Valúta baǵamy
  • USD -

    475.1
  • EUR -

    517
  • RUB -

    5.47
Prezıdent: Myqty ásker – eldiktiń tiregi
06 mamyr 2024
Prezıdent: Myqty ásker – eldiktiń tiregi

Prezıdent memlekettik nagradalar, joǵary áskerı jáne arnaýly ataqtar, synyptyq shender tapsyrý rásimine qatysty, dep habarlaıdy Aqorda.

Memleket basshysy – Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń Joǵarǵy Bas qolbasshysy Qasym-Jomart Toqaev jıynǵa qatysýshylardy Otan qorǵaýshy kúnimen jáne alda kele jatqan Jeńis kúni merekesimen quttyqtap, osy eki meıram jaýyngerlik dástúrdiń sabaqtastyǵyn pash etetinin, batyr babalarymyzdyń dańqty jolyn qazir óskeleń urpaq jalǵastyryp kele jatqanyn atap ótti.

– Búginde aıbyndy armıamyz – eldegi tutastyq pen tynyshtyqtyń myqty qalqany. Qýatty áskerimiz beıbitshilik pen berekeli ómirdi qas qaqpaı kúzetip tur. Olar qaı kezde de qasterli Otanymyzdy qorǵaýǵa daıyn. Erlik maıdanda ǵana jasalmaıdy. Erlikke beıbit zamanda da oryn bar. Bıyl biz sońǵy 80 jyldaǵy eń joıqyn tasqynǵa tap boldyq. Elge qater tóngen sátte sarbazdarymyz aldyńǵy shepten tabyldy. Ulttyq ulan, İshki ister mınıstrligi, Ulttyq qaýipsizdik komıteti, Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi jáne Memlekettik kúzet qyzmetiniń jeke quramy antqa adal bolýdyń úlgisin kórsetti. Alapat tasqynǵa tótep berý úshin 9 myńnan astam áskerı qyzmetshi jumyla eńbek etti. Myńnan astam tehnıka jetkizildi. Syn saǵatta halqymyzdyń asyl qundylyqtary anyq baıqalady. Osy oraıda Soltústik Qazaqstan oblysynda apatqa qarsy kúresken 300 sarbazdyń eńbegin erekshe atap ótkim keledi. Olar kúni-túni bógen salyp, qalany qarǵyn sýdan qutqarýǵa atsalysty. Jergilikti turǵyndar bul sarbazdarǵa aıryqsha rıza boldy, olardy zor qurmetpen shyǵaryp saldy. Mine, halyq pen armıanyń myzǵymas tutastyǵy degenimiz – osy. Mundaı mysaldar az emes, – dedi Prezıdent.

Qasym-Jomart Toqaev Jeńis kúnin jaqyndatýǵa atsalysqan maıdangerler men tyl eńbekkerlerine árqashan qurmet kórsetiletinin aıtty. Osy rette ardagerlerge merekege oraı jyl saıyn qosymsha tólemaqy beriletinin, al bıyl onyń kólemi úsh mıllıon teńgege deıin óskenin jetkizdi. Sonymen qatar óziniń bastamasymen bıyldan bastap «Aıbyn» ordeniniń úsh dárejesi dańqty batyrlarymyz – Saǵadat Nurmaǵambetovtiń, Baýyrjan Momyshulynyń jáne Raqymjan Qoshqarbaevtyń atymen atalatynyn eske salyp, ult perzentteriniń batyldyǵy men batyrlyǵy búgingi jáne bolashaq urpaq úshin úlgi-ónege bolatynyna nazar aýdardy.

Memleket basshysynyń aıtýynsha, geoosaıası turaqsyzdyq beleń alǵan qazirgi jaǵdaıda myqty ári daıyndyǵy saqadaı saı áskerdiń mańyzy aıtarlyqtaı arta tústi.

