Sońǵy kúnderi elimizdegi sý tasqynyna baılanysty áleýmettik jelilerde negizi joq jelsózdi jeldeı esip júrgender jeterlik. Tabıǵı apatty paıdalanyp, dabylǵa qıqý qosyp ketkender de bar. Olar «Jaý jaǵadan alǵanda, bóri etekten tartadynyń» kerin keltirip júr. Bul týraly Májilis depýtaty Ermurat Bápı aıtty, dep habarlaıdy Ulys.
«Iá, oryn alǵan apatty jaǵdaıdyń ýshyǵyp ketýine sebep bolǵan jergilikti bıliktiń qamsyzdyǵy men dármensizdigine qatysty syn aıtylýy kerek. Biraq syn – shyn bolýy tıis jáne ol syn bılik pen qoǵamdaǵy qatelikterdi túzeýge sep bolǵany jón. Ol syn qoǵamǵa lań salyp, iritki týdyrmaýy tıis. Degenmen, kóziqaraqty adamǵa bul aqparattyq órttiń bir pushpaǵyn «Eski Qazaqstannyń» ókilderi úrlep júrgeni baıqalady. Olardyń maqsaty aıqyn – eldegi ereýil jaǵdaıdy eselep, óshpendilikti órshitý jáne sol arqyly qoǵamda turaqsyzdyq týdyrý. Nátıjesinde memlekettik organdar orasholaq, bılik berekesiz degen qoǵamdyq pikir týdyryp, qazirgi memleket basshysynyń bedelin túsirip, halyqty jik-jikke bólýdi kózdese, ekinshi jaǵynan, 30 jylǵy áreketsizdikteri men jemqorlyǵy saldarynan ábden qordalanyp, búginde oryn alyp otyrǵan tabıǵı apattan ózderin arashalap alǵysy keledi», - deıdi E. Bápı.
Onyń aıtýynsha jekelegen óńirlerdi topan sýdyń basýy, ózenderdiń arnasyna syımaı tasýy – bir kúnniń, ne bir jyldyń kinaraty emes. Bul – kóktemgi sý tasqynyna bólingen qarajattyń 30 jyl boıy talan-tarajǵa túsýiniń, apattyń aldyn alýǵa jáne sý qoımalaryna arnalǵan bógetter men arnalardyń salynbaýynyń, ózender men aryqtar arnasynyń keńeıtilmeýiniń saldary. Tıisti gıdrogeologıalyq ǵylymdy qurtyp, sý sharýashylyǵy salasyn taratyp jiberýdiń zardaby.
«Qazirgi qoldanystaǵy sý qoımalary men bógetter ótken ǵasyrdyń 50-70 jyldary salynǵan. Máselen, Tarbaǵataı men Zaısandaǵy men óz kózimmen kórip qaıtqan Qandysý jáne Úıdene sý qoımalary 1960 jyldan beri kúrdeli jóndeý kórmegen. Kendirlik ózenine sý qoımasyn salý jóninde 1990 jyly kóterilgen jergilikti bastamany qulaqqa qystyrǵan eski bılik joq. Mundaı kerenaý faktiler basqa aımaqtarda da oryn alǵanyn tasqyn basqan óńirlerge baryp qaıtqan depýtattar da aıtyp keldi.
Elde sońǵy 30 jylda bir de bir jańa sý qoımasy salynbaǵan. Mine, qazir sonyń zardabyn tartyp jatyrmyz. Jemqorlyqty buıdasyz jiberip, halyqtyń qazynasy esebinen shylqyp baıyǵan eski júıeniń tasada otyrǵan jymysqy jemqorlary buǵan búgingi jańa býyndy kináli qylmaq oılary bar.
Endi mine, eldegi apatty jaǵdaıdy paıdalanyp, «eski Qazaqstannyń» ózeýregen ókilderi aqparattyq maıdannyń otyna maı quıa bastady.
«Shal, ket!» degen eski urandy jańǵyrtyp, «shal, kel, biz asyǵystyq jasappyz» degen dalbasany jalaýlatyp, eskini ańsaýdyń amalymen aǵaıyn arasyn arandatqysy keledi. Kimniń – kim ekenin, «eski» men «jańanyń» aıyrmasyn halyq jaqsy bilýi tıis. «Eskiniń» esesin izdegender tık-tok jelisine salyp, áleýmettik jeliler men ýatsab segmentinde tarap jatqan «Toqaevtyń kezinde halyq kedeılenip ketti» degen tehnologıalyq propagandaǵa qarsy kóptegen derek keltirýge bolady.
«Sezikti buryn sekiredi» degendeı, eski Qazaqstannyń keıbir ókilderi «mundaı aqparatqa bizdiń qatysymyz joq» dep, at tonyn ala qashyp, aqtalyp baǵýda. Sondyqtan el Úkimetine, Bas prokýratýraǵa aqparattyq keńistigimizge turaqty monıtorıń jasap, eldiń birligine syna qaǵatyn, arandatýshylyq sıpaty bar, zańǵa qaıshy, negizi joq feık aqparattardy taratýdyń aldyn alý sharalaryn qolǵa alýdy usynamyn», - deıdi depýtaty.
Depýtat E. Bapı
