Jetisý oblysy «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasynyń aıasynda tek senbilik sharalaryn  uıymdastyrýmen shektelmeı, aqparattyq-túsindirý jáne qaıyrymdylyq baǵyttarynda da jumystar atqarýda, dep habarlaıdy oblys ákimdiginiń baspasóz qyzmeti.

Máselen, jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynda 1 qarasha kúni «EKOtime» taqyrybynda jastarmen kezdesý ótip, qatysýshylarǵa qoqysty durys suryptaý jáne sol arqyly qaıyrymdylyqpen aınalysý joldary túsindirilip, is júzinde kórsetildi.

Óńirdegi ekobelsendi, volonter Ǵazız Amanjoluly  2021 jyldan beri óz úıiniń aýlasynda selofan, qaǵaz, metal, turmystyq qaldyqtar jáne plasık buıymdaryn bóshkege bólek suryptap, barsha azamattardy atalǵan isten úlgi alýǵa shaqyrady.

Ekobelsendi suryptalǵan qoqysty shıkizat qabyldap alýshy kompanıalarǵa aı saıyn ótkizip, túsken qarjyny qaıyrymdylyq qorlaryna tabystap keledi, sonyń biri «Hareket» qory. Bul bastama bir oqpen eki qoıandy atqandaı dep esepteıdi.

2024 jyldyń tamyz aıynda respýblıkalyq aksıaǵa qoldaý bildirý maqsatynda ekobelsendi óziniń jeke bastamasymen sponsorlyq kómekpen Taldyqorǵan qalasyndaǵy az qamtylǵan otbasylarǵa 100 dana qoqys suryptaıtyn konteınerdi tegin taratyp, qoqysty durys suryptaý joldary túsindirdi. Sonymen qatar, suryptalǵan qoqysty qabyldaıtyn kompanıalardyń tizimin de qosyp bergen. 

Jaqsymen paıdaly iske barsha jetisýlyqtardy shaqyramyz!

Jalpy, ózderińizge málim, tek el aýmaǵynda ǵana emes, tabıǵattyń qoqyspen lastanýy barlyq memleketterdiń jerlerine de muhıttarǵa úlken zardaptaryn tıgizýde. Janǵan qoqystar ýly hımıkattar bólip, adam densaýlyǵynyń asqynýyna birden bir sebep bolyp otyr. Ókinishke oraı, adamdardyń qoqysty suryptaý mádenıetine áli de alshaqtaý bolyp tur, kerisinshe qoqysty selloffanǵa salyp, tastaı salý nemese jolda ketip baryp, kez-kelgen jerge laqtyra salý syndy jaǵdaılary azaımaı tur.

Sonymen qatar, Jetisý oblysynyń Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary uıymdastyrýmen «Taza orta» aksıasyn uıymdastyrdy. Aksıasynyń maqsaty,  ǵımarat tazalyǵyn saqtaý barysynda artqarylatyn tazalyq jumystaryn júrgizý,  jumys ornynda qaýipsizdik pen jaılylyqty qamtamasyz etý.  Aksıaǵa Jastarǵa qyzmet kórsetý ortalyǵynyń mamandary, tehnıkalyq qyzmetkerleri qatysty.

Taza bolsa tabıǵat – aman bolsa adamzat degen urandy ustaı kele, adamzat balasyn tabıǵatty taza ustaý árqaısymyzdyń mindetimiz dep esepteımiz. 

Aıta ketý kerek,  «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda Jetisý oblysynda jalpy 1990 tehnıka jumyldyrylyp, nátıjesinde 10714 tonna qoqys shyǵarylyp, 2445 km aryq jelisi tazalandy. Oblys aýmaǵynda aksıa kezinde 38003 túp kóshet otyrǵyzyldy.

«Taza Qazaqstan» respýblıkalyq ekologıalyq baǵdarlamasy Jetisý oblysynda belsendi túrde uıymdastyrylyp, turǵyndar tarapynan zor qoldaýǵa ıe boldy. Búgingi kúnniń ózinde jalpyulttyq tazalyq sharasyna oblys boıynsha 226 myńnan astam adam atsalysty.

Jambyl oblysynda «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasy keń kólemde ótkizilýde. Aksıa aıasynda oblystyń barlyq aýdandarynda qoǵamdyq oryndardy, kóshelerdi, bazarlar aýmaǵyn, sý aıdyndarynyń jaǵalaýlaryn tazartý jumystary júrgizildi, dep habarlaıdy Ulys.

İs-sharalar ekologıalyq mádenıetti arttyrý, órt qaýipsizdigin saqtaý, qoǵamdyq oryndardy, kósheler men sý aıdyndaryn jınalǵan qoqystardan tazartýdy kózdeıdi.

