Túrkishildik kúni Túrkıa, Ázerbaıjan jáne basqa da túrki elderinde atap ótiledi.

Bul merekeni negizinen pantúrkızm ıdeologıasyn - túrki halyqtarynyń nyǵaıýyn nasıhattaıtyn mádenı jáne saıası aǵymdy ustanýshylar atap ótedi.

Túrkiler dep Azıa men Shyǵys Eýropada keńinen taralǵan túrki tilinde sóıleıtin halyq ókilderin aıtylady. Ázerbaıjan, Aýǵanstan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Túrkıa, Túrikmenstan jáne Ózbekstan sıaqty táýelsiz elder túrkitildes elderge kiredi. Olardyń ishinde tórt memleket (Ázerbaıjan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan jáne Túrkıa) 2009 jyly Túrki keńesin qurdy.

Derekkóz: QazAqparat

Býdapeshtte Majarstan Jaratylystaný tarıhy murajaıy men «Majar-Turan» HQ uıymdastyrýymen jylqyny qolǵa úıretý tarıhy men evolúsıasyna arnalǵan kórme ashyldy. Sharaǵa QR Majarstandaǵy elshisi Jánibek Ábdirashov, sala mamandary men ǵalymdar, dıplomattar qatysty.

Kórmeniń ashylý saltanatynda jylqyny qolǵa úıretý, onyń aımaqtyq sıpatyna qaraı túrleri, kóshpendiler órkenıetindegi jylqynyń orny men onyń majarlardyń ejelgi mádenıetimen baılanysy týraly aıtyldy. Alǵash ret jylqyny qolǵa úıretken aımaq retinde álemge áıgili bolǵan Qazaqstan aımaǵyndaǵy Botaı mádenıetine erekshe oryn berilgen. Kelýshilerge Orta Azıa men Shyǵys Eýropa dalasyndaǵy at mádenıeti tanystyryldy. Qazirgi Qazaqstannyń soltústik bóligindegi Botaı mádenıetinde qolǵa úıretilgen Prjevalsk jylqysynyń músini (zoolog Imre Isaktyń jumysy) kórmeniń negizgi elementi sanalady. Sonymen qatar qolǵa úıretilgen jylqynyń taralý aımaǵy týraly Eýrazıa dalasynyń basqa bóligine qatysty sońǵy arheologıalyq genetıkalyq zertteýler usynyldy. Kórmege arnaıy tigilgen kıiz úı men ǵun dáýirindegi salt atty jaýynger músini kelýshilerge kóshpendiler ómiriniń negizgi jádigerlerin tanytty. Kórmeniń kelesi mańyzdy bóligi erte orta ǵasyrlardaǵy at ábzelderine arnalǵan. Onda ǵundardyń jaýlap alý dáýirine jatatyn er-turman, úzeńgi, aýyzdyq rekonstrýksıalary qoıyldy. Sondaı-aq kórme barysynda «Majar-Turan» HQ prezıdenti, antropolog Andrash Bıro jylqynyń majar halqynyń sharýshylyǵynda ǵana emes, áleýmettik ómirinde de úlken mánge ıe ekenine toqtaldy. Onyń sózinshe, jylqyǵa degen súıispenshilikti oıatyp, ony óskeleń urpaqqa jetkizýde kásibı sportshylardan bólek, ǵalymdar men dástúrshiler de mańyzdy ról atqarady. Kórme fotosýretshi Fannı Bachskaıdyń aqalteke jylqysyn beıneleıtin fotosýretter serıasymen tolyqty.

Atap óteıik, antropolog Andrash Bıro – Eýrazıa dalasynyń tarıhyn zertteýshi. Kóshi-qon prosesterin bıologıalyq modeldeý jáne túrli tarıhı dáýirde ómir súrgen halyqtar popýlásıasyna genetıkalyq taldaý jasap, tarıhı ekpedısıalar uıymdastyrǵan.

«Majar-Turan» halyqaralyq qorynyń negizgi maqsaty – erte túrki-ǵun mádenıetin jańǵyrtýǵa ǵylymı ortany tartý, sol saladaǵy ǵylymı zertteýler arqyly kópshilikke tarıhı tamyrlastyqty tanytý.

Parlament Senaty baspasóz qyzmetiniń habarlaýynsha, Senat Tóraǵasynyń orynbasary Asqar Shákirov jáne bir top senatorlar Qazan Kremlinde Tatarstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Rýstam Mınnıhanovpen kezdesti.

Kezdesýge sondaı-aq Reseı Federasıasy Federaldyq Jınalysy Federasıa Keńesi arasyndaǵy Yntymaqtastyq jónindegi komısıanyń teń tóraǵasy Ilás Ýmahanov, Tatarstan Respýblıkasy Memlekettik keńesiniń tóraǵasy Farıd Muhametshın, senatorlar Muhtar Qul-Muhammed, Olga Perepechına, Talǵat Musabaev, Vladımır Volkov ta qatysty.

Tatarstan Prezıdenti kezdesýdi asha otyryp eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqty parlamentaralyq deńgeıde damytý óte mańyzdy ekenin atap ótti.

A.Shákirov óz kezeginde Qazaqstan Reseı Federasıasynyń jetekshi ári ekonomıkalyq damyǵan sýbektileriniń biri bolyp tabylatyn Tatarstan Respýblıkasymen yntymaqtastyqty qarqyndy damytýǵa múddeli ekenin atap ótti. «Bizdiń halyqtarymyzdy tarıhı jáne mádenı tamyrlastyq baılanystyrady. Búginde Qazaqstannyń Tatarstanmen qarym-qatynasy barlyq salada joǵary deńgeıde damyp kele jatqanyn kórsetedi», - dedi tóraǵa orynbasary.

Kezdesý barysynda toqtap qalǵan Nur-Sultan-Qazan tikeleı áýe baǵytyn ashý, eki jaqty taýar aınalymyn odan ári damytý, ǵylym men bilim salasyndaǵy yntymaqtastyqty keńeıtý máseleleri talqylandy. Búginde Tatarstannyń joǵary oqý oryndarynda 1300-den astam qazaqstandyq stýdentter bilim alýda.

Sýretter parlam.kz saıtynan alyndy.