Túrkishildik kúni Túrkıa, Ázerbaıjan jáne basqa da túrki elderinde atap ótiledi.

Bul merekeni negizinen pantúrkızm ıdeologıasyn - túrki halyqtarynyń nyǵaıýyn nasıhattaıtyn mádenı jáne saıası aǵymdy ustanýshylar atap ótedi.

Túrkiler dep Azıa men Shyǵys Eýropada keńinen taralǵan túrki tilinde sóıleıtin halyq ókilderin aıtylady. Ázerbaıjan, Aýǵanstan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Túrkıa, Túrikmenstan jáne Ózbekstan sıaqty táýelsiz elder túrkitildes elderge kiredi. Olardyń ishinde tórt memleket (Ázerbaıjan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan jáne Túrkıa) 2009 jyly Túrki keńesin qurdy.

Derekkóz: QazAqparat

Býdapeshtte Majarstan Jaratylystaný tarıhy murajaıy men «Majar-Turan» HQ uıymdastyrýymen jylqyny qolǵa úıretý tarıhy men evolúsıasyna arnalǵan kórme ashyldy. Sharaǵa QR Majarstandaǵy elshisi Jánibek Ábdirashov, sala mamandary men ǵalymdar, dıplomattar qatysty.

Kórmeniń ashylý saltanatynda jylqyny qolǵa úıretý, onyń aımaqtyq sıpatyna qaraı túrleri, kóshpendiler órkenıetindegi jylqynyń orny men onyń majarlardyń ejelgi mádenıetimen baılanysy týraly aıtyldy. Alǵash ret jylqyny qolǵa úıretken aımaq retinde álemge áıgili bolǵan Qazaqstan aımaǵyndaǵy Botaı mádenıetine erekshe oryn berilgen. Kelýshilerge Orta Azıa men Shyǵys Eýropa dalasyndaǵy at mádenıeti tanystyryldy. Qazirgi Qazaqstannyń soltústik bóligindegi Botaı mádenıetinde qolǵa úıretilgen Prjevalsk jylqysynyń músini (zoolog Imre Isaktyń jumysy) kórmeniń negizgi elementi sanalady. Sonymen qatar qolǵa úıretilgen jylqynyń taralý aımaǵy týraly Eýrazıa dalasynyń basqa bóligine qatysty sońǵy arheologıalyq genetıkalyq zertteýler usynyldy. Kórmege arnaıy tigilgen kıiz úı men ǵun dáýirindegi salt atty jaýynger músini kelýshilerge kóshpendiler ómiriniń negizgi jádigerlerin tanytty. Kórmeniń kelesi mańyzdy bóligi erte orta ǵasyrlardaǵy at ábzelderine arnalǵan. Onda ǵundardyń jaýlap alý dáýirine jatatyn er-turman, úzeńgi, aýyzdyq rekonstrýksıalary qoıyldy. Sondaı-aq kórme barysynda «Majar-Turan» HQ prezıdenti, antropolog Andrash Bıro jylqynyń majar halqynyń sharýshylyǵynda ǵana emes, áleýmettik ómirinde de úlken mánge ıe ekenine toqtaldy. Onyń sózinshe, jylqyǵa degen súıispenshilikti oıatyp, ony óskeleń urpaqqa jetkizýde kásibı sportshylardan bólek, ǵalymdar men dástúrshiler de mańyzdy ról atqarady. Kórme fotosýretshi Fannı Bachskaıdyń aqalteke jylqysyn beıneleıtin fotosýretter serıasymen tolyqty.

Atap óteıik, antropolog Andrash Bıro – Eýrazıa dalasynyń tarıhyn zertteýshi. Kóshi-qon prosesterin bıologıalyq modeldeý jáne túrli tarıhı dáýirde ómir súrgen halyqtar popýlásıasyna genetıkalyq taldaý jasap, tarıhı ekpedısıalar uıymdastyrǵan.

«Majar-Turan» halyqaralyq qorynyń negizgi maqsaty – erte túrki-ǵun mádenıetin jańǵyrtýǵa ǵylymı ortany tartý, sol saladaǵy ǵylymı zertteýler arqyly kópshilikke tarıhı tamyrlastyqty tanytý.

Almatyda Ázerbaıjan men Armenıa respýblıkasynyń syrtqy ister mınıstrleri Djeıhýn Baıramov pen Ararat Mırzoıan arasyndaǵy kelissóz aıaqtaldy. Eki tarap ashyq máseleler boıynsha kelissózderdi jalǵastyrýǵa ýaǵdalasty. Bul týraly Ázerbaıjan men Armenıa syrtqy ister mınıstrlikteri málim etti, dep habarlaıdy Ulys.

Dıplomattar Almaty Dostyq úıinde ótken kelissóz eki memleket arasynda beıbitshilik ornatý týraly ekijaqty kelisim jobasyn talqylaýǵa kómekteskenin atap ótti.

«Mınıstrler men olardyń delegasıalary Ázerbaıjan men Armenıa arasyndaǵy beıbitshilik pen memleketaralyq qatynastardy ornatý týraly ekijaqty kelisim jobasynyń erejelerin talqylady. Taraptar áli de kelisilmegen máseleler boıynsha kelissózdi jalǵastyrýǵa kelisti», - delingen Ázerbaıjan SİM málimdemesinde.

Mınıstrler delımıtasıa boıynsha ilgerileýdi, sondaı-aq osy baǵytta qol jetkizilgen kelisimderdi quptady.

Eki memlekettiń syrtqy ister vedomstvolarynyń basshylary Djeıhýn Baıramov pen Ararat Mırzoıan kelissóz alańyn usynǵan Qazaqstanǵa alǵys bildirdi.

Eske salsaq, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Ázerbaıjan men Armenıa arasyndaǵy Almatyda ótetin kelissózder prosesine qatysty málimdeme jasaǵan edi.