Aksıa aıasynda birqatar tazalyq sharalary uıymdastyryldy.

Atap aıtqanda, aǵymdaǵy jyldyń 7 shildesi kúni Sarysý aýdany aýmaǵynda qatty jaýyn-shashyn saldarynan kólbeý aǵyn qalyptasyp, birqatar kóshedegi 400-den astam úıdiń aýlasy, 47 úıdiń ishi men 1 mekteptiń jertólesin sý aldy. Aǵyn sýmen birge qyrdaǵy tal-daraqtar men qoqystar aýyl kóshelerin basyp qaldy. Osyǵan oraı, «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda qazaqtyń ejelgi saltymen «Asar» dástúri qolǵa alyndy. Iaǵnı, Taraz qalasy, Jambyl, Jýaly, Baızaq jáne Talas aýdandarynyń eriktileri zardap shekken kóshelerge asarlatyp tazalaý jumystaryn júzege asyrdy. Oǵan 150-ge jýyq azamat qatysty.

– Aǵyn sýdyń saldarynan aýyldaǵy aǵaıynnyń ábigerge túskeni ras. Kóshe toly topyraq pen tal-daraqty tazalaý ońaıǵa soqqan joq. Osy oraıda, qazaqtyń kóne dástúri negizinde asarlatyp kelip jatqan ózge aýdandaǵy baýyrlarymyzǵa alǵysymyzdy bildiremiz. Qandaı qıyndyqty bolmasyn aýyz birshilikpen eńsergen elimizdiń bolashaǵy jarqyn bola bersin, — dedi Sarysý aýdandyq jastar ortalyǵynyń dırektory Asyljan Pazylbekov.

Sonymen birge bastaýyn Qyrǵyz elinen alatyn Talas ózeniniń jaǵalaýyn qoqystardan tazartý jumystaryna volonterler tartyldy. «Jastar Taza Qazaqstan úshin!» ekologıalyq aksıasyna 200-den astam erikti qatysty. Olar jaǵalaýdaǵy shashylyp jatqan plasık qaldyqtardy jınap, 400 qap qoqysty arnaıy orynǵa aparyp tókti.

Sonymen qatar Taraz qalasynyń «Kóktem» alqabynda, Baızaq, Qordaı, Sarysý aýdandaryndaǵy oblystyq jáne aýdandyq mańyzy bar joldardyń boıynda, saıabaqtar men ortalyq kóshelerde qýraǵan shópterdi shabý jumystary ótkizildi.

Turǵyndar arasynda tazalyq mádenıetin artyrý maqsatynda belsendi azamattardyń, volonterlerdiń bastamasymen Taraz qalasyndaǵy Talas ózeni, Jýaly aýdanyndaǵy Teris ózeni, «Teris-Ashybulaq» sý qoımasynyń Nurlykent, Qyzylaryq aýyldaryndaǵy jaǵalaýlary qoqystardan tazartylyp, belsendi qatysýshylar marapattaldy.

Sonymen birge Jambyl aýdany, Asa aýylynda volonterler arasynda konkýrs, Talas aýdanynda «Taza kóshe», «Taza aýla» baıqaýlary ótkizildi. Konkýrstarǵa aýla turǵyndary qatysyp, belgilengen aýlalar synǵa tústi. Jeńimpazdar baǵaly syılyqtarmen marapattaldy.

Baızaq aýdanynyń Qostóbe jáne Sarykemer aýyldyq okrýgteriniń aýmaǵynda belsendi azamattar, eriktiler, depýtattar Taraz-Sarykemer jolynyń boıy, jaıaý júrginshiler joldaryn tazalaý, kógaldardy shabý jumystaryn júrgizdi.

Qordaı aýylynyń kire berisinde ornalasqan «Barys-2» bazary negizgi saýda nysany bolǵandyqtan, ári ózge aımaqtardan aýyr júk kólikteri kóptep kelgendikten bazar aýmaǵy qoqysqa tolyp jatady. Osyny eskerip, turǵyndardy qorshaǵan ortany qorǵaýǵa yntalandyryp, taza ári jaıly orta qurýǵa baǵyttaý maqsatynda jappaı senbilik jumystary uıymdastyryldy.

Eriktiler men jergilikti turǵyndar bazar aýmaǵyn qoqystan tazartyp, jol boıyndaǵy jáne saýda oryndaryndaǵy aımaqtardy retke keltirdi. Sondaı-aq qatysýshylar bazar mańaıyndaǵy jasyl jelekterdi sýǵaryp, aǵashtar men gúlderdi retke keltirý jumystaryn atqardy.

