty nysandardy qalpyna keltirýge, úıindegi turmystyq tehnıkasy men mal-múligin bútindep berýge baǵyttalatyn qarajat kólemi bolsa kerek.

Óıtkeni tasqyn saldaryn joıýǵa búdjetten bólingen qarajat pen qaltaly toptardyń bólgeni aqshasynyń ózi 330 mlrd teńgege jetti.

Qarjylyq monıtorıń agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Jeńis Elemesov 24 sáýirde BAQ ókilderine bergen málimetinde tasqynmen kúreske qazirdiń ózinde búdjetten 140 mlrd teńge bólingenin aıtqan bolatyn. Sol kúngi resmı málimet boıynsha, eldegi eń iri kásipkerler men alpaýyt kompanıalar tasqyn saldaryn joıýǵa bólgen qarajattyń jalpy somasy 190 mlrd teńge bolǵan.

Munsha qarajattyń ózi tasqyn saldaryn birjola joıyp, keleshektegi qaterdiń aldyn alýǵa jetpeıtin sıaqty. Olaı deıtinimiz, ótken aptada Úkimettiń birneshe múshesi Saýd Arabıasyna barǵan bolatyn. Bul elder birneshe iri halyqaralyq jıyn ótip jatyr. Sonyń aıasynda Qazaqstan ókilderi ıslam álemindegi iri qarjy ınstıtýttarynyń, holdıńterdiń basshylarymen kezdesip úlgergen.

Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıev «Acwa Power» kompanıasynyń tóraǵasy Muhammed Abýnaıanmen kezdesip, eldegi tasqyn saldaryn joıýǵa qoldaý kórsetetini týraly ýáde aldy.

Al Premer-Mınıstrdiń orynbasary – Ulttyq ekonomıka mınıstri Nurlan Baıbazarov Islam damý banki tobynyń prezıdenti kezdesti.

Úkimettiń resmı saıty jazǵan málimetke súıensek, vıse-premer men Muhammed Ál-Djasser arasyndaǵy kezdesýdiń basty taqyryby Qazaqstannyń sý sharýashylyǵy ınfraqurylymyn jańǵyrtý jobalaryn qarjylandyrý máselesi bolǵan. 

«Elimizdiń sý-resýrstyq áleýetin saqtaý men qaýipsizdikti qamtamasyz etý úshin sý qoımalaryn, gıdrotehnıkalyq qurylystardy, ırrıgasıalyq júıelerdi salý ári rekonstrýksıalaý, sý únemdeý tehnologıalaryn sıfrlandyrý jáne engizý sharalary kózdelip otyr.

Kelissózder qorytyndysy boıynsha IDB tobynyń aýqymdy ınvestısıalaryn QR sý salasynyń jobalaryna baǵyttaý, sondaı-aq jobalardyń tehnıkalyq quramdas bóligin daıyndaýǵa granttar bólý týraly ýaǵdalastyqqa qol jetkizildi. Alǵashqy transhtar bıyl aýdarylady», - delingen resmı aqparatta.

Tasqyn Úkimettiń aldaǵy josparyn aıtarlyqtaı ózgertip ketti deýge bolady. Apatpen kúreske aqsha tabý úshin buǵan deıin qabyldanyp ketken ulttyq jobalar men baǵdarlamalardyń, halyqaralyq sharalardyń shyǵyny qaıta qaralyp, birneshe vedomstvonyń bekitilgen búdjeti qysqardy.

Jalpy elde tasqyn bolmaı turǵan kezdiń ózinde Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligi elde 20 jańa sý qoımasyn salý josparyn jalpyǵa jarıa etip úlgergen bolatyn. Nurlan Baıbazarov Islam damý banki basshysymen ótkizgen kelissózde osy nysandardy qarjylandyrý máselesi sóz bolǵan.

Atalǵan 20 sý qoımasynyń ortaq syıymdylyǵy 2,5 mıllıard tekshe metrge deıin sý jınaýǵa qaýqarly. Osy 20 nysannyń alǵashqy bolyp Keńsaı-Qosqorǵan-2 qoımasy Túrkistan oblysynda salynyp bitti. Odan keıingi kezekte Aqmola, Batys Qazaqstan, Jambyl, Qyzylorda, Túrkistan jáne Jetisý oblystaryndaǵy 9 nysan tur.

Atap aıtsaq, Túrkistan oblysynyń Báıdibek aýdanynda Báıdibek ata sý qoımasynyń qurylysy bastaldy. Al Tóle bı aýdanynda Qaraqýys sý qoımasynyń qurylysy jobalanyp jatyr.

Sondaı-aq, Aqmola oblysyndaǵy Esil kontrrettegishiniń, Almaty oblysyndaǵy Pokatılov sý qoımasynyń, BQO Jalpaqtal kenti men Seksenbaı aýylyndaǵy sý qoımalarynyń, Jambyl oblysyndaǵy Yrǵaıty, Qalǵuty jáne Aqmola sý qoımalarynyń, Qyzylorda oblysyndaǵy Qaraózek kanalyndaǵy sý qoımasynyń jobalaý-smetalyq qujattamasy ázirlenip jatyr.

