Memleket basshysy Qazaqstan Respýblıkasy Sýdıalarynyń İH sezine qatysty, dep habarlaıdy Aqorda.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan Respýblıkasy Sýdıalarynyń İH sezinde sóz sóıledi. İs-sharaǵa elimizdiń barlyq aımaǵynan kelgen sýdıalar, ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdardyń ókilderi, sondaı-aq sheteldik sarapshylar qatysty.
Prezıdenttiń aıtýynsha, ádil sot memlekettiń tiregi, sondyqtan sot bıligi qashanda abyroıly ári minsiz bolýǵa tıis.
– Zań men Tártip – ádiletti qoǵamnyń negizgi ólshemi. Bul – zań aldynda bári birdeı, teń quqyly degen sóz. Sol sebepti, sot organdary azamattardyń basty qorǵany bolýy kerek. Elde zań ústemdigi ornasa, halyqtyń bılikke degen senimi nyǵaıady, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev elimizdiń sot salasyn keshendi reformalaý isindegi qol jetkizgen negizgi jetistikterine toqtaldy.
– Elimizde Konstıtýsıalyq sot quryldy. Sot júıesiniń ınstıtýsıonaldyq derbestigi nyǵaıdy. Sala búdjetin basqarý quzyreti Sot ákimshiligine berildi. Kúshtik qurylymdar sýdıalarǵa qysym kórsetpeýi úshin tıisti sharalar qabyldandy. Kadrlardy irikteý júıesi jańartyldy. Birinshi satydaǵy sot tóraǵasy qazylar qaýymynyń usynysymen taǵaıyndalady. Joǵarǵy Sottyń sýdıalary Konstıtýsıada kórsetilgen jańa tártip boıynsha saılanatyn boldy, ıaǵnı, olardy Senat balamaly negizde tańdaıdy. Alqa bıler tájirıbesi keńinen qoldanyla bastady. Qazir olardy irikteý jumysy sıfrlyq júıege tolyq kóshken. Sondaı-aq Ákimshilik ádilet qyzmeti paıda boldy. Bul qurylym jeke adamdardyń jáne kásipkerlerdiń quqyǵyn tıimdi qorǵaýǵa múmkindik beredi. Búginde sot isteriniń jartysynan astamy azamattar men bıznestiń paıdasyna sheshilip jatyr. Bul – jaqsy úrdis. Túptep kelgende, munyń bári ekonomıkany órkendetýge jáne elimizdegi ınvestısıalyq ahýaldy jaqsartýǵa jol ashady, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy sottardyń qyzmetin odan ári jetildirýdegi basym mindetterge nazar aýdardy. Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, sot tóreligine qol jetkizýde sottardyń sheshimine kasasıalyq tártippen shaǵymdaný múmkindigin berý mańyzdy.
– Bıyl shilde aıynda qylmystyq, azamattyq jáne ákimshilik ister boıynsha jeke-jeke kasasıalyq sot qurýdy qarastyratyn zańǵa qol qoıdym. Olar óz qyzmetine kelesi jyldyń 1 shildesinen bastap kirisedi. Qazir oǵan qajetti daıyndyq jumystaryn júrgizý mańyzdy. Kasasıalyq sottardyń kadrlyq quramy tájirıbeli sýdıalardan jasaqtalýy kerek. Kasasıalyq sottardyń derbestigi azamattarymyzdyń sot tóreligine qol jetkizýine mol múmkindik berip, ınvestısıa tartýǵa, bıznes júrgizýge ońtaıly jaǵdaı jasaıdy. Eń bastysy, bul ádildik qaǵıdattaryn jáne quqyq ústemdigin tolyq júzege asyrýǵa yqpal etedi. Sonymen qatar bul qadam Joǵarǵy Sottyń júktemesin azaıtady. Endi joǵarǵy sot organy sot praktıkasynyń biryńǵaı bolýyn qamtamasyz etý jónindegi mindetine alańsyz kirise alady, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń pikirinshe, kelesi basymdyq – salany sıfrlandyrýdy jalǵastyrý.