Jalpy, «Taza Qazaqstan» respýblıkalyq aksıasy aıasynda aýqymdy jumystar atqarylyp, oǵan 500 myńnan asa jambyldyq belsendi qatysqan. Onyń ishinde, turǵyndar, ardagerler men jastar, ÚEU ókilderi jáne túrli mekeme qyzmetkerleri bar.

Aksıa aıasynda 320 myń m² áýejaı, temirjol, avtobeketter men avtobýs parkteriniń, 206 myń m² otyn-energetıka keshenderiniń, 108 myń m² emdeý ortalyqtarynyń, 508 myń m² oqý oryndarynyń, 280 myń m² shaǵyn jáne orta kásiporyndardyń aýmaqtary kúl-qoqystan tazartyldy. 818 shq kanal men aryq júıesi, 125 myń turǵyn úı aýlasy jáne 4,5 myń shq kóshe tazalandy. 60 myńǵa jýyq kóshet otyrǵyzyldy. 2,4 myń aǵash butalanyp, 455 myń m² jasyl jelek sýǵaryldy.

Budan bólek, 60 tarıhı-mádenı eskertkish pen 143 saıabaq, skver aýmaǵyna turaqty túrde tazalyq jumystary júrgizilýde.

12 myń tonna qoqys shyǵaryldy. Tazalyq jumystaryna 910 birlik tehnıka tartyldy.

Respýblıkalyq ekologıalyq «Taza Qazaqstan» aksıasy Túrkistan oblysynda qarqyndy júrýde. Aksıa aıasynda búgin Arys qalasynda senbilik ótip, sharaǵa qalalyq máslıhattardyń depýtattary, memlekettik mekemelerdiń qyzmetkerleri, eńbek ujymdarynyń ókilderi, qala jastary atsalysty.

Ekobelsendiler aǵash túpterin áktep, jasyl jelektiń túpteri men jol jıekterin aramshópterden tazalady. «Taza Qazaqstan» aksıasynyń basty maqsaty – úıimiz ben týǵan jerimizdi taza ustaý, qoqys shashpaý, halyq arasynda ekologıalyq saýattylyqty arttyrý, ekologıalyq mádenıetti saqtaýdy úıretý.

«Taza Qazaqstan» aksıasy bastalǵan sáýir aıynan beri Túrkistan oblysy boıynsha oblystaǵy 2500-den astam bilim berý uıymdarynda (1421 balabaqsha, 1052 mektep, 50 kolej) ekologıalyq mádenıetti qalyptastyra otyryp, otansúıgishtikke, tabıǵatty qorǵaýǵa, halyqty qorshaǵan ortany lastamaýǵa úıretý.

Balalardy tabıǵatqa uqypty qaraýǵa tárbıeleıtin 2000-ǵa jýyq ashyq sabaq, 650 kezdesý, 960 dóńgelek ústel ótkizilgen. Aksıa aıasynda oblysta medısınalyq nysandardyń aýmaǵynda 10 957 dana túp aǵashtary otyrǵyzylyp, 61 842 aǵash túpterine ákteý jumystary júrgizildi.

Sondaı-aq, oblys aýmaǵynda ornalasqan týrısik nysandar aýmaqtaryna sanıtarlyq tazalaý jumystaryn uıymdastyrý boıynsha ázirlengen jol kartasyna sáıkes, Q.Iasaýı kesenesi, Otyrar qalashyǵy, Úkash-ata Kesenesi, «Shaǵa» týrısik – rekrasıalyq ortalyǵy, «Aqmeshit» jerasty úńgiri, «Domalaq ana» kesenesi men bulaǵy, Bıbi márıam kesenesi, Shahan ata kesenesi, Úkasha Ata kesenesi, Gaýhar ana kesenesi, Arys mýzeı ǵımaraty, Shammat Ishan mýzeıi, Erýbaev mýzeıi syndy kıeli jáne tarıhı oryndarda tazalyq aksıalary uıymdastyryldy.

Sonymen qatar, Túrkistan oblysy Volonterlik uıymdardyń bastamasymen «Jas Túrkistan» eriktiler asosıasıasy qurylyp, «Bul seniń óńiriń» aksıasy negizinde tımbıldıng ótti.

Jastar «Taza Alem» ulttyq jobasy boıynsha «Qorshaǵan ortany taza ustaý - árbir azamattyń boryshy» taqyryby aıasynda jazǵy shomylý maýsymdaǵy ózen, kól mańdaryn tazalaýda.

Oblysqa qarasty aýdan, qalalarda «Taza Jaǵajaı», «Óz ómiriń - óz qolyńda» taqyryby aıasynda, shomylý maýsymyndaǵy qaýipsizdiktiń aldyn alý maqsatyndaǵy únparaqshalar taratylýda. «Eko volonter» atty erikti jastar kıeli ólkeler men ózen, taýlarda qoqys izdeý saıysy ótti.

Aksıaǵa atsalysyp júrgen Qazaqstan halqy Assambleıasynyń oblystyq 11 etno mádenı birlestikter músheleri ár senbi kúni aýmaqtyq senbilikterge belsene qatysyp keledi.

Etnostar kóp ornalasqan Saıram, Saýran, Jetisaı, Maqtaral, Keles,Tólebı aýdandarynda Assambleıa jastary «Birligimiz jarasqan» taqyrybynda plogıng saıystary arqyly aınalany tazartý aksıalaryn dástúrli túrde ótkizýde. Saıram aýdanynda «Qoqystan qundy zattar jasaý ıdeıalary» júzege asyrylýda.

«Generation» qoǵamdyq birlestigi Saıram aýdanyndaǵy bilim berý uıymdarymen birlesken 36 ekologıalyq aksıa ótkizdi. Atalǵan aksıa boıynsha 15 tonnaǵa jýyq qaıtalama shıkizat satyp alynyp, qaıta óńdeýge jiberildi. Bul rette, qoqysty arnaıy jerge aparýdyń qajeti joq, bul óz kezeginde ony aparatyn jol men jergilikti aımaqtardy taza ustaýǵa óz septigin tıgizýde.

Topyraq sýlaryn qorǵaý jáne jerdiń tozýymen kúresý maqsatynda Tólebı aýdany, Lengir qalasynda ornalasqan múgedek balalardyń mektep-ınternaty úshin ekosantýalet qurylysyn júrgizý josparlanýda.

Oblysta ekologıalyq baǵytta 4 úkimettik emes uıym jumys jasaıdy. «Ógem» qoǵamdyq birlestigin tarapynan tabıǵı aımaqty saqtap qalý maqsatynda ekoagrotýrızmdi damytý boıynsha jańa joba iske asýda. Atalǵan joba óńirge kelgen týrıserge «jasyl» tehnologıalardy kúndelikti ómirge endirý boıynsha sheber-synyptar kórsetilip, demoýchaskelerde 16 saıahat júrgizildi. Tabıǵı jolmen energıa kózin ashyp, óńirdiń ekologıalyq jaǵdaıyn jaqsartý boıynsha da birqatar sharalar atqaryldy. «Ógem», «EKO-Atameken» qoǵamdyq birlestikteri Saıram-Ógem, Qarataý qoryqtaryndaǵy tabıǵatty qorǵaý maqsatynda 7 ekoaksıa ótkizip, jergilikti turǵyndar men týrıserdiń ekologıalyq mádenıetin qalyptastyrýda úlesi erekshe boldy.

Aldaǵy ýaqytta «Qazavtojol» Ulttyq kompanıasy» AQ arqyly Túrkistan oblysy aımaǵynda ornalasqan aqyly avtojoldardyń baqylaý beketterinen ótken avtokólik ıelerine «Qurmetti jol júrgizýshi, tazalyq saqtap, jol boıynda qoqys tastamaýlaryńyzdy suraımyz! Bul – bizdiń Qazaqstan, bul – Taza Qazaqstan!» mátindi SMS-habarlamalardy jiberý josparlanýda. Oblys ákimi Darhan Satybaldynyń bastamasymen «Úlgili aýyl» oblystyq baıqaýy bastaý aldy. Bul óz kezeginde «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasynyń jalǵasy bolyp tabylady.

Baıqaý eki kezeńnen turady: 1-kezeń – aýdandyq, ıaǵnı oblystaǵy 15 aýdan, qalada baıqaýdyń aýdandyq kezeńin ótkizý úshin arnaıy komısıalar qurylyp, 1 qyrkúıekke deıin qujattar qabyldanady. Jeńimpaz aýyldar oblystyq komısıaǵa usynylyp, 1 qarashaǵa deıin «Úlgili aýyl» jeńimpazy anyqtalady. Ekologıalyq aksıany tabysty júzege asyrǵan aýyldar arasynan jeńip shyqqan júldegerge bir áleýmettik nysan salynady. Biregeı joba «TurkistanTV» telernasy efırinde «Úlgili aýla» telejobasy arqyly nasıhattalýda.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, osy baǵyttaǵy jumystar bir rettik aksıa emes, elimizdi kógaldandyrý jáne abattandyrý baǵytyndaǵy turaqty túrde iske asyrylatyn jumystar bolyp jalǵasyn tabatyn bolady.