Bul jańa jyl saıyn qaıtalanatyn tasqyndardyń aldyn alyp, qýańshylyqpen kúresýge, Qazaqstannyń kórshi elderden kiretin sý resýrstaryna táýeldiligin 25%  tómendetýge septigin tıgizedi degen úmit bar. Osynyń arqasynda eldegi sýarmaly alqap kólemin 250 myń gektarǵa ulǵaıtyp,  137 myń turǵyny bar 70 eldi mekendi tasqyn qaýpinen qorǵaýǵa múmkin týyndaýy kerek.

Sondaı-aq, keleshekte jalpy syıymdylyǵy 1,9 mlrd tekshe metr bolatyn 15 sý qoımasyn kúrdeli jóndeý kózdelgen. Bıyl Aqtóbe, Batys Qazaqstan, Jambyl, Qostanaı, Túrkistan oblystary men Astana qalasyndaǵy alty nysanda jumys bastaý josparlanǵan. Ulttyq ekonomıka mınıstri Nurlan Baıbazarovtyń Islam damý bankimen júrgizgen kelissózi nátıje berse, osy jobalarǵa arab áleminen aqsha tartylýy múmkin degen sóz.

Aıta ketý kerek, Qazaqstan  1995 jyldan beri Islam damý bankiniń múshesi bolyp esepteledi. Sodan beri bul ınstıtýt Qazaqstandaǵy 67 jobaǵa 1,8 mlrd dollar bólgen.

Kaspıı teńiziniń jaǵalaýynan Qyzyl kitapqa engen 88 óli ıtbalyqtyń denesi tabyldy. Bul týraly QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Balyq sharýashylyǵy komıteti málimdedi, dep habarlaıdy Ulys.

Óli janýarlardyń súıekterin Mańǵystaý oblysy Túpqaraǵan aýdanynda, Jaıyq-Kaspıı oblysaralyq baseındik balyq sharýashylyǵy ınspeksıasynyń qyzmetkerleri anyqtaǵan. Oqıǵa ornyna ınspeksıa, jergilikti atqarýshy organ jáne Gıdrobıologıa jáne ekologıa ınstıtýtynyń ókilderi shyqty. Fakt Túpqaraǵan aýdandyq polısıa bóliminde sotqa deıingi tergep-tekserýdiń biryńǵaı tizilimine tirkelgen.

«Kazgıdromet» málimetinshe, atalǵan kezeńde óńir akvatorıasynda batys baǵytyndaǵy jelder basym bolǵan. Sonyń saldarynan ıtbalyqtardyń óli deneleri jaǵaǵa shyǵarylǵan bolýy múmkin.

Komıtettiń habarlaýynsha, tabylǵan ıtbalyqtardyń denesi qatty ydyraý satysynda. Bul jaǵdaı bıologıalyq synamalar alý men olardy zerthanalyq jolmen, sonyń ishinde toksıkologıalyq jáne patologoanatomıalyq turǵydan saraptaýdy múmkin etpeıdi. Sondyqtan qazirgi ýaqytta ólimniń naqty sebebin anyqtaý qıyn bolyp otyr.

Barlyq óli janýar sanıtarlyq talaptardy saqtaı otyryp, Túpqaraǵan aýdanyndaǵy polıgonǵa jetkizilip, joıyldy. Mamandar Kaspıı teńiziniń jaǵalaýyn baqylaýdy jalǵastyrýda.

Balqash kóline ótken jylmen salystyrǵanda 4 mlrd tekshe metr artyq sý jiberildi, dep habarlaıdy Ulys Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligine silteme jasap.

Atalǵan mınıstrliktiń málimetinshe, bıyl elimizdiń sý qoımalaryna rekordty – 75 mlrd tekshe metrden astam sý jınaldy. Onyń 12 mlrd tekshe metrden astamy tasqyn sýy.

Tasqyn sýyn durys bólý sý qoımalaryn toltyryp qana qoımaı, sońǵy jyldary qurǵaýǵa aınalǵan ózender men kólderge, shabyndyqtarǵa, tabıǵı jaıylymdarǵa jáne basqa da aıdyndarǵa sý jiberýge múmkindik berdi, – dep qosty vedomstvo.

Jyl basynan beri Balqash kóline 15,4 mlrd tekshe metr sý keldi. Bul ótken jylǵy kórsetkishten 4 mlrd tekshe metrge artyq. Onyń ishinde tasqyn kezinde 3,3 mlrd tekshe metr sý tústi. Jyl basynan beri Kaspıı teńizine 17 mlrd tekshe metr sý keldi. Almaty oblysyndaǵy Qapshaǵaı sý qoımasy sońǵy 10 jylda alǵash ret 100%-ǵa tolyp, 18 mlrd tekshe metrden astam sý jınady. Sý tasqyny kezinde Batys Qazaqstan oblysynyń Qamys-Samar kólderine 80 mln tekshe metr sý jiberildi. Ulytaý oblysynan Qyzylorda oblysyna 839 mln tekshe metr sý keldi. Osynyń arqasynda, baqylaý tarıhynda alǵash ret bul sý Sarysý ózeni arqyly Qyzylorda oblysynyń kólder júıesine jetti.