«Taza Qazaqstan» road-estafetasynyń İİ-shi kúninde vandalızmmen kúres jalǵasyn tapty, dep habarlaıdy Ulys.

«AMANAT» partıasy janyndaǵy «Jastar Rýhy» jastar qanatynyń bastamasymen «Taza Qazaqstan» jalpyulttyq naýqany aıasyndaǵy road-estafeta jalǵasýda.

Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde Astanadan shyqqan aldyńǵy top pen Qaraǵandy belsendileri «Spassk» memorıaldyq kesheniniń aýmaǵyn qoqystan jáne vandalızm izderinen tazartty. Olar Aqsý-Aıýly men Shet aýdanynyń aýmaǵyn júrip ótip, Balqashqa qaraı bet aldy. 

«Jastar Rýhy» jastar qanatynyń tóraǵasy Aqerke Iskanderova road-estafeta aıasynda jan-jaqty jumys júrgiziletinin aıtty. 

«Búgin road-estafetanyń ekinshi kúninde qoqyspen birge vandalızmmen kúresýdemiz. Qaraǵandy-Balqash baǵytynda kezdesken eskertkishterdi de retke keltirýdemiz. Ózderińiz bilesizder, vandaldyq áreketterdiń jıilep ketýine baılanysty qylmystyq kodekske arnaıy bap engizilip, quqyq buzýshylyqtardy jazalaý sharalary kúsheıtildi. Bul vandaldarmen kúreste qoldanylatyn jaqsy tásilge aınaldy. Byltyr qazan aıynda bastaý alǵan vandalızmmen kúres respýblıkalyq aksıasy road-estafetada da kórinis tabýda. Aýa-raıynyń qolaısyzdyǵyna qaramastan belsendilerdiń kóńil-kúıi jaqsy. Keshe Astana-Qaraǵandy tas jolynda 1 kúnniń ózinde 13 tonna qoqys jınadyq. Avtokólikpen jol boıynda ketip bara jatqanda qoqystar kózge kórinbeıdi. Al shyn máninde qorshaǵan ortamyzda qoqys óte kóp. Sondyqtan jastar atynan barlyǵyńyzdy tazalyqqa, sanaly ekologıalyq orta qurýǵa shaqyramyn», - dedi ol óz sózinde.

Jastarǵa Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty Jarqynbek Amantaıuly qosylyp, vandalızmge ushyraǵan eskertkishterdi olarmen birge retke keltirdi.   

«Aksıanyń paıdasy zor. Mysaly kúni keshe 3 qap qoqys jınadym. Búgin jastardyń qataryna qosyldym. Vandaldardan keıingi qalǵan izdi joıyp, tas joly aýmaǵy men oǵan qarasty aımaqtardy qoqystardan tazartýdamyz. Sondaı-aq Aqsý-Aıýly halqymen de kezdesip úlgerdik», - dedi Jarqynbek Amantaıuly. 

Depýtat Aqsý-Aıýlyda azamattardy qabyldap, halyqtyń ózekti máselelerine qulaq asty.

Sondaı-aq belsendiler Qaraǵandy-Balqash tas joly men onyń aýmaǵyn qoqystan tazartyp, suryptaýda. Jınalǵan qoqys qaptarǵa suryptalyp, «QazAvtojol» mashınalaryna tıelip, qoqys polıgondaryna shyǵarylady.  Qatty qaldyqtar «Qazaqstannyń qaıtalama shıkizat óńdeýshiler qaýymdastyǵy» basqarmasynyń qoldaýymen qaıta óńdeýge jiberiletin bolady. 

«Óte jaqsy bastamanyń kýágeri bolyp otyrmyz. Ekologıamyz úshin qoqysty suryptaý óte mańyzdy. Ózderińiz biletindeı, damyǵan elder turmystyq qaldyqtardy qaıtadan óńdep, barynsha kádege jaratýda. Bul úrdis bizge de asa qajet. Suryptaý – qoqys kólemin azaıtýǵa, tabıǵı resýrstardy únemdeýge jáne eldegi ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa múmkindik beredi. Sondyqtan Jastar qanatynyń bul bastamasyna biz qýana qoldaý bildirýdemiz», - deıdi qaýymdastyq tóraǵasy Batyrbek Áýbákirov.

Eske sala keteıik, byltyr 20 qazanda «Jastar Rýhy» jastar qanaty Qazaqstannyń tarıhı, mádenı jáne tabıǵı murasyn vandalızmnen saqtaýǵa baǵyttalǵan respýblıkalyq aýqymdy aksıany bastady. 2500-den astam «Jastar Rýhy» belsendisi men volonteri 500-den asa tarıhı, mádenı eskertkishterdi tazartty. Aksıa barysynda «Tańbaly tas» petroglıfterin, «Aqbaýyr» shatqalyn, Sh. Qudaıberdiulynyń, S. Seıfýllınniń, Bógenbaı batyr, Kenesary han eskertkishterin, «Tekturmas» kesenesin, «Ybyqty saı» shatqalyn, Qoja Ahmet Iassaýı kesenesi mańyndaǵy  qorǵanyn, «Shaqpaq ata», «Sultan Úpi», «Qaraman ata» jerasty meshitterin qoqystar men jazýlardan tazartty. Aksıa kúni búginge deıin respýblıkanyń barlyq aımaqtarynda jalǵasýda.

Jambyl aýdany Ernazar aýylynyń kelinderi arasynda «Eń taza aýla» konkýrsy uıymdastyrylady, dep habarlaıdy  Ulys.

Búginde daryndy mektep oqýshylary da «Taza Qazaqstan» aksıasyna óz úlesterin qosýda. Bul kúni Taraz qalasy bilim bóliminiń tehnıkalyq shyǵarmashylyq ortalyǵynyń 600-den astam tárbıelenýshisi qoqys qaldyqtarynan jasaǵan qolóner buıymdaryn kópshilik nazaryna usynady.

Máselen, ortalyq shákirtteri ustazdarymen birge jınalǵan qoqys qaldyqtarynan 200-den asa túrli kartına, qýyrshaqtar men ydystar ázirlegen. Oqýshylar mundaı jumystardy aldaǵy ýaqytta da jalǵastyrýdy kózdep otyr.

Sonymen qatar bilim berý uıymdarynyń jas ǵalymdary ekologıany jaqsartyp, adamdardyń turmys-tirshiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan jobalar ázirlegen. Atap aıtqanda, Taraz qalasy №7 mektep-gımnazıasynyń oqýshysy D.Tarasenkonyń «Jaıaý júrginshiler ótkelderiniń qaýipsizdigin arttyrý», Merki aýdany M.Áýezov atyndaǵy mektep-lıseıiniń oqýshysy J.Jeńisqannyń «Taza qala sizden bastalady», Jýaly aýdany Á.Bókeıhan atyndaǵy №15 mektep-lıseıiniń oqýshysy A.Ońdasynnyń «Aqyldy Eso-jylyjaı», Merki aýdany №44 mektebiniń oqýshylary A.Erkinqyzy men Ó.Eńsebektiń «Ekinshi ómir syıla!» atty qoqys óńdeıtin zaýyt jobalary «Kóne Taraz» etno-mádenı keshenindegi «Kórme» zalynda tanystyrylady.

Jambyl aýdany Ernazar aýylynyń kelinderi arasynda «Eń taza aýla» konkýrsy uıymdastyrylady. Baıqaýǵa 35 jasqa deıingi 9 kelin qatysady. Konkýrstyń maqsaty – tazalyqty saqtaý, turǵyndar arasynda ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrý, halyqtyń birligin, tatýlyǵyn arttyryp, urpaqtar sabaqtastyǵyn jarasymdy jalǵastyrý.

Arnaıy qurylǵan komısıa konkýrsqa qatysýshylardyń jumystaryna baǵa berip, jeńimpazdardy syılyqtarmen marapattaıdy.

Sondaı-aq oblystyń barlyq aýdanynda «Eń taza kóshe», «Eń taza aýla», «Eń belsendi volonter» konkýrstary ótkiziledi. Atap aıtqanda, Baızaqta «Eń úzdik volonter», Sarysý, Qordaı aýdanynda «Eń úzdik aýla», T.Rysqulovta «Eń belsendi turǵyn», Talasta «Eń úzdik kóshe», Shýda «Eń úzdik aýla sypyrýshy» konkýrsy uıymdastyrylady.

Sonymen qatar volonterlerdiń, belsendi azamattardyń, turǵyndardyń qatysýymen Taraz qalasy men aýdandarda senbilikter, tazalyq jumystary ótkiziledi. Atap aıtqanda, Taraz qalasyndaǵy «Mamyr» saıabaǵynda 200-den astam qala turǵynynyń qatysýymen sanıtarlyq-tazalyq jumystary, Talas ózeniniń boıynda, Aısha bıbi kóshesinde tazalyq jumystary, B.Momyshuly kóshesindegi aıaldamalardy boıaý, jýý jumystary, «Uly dala» shaǵyn aýdanynda «Bizdiń aýla» atty tazalyq jumysy, «Qarasý» shaǵyn aýdanyndaǵy «Áýlıe bulaq» kanalyn tazalaý jumystary júrgiziledi.

Osyndaı aksıalar barlyq aýdanda uıymdastyrylady. Atap aıtqanda, Baızaq aýdanynyń ortalyq saıabaǵynda, Jambyl aýdany Aısha bıbi kesenesiniń mańynda, Qordaı aýdanynyń ortalyǵynda, Merki aýdanynda «Sypataı batyr», Sarysý aýdanynda «Shoqaı Datqa» keseneleriniń mańynda, Shý qalasy temirjolshylar saıabaǵynda ótedi.

2024 jyly óńirdegi jól jóndeý jumystaryna 23,1 mlrd teńge bólindi. 469,6 shaqyrym jol jóndeý jumystary atqarylady. Onyń ishinde, 155,3 shaqyrym jergilikti mańyzy bar avtojol, 286,2 shaqyrym eldi meken kósheleri men 28,1 shaqyrym jaıaý júrginshiler joly. Taraz qalasynda 140 shaqyrymnan asa jol ortasha jóndeýden ótedi. Onyń ishinde 67,8 shaqyrymdy quraıtyn 117 kóshe, 20,2 shaqyrym jaıaý júrginshiler joly, 73,8 shaqyrym bolatyn shaǵal joldy jóndeý josparlanǵan.

Eske sala keteıik, «Taza Qazaqstan» aksıasy bastalǵannan beri óńirde 1 770 senbilik ótip, oǵan 220 myń adam qatysty.

Nátıjesinde 60 tarıhı-mádenı eskertkish, 143 saıabaq pen skver, 816,6 shaqyrym kanaldar men aryqtar, 3,1 myń shaqyrym kóshe men 109,1 myń aýla tazartyldy. 11,4 myń tonna qoqys shyǵaryldy. 60 myńǵa jýyq kóshet otyrǵyzylyp, 49 sýburqaq iske qosyldy.

2024 jylǵa abattandyrý, kógaldandyrý jáne sanıtarlyq tazalaý jumystaryna jalpy 10,3 mlrd teńge qarastyrylǵan.

Aksıa jyl sońyna deıin jalǵasyp, turǵyn úıler, joldar, demalys saıabaqtary abattandyrylyp, jóndeletin bolady.

Jambyl oblysynda «Taza Qazaqstan» ekologıalyq aksıasy keń kólemde ótkizilýde. Aksıa aıasynda oblystyń barlyq aýdandarynda qoǵamdyq oryndardy, kóshelerdi, bazarlar aýmaǵyn, sý aıdyndarynyń jaǵalaýlaryn tazartý jumystary júrgizildi, dep habarlaıdy Ulys.

İs-sharalar ekologıalyq mádenıetti arttyrý, órt qaýipsizdigin saqtaý, qoǵamdyq oryndardy, kósheler men sý aıdyndaryn jınalǵan qoqystardan tazartýdy kózdeıdi.

Aksıa aıasynda birqatar tazalyq sharalary uıymdastyryldy.

Atap aıtqanda, aǵymdaǵy jyldyń 7 shildesi kúni Sarysý aýdany aýmaǵynda qatty jaýyn-shashyn saldarynan kólbeý aǵyn qalyptasyp, birqatar kóshedegi 400-den astam úıdiń aýlasy, 47 úıdiń ishi men 1 mekteptiń jertólesin sý aldy. Aǵyn sýmen birge qyrdaǵy tal-daraqtar men qoqystar aýyl kóshelerin basyp qaldy. Osyǵan oraı, «Taza Qazaqstan» aksıasy aıasynda qazaqtyń ejelgi saltymen «Asar» dástúri qolǵa alyndy. Iaǵnı, Taraz qalasy, Jambyl, Jýaly, Baızaq jáne Talas aýdandarynyń eriktileri zardap shekken kóshelerge asarlatyp tazalaý jumystaryn júzege asyrdy. Oǵan 150-ge jýyq azamat qatysty.

– Aǵyn sýdyń saldarynan aýyldaǵy aǵaıynnyń ábigerge túskeni ras. Kóshe toly topyraq pen tal-daraqty tazalaý ońaıǵa soqqan joq. Osy oraıda, qazaqtyń kóne dástúri negizinde asarlatyp kelip jatqan ózge aýdandaǵy baýyrlarymyzǵa alǵysymyzdy bildiremiz. Qandaı qıyndyqty bolmasyn aýyz birshilikpen eńsergen elimizdiń bolashaǵy jarqyn bola bersin, — dedi Sarysý aýdandyq jastar ortalyǵynyń dırektory Asyljan Pazylbekov.

Sonymen birge bastaýyn Qyrǵyz elinen alatyn Talas ózeniniń jaǵalaýyn qoqystardan tazartý jumystaryna volonterler tartyldy. «Jastar Taza Qazaqstan úshin!» ekologıalyq aksıasyna 200-den astam erikti qatysty. Olar jaǵalaýdaǵy shashylyp jatqan plasık qaldyqtardy jınap, 400 qap qoqysty arnaıy orynǵa aparyp tókti.

Sonymen qatar Taraz qalasynyń «Kóktem» alqabynda, Baızaq, Qordaı, Sarysý aýdandaryndaǵy oblystyq jáne aýdandyq mańyzy bar joldardyń boıynda, saıabaqtar men ortalyq kóshelerde qýraǵan shópterdi shabý jumystary ótkizildi.

Turǵyndar arasynda tazalyq mádenıetin artyrý maqsatynda belsendi azamattardyń, volonterlerdiń bastamasymen Taraz qalasyndaǵy Talas ózeni, Jýaly aýdanyndaǵy Teris ózeni, «Teris-Ashybulaq» sý qoımasynyń Nurlykent, Qyzylaryq aýyldaryndaǵy jaǵalaýlary qoqystardan tazartylyp, belsendi qatysýshylar marapattaldy.

Sonymen birge Jambyl aýdany, Asa aýylynda volonterler arasynda konkýrs, Talas aýdanynda «Taza kóshe», «Taza aýla» baıqaýlary ótkizildi. Konkýrstarǵa aýla turǵyndary qatysyp, belgilengen aýlalar synǵa tústi. Jeńimpazdar baǵaly syılyqtarmen marapattaldy.

Baızaq aýdanynyń Qostóbe jáne Sarykemer aýyldyq okrýgteriniń aýmaǵynda belsendi azamattar, eriktiler, depýtattar Taraz-Sarykemer jolynyń boıy, jaıaý júrginshiler joldaryn tazalaý, kógaldardy shabý jumystaryn júrgizdi.

Qordaı aýylynyń kire berisinde ornalasqan «Barys-2» bazary negizgi saýda nysany bolǵandyqtan, ári ózge aımaqtardan aýyr júk kólikteri kóptep kelgendikten bazar aýmaǵy qoqysqa tolyp jatady. Osyny eskerip, turǵyndardy qorshaǵan ortany qorǵaýǵa yntalandyryp, taza ári jaıly orta qurýǵa baǵyttaý maqsatynda jappaı senbilik jumystary uıymdastyryldy.

Eriktiler men jergilikti turǵyndar bazar aýmaǵyn qoqystan tazartyp, jol boıyndaǵy jáne saýda oryndaryndaǵy aımaqtardy retke keltirdi. Sondaı-aq qatysýshylar bazar mańaıyndaǵy jasyl jelekterdi sýǵaryp, aǵashtar men gúlderdi retke keltirý jumystaryn atqardy.

Jalpy, «Taza Qazaqstan» respýblıkalyq aksıasy aıasynda aýqymdy jumystar atqarylyp, oǵan 500 myńnan asa jambyldyq belsendi qatysqan. Onyń ishinde, turǵyndar, ardagerler men jastar, ÚEU ókilderi jáne túrli mekeme qyzmetkerleri bar.

Aksıa aıasynda 320 myń m² áýejaı, temirjol, avtobeketter men avtobýs parkteriniń, 206 myń m² otyn-energetıka keshenderiniń, 108 myń m² emdeý ortalyqtarynyń, 508 myń m² oqý oryndarynyń, 280 myń m² shaǵyn jáne orta kásiporyndardyń aýmaqtary kúl-qoqystan tazartyldy. 818 shq kanal men aryq júıesi, 125 myń turǵyn úı aýlasy jáne 4,5 myń shq kóshe tazalandy. 60 myńǵa jýyq kóshet otyrǵyzyldy. 2,4 myń aǵash butalanyp, 455 myń m² jasyl jelek sýǵaryldy.

Budan bólek, 60 tarıhı-mádenı eskertkish pen 143 saıabaq, skver aýmaǵyna turaqty túrde tazalyq jumystary júrgizilýde.

12 myń tonna qoqys shyǵaryldy. Tazalyq jumystaryna 910 birlik tehnıka tartyldy.