Mańǵystaý oblysynyń prokýratýrasy ekonomıkalyq tergeý departamenti, sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmetimen birlesip munaı-gaz salasynyń 5 kásipornynda tekserý júrgizýde, dep habarlaıdy Ulys prokýratýraǵa silteme jasap.

«OılTransportKorporeıshn» JSHS-niń («QazMunaıGaz» UK AQ enshiles kásiporny) laýazymdy tulǵalary taýar jetkizýshiden 1,5 mlrd teńgeden astam somaǵa tehnıkalyq erekshelikke sáıkes kelmeıtin avtobýstardy qabyldaǵany anyqtaldy. Bul rette olardyń quny 400 mln teńgege joǵarylatylǵan.

Jumys istelmegen arnaıy tehnıka qyzmetteri úshin 110 mln teńge mólsherinde aqsha qarajatyn aýdarý faktileri belgili boldy.

Al, «West Oil Software» JSHS-de («OılTransportKorporeıshn» JSHS merdigerlik uıymy) jumys istemegen adamdarǵa 400 mln teńgeden astam jalaqy tóleý, kompanıa basshylyǵynyń jaqyn týystaryn qosa alǵanda negizsiz jalaqy esepteý derekteri oryn alǵan.

Atalǵan buzýshylyqtar boıynsha Qylmystyq kodekstiń 189-babynyń 4-bóligi (senip tapsyrylǵan bóten múlikti iri mólsherde berý nemese jymqyrý) boıynsha 5 sotqa deıingi tergep-tekserý bastaldy. Prosestik prokýrorlar taǵaıyndaldy.

Sotqa deıingi tergep-tekserý sheńberinde atalǵan uıymdardyń 4 basshy laýazymdy tulǵalary ustaldy.

Qylmystyq ister oblystyq ekonomıkalyq tergeý departamentiniń óndirisinde.

Basqa málimetter tergeý múddesi úshin jarıa etilmeıdi.

Qazaqstanda keıingi jyldary sporttyń jaı-kúıi jıi talqylanatyn taqyryptar qatarynda. Buǵan Ulttyq olımpıada komıtetin biraz jyl eks-prezıdent Nazarbaevtyń kúıeý balasy Tımýr Qulybaevtyń basqarýy da sebep bolsa kerek. Májilis depýtaty Ermurat Bapı Qulybaevty «oıy — munaı satyp, qaltasyn toltyrý, sportty qaıtsin?!» dep ashyq synap tastady. Keıin komıtette úlken aýys-túıis boldy, desek te quramda Eski Qazaqstannyń ókilderi qylań berip qaldy. Oǵan qosa keıingi kezde jalpy sport salasyndaǵy sybaılas jemqorlyqqa qatysty birneshe daýly oqıǵa boldy. Bul týraly dalainside saıty habarlady.

Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet birneshe aıdan beri sport salasyndaǵy sheneýnikter men olar basqaratyn qurylymdardyń qyzmetine tekseris júrgizip keledi. dw.com osy taqyrypta zertteý júrgizip kórgen. Derekterge súıensek, 2024 jyldyń basynan bastap elde búdjet qarajatyn urlady degen kúdikpen bes adam ustalǵan. Onyń ishinde keıbir sheneýnikter uzaq merzimge sottalyp ketken.

«Memleketten sýbsıdıa alatyn keıbir sport mektepteri men klýbtarynda osyǵan baılanysty shuǵyl jınalystar ótkizilgen. Al mekeme basshylary óz qaramaǵyndaǵylardan sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmetkerlermen sóılesý barysynda olarǵa qarsy kýálik bermeýin suraıdy», — dep jazylǵan derekte.

Eń daýly oqıǵalardyń ishinde 117 myń eýroǵa jýyq urlady degen kúdikke ilingen Sportty damytý dıreksıasynyń basshysy Oralbaı Jaqsymbetov, 102 myń eýrodan asa qarjy jymqyrǵany úshin 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylǵan Astananyń Olımpıadalyq sport túrlerin damytý dıreksıasynyń burynǵy basshysy Baǵdat Danıarov ta bar.

Sonymen qatar, qazir Úrimshi qalasyndaǵy (QHR) bazarlardan Qazaqstan quramasynyń 2023 jylǵy Azıa oıyndarynda óner kórsetýi úshin sapasyz kıim satyp alý isine qatysty tergeý júrip jatyr.

«QARJY MONITORIŃİ AGENTTİGİNİŃ AQPARATY BOIYNSHA SPORTSHYLARǴA ARNALǴAN JABDYQTY SATYP ALÝ KEZİNDE «OILASTYRYLǴAN SQEMANY» PAIDALANÝ NÁTIJESİNDE TÝRIZM JÁNE SPORT MINISTRLİGİ JANYNDAǴY SPORTTY DAMYTÝ DIREKSIASYNYŃ SHENEÝNİKTERİ MEMLEKETKE 778 MYŃ EÝRODAN ASA SHYǴYN KELTİRDİ», — DEP KELTİRİLGEN DEREKTE.

Ótken aıda mádenıet jáne sport mınıstriniń orynbasary, premer-mınıstrdiń keńesshisi laýazymdaryn atqarǵan, onyń ústine eldiń eń ataqty fýtbol klýbtarynyń biri «Astana» dırektorlar keńesiniń tóraǵasy bolǵan Erlan Qojaǵapanov ustaldy. Onyń naqty ne úshin aıyptalǵany áli belgisiz, is qupıa sanalady. Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi málimetinshe, Qojaǵaparov «aýyr sybaılas jemqorlyq jasady» degen kúdikpen ustaldy.

Sybaılas jemqorlyq qylmystary boıynsha sot prosesteri tek joǵary deńgeıdegi sheneýnikterdi qamtyǵan joq: 12 naýryzda Shymkentte 12 myń eýro somasyna issapar qujattaryna qatysty alaıaqtyq jasady dep aıyptalǵan jergilikti sport mektepteriniń jattyqtyrýshylaryna úkim shyqty. Prosestiń qatysýshylary bir jyldan eki jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyryldy.

Basylym málimetinshe, mundaı prosester jaqyn arada kóp bolýy da múmkin, óıtkeni sheneýnikterdiń aıla-amaldary týraly tanymal sportshylar da ashyq aıta bastaǵan.

Solardyń biri UBO World Champion jáne WBC International boıynsha áıelder boksynda jeńil salmaqtaǵy belbeýdiń ıegeri Angelına Lýkas boldy. 17 naýryzda telejúrgizýshi Dınara Satjannyń suhbatynda ol Qazaqstan quramasyndaǵy keıbir jaıttar týraly aıtty.

«NELİKTEN AZIA OIYNDARYNYŃ ALDYNDA, ÁLEM CHEMPIONATTARYNYŃ ALDYNDA BARLYǴY JINALYP, KALÁN ÁKELİP, İSHİP, SHEGEDİ? BİRAQ BUL TÝRALY ESHQASHAN AITQAN EMESPİN», — DEDİ OL.

Sonymen qatar, Angelına Lýkas «etıkalyq sebepter boıynsha» Qazaqstan quramasynan shyǵarylǵannan keıin kásibı boksqa aýysqan bolatyn. Ol qazaqstandyq sportshylardyń tabysy az ekenin de aıtty, sonyń saldarynan olardy basqa elderdiń ókilderi satyp alýǵa tyrysyp jatyr.

Angelına Lýkastyń sózderin AQSH-ta turatyn taǵy bir sportshy Aıda Satybaldınova rastady. Al jaýaptylar Lýkastyń synyna eshqandaı reaksıa jasaǵan joq.

Sport komentatory Aleksandr Láhov tenıs týrnırlerin, hokeı jáne fýtbol machterin únemi jarıalap otyrady, ol mundaı jaıttar birinshi ret emes ekenin aıtty.

Onyń sózinshe, sport salasyndaǵy sheneýnikter tipti Toqaevtyń qoldaýymen balalarǵa tegin shyǵarmashylyq úıirmeler men sport seksıalaryn ashýǵa baǵyttalǵan «ArtSport» baǵdarlamasyna da qol salǵan.

«Jaǵdaıdy tek joǵarydan bastap ózgertýge bolady. Kásibı sportty búdjetten qarjylandyrýdy toqtatý kerek. Biraq men tipti muny fýtbolda da kórmeımin», — dedi ol.

Tanymal sport jýrnalısi Leonıd Iýrev te osyǵan uqsas pikirde.

«QAZAQSTANDAǴY SPORT — JYLDAR BOIY ÚLKEN QARJYNY ESH BAQYLAÝSYZ SORYP KELE JATQAN QARA TESİK. EGER MEMLEKETTİŃ SPORTTY DAMYTÝǴA JUMSAITYN JALPY SHYǴYNYN ALSAQ, OLAR DENSAÝLYQ SAQTAÝ MEN BİLİM BERÝ SHYǴYNDARYNAN SÁL ǴANA AZ», — DEIDİ OL.

Onyń aıtýynsha, sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet byltyr jeltoqsanda sporttaǵy sybaılas jemqorlyq mámileleri týraly aqparat jınaý bastalǵanyn jarıalap, sportshylardy osy proseske belsendi qatysýǵa shaqyrdy.

«Meniń oıymsha, bul tolyq oılastyrylmaǵan. Qazaqstanda sport burynǵydaı ári qarjylyq jaǵynan ashyq emes emes kúıde qala beredi. Sport federasıalary esep bermeıdi. Olar qoǵamdyq uıymdar sanalatyndyqtan, olardyń qyzmetin memleketke tekserý qıynǵa soǵady», — dedi Iýrev.

Májilis depýtaty, zańger Abzal Quspan áleýmettik jelidegi jeke paraqshasynda oqyrmandarynan kelgen hattardy jarıalap jatyr, dep habarlaıdy Ulys.

Abzal Quspan el azamattarynan zań buzý faktileri týraly, ásirese, burynǵy sheneýnikterge qatysty kóp aryz-ótinish túsetinin aıtty. Zańger eks-ákim Danıal Ahmetovke qatysty túsken aqparatty jarıalady.

«Depýtat retinde Batys Qazaqstan oblysynan saılansamda, zańnama jáne sot-quqyqtyq reformasy komıtetiniń múshesi retinde maǵan Respýblıkanyń barlyq óńirinen derlik zań, tártip saqtalýy máselesinde aryz-shaǵymdar jıi túsedi. Solardy tekserý nátıjesinde, quqyq qorǵaý organdary arqyly bir emes, birneshe qylmystyq isti tirketýge (qozǵatýǵa) muryndyq boldym.  Sonyń ishinde Danıal Ahmetovke qatysty aryzdar legi toqtar emes», - dep jazdy depýtat.

Dál osy Ahmetovke qatysty keletin aryzdardyń ishinen Abzal Quspan bir mysaldy jarıa etip, kúdikti jaıttardyń basyn ashty.

«Danıal Ahmetov ákim bop turǵan kezde Óskemen jáne Semeı qalasy kóshelerin jaryqtandyrý úshin EBRR (Evropa qaıta qurý jáne damý banki) arqyly 3, 6 mlrd, oǵan qosymsha búdjet tarapynan 1, 2 mlrd, barlyǵy 4, 8 mlrd bólingen eken. Shaǵym ıeleri bul jobaǵa Danıal Ahmetov tarapynan jeke lobbı jasalǵanyna dálel retinde onyń ákim bop turǵanda banktiń Londondaǵy ofısine kelissóz júrgizýge ózi barǵanyn aıtady», - dep jazǵan depýtat másele tipti lobbıde emes, aqshanyń jelge ushqanynda deıdi.

«Másele sol mıllıardtaǵan qarajatqa qoıdyrǵan shamdardyń basym bóliginiń janyp ketkendiginde jáne kepil ýaqyty ishinde aýystyrylmaǵanynda. Sonyń saldarynan, Óskemen men Semeıde kóshe jaryǵy joq, alaıda, ol jaǵdaı eki oblystyń búdjetin EBRR aldyndaǵy qaryz mindettemelerinen bosatpaıdy», - deıdi ol.

Bul rette Abzal Quspan qolyndaǵy qujattarǵa qarap, «osy kúmándi kelisimge qatysqan eki kompanıany – SHQO ákimdigi ashqan «Regıonalnyı sentr GCHP VKO» AQ men Taıvanda tirkelgen «Everlight Electronics Co. LTD» kompanıa atap ótken.

«Iaǵnı, jipti shetinen tarqatatyny sıaqty, tekserýdi ákimdik janynan qurylǵan mekemeden bastasa biraz dúnıeniń basy ashylary anyq. Osyǵan baılanysty, shyǵystaǵy aǵaıyndardan túsken aryz ben óz tarapymnan qosymsha suratqan qujattardy tıisti quqyq qorǵaý organdaryna óz taldaýymmen qosa joldaımyn», - dep jazdy Abzal Quspan.

Danıal Ahmetov 2014 jyldan bastap 2023 jylǵa deıin Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi bolǵan.