– Sıfrlyq tehnologıalar azamattardyń sot prosesine qatysýyn aıtarlyqtaı jeńildetti. Sondaı-aq sot qyzmetiniń barynsha ashyq bolýyn qamtamasyz etti. Elimizde arnaıy aqparattyq júıe bar. Sýdıalar sol arqyly basqa sottardyń sheshimderimen tanysa alady. Bul – ádil sot aktilerin qabyldaýǵa múmkindik beretin utymdy tásil. Sonyń arqasynda ortaq málimet qory qalyptasady. Bul derekter sot prosesine qatysatyn taraptyń bárine qoljetimdi bolýy kerek. Sol kezde árkim ózine qatysty istiń nátıjesin baǵamdaı alady. Bul bastama sotta qaralatyn daý-damaıdy azaıtady. Jurt ta bosqa aryzdanyp, shaǵymdana bermeıdi. Jalpy, sot isin jeńildetý – mańyzdy mindet. Ol úshin ozyq tehnologıa men jasandy ıntellektini keńinen paıdalanǵan jón, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy sot isin qashyqtan júrgizý azamattyq ister boıynsha aýmaqaralyq sottylyq júıesin engizýge múmkindik bergenin aıtty. Sondaı-aq osy tájirıbeni ákimshilik isterde qoldanýdy kózdeıtin zań jobasy depýtattardyń qaraýynda jatyr.
– Bıyl sot otyrystary alǵash ret onlaın kórsetile bastady. Osyndaı tásilmen eki sot prosesi ótti. Sot isteri mıllıondaǵan adamnyń kóz aldynda meılinshe ashyq júrgizildi. Mundaı qadam jurttyń sot júıesine senimin nyǵaıta tústi deýge bolady. Bul – árıne, buryn-sońdy bolmaǵan jańashyldyq. Sondyqtan sýdıalar men aıyptaýshylarǵa qoıylatyn talap kúsheıdi. Sotqa qatysýshy taraptar ashyq sot alańynda óz oılaryn erkin jetkize alady. Barlyq sot otyrysynda osyndaı joǵary standart bolýy kerek. Sotty onlaın ótkizýdiń taǵy bir utymdy tusy bar. Azamattardyń quqyqtyq sana-sezimi ózgerip keledi. Zańger mamandyǵyna degen qyzyǵýshylyq artty. Jastar zań salasyndaǵy mamandardy úlgi tuta bastady. Munyń bári qoǵamda kásibı maman bolý qundylyǵyn dáripteýge múmkindik beredi. Jalpy, sotty onlaın ótkizý jurttyń quqyqtyq mádenıetin kóterýge oń áser etýde. Bul – elimizde Zań men Tártip qaǵıdatyn ornyqtyratyn tıimdi tásil,– dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev sot mamandaryn irikteý jáne quzyretin kúsheıtýge basa mán berý qajet ekenin jetkizdi. Prezıdenttiń aıtýynsha, Joǵary sot keńesi derbes ári kásibı sýdıalar korpýsyn qalyptastyrýdyń kepili bolýǵa tıis.
– Jalpy, sýdıalar adaldyqtyń, derbestiktiń jáne ádildiktiń jarqyn úlgisi bolýy kerek. Sondyqtan sýdıalardyń etıkalyq normalardy saqtaýy erekshe mańyzdy. Jańa ózgeristerge saı endi sot isin qaraý kezindegi barlyq óreskel qatelikti qazylar qaýymy tekseredi. Bul – sottardyń tártiptik jaýapkershiligin kúsheıtýge baǵyttalǵan jańa tásil, – dedi Prezıdent.
Sóz sońynda Memleket basshysy sýdıalardyń jańa Ádep kodeksin qabyldaýdy qoldady. Bul qujat sottardyń tártibinde joǵary standarttardy bekitip, sot júıesine qoǵamnyń senimin nyǵaıta túsedi.
Jıynda Joǵarǵy Sot tóraǵasy Aslambek Merǵalıev, Sot tóreliginiń tıimdiligi jónindegi Eýropalyq komısıanyń (CEREJ) prezıdenti Franchesko Depaskýale, Halyqaralyq sot ákimshiligi qaýymdastyǵynyń (IACA) prezıdenti Lýıs Pálma sóz sóıledi.