– Bizdiń áskerı qyzmetshilerimiz BUU aıasyndaǵy túrli bitimgerlik operasıalarǵa qatysyp, ózderiniń kásibıligi men joǵary deńgeıdegi jaýyngerlik mashyǵyn kórsetip keledi. Jýyrda Qazaqstan Golan jotalaryndaǵy mısıasyn derbes oryndaý jónindegi Birikken Ulttar Uıymynyń mandatyna alǵash ret ıe boldy. Sońǵy jyldary álem elderiniń áskerı qýaty týraly reıtıńtegi ornymyz edáýir jaqsardy. Bul áskerimizdiń daıyndyǵy joǵary ekenin ári úılesimdi áreket etetinin bildiredi. Qazaqstan jer-jahanǵa ózin beıbit el retinde tanytty. Biz barlyq memleketpen dostyq qatynas ornattyq. Kez kelgen shıelenisti syndarly dıalog arqyly sheshý kerek dep esepteımiz. Biraq arqany keńge salyp, qamsyz otyrýǵa bolmaıdy. Qýatty áskerimiz túrli qaterge saqadaı saı turýǵa tıis. Myqty ásker – eldiktiń tiregi, – dedi Prezıdent.

Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń aıbyndy armıasy kásibı turǵydan bilikti ári zamanǵa saı ozyq bolýy úshin Qarýly Kúshterimizdi odan ári nyǵaıtý jumystary jalǵasatynyn jetkizdi.

– Kúni keshe ǵana elimizde jańa avıasıa bazasy ashyldy. Bul – ulttyq qorǵanys júıesiniń áleýeti arta tústi degen sóz. Biz armıanyń bedelin kóterýge aıryqsha mán beremiz. Otan qorǵaý – barshamyzǵa ortaq paryz. Muny, ásirese, óskeleń urpaq tereń túsingeni abzal. Memleket jas sarbazdarǵa jan-jaqty qoldaý kórsetip jatyr. Olarǵa arnaıy bilim granttary bóline bastady. Nesıeni óteý merzimi keıinge shegerildi. Endi armıada júrip, naqty mamandyq alýǵa bolady. «Er jigitke jarasar, qolyndaǵy naızasy» dep áıgili Buqar jyraý batyrlyq pen erlikti erekshe dáriptegen. Shyn máninde, ásker – memlekettiń asa mańyzdy sımvoly. Men sarbazdarymyzdyń jaýyngerlik rýhy joǵary bolǵanyn maqtan etemin, – dedi Memleket basshysy.

Saltanatty jıynda Qasym-Jomart Toqaev Otan qorǵaýshylardyń elimizdegi yntymaq pen tynyshtyqty saqtaýǵa zor úles qosyp kele jatqanyn atap ótip, ofıserlerge áskerı jáne arnaýly ataqtar, synyptyq shender tapsyrdy.

Memleket basshysynyń Jarlyǵymen áskerı jáne arnaýly ataq, synyptyq shen alǵan ofıserlerdiń tizimin myna silteme arqyly kórýge bolady.

Budan bólek, Prezıdent áskerı jáne qyzmettik boryshyn atqarýda kórsetken erligi men janqıarlyǵy, eldiń ulttyq qaýipsizdigi men qorǵanys qabiletin qamtamasyz etýge, zańdylyq pen quqyqtyq tártipti nyǵaıtýǵa qosqan úlesi úshin bir top azamatty memlekettik nagradalarmen marapattady.

Otan qorǵaýshy kúnine oraı Prezıdenttiń qolynan memlekettik nagradalar alǵan azamattar tizimi:

İ dárejeli «Dańq» ordenimen

Qamaletdınov Sultan Búrkitbaıuly – Qorǵanys mınıstriniń birinshi orynbasary – Qarýly Kúshter Bas shtabynyń bastyǵy;

Dáýeshov Halıdýlla Zınollauly – Aqtóbe oblysynyń prokýrory.

