Senator: Atom energetıka salasyna qajetti kadrlar bar

Energetıka

28 qyrkúıek 2024

Senator: Atom energetıka salasyna qajetti kadrlar bar

28 qyrkúıek — Atom ónerkásibi qyzmetkerleriniń kásibı merekesine oraı túbektiń tól arnasynda elimizdegi AES qurylysyna qatysty arnaıy baǵdarlama kórermenge jol tartty. Baǵdarlama qonaqtary — QR Parlamenti Senatynyń depýtaty Bekbol Orynbasarov jáne BN-350 RQ radıasıalyq qaýipsizdik bóliminiń ınjeneri Azamat Qulbekov elimizde AES qurylysy jaıly ózara áńgime órbitti. Barshaǵa málim, Bekbol Orynbasarov Mańǵystaý oblysy ákiminiń orynbasary laýazymynda óńirdegi strategıalyq nysannyń juymysyna jetekshilik etti. Senatordyń aıtýynsha qazirgi tańda elimiz boıynsha atom salasynda 10-15 myń shamasynda adam jumys isteıdi. Sondaı-aq reaktorlyq qondyrǵylardyń qyr-syryna qanyq 600-ge jýyq bilikti kadr bar ekenin málimdedi.

- Elimizde ıadrolyq fızıka ınstıtýty jáne ulttyq ıadrolyq ortalyq bar. Odan keıin Mańǵyshlaq atom energetıkasy kombınaty janynda BN -350 reaktory tur. Onda 350-deı adam jumys isteıdi. Ulttyq ıadrolyq ortalyqta 200-250-deı adam jumys isteıtin bolsa, ınstıtýttyń ózinde 600-deı adam jumys isteıdi, bul degenimiz shamamen 1000-nan astam qyzmetker reaktor qondyryǵysynda qyzmet atqarýda. Árıne bunymen bir orynda toqtamaıdy ǵoı. Dúnıejúzindegi fızıka mamandaryn daıyndaıtyn joǵary oqý oryndarynda ıadrolyq tehnologıa jáne atom salasynda bizdiń bolashaq jas mamandarymyz oqyp jatyr. Iaǵnı Amerıka Qurama shtattarynda, Vengrıada, Chehıa memleketinde oqyp jatqan azamattar bar. Atom energetıkalyq stansıasy búgin-erteń salyna qoıatyn nárse emes, onyń qurylysy 10-15 jylǵa sozylady. Bizdiń de mamandarymyz sol ýaqytqa daıyn turady. Sondaı-aq, bizde Keńes odaǵynan qalǵan mamandar áli de bar ekenin aıta ketý kerek. Maman joq dep oılamańyzdar, mamandar bar, bári de qyzmet atqaryp jatyr,-deıdi Bekbol Orynbasarov.

Spıkerdiń aıtýynsha ıadrolyq fızıka mamandaryn ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetinde, S. Amanjolov atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan ýnıversıtetinde, L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetinde jáne Q.I Sátbaev atyndaǵy ulttyq tehnıkalyq zertteý ýnıversıtetinde daıyndaıdy.

«MAEK» BN 350 qondyrǵysynyń radıasıalyq qaýipsizdik bóliminiń ınjeneri Azamat Qulbekov jas mamandar oqý-ornyn bitirgennen keıin birinshi tájirıbeden ótetindigin aıtty.

- Men Astanada ıadrolyq fızıka mamandyǵyn Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetinde támamdadym. Al tájirıbeden ótý úshin Almaty qalasyndaǵy ıadrolyq fızıka ınstıtýyna jiberdi. Iaǵnı dıplomdyq jumys, ǵylymı jobalardy sol jerde qorǵadyq. Odan keıin Mańǵystaý energetıka kombınatynda qyzmetimdi bastap, áli de jalǵastyryp kelemin. Qazirgi kezde radıasıalyq qaýipsizdik bóliminiń ınjenerimin,-deıdi Azamat Qulbekov.

RELATED NEWS

Energetıka

08 sáýir 2024

Jel jáne sý elektr stansalarynyń ekonomıkalyq jáne ekologıalyq tıimdiligi qandaı

Búginde elimizdiń aýmaǵynda jalpy qýaty 1 409 MVt bolatyn 59 jel elektr stansıasy jumys isteıdi. Olar elimizdiń túrli óńirlerinde, atap aıtqanda Almaty, Aqmola, Jambyl, Túrkistan, Qostanaı, Aqtóbe, Mańǵystaý jáne Jetisý oblystarynda ornalasqan. Jel elektr stansıalarynyń dál osy oblystarda ornalasýy atalǵan aımaqtardaǵy jeldiń úlken áleýetiniń bolýymen baılanysty ekendigi sózsiz.

Energetıka mınıstrligi Jańartylatyn energıa kózderi departamentiniń bas sarapshysy Nurjan Djakanov respýblıka aýmaǵynda salynatyn bir jel elektr stansıasynyń quny kóptegen faktorǵa baılanysty ekendigin aıtady.

«JES qurylysynyń quny ornalasatyn jeri, ınfraqurylymǵa qoljetimdilik, topografıa jáne geologıa, logıstıka syndy kóptegen faktorǵa baılanysty ekendigi túsinikti. Degenmen, álemdik tájirıbege súıener bolsaq, qýattylyǵy 1 MVt bolatyn stansanyń quny ortasha eseppen 1 mıllıon AQSH dollaryn quraıdy. 2023 jyldyń qorytyndysynda elimizdegi barlyq jel elektr stansıasy 3 824,99 mln kVt-saǵ elektr energıasyn óndirdi. Qazaqstandaǵy jańartylatyn energetıka sektory elektr energıasyn óndirýdiń jyl saıynǵy ósimin kórsetip otyr. Jalpy, ótken jyldyń qorytyndysynda jańartylatyn energetıkanyń úlesine elimizde óndirilgen barlyq elektr energıasynyń shamamen 6 paıyzy tıesili bolǵanyn atap ótýge bolady», - dedi ol.

Mınıstrlik bas sarapshysynyń dereginshe, 2018 jyldan bastap jańartylatyn energıa kózderi jobalaryn iske asyrý úshin irikteý aýksıondyq tetik boıynsha ótedi. Sonyń arqasynda JEK jobalaryn irikteý prosesi ashyq ári túsinikti bola tústi. Sondaı-aq sońǵy tutynýshylarǵa tarıfterdiń áserin barynsha azaıtýǵa múmkindik berdi. Osylaısha 2023 jylǵy saýda-sattyq qorytyndysynda JEK jobalary boıynsha eń tómengi baǵa belgilendi. Iaǵnı, 1 kVt/saǵat úshin 10,38 teńgeni qurady.

«2027 jylǵa deıin elektr energıasyn biryńǵaı satyp alýshymen jasalǵan sharttarǵa sáıkes, elimizdiń túrli óńirinde qýaty 470 MVt bolatyn 12 jel elektr stansıasyn iske qosý josparlaǵan. Budan basqa, ótken jylǵy aýksıondyq saýda-sattyq qorytyndysy boıynsha jalpy qýaty 410 MVt bolatyn taǵy 7 JES jobasy irikteldi. Olardyń ishinde qýattylyǵy 1 GVt bolatyn iri jobalardyń birin Jetisý oblysynda, Jońǵar qaqpasynda salý kózdelgen. Qazirgi ýaqytta elektr stansıasy salynatyn alańynda jel ólsheý jumystary júrgizilip jatyr. Qurylystyń bastalýy 2025 jylǵa, al 1-kezeńdi iske qosý 2029 jylǵa josparlanǵan. Tolyq paıdalanýǵa berý merzimi - 2030 jyl», - dedi Nurjan Djakanov.

Sonymen qatar ol elimizdiń aýmaǵynda jumys istep turǵan sý elektr stansıalaryna qatysty málimettermen de bólisti.

«Qazirgi ýaqytta elimizde jalpy qýaty 269,605 MVt bolatyn 39 shaǵyn elektr stansıasy jumys isteıdi. Olar negizinen Almaty, Túrkistan oblystarynda jáne Jetisý oblysynda ornalasqan. 2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha atalǵan gıdroelektrostansıalar 993,87 mln kVt/saǵat óndirdi», - dedi bas sarapshy.

Onyń aıtýynsha, 2023 jyldyń qorytyndysynda qýattylyǵy 257 MVt bolatyn 26 GES iriktelip alyndy. Bul stansıalar 2028-2029 jyldary paıdalanýǵa berilmek. Jalpy, elimizde gıdroelektrostansıalar úshin shekti aýksıondyq baǵa 1 kVt/saǵat úshin 41,23 teńgeni quraıdy.

«Jel jáne sý elektr stansıalarynyń, jalpy jańartylatyn energetıka sektorynyń birqatar artyqshylyǵy bar. Onyń ishinde ekologıalyq jáne ekonomıkalyq ta. Máselen, JEK negizindegi elektr stansıalary parnıktik gazdar shyǵaryndylaryn nemese elektr energıasyn óndirýmen baılanysty basqa lastaýshy zattardy shyǵarmaıdy. Bul aıtarlyqtaı ekologıalyq áser beredi. Sonymen qatar, qurylys pen ornatýdan keıin elektr stansıalarynyń operasıalyq shyǵyndary tómen bolady. Jańa jumys oryndaryn ashýǵa septigin tıgizedi. Munan bólek, or ornalasqan aımaqtarǵa ınvestısıa da tartady», - dedi Nurjan Djakanov.

Foto: yandex.kz

Energetıka

29 qyrkúıek 2024

Keseldiń kóbi kómirden kelip jatqanyn qashan túsinip, moıyndaımyz - Damır Aspan

Fransıada 56 AES bar. Bul týraly bloger Damır Aspan jelidegi paraqshasynda jazdy, dep habarlaıdy Ulys.

"Astanadaǵy Qyzylorda oblysy ónimderiniń jármeńkesi qyzyp tur-aý. Sapaly ónimderi de, alar jurt ta, aqyldasatyn dúnıe de kóp eken. Mysaly, Syr óńiriniń sońǵy jyldary elektr energıasyn tutynýdyń ósýi baıqalady. Aımaqta turǵyn úıler, áleýmettik jáne ónerkásiptik nysandardyń kóptep ashylýymen baılanysty árıne. Biraq, jelidegi tok qýatynyń shamamen 20% tómendeýine ákelgeni de bar. Qoldanystaǵy jylý-elektr ortalyqtarymen (tes) salystyrǵanda áldeqaıda artyq bolatyn atom elektr stansıasy máseleni sheshe alar edi. Biraq, biraz jurt aıqyn pikirdi qabyldaǵysy kelmeıdi ǵoı, moıyndamaı. AES-ten bas tartqan Germanıany alǵa tartyp jaǵadan alady)) Ok, jaqsy delik, al basqa elder she? Dál qazir álemniń 40 elinde 200-den astam atom reaktory jumys istep tur. Energıany ýrannan alatyn AQSH, Fransıa, Qytaı, Shveısarıa, Belgıa aqymaq emes shyǵar? Fransıa demekshi, "jerimiz baıtaq, bizdiń elge 5 Fransıa syıady" dep jaıshylyqta keýde soǵatyndar da osy ózderiń emes pe?! Taǵy bir mysal, Óskemen, Temirtaý qalalarynda boldyńyzdar ma osy? Úırenisken halqy bolmasa, syrttan kelgen adamǵa aýasymen tynystaýdyń ózi qıyn. Elimizde osyndaı 10-ǵa jýyq qalanyń aýasy las eken, bul jaqtardaǵy zaýyt-fabrıkalardan shyǵyp jatqan kúkirt oksıdiniń konsentrasıasy óte joǵary. Sonyń kesirinen jergilikti jurt túrli aýrýlarǵa ushyraıdy. Atyraýda da osy jaǵdaı baıqalady. Jas analar she, keler urpaqqa budan keler qaýip joq dep oılaısyz ba? AES áli salynbady, onda bul máseleler qaıdan kelip jatyr, keseldiń kóbi kómirden kelip jatqanyn qashan túsinip, moıyndaımyz? Bul jaǵyn qarastyrdyńyzdar ma? Qysqasy, referendýmǵa baryp durys tańdaý jasańyz, ol 6 qazan kúni, al oǵan deıin kúrish alýǵa jármeńkege kelińiz", - deıdi Damır Aspan.

Energetıka

27 jeltoqsan 2024

AES qurylysy: Qytaı tarapymen kelissózder júrgizilýde

QR prezıdentiniń keńesshisi – baspasóz hatshysy Berik Ýálı Egemen Qazaqstan gazetinde jarıalanǵan maqalasynda elimizde salynatyn AES qurylysy týraly aıtty, dep habarlaıdy Ulys.

Prezıdent AES qurylysyna baılanysty «Bul Táýelsiz Qazaqstannyń búkil tarıhyndaǵy eń iri jobaǵa aınalady. Atom elektr stansasyn salý – uzaqmerzimdi joba. Atalǵan bastama elimizdiń ornyqty damýyn onjyldyqtarǵa ilgeriletedi, sondaı-aq ınjenerler shoǵyry men ártúrli beıindegi mamandar legin daıarlaýǵa jaǵdaı jasaıdy. Demek onyń paıdasyn qazirgi jastarymyz ben bolashaq urpaq kóredi», dep atap ótken bolatyn.

Referendýmnan keıin Qasym-Jomart Toqaev Fransıa Respýblıkasyna memlekettik sapary aıasynda osy eldiń prezıdenti Emmanúel Makronmen jáne Qazaqstanǵa memlekettik saparmen kelgen Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınmen AES qurylysy týraly pikir almasty. Qazirgi ýaqytta Qytaı tarapymen osy baǵytta kelissózder júrgizilip jatyr. Iaǵnı birneshe jylǵa sozylatyn megajobany júzege asyrý atom ónerkásibinde mol tájirıbesi bar iri kompanıalardan quralǵan halyqaralyq konsorsıýmǵa júkteledi.

Jýyrda memleket basshysy Energetıka mınıstri Almasadam Sátqalıevti qabyldap, elimizde salynatyn atom elektr stansasynyń qurylysyn jedeldetýdi tapsyrdy.

Jańalyqtar

13 mamyr 2025