Valúta baǵamy
  • USD -

    519.1
  • EUR -

    547.5
  • RUB -

    5.21
Toqaev: Kelissóz arqyly beıbitshilikke umtylý - strategıalyq kóregendik
Foto: Aqorda 17 qazan 2024
Toqaev: Kelissóz arqyly beıbitshilikke umtylý - strategıalyq kóregendik

Memleket basshysy Astana Think Tank forýmynyń plenarlyq otyrysynda sóz sóıledi. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev jıyn qatysýshylaryna iltıpat bildirip, bul dıalog alańy Astana halyqaralyq forýmynyń aıasynda qurylǵanyn, eń ózekti jahandyq jáne óńirlik máseleler jóninde pikir almasýǵa arnalǵanyn atap ótti.

– Ózderińizge málim, búginde adamzat aımaqtyq qaqtyǵystar, ekonomıkalyq turaqsyzdyq, klımattyń ózgerýi, azyq-túlik jáne kóshi-qon qaýipsizdigi sekildi buryn-sońdy bolmaǵan syn-qaterlermen betpe-bet kelip otyr. Atalǵan jahandyq problemalar bárimizdi tolǵandyrady jáne oǵan tótep beretin sharalardy birlese izdegenimiz jón. Bizdiń keleshegimiz qanshalyqty kúsh-jiger biriktirip, ortaq kelisimge kele alatynymyzǵa tikeleı baılanysty. Sondyqtan Qazaqstannyń bul mańyzdy úderiske atsalysýyn zor mártebe sanaımyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy álemniń jikke bólinýi kúsheıip, kópjaqty halyqaralyq ınstıtýttardyń bedeli álsiregen saıyn, orta derjavalardyń róli arta túsedi dep sanaıdy.

– İri derjavalar baqtalastyqqa boı aldyryp, bir mámilege kele almaı jatqan kezde, daý-damaıdy retteýge orta derjavalar jıi dáneker bolady. Osylaısha olar jahandyq yntymaqtastyqtyń irgesi shaıqalmaýyna yqpal etedi, – dedi Prezıdent.

Qasym–Jomart Toqaev forým qatysýshylaryna elimizdiń ósip-órkendeýi jáne qoǵamnyń demokratıalyq talpynystaryn júzege asyrý úshin Qazaqstanda júrgizilip jatqan aýqymdy saıası reformalar jóninde aıtty. Onyń pikirinshe, AES qurylysy boıynsha taıaýda ótken jalpyhalyqtyq referendým elimizdiń demokratıalyq qundylyqtarǵa beıil ekenin kórsetti.

Memleket basshysy júrgizilip jatqan reformalar ishki turaqtylyqty saqtaýda ǵana emes, ekonomıkalyq ósimge jáne sheteldik ınvestısıalarǵa qolaıly jaǵdaı jasaý isinde de mańyzdy ekenin atap ótti.

– Qazaqstan ekonomıkalyq turǵydan aıtarlyqtaı tabysqa qol jetkizdi. Biz 400 mıllıard dollar kóleminde shetelden tikeleı ınvestısıa tarttyq. Elimizde jańa ınvestısıalyq kezeń bastaldy. Onyń strategıalyq maqsaty – 2029 jylǵa qaraı 150 mıllıard dollar kóleminde qarjy tartý. Biz ınvestorlar úshin jedel sheshim qabyldaýdyń jáne jan-jaqty memlekettik qoldaý kórsetýdiń máni zor ekenin jaqsy túsinemiz. Osy maqsatta Investısıalyq keńes quryldy. Oǵan strategıalyq ınvestısıalyq jobalarǵa jetekshilik etý quzyreti berildi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Prezıdent Qazaqstan halyqaralyq qoǵamdastyqtyń bedeldi múshesi retinde uzaq jyldardan beri óz mısıasyn minsiz atqaryp kele jatqanyn málimdedi.

– Bizdiń syrtqy saıasatymyzdyń negizgi basymdyqtary – táýelsizdik, mýltılateralızm, óńirlik turaqtylyq jáne dıplomatıa. Sondyqtan biz jahandyq yntymaqtastyq pen progrestiń qozǵaýshy kúshi ári álemdegi biregeı ámbebap uıym sanalatyn BUU-nyń rólin qoldaımyz. Óz óńirimizde, sondaı-aq odan tysqary jerlerde uzaqmerzimdi beıbitshilik pen damý úrdisin saqtaý úshin negizgi seriktesterimizdiń bárimen konstrýktıvti qarym-qatynas jasaý mańyzdy dep sanaımyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy elimizdiń Iranmen ıadrolyq qarý máselesinde mámilege kelýge, Sırıa boıynsha kelissóz júrgizýge, sondaı-aq jaqynda ǵana Armenıa men Ázerbaıjan arasyndaǵy kezdesýge arnaıy alań usynǵanyn eske saldy.

Budan bólek, Prezıdent ıadrolyq qarýsyzdaný jáne qorshaǵan ortany qorǵaý taqyryptaryna erekshe nazar aýdardy.

– Biz ıadrolyq qarýdan erikti túrde bas tarttyq ári ony taratpaýǵa qatysty jahandyq bastamalarǵa qoldaý kórsetip kelemiz. Astananyń Bıologıalyq qaýipsizdik jónindegi halyqaralyq agenttik qurý týraly usynysy ǵalamdyq qaýipsizdik salasyndaǵy qaterlerge qarsy mindettemelerimizdi tolyqtyra túsedi. Qazaqstan qorshaǵan ortany qorǵaý isinde ǵalamnyń klımattyq kún tártibindegi maqsattaryn quptaıdy. Biz Klımat jónindegi Parıj kelisimin qoldaımyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Prezıdent Qazaqstan halyqaralyq forýmdarda, sonyń ishinde BUU Qaýipsizdik Keńesinde orta derjavalardyń múddesin qorǵaýdy jalǵastyra beretinin jetkizdi.

– Biz halyqaralyq júıeniń meılinshe ınklúzıvti jáne ornyqty bolǵanyn qalaımyz. Memleketterdi úlken nemese shaǵyn dep bólmeı, olarǵa jahandy jaqsartý úshin óz úlesin qosýǵa múmkindik berý kerek. Qazaqstan aldaǵy ýaqytta da álemdik arenada belsendi ról atqarýǵa daıyn. Biz dıplomatıanyń, ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen kópjaqty basqarýdyń toǵysqan jerinde turmyz. Áriptesterimizben jáne seriktesterimizben birge áreket etý arqyly bolashaq álemniń kelbetin qalyptastyrýǵa atsalysa alamyz. Halyqaralyq tártip ózgerip jatqan kezeńde bizdiń jaı ǵana baqylaýshy bolǵymyz kelmeıdi. Kerisinshe, anaǵurlym teńgerimdi, ádil ári ornyqty ǵalamdyq júıeniń arhıtektorlary bolýǵa umtylamyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy jıynda Reseı-Ýkraına arasyndaǵy qaqtyǵysty sheshý máselesi jóninde de pikir bildirdi.

– Kansler Sholspen kelissóz barysynda aıtqanymdaı, Reseıdiń áskerı turǵydan jeńilmeıtini anyq. Bul – Reseıdiń áskerı áleýeti, Prezıdent Pýtın júrgizip otyrǵan saıasatty halyqtyń qoldaýy jáne tarıhtyń ózi dáleldep otyrǵan fakt. Sondyqtan biz qaqtyǵysty beıbit túrde sheshý joldaryn qarastyrýdy, barlyq memlekettiń, sonyń ishinde Qytaı men Brazılıanyń aqylǵa qonymdy josparlaryn qoldaımyz. Basqa jol joq. Áıtpese, soǵys qos tarapty da joıyp tynady. Keıbir álemdik kúshter buǵan múddeli shyǵar. Biraq bul tyǵyryqqa tireıtin jol. Konstrýktıvti kelissózder arqyly beıbitshilikke umtylý – álsizdiktiń belgisi emes, kerisinshe, strategıalyq parasattylyqtyń kórinisi, – dedi Prezıdent.

Jıyn sońynda Memleket basshysy forým qatysýshylarynyń saýaldaryna jaýap berdi.

Plenarlyq otyrystyń moderatory, Berlin Global Dialogue tóraǵasy Lars-Hendrık Róller Prezıdentten Qazaqstannyń óńirdegi róli týraly, sondaı-aq aımaqtyq yntymaqtastyq arqyly orta derjavalardyń ustanymdaryn tıimdirek paıdalaný turǵysynan qandaı problemalar bar ekenin surady.

– Eń aldymen, biz aımaqtyq saıasatqa, Ortalyq Azıadaǵy barlyq jaqyn kórshilerimizben tyǵyz yqpaldastyqqa beıil ekenimizdi atap ótkim keledi. Biz yntymaqtastyqty tereńdetken saıyn, Qazaqstan men Ortalyq Azıanyń basqa da elderiniń múddeleri úshin jaqsy bolmaq. Qazirgi jaǵdaıdy on jyl burynǵy ahýalmen salystyrýǵa kelmeıdi, múlde ózgeshe. Búginde biz belsendi yntymaqtastyqty damytyp kelemiz, aýqymy keń máseleler boıynsha sanqyrly baılanys ornatyldy. Ortalyq Azıa memleketteriniń basshylary jıi kezdesedi. Ortaq máselelerdi birlese pysyqtaıdy. Bul basqosýlardyń nátıjesi mol. Sondyqtan meniń jaýabym aıqyn. Bizdiń saıası ustanymdarymyz strategıalyq tepe-teńdikti nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan. Menińshe, Ortalyq Azıanyń álem kartasyndaǵy orny erekshelenip keledi. Meniń aımaqtaǵy áriptesterim munymen kelisedi dep oılaımyn. Biz osy óte mańyzdy óńirdiń áleýetin nyǵaıtý úshin qoldan kelgenniń bárin jasaımyz. Birikken Ulttar Uıymyna keletin bolsaq, men ony nyǵaıtý kerek degen senimdemin. Óıtkeni onyń ornyn basatyn uıym joq. BUU-da kóptegen kemshilik bolǵanymen, bizde basqa balama joq. Sondyqtan Qazaqstan BUU rólin nyǵaıtý boıynsha osyndaı ustanymdaǵy barlyq elmen yntymaqtasa berýge nıetti. Aımaqtyq derjavalar men orta derjavalardyń úni, eń aldymen, Qaýipsizdik Keńesinde estilýge tıis. Qaýipsizdik Keńesi de reformaǵa muqtaj. Óıtkeni ol, ókinishke qaraı, tyǵyryqqa tireldi. Al odan shyǵýdyń jolyn bárimiz birlesip tabýymyz kerek. Biz kelesi jyly 80 jyldyǵyn atap ótetin Birikken Ulttar Uıymyna qoldaý kórsetýimiz qajet, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Budan keıin orta derjavalardyń BUU mártebesin nyǵaıtý jáne mýltılateralızm qaǵıdattaryn ilgeriletý prosesindegi róli jaıynda suraq qoıyldy.

– Álbette, álginde baıandamamda biz mýltılateralızmniń jaqtaýshysy ekenimizdi aıttym. Biz álem qazir de, bolashaqta da, eń aldymen, BUU Jarǵysynda kórsetilgen qaǵıdattarǵa negizdelýge tıis ekenine senimdimiz. Biz BUU Jarǵysyn ustanýymyz kerek. Eshkimge ony buzýǵa quqyq berilmegen. Óıtkeni onyń balamasy joq. BUU Jarǵysy – qazirgi halyqaralyq júıeniń tiregi. Bálkim, BUU-nyń róline qatysty qandaı da bir kóńil tolmaýshylyq bar shyǵar, syn da aıtylar. Biraq bizge kúsh-jiger biriktirip, soǵys, qaqtyǵys ataýlyny toqtatyp, kerisinshe, dıalog pen beıbitshilik jolyna túsý qajet. Qazaqstan týraly aıtar bolsaq, reformalardy jalǵastyryp, kózdegen strategıalyq jospardy júzege asyrý úshin beıbit jaǵdaıda damý biz úshin asa mańyzdy. Qazir bizdiń aldymyzda elimizdiń saıası-ekonomıkalyq áleýetin arttyrýǵa qatysty aýqymdy mindet tur. Sondyqtan biz beıbitshilikti jaqtaımyz. Bul rette kópjaqty yntymaqtastyq jasap otyrǵan dúnıe júzindegi seriktesterimizge rızashylyq bildiremiz. Qazaqstan – halyqaralyq naryqqa ashyq el. Biz shetelden tikeleı ınvestısıa tartqymyz keledi. Bul týraly jańa aıttym. Sol úshin Qazaqstanda qyzmet istegisi keletin ınvestorlarǵa barynsha qolaıly jaǵdaı jasaımyz, – dedi Memleket basshysy.

RELATED NEWS
«Bestikten» «ondyqqa» aınalǵan SHYU: Astana deklarasıasynyń mańyzy
10 shilde 2024
«Bestikten» «ondyqqa» aınalǵan SHYU: Astana deklarasıasynyń mańyzy

Esirtkige qarsy ortaq strategıa, terorızm, separatızm,  ekstremızm sıaqty qaýipti qubylystarmen birlesip kúresý,  energetıka salasyndaǵy yntymaqtastyq, aqparattyq qaýipsizdik, tatý kórshilik, aýyzsý qaýipsizdigi, qorshaǵan ortany  birlesip qorǵaý. Astanadaǵy Shanhaı yntymaqtastyq uıymy samıtiniń praktıkalyq qyryn bir sóılemmen osylaı túıindeýge bolady. Munyń bári, aınalyp kelgende, eldegi turaqtylyqqa tutqa bolatyn ózekti máseleler.

SHYU Astana samıtin Qytaı men Reseıge kiriptar elderdiń basshylary jınalatyn kezekshi jıyndardyń biri retinde sıpattaýshylar samıtte qol qoıylǵan 25 qujattyń ishinde biz ataǵan máseleler boıynsha ýaǵdalastyqtar qaıta ózektendirilgenin nazarǵa ala bermeıdi.
 Esirtki saýdasy bir eldiń ishinde ǵana júretin tuıyqtalǵan naryq emes. Mańaıdaǵy elderdiń ishki turaqtylyǵy qanshalyqty osal bolsa, irgeles elderdiń ózara tatýlyǵy qanshalyqty álsiz bolsa, esirtkiniń transulttyq saýdasy soǵurlym órshı bermek.  Bir shetinde Aýǵanstan turǵan Ortalyq Azıa úshin bul másele erekshe mańyzdy bolatyny sodan.
Shanhaı ondyǵynyń aıasynda terrorzım men separatızmge qarsy yntymaqtastyq ornatý osy turǵydan mańyzdy. Qazaqstandaǵy separatızmniń qateri týraly oılansaq, esimizge eldiń tutas bir óńirlerin Reseıdiń sýbektisi etýge qushtar ylańshylardyń sottalyp jatatyny túsedi. Shanhaı uıymyndaǵy áriptes retinde Máskeýmen arada osyndaı kelisiminiń bolǵany da biraz iste erkinirek áreket etýge jol ashady. 
Reseıdiń Ózbekstan men Qazaqstanǵa gaz odaǵyn qurýdy usynyp júrgenine de biraz boldy. Al Qazaqstan eldiń shyǵysy men soltústigine  Omby men Orynbordan gaz tartý úshin Qytaıdy da oıynǵa qosý qajet degen ustanymda otyr. Onyń qısyny mynandaı, Qazaqstan Reseıden alǵan gazdyń bir bóligin ońtústiktegi gazdy Qytaıǵa jiberý arqyly óteıdi. Esesine Reseı Qytaı aldyndaǵy gaz mindettemesin oryndaýda tasymal shyǵynyn qysqartady. Mundaı júıe Reseı gazyna jalǵanǵan Qazaqstannyń eldi mekenderi aı men kúnniń amanynda kógildir otynsyz qalmaýyna kepildik bolady. Osy turǵydan alǵanda SHYU aıasyndaǵy energetıkalyq yntymaqtastyq Qazaqstannyń soltústigi men shyǵysyn gazdandyrýda mańyzdy ról atqarmaq.
«Ózbekstan reseılik «Rosatom» kompanıasymen birge Shardara sý qoımasynan jaqyn jerde atom elektr stansasyn salýǵa kirisip ketti. Al Qazaqstan bıyl kúzde AES salý máselesi boıynsha jalpyulttyq referendým ótkizbekshi. AES tehnologıasy SHYU-daǵy taǵy bir oıynshy – Qytaıda da bar. Qazaqstanda AES salýǵa áleýetti resmı venderlerdiń ishinde Fransıa, Ońtústik Koreıa, Reseımen birge Qytaı da bar. AQSH-tyń AES salasyndaǵy tehnologıasy da Qazaqstan tarapynan muqıat zerttelip jatyr. Ázirshe bizde salynýy múmkin AES Balqashtyń irgesindegi Úlken kentinen boı kóteredi dep kózdelip otyr. AES salysatyn eli retinde Qytaı men Reseıdiń biri bolsa, Beıjińniń transshekaralyq İle ózeni quıatyn Balqashtyń boıynsha AES salýymyzǵa kelisim berýi ońaılaıdy. Al Ońtústik Koreıa, Fransıa, AQSH tehnologıasy tańdalsa, dıplomatıalyq dıalog qajet bolatyny sózsiz. SHYU aıasyndaǵy energetıkalyq yntymaq osy turǵydan qajet dúnıe.
Astana samıtiniń «SHYU+» formatyndaǵy kezdesýinde sóz sóılegen Birikken Ulttar uıymynyń bas hatshysy Antonıý Gýtterısh jasandy zeıinniń qateri týraly biraz oı aıtty. Bul tehnologıa boıynsha álemde kósh bastap turǵan elderdiń aldyńǵy qatarynda SHYU-ǵa múshe Qytaı men Úndistan bar. 
Shyǵystaný ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri, qytaıtanýshy Oljas Beısenbaev osy eki eldiń tehnologıasyn paıdalana otyryp, ınternet alaıaqtyq, onlaın qarjy pıramıdalary  sıaqty kıber qylmystardy tejeýge bolatynyn aıtady. 
İT-sarapyshlar sýperkompúter tehnologıasyn tıisti deńgeıde meńgermegen elder ozyq elderdiń aldynda sıfrlyq egemendigin joǵaltýy múmkin ekenin aıtyp júr. Oljas Beısenbaev SHYU alańyn paıdalanyp, sýperkompúter ǵylymyn jetildirýge bolatynyn aıtady. 


«Keıbir halyqaralyq saraptamalarda sıfrlyq egemendik týraly aıtyla bastady. 2023 jyly kıberqylmystyń kesirinen búkil álemde 5 mıllıard dollardaı shyǵyn kelgen deıtin derekter bar. Biz ózimizdiń kıber keńistigimizdi  qorǵaý jaıynda oılanýymyz kerek. SHYU aıasyndaǵy kıberqaýipsizdik salasyndaǵy yntymaqtastyqty burynǵydan da mańyzdy etedi», - deıdi qytaıtanýshy.

Sondaı-aq, ol «SHYU aıasyndaǵy ýaǵdalastyqtardy paıdalanyp óz mamandarymyzdy Qytaı men qosa Úndistanǵa ǵylymı taǵylymdamadan ótkizýge bolatynyn eske salady. 


«Spýtnık, robot tehnologıalarynda, sýperkompúter baǵyttarynda Qytaıdyń kósh basynda turǵanyn bilemiz. Úndistan da İT-tehnologıa aldyńǵy orynda. Sondyqtan osy salalarda ózara bilim bólisýmiz qajet. Munyń bári óz ishimizdegi sıfrlyq teńsizdikti azaıtýǵa septigin tıgizedi. Óıtkeni Astana, Almaty, Shymkent qalalaryndaǵy sıfrlandyrý deńgeıin qıyrdaǵy aýyldardyń jaǵdaıymen salystyrýǵa kelmeıdi. SHYU aıasyndaǵy ýaǵdalastyqtardy pysyqtaǵan kezde ásirese shekaralyq aımaqtardy sıfrlandyrý máselesin alǵa shyǵaryp otyrý kerek», - deıdi shyǵystanýshy.

Ǵalym aıtqan baǵyttardyń bárin SHYU aıasyndaǵy aqparattyq qaýipsizdik sharalary arqyly iske asyrýdyń múmkindigi bar. 
Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrliginiń málimeti boıynsha, Qazaqstandaǵy sý qorynyń 46 paıyzy transshekaralyq ózender arqyly kórshiles elderden kiredi. Al  bizben sý bólisip otyrǵan kórshiles elderdiń bári SHYU aıasyndaǵy áriptes memleketter. Astana samıtinde qol qoıylǵan 25 qujattyń ishinde aýyz sý qaýipsizdigine jeke qujattyń arnalýy osy turǵydan mańyzdy. 
Mysaly, Ertis máselesine kelgende Beıjiń ózen ortasyndaǵy Qazaqstanmen de, aıaǵyndaǵy Reseımen de jeke-jeke kelisýdi jón kóredi.  Mundaı tásil tıimsiz bolyp jatqan jaǵdaıda SHYU aıasyndaǵy dıalogqa shaqyrý oryndy bolýy múmkin. 
Baýyrlas elder sanalatyn Ózbekstan men Qyrǵyzstannan da sý alý muqıat dıplomatıany qajet etip otyr. Shekaraaralyq sý arnalary men halyqaralyq kólderdi qorǵaý jáne paıdalaný jónindegi Helsınkı konvensıasyn Tashkent qabyldaǵanymen, Bishkek áli moıyndamaǵan. Qazirgi ekonomıkalyq tetikter sý dıplomatıasyna jaramsyz bolǵan jaǵdaıda SHYU aıasyndaǵy ýaǵdalastyqtardy alǵa shyǵarýǵa bolady. 
SHYU aıasynda  ekologıalyq problemalardy birlesip sheshýdiń de bizge berer tusy kóp. Óıtkeni álemdegi qorshaǵan ortany eń kóp lastaıtyn ekonomıkanyń biri – Qytaı naryǵy irgemizde tur. Al Ózbekstanmen Araldy qutqarý baǵytyndaǵy yqpaldastyqtyń jan-jaqty qujattalyp, qattalǵany mańyzdy. Bizdiń eldiń aýmaǵynda Reseıdiń zymyran qaldyqtary qulaıtynyn eskersek, bul máseleni Máskeýmen SHYU aıasynda da qozǵaýǵa da múmkindik bar.
SHYU-nyń Astana samıti Qazaqstannyń ózine ne úshin qajet boldy  degen suraqqa osylaı jaýap berýge bolady. 
Shanhaı yntymaqtastyq uıymy 1996 jyly «Shanhaı bestigi» retinde qurylsa, 2001 jyly SHYU retinde jasaqtaldy. Al keshegi Astana samıtinde múshe memleketterdiń sany 10 ǵa jetti. Olar: Qazaqstan, Úndistan, Iran, Qytaı, Qyrǵyzstan, Pákistan, Reseı, Tájikstan, Ózbekstan jáne Belarýs.
Byltyr uıymǵa Bahreın, Kýveıt, Maldıv araldary, Mánma jáne Birikken Arab Ámirlikteri dıalog seriktesteri retinde qosylsa, bıyl Qatar ámiri mártebeli meıman retinde qatysty. Demek, uıym arab álemimen de etene aralasa bastady. 

«2021 jyly SHYU músheleriniń jıyntyq JİÓ shamamen 23,3 trln dollarǵa jetti, bul álemdik JİÓ-niń shamamen 25 paıyzyn quraıdy, bul 2001 jyly qurylǵannan 13 ese kóp. SHYU músheleriniń jalpy syrtqy saýdasy 2021 jylǵy jaǵdaı boıynsha 6,6 trln dollardy qurady, bul 20 jyl burynǵydan 100 ese kóp», - deıdi qytaıtanýshy Oljas Beısenbaev. 

Qazaqstannyń uıymnyń samıterinde ekonomıkalyq máselelerdi de kún tártibine shyǵarýǵa jıi bastama kóterýinde osyndaı da sebep bar.

Budan bólek Qazaqstan qoǵamdyq damý ınstıtýtynyń sarapshysy Damır Belgibaev Astana deklarasıasy jalpy SHYU damýyna óziniń aıtarlyqtaı úlesi baryn aıtty.

«Shanhaı yntymaqtastyq uıymy quramyndaǵy memleketter sany ósip, uıymnyń aýmaǵy keńeıip keledi, ıaǵnı álemdik uıym retinde tanylyp keledi degen sóz. Astana ótip jatqan samıtke BUU Bas hatshysynyń kelýi Qazaqstannyń álemdik arenadaǵy bedeliniń kórinisi dep bilem. Meniń oıymsha, onyń sapary álemdegi eleýli problemalardy birigip sheshýdiń joldaryn tabýǵa arnalǵan. Jalpy uıymnyń abyroıy men damýyna búgingi Astana deklarasıasynyń da yqpaly bolady. Qazaqstan atalǵan uıymǵa tóraǵalyǵy barysynda bir jyl ishinde 150-den astam is-shara uıymdastyryp, aýqymdy jumys atqaryldy. SHYU-da sharttyq baza 60 jańa qujatpen tolyqty. Sonyń arasynda ekonomıkalyq, mádenı, ekologıalyq qaýipsizdik, kólik, tehnologıa salasyndaǵy taqyryptar qamtyldy. Bul óńirler arasyndaǵy turaqtylyq pen ózara tıimdi qarym-qatynasty keńeıtýge óziniń aıtarlyqtaı úlesin tıgizedi», - deıdi Damır Belgibaev.

SHYU-nyń Astana deklarasıasy - turaqtylyq pen tynyshtyqtyń kepili bolyp otyr deıdi sarapshy mamandar.

«Turaqtylyq, qaýipsizdik salasynda qabyldanǵan sheshimder bular memleketimizge qaýip tóndiretin túrli qaqtyǵystardyń aldyn alý. Iaǵ osy uıymǵa múshe memleketter birlese jumys isteı otyryp, shekaralyq aımaqtaǵy, memlekettiń ishindegi, geografıalyq eýrazıalyq óńirdegi turaqtylyqty qamtamassyz etedi», - deıdi Qazaqstan qoǵamdyq damý ınstıtýtynyń taǵy bir sarapshysy Baýyrjan Serikbaev.

Qorytyndylaı aıtatatyn bolsaq, Astanada ótken SHYU joǵary deńgeıde ótken halyqaralyq sharalardyń biri boldy deýge tolyq negiz bar. Onyń ústine samıtke BUU Bas hatshysynyń qatysýy uıymnyń yqpaly men bedelin arttyra tústi.

PREZIDENTTİK JASTAR KADR REZERVİNE ENGEN 300 KİMDER?!
25 jeltoqsan 2019
PREZIDENTTİK JASTAR KADR REZERVİNE ENGEN 300 KİMDER?!

Búgin Prezıdenttik jastar kadr rezervine irikteý jobasy jeńimpazdarynyń esim jarıalandy. Olardyń ortasha jasy — 31. Aldaǵy ýaqytta memlekettik qyzmettiń bıik baspaldaqtarynan kórinip, el damýyna jańasha serpin bererine senim mol. Jeńimpazdardyń aldy búgin jańa qyzmetke taǵaıyndaldy. Atap aıtqanda, Memleket basshysynyń Ókimimen Árken Hamıtuly Ótenov Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń jaýapty hatshysy qyzmetine taǵaıyndaldy. Sonymen 7300-den astam baq synaýshy arasynan sýyrylyp shyǵyp, 5 kezeńnen súrinbeı ótken 300 myqtynyń tizimi tómende.

 

 

 

   

İRİKTEÝDEN ÓTKENDER:

1 Bektýrov Renat Nýrmoldaevıch

2 Rysmagambetov Ernýr Býrkıtbaevıch

3 Shaıahmetov Saken Beımbetovıch

4 Sýentaev Damır Serkbaevıch

5 Terenchenko Ilá Sergeevıch

6 Nýrtazın Anýar Abaevıch

7 Zhanadil Yernar Beisenuly

8 Kımanov Ýlybek Býlatovıch

9 Saǵynaev Aıbek Rollanuly

10 Maqsatov Nurjan Sultanǵalıuly

11 Dúsembaev Medet Sharıphanovıch

12 Abdıbekov Azat Nýrmýhambetovıch

13 Jýmagýlov Jýsýp Rahatovıch

14 Ajgalıev Tımýr Raphatovıch

15 Ońlasov Áset Jaqsybekuly

16 Spotkaı Maksım Aleksandrovıch

17 Orazbekov Saıatbek Kaırbekovıch

18 Danılov Aleksandr Sergeevıch

19 Shamenov Abdılda Atamýratovıch

20 Ahmetov Serık Jetpıspaevıch

21 Chınalıev Marat Gazızovıch

22 Nýrıdenýly Maksat .

23 Beısekın Aıan Ýahıtovıch

24 Raımkýlov Kaırat Mırbýlatovıch

25 Absametov Narıman Malısýly

26 Ahmatolla Almat Maýlethanuly

27 Ýapov Bagdat Berıkovıch

28 Tleýmýratov Nýrhan Jasýlanovıch

29 Hýsaınov Alıbek Jýmabekovıch

30 Klyshbekov Askar Jarkeevıch

31 Parsegova Anjelıka Borısovna

32 Ýtúbaev Erjan Gabdýlrahımovıch

33 Adambekov Tılektes Serıkbaevıch

34 Baıalıev Alım Daýrenovıch

35 Ýrazakov Sýltan Kýanovıch

36 Oralov Asqat Razdykovıch

37 Býkeıhanov Nýraly Alımovıch

38 Almýhametov Aıbek Meırambekovıch

39 Omarbekov Baýyrjan Baqytuly

40 Batpenov Saıat Nýrlanovıch

41 Alımkýlov Bekjan Mýhıdınuly

42 Konáshkın Rostıslav Anatolevıch

43 Nýrpeısov Asat Býlatovıch

44 Elıkbaev Kýanysh Nýrlanovıch

45 Akyshov Almat Talgatovıch

46 Aljanov Dastan Kýandykovıch

47 Janahmetov Alıbek Janahmetovıch

48 Balykbaev Rýslan Alıbekýly

49 Makajanova Jansýlý Ermýhanovna

50 Ospanov Ilás Esetovıch

51 Ernazar Shynasyl Jenısýly

52 Kenjehanuly Ermek -

53 Davletov Oljas Býlatovıch

54 Jolmanov Azamat Sagatovıch

55 Tamabek Ábilhaıyr Ǵalymuly

56 Jangozın Anýar Kanatovıch

57 Bakshılov Baýyrjan Bahytjanovıch

58 Abylhanov Erjan Dovýlbaevıch

59 Túlúbaev Zekaıl Maratovıch

60 Nýrjanova Janar Nýrjanovna

61 Mahambetov Aset Kenesbekovıch

62 Aksýbaev Arman Serıkovıch

63 Kýantyrov Alıbek Sakenovıch

64 Ýtepov Ardak Týltaevıch

65 Baımýkanov Askar Kaırjanovıch

66 Karımov Stanıslav Aleksandrovıch

67 Aıtjanov Jantóre Jarylkasynuly

68 Anısımov Alekseı Sergeevıch

69 Mýsın Damır Maratovıch

70 Káribek Dáýlet Jamaýbaıuly

71 Medetov Rasýl Mahmýdovıch

72 Nýrahmetov Anýar Erjanovıch

73 Orazbaı Murat Asqaruly

74 Sýleımenov Marat Kavylvekovıch

75 Abdeshov Oljas Japarbekovıch

76 Toganbaev Nýrlan Bahytjanovıch

77 Smagambetov Daýlet Serıkovıch

78 Sýleımenov Ernar Nýrkanovıch

79 Shaımardanov Jandos Nýrlanovıch

80 Toktagýlov Erjan Daýletovıch

81 Dadanbaev Erbolat Serıkovıch

82 Qarmys Ǵazıza Saǵyndyqqyzy

83 Sakenov Oljas Berlesovıch

84 Abýov Bolat Nýrlanovıch

85 Kazjanov Arystan Jasýlanovıch

86 Kýantyrov Ermek Sakenovıch

87 Danıarova Dına Edılevna

88 Sýltanov Nazar Orynbasarovıch

89 Ibraıkýlov Oljas Askarovıch

90 Kaldybekov Azamat Beskempırovıch

91 Amanbaev Talgat Joldymýratovıch

92 Iamaltdınov Ramıl Rashadovıch

93 Toregeldın Mýrat Maratovıch

94 Asafov Mıhaıl Vıktorovıch

95 Zakıev Adılet Bolatýly

96 Jýmagýlov Anýar Maratovıch

97 Iglıkova Nazym Margýlanovna

98 Ýtenov Arken Hamıtovıch

99 Arınova Aıjan Beıbytovna

100 Bırnazarova Asel Nıazovna

101 Djanzakova Gýljanat Jamshıtovna

102 Alıbaev Narıman Serıkovıch

103 Jaksımbetov Nýrlan Ibragımovıch

104 Kompanıes Sergeı Evgenevıch

105 Kýanshalıev Baýyrjan Seıtjanovıch

106 Toleshov Meırhan Býrhanbekovıch

107 Kýnanbaeva Jýldýz Jýsýpovna

108 Nıetkalıev Anvar Berıkovıch

109 Rahymhan Dıas Erlanovıch

110 Shýjenov Danıar Jýmagýlovıch

111 Tokseıtova Galıa Erlanovna

112 Elekeev Erjan Irakovıch

113 Iskakov Azız Erjanovıch

114 Taıganov Nýrlan Bolatovıch

115 Sattybaev Aıbek Berıkovıch

116 Saenko Aleksandr Igorevıch

117 Turǵanaly Rýstam Mýhtaruly

118 Týıakbaev Kýat Ersıngazyýly

119 Baımahanov Mırjan Rýstemdostanovıch

120 Jakenov Madı Arlanovıch

121 Ahmetkalıev Mahsat Beısembekovıch

122 Alekparov Arman Iýsýpovıch

123 Erbolganov Abzal Týrysbekovıch

124 Kúljan Muhtar Tólegenuly

125 Sýleımenova Zýlfıa Býlatovna

126 Ádilova Lázzat Ádilqyzy

127 Mýsılımov Erlık Ergalıevıch

128 Sarsenbaeva Asel Erbolovna

129 Sagyndykov Nýrsýltan Ermekovıch

130 Sapanov Darhan Bakytjanovıch

131 Smaılov Nýrsýltan Sagyndykovıch

132 Seıdemet Kamıla Rústemqyzy

133 Demesınova Laýra Baglanovna

134 Kakıshev Janbolat Jandarbekovıch

135 Elıbaev Marat Talgatovıch

136 Ahmedárov Alıbek Gazızovıch

137 Ibagarov Marat Kanatbaevıch

138 Moldabaev Jaras Ýmýrbaevıch

139 Abısheva Aıdana Maksýtovna

140 Gabdýlkalıev Maýlen Sakenovıch

141 Baıedılov Aıdyn Konysbekovıch

142 Mendebaev Tımýr Almatovıch

143 Mýrzataev Ilás Kemılhanovıch

144 Týkıbaev Saken Galymovıch

145 Sakenov Almas Berlesovıch

146 Akjarov Bahytjan Kojanberdyýly

147 Agabekov Oljas Pernehanovıch

148 Ahmetov Danıar Bahtıarovı

149 Beısenbaı Darhan Baýrjanuly

150 Alpysov Meıır Serıkovıch

151 Baıtlenov Serık Abdyhanovıch

152 Raıymbekov Dinmuhambet Bahytuly

153 Korabaev Eljas Kaıratovıch

154 Shaımardanov Abylaıhan Nýrlanovıch

155 Týrakbaev Kýanysh Ergazyýly

156 Mýhamadıev Ernat Arhatovıch

157 Shynybekov Kýatjan Kanatovıch

158 OVECHKINA IýLIA RÝSLANOVNA

159 Týndýkpaev Sýltan Saıdovıch

160 Gýsev Kırıll Igorevıch

161 Kaıpov Ermek Talgatovıch

162 Dosmýhambetov Bolat Mahambetovıch

163 Izbaskanov Ýalıhan Batyrovıch

164 Rahımjanov Daýren Galymovıch

165 Platov Vladımır Anatolevıch

166 Seılhanov Mahmýd Býrkıtovıch

167 Omarbekov Talant Kenjebekovıch

168 Mýtalı Abýtalıp -

169 Nagym Salım Janabaıýly

170 Sheralıev Meıirjan Nurtaı uly

171 Hambarov Rýslan Gennadevıch

172 Pırmetov Maqsýtbek Syzdyquly

173 Kýrmanbaev Saken Sarybaevıch

174 Manasov Berık Jambýlovıch

175 Atajan Erlan Kaıratuly

176 Baıtılesov Nýrsýltan Tolenovıch

177 Abdýhalıuly Dıdar -

178 Mýhametkalıev Bahtıar Abaevıch

179 Ýralov Bolatbek Ýmerbekovıch

180 Kazantaev Daýren Ganıbekovıch

181 Nýrgalıev Janat Serıkovıch

182 Aýkeshev Bekasyl Kapbasovıch

183 Poddýbnyı Dmıtrıı Vladımırovıch

184 Akjalov Kasymbek Besembekovıch

185 Tajekenov Mırjan Amangeldıevıch

186 Beısenbekuly Abzal .

187 Nýrıev Oljas Berdibaıuly

188 Ýálı Baýyrjan Qudaıbergenuly

189 Asanuly Ǵanıjan -

190 Raeva Aıanaı Muhıtqyzy

191 Adahaev Aset Sadykýly

192 Nýrtazaev Saken Rýstemovıch

193 Sagıev Erkebýlan Gazızovıch

194 Bekınov Nýrsýltan Berıkovıch

195 Dosqojaev Ilás Almasqanovıch

196 Dúsenbınov Arman Esılbaevıch

197 Kabdrashıtov Azat Rashıtovıch

198 Ramazanov Samat Maratovıch

199 Aslálıev Tahır Jastlekovıch

200 Esenbekova Gýlnýr Boranbaevna

201 Kýrmalaev Nýrlan Saıynovıch

202 Abdıkarımov Abzal Alıevıch

203 Ahmetov Marken Kentaevıch

204 Amanbaeva Aıgerım Akdaprbekovna

205 Salmenbaev Eldar Chıngızhanovıch

206 Qaskeev Syrymbet Erdenuly

207 Beıspekov Azamat Omırzakovıch

208 Kartov Alısher Erlanovıch

209 Ábdimáýlen Dıas Ǵanıuly

210 Jahın Arman Serıkpaevıch

211 Karabalaev Akylbek Jamalbekovıch

212 Ýskenbaev Azamat Alsherıevıch

213 Ashımov Askat Beısenbaevıch

214 Rystına Indıra Sadybekovna

215 Belgıberdın Tleýbek Belgıberdyýly

216 Medetbekov Meırjan Mýratbekovıch

217 Týrgambaev Arsen Anýarbekovıch

218 Serıkov Nýrbek Nýrjanovıch

219 Mýkanov Sabıt Seıtkalıevıch

220 Býranbaev Erkebýlan Sagatovıch

221 Dýbırova Jannat Balgabaevna

222 Jazykbaev Dıar Serıkovıch

223 Ryspekov Dastan Adaevıch

224 Kabaev Dıdar Daýyrovıch

225 Shıntaev Oljas Maratovıch

226 Jýmagalıev Ardak Kaısarýly

227 Karıbaı Asıa Sergeevna

228 Sarsengalıev Aset Aıtbaevıch

229 Tezekbaev Arsen Býranbaevıch

230 Janadıl Dına Jaılaýbaevna

231 Kýlmetov Spandıarhan Maratovıch

232 Ydyrys Álibek -

233 Jýmagýlov Meıram Temırbolatovıch

234 Nýralıev Aıdar Allabergenovıch

235 Kakpenov Danıar Sakenovıch

236 Konkakov Alıbek Týlenýly

237 Shanbaev Ilás Sagyndykovıch

238 Imajanov Bahytjan Gylymbekovıch

239 Djangozın Kazbek Mýhıtovıch

240 Absalıkov Janıbek Kýttybekovıch

241 Ýteshov Danıar Sandybaevıch

242 Asanov Azamat Kanatovıch

243 Qadyr Ádilqaıyr Orazqaıyruly

244 Baısýltanov Rınat Maratovıch

245 Seıtkazınov Sanjar Dúsembaevıch

246 Kojahmetov Mýrat Maratovıch

247 Serikbaı Nursultan Beıbituly

248 Kóshkinov Bahtıar Erjanuly

249 Bıjan Anýar Dımashuly

250 Ahmedıev Darhan Meıramovıch

251 Shıranov Akzan Rashıdovıch

252 Mynjanov Ernar Seıtovıch

253 Ýranhaev Nýrjan Nýrlanovıch

254 Manaev Oljas Abýtalıpovıch

255 Mýkajanova Asem Nýrlanovna

256 Týrlýbaev Maksat Kaıratovıch

257 Janabekov Nýrbol Meıramovıch

258 Eleýsınov Sabyrjan Baýrjanovıch

259 Shaıahmetov Alısher Kalantaevıch

260 Ibraımov Rýslan Kambarýly

261 Nıkolaeva Arına Nıkolaevna

262 Qanashaev Daýlet Esenbaıuly

263 Kýzembaeva Aınýr Mýtashevna

264 Syzdykov Erlan Amangeldyevıch

265 Kashıev Azamat Sovhozbaevıch

266 Ospanov Aıdarjan Mýhamedkalıevıch

267 Nıazov Ernar Dýlatovıch

268 Týrganbaev Adılet Erbolatovıch

269 Abdrahmanova Aınagýl Jaınaganovna

270 Myrzahmetov Kaırat Jaksykýlovıch

271 Tokjanov Damır Jakenovıch

272 Sharıpov Nýrlan Sakenovıch

273 Manatbaev Asqat Koıshybekovıch

274 Nahbaeva Gýlısqan Saıfýlınqyzy

275 Ýrazova Araı Asylbekovna

276 Ýakbaev Bektýr Maratovıch

277 Aýganov Gıbrat Kaıratovıch

278 Ahmetova Roza Mýratovna

279 Nyǵmetov Erkin Talǵatuly

280 Kýrmanova Bıbıgýl Bısengalıevna

281 Cherıazdan Alıbek -

282 Nýrmýkanov Eldar Aıtkalıevıch

283 Abdýalıev Azamat Sagandykovıch

284 Jazıtov Tımýr Aıdarovıch

285 Kaldygýjın Daýlet Kýatovıch

286 Nýrgalıev Nýrym Nýrjanovıch

287 Gabbasov Rýslan Orınbaevıch

288 Almahova Aıaýjan Eralyevna

289 Djatabaev Maksat Mýratovıch

290 Karabatyrov Altynbek Amyrbekovıch

291 Balgabaev Baýrjan Erkınovıch

292 Nýrkımbaev Sagynysh Maratovıch

293 Esenamanov Adaıbek Shakırovıch

294 Tynymkýlova Dana Bolatbaevna

295 Kaıdarova Janara Gazızovna

296 Balykbaev Nýrlybek Jenısbekovıch

297 Mýkıtanov Danıar Erlanýly

298 Aıdarbekov Alıbek Gabıtovıch

299 Qosymbaev Tımýr Ernatuly

300 Kabdýshev Daýlen Danatovıch

 

QR Prezıdenti Reseı-Ýkraına qaqtyǵysyn sheshý máselesi týraly aıtty
17 qazan 2024
QR Prezıdenti Reseı-Ýkraına qaqtyǵysyn sheshý máselesi týraly aıtty

Memleket basshysy Astana Think Tank forýmynyń plenarlyq otyrysynda sóz sóıledi, dep habarlaıdy Aqordanyń baspasóz qyzmeti. 

QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev jıyn qatysýshylaryna iltıpat bildirip, bul dıalog alańy Astana halyqaralyq forýmynyń aıasynda qurylǵanyn, eń ózekti jahandyq jáne óńirlik máseleler jóninde pikir almasýǵa arnalǵanyn atap ótti.

Prezıdent Qazaqstan halyqaralyq forýmdarda, sonyń ishinde BUU Qaýipsizdik Keńesinde orta derjavalardyń múddesin qorǵaýdy jalǵastyra beretinin jetkizdi.

– Biz halyqaralyq júıeniń meılinshe ınklúzıvti jáne ornyqty bolǵanyn qalaımyz. Memleketterdi úlken nemese shaǵyn dep bólmeı, olarǵa jahandy jaqsartý úshin óz úlesin qosýǵa múmkindik berý kerek. Qazaqstan aldaǵy ýaqytta da álemdik arenada belsendi ról atqarýǵa daıyn. Biz dıplomatıanyń, ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen kópjaqty basqarýdyń toǵysqan jerinde turmyz. Áriptesterimizben jáne seriktesterimizben birge áreket etý arqyly bolashaq álemniń kelbetin qalyptastyrýǵa atsalysa alamyz. Halyqaralyq tártip ózgerip jatqan kezeńde bizdiń jaı ǵana baqylaýshy bolǵymyz kelmeıdi. Kerisinshe, anaǵurlym teńgerimdi, ádil ári ornyqty ǵalamdyq júıeniń arhıtektorlary bolýǵa umtylamyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy jıynda Reseı-Ýkraına arasyndaǵy qaqtyǵysty sheshý máselesi jóninde de pikir bildirdi.

– Kansler Sholspen kelissóz barysynda aıtqanymdaı, Reseıdiń áskerı turǵydan jeńilmeıtini anyq. Bul – Reseıdiń áskerı áleýeti, Prezıdent Pýtın júrgizip otyrǵan saıasatty halqynyń qoldaýy jáne tarıhtyń ózi dáleldep otyrǵan fakt. Sondyqtan biz qaqtyǵysty beıbit túrde sheshý joldaryn qarastyrýdy, barlyq memlekettiń, sonyń ishinde Qytaı men Brazılıanyń aqylǵa qonymdy josparlaryn qoldaımyz. Basqa jol joq. Áıtpese, soǵys qos tarapty da joıyp tynady. Keıbir álemdik kúshter buǵan múddeli shyǵar. Biraq bul tyǵyryqqa tireıtin jol. Konstrýktıvti kelissózder arqyly beıbitshilikke umtylý – álsizdiktiń belgisi emes, kerisinshe, strategıalyq parasattylyqtyń kórinisi, – dedi Prezıdent.

Biz týraly
ulys.kz — aqparattyq, saraptamalyq jáne tanymdyq baǵyttaǵy materıaldardy beredi.
 
Mýltımedıalyq joba zaman talabyna saı jasalǵan. Qazaqstannyń aqparattyq naryǵyn sapaly
kontentpen qamtamasyz etýge úles qosýǵa baǵyttalǵan. Mundaǵy saraptamalyq, tanymdyq
maqalalar san salany qamtıdy. Geostrategıa, geoekonomıka, geosaıasat, halyqaralyq
qatynastar men eldiń ishki-syrtqy saıasaty, ekonomıka, jahanda bolyp jatqan tektonıkalyq
ózgerister men trend taqyryptar ulttyq múdde turǵysynan tereń taldanyp qazaq
oqyrmandaryna jetkiziledi. Ortalyq Azıa men Túrki álemine erekshe kóńil bólinedi.