İİ dárejeli «Dańq» ordenimen

Raısov Ulan Ermuhanuly – Qarjylyq monıtorıń agenttigi tóraǵasynyń birinshi orynbasary;

Dalmatov Qanataı Jorabekuly – Qorǵanys mınıstrligi áskerı bóliminiń komandıri;

Ábdirov Nurǵalym Májıtuly – Jambyl oblysynyń prokýrory.

Baýyrjan Momyshuly atyndaǵy İİ dárejeli «Aıbyn» ordenimen

Golovın Oleg Pavlovıch – Petropavl qalasynyń polısıa basqarmasynyń ınspektory;

Tańatarov Baýyrjan Omaruly – Memlekettik kúzet qyzmetiniń Aıryqsha maqsattaǵy kúshteri Shtab bastyǵynyń orynbasary;

Doskenov Amangeldi Serikuly – Aqmola oblysynyń Ereımentaý aýdany tótenshe jaǵdaılar bóliminiń bastyǵy;

Saq Ulyqbek Muratuly – Qorǵanys mınıstrliginiń áskerı bólimi komandıriniń birinshi orynbasary;

Ǵalymov Jandos Janatuly – Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń aǵa jedel ýákili;

Nasıhan Roman Serikuly – Atyraý oblysynyń Qurmanǵazy aýdany polısıa bóliminiń ınspektory;

Orazov Dinmuhamed Ǵabıtuly – Ulttyq qaýipsizdik komıteti Túrkistan oblysy boıynsha departamentiniń aǵa jedel ýákili;

Omarov Dıas Kákimuly – Jetisý oblysynyń Taldyqorǵan qalasy polısıa basqarmasynyń ınspektory.

Raqymjan Qoshqarbaev atyndaǵy İİİ dárejeli «Aıbyn» ordenimen

Tájiǵulov Nurbolat Tastemiruly – Aqtóbe oblysynyń Tótenshe jaǵdaılar departamenti órt sóndirý bóliminiń bólimshe komandıri.

«Qurmet» ordenimen

Kýbekova Aına Jadyraqyzy – Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmetiniń departament basshysy.

«Erligi úshin» medalimen

Topalov Ámirjan Merekeuly – Qostanaı oblysynyń Qarabalyq aýdany polısıa bóliminiń jedel ýákili;

Qusman Ádil Dýmanuly – Abaı oblysynyń polısıa departamenti Jyldam qımyldaıtyn arnaıy jasaǵynyń ınspektory.

«Jaýyngerlik erligi úshin» medalimen

Óteýov Erlan Óteýuly – Bas prokýratýra Qyzmet bastyǵynyń orynbasary;

Strelkov Fedor Nıkolaevıch – Áýe qorǵanysy kúshteriniń áskerı ınstıtýty bastyǵynyń orynbasary;

İlıas Serik Amankeldiuly – Memlekettik kúzet qyzmetiniń basqarma bastyǵynyń orynbasary;

Aqarbekov Meıirhan Saparhanuly – Qorǵanys mınıstrligi áskerı bóliminiń rota komandıri;

Ótenov Sáken Seksembaıuly – Ulttyq qaýipsizdik komıteti Aqtóbe oblysy boıynsha departamentiniń aǵa jedel ýákili;

Irýbaev Renat Maratuly – Memlekettik kúzet qyzmetiniń aǵa ofıseri;

Muratbekov Dýlat Tilemisuly – Qarjylyq monıtorıń agenttigi Qostanaı oblysy boıynsha Ekonomıkalyq tergep-tekserý departamentiniń jedel ýákili;

Serikov Ádilet Almasbekuly – Ulttyq qaýipsizdik komıteti Shekara qyzmetiniń Mańǵystaý oblysy boıynsha departamentiniń aǵa jedel ýákili;

Ábdikárimov Tilek Dýmanuly – Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmettiń asa mańyzdy ister jónindegi tergeýshisi.

RELATED NEWS
MUZDYQTARDYŃ ERÝİ — ORTALYQ AZIADAǴY SÝ PROBLEMASYN  KÚRDELENDİREDİ
09 sáýir 2019
MUZDYQTARDYŃ ERÝİ — ORTALYQ AZIADAǴY SÝ PROBLEMASYN KÚRDELENDİREDİ

Sońǵy kezde ózenderge aǵatyn quıylatyn sýdyń kólemi ulǵaıdy dep qýanatyn adamdardy jıi kóremiz. Alaıda, mamandar buǵan qaıǵarady. Sebebi, muzdyqtardyń jyldam erýi saldarynan sýdyń kólemi artýda. Ortalyq Azıa aımaǵynda Araldyń tartylýyna qatysty, Ámýdarıa men Syrdarıanyń durys, tıimdi paıdalanbaýy men salada jańa tehnologıalardyń bolmaýynan tys aımaqta sýǵa qatysty taǵy bir problema bar. Ol sońǵy jyldary Tán-SHán men Pamır taýlaryndaǵy muzdyqtardyń jyldam erı bastaýy. Oǵan klımattyń jylynýy men Araldan ushqan tuzdy shań-tozań qatty áser etýde.

Araldy Qutqarý Halyqaralyq Qorynyń Qazaqstandaǵy atqarýshy dırektory Bolat Beknıazdyń aıtýynsha, Syrdarıa men Ámýdarıa sý keletin jaǵy bizdiń muzdyqtar ǵoı. Onyń kólemi azaıyp jatyr, keıbir jerde 50, keı jerde 40 % kemigen. Klımattyń ózgerýine baılanysty negizgi sýdyń kólemi azaıyp jatyr. Tájikstan Respýblıkasy Ǵylym akademıasy Sý problemalary, gıdroenergetıka jáne ekologıa ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri Bahrom Mamadalıev, Usaq muzdyqtar joǵalýda. Bul sýdyń azaıýyna ákeledi, búkil elderdegi ózen sýlarynyń ekologıalyq ahýaly nasharlaıdy. Sońy sý resýrstarynyń jetispeýshiligi men tapshylyǵyna ulasady. Iaǵnı  tutas eldi-mekender sýsyz qalyp, halyq arasynda aýrý-syrqaý artady degen sóz.

Ortalyq Azıa elderi taıaý jyldary úlken problemaǵa aınalatyn osy máselelerdi qazirden sheshýi tıis. Alaıda biraýyzdyq tanytqannan góri bas-basyna bı bolýǵa asyq. Taǵy bir úlken problema — sýdyń basyndaǵy elder tipti ózenderdi basy bútin óz menshigi retinde kórýge kóshken.  BUU-nyń keme júrmeıtin halyqaralyq sý arnalaryn paıdalaný quqyǵy týraly konvensıasynyń (Nú-Iork, 1997 j.) 5-babynyń 2-tarmaǵynda «Sýdyń boıyndaǵy memleketter halyqaralyq aǵyn sýdy ádiletti jáne parasatty túrde paıdalanýǵa, ıgerýge jáne qorǵaýǵa qatysady. Mundaı qatysýǵa, osy Konvensıada qaralǵan sýdy paıdalaný quqyǵy sondaı-aq ony qorǵaý men ıgerý máselesinde yntymaqtasýǵa qatysty mindetter de jatady» dep taıǵa tańba basqandaı jazylǵan. Túrkıa Respýblıkasy Áleýmettik ınovasıa zertteý ortalyǵynyń úılestirýshisi, profesor  Jemal Zehır bul máselege qatysty bylaı deıdi:  «Transshekaralyq sýlardy halyqaralyq quqyq sý basyndaǵy  elderdiń basy bútin óz menshigi retinde qoldanýyna ruqsat bermeıdi. Bul óte mańyzdy. Iaǵnı Qazaqstanǵa aqqan Syrdarıa men Ámýdarıany basqa memleketter óz quqyqtaryn shekten asyra paıdalanyp, basqara almaıdy. Qazaqstannyń qajetteligin eskerýi tıis ári kelissóz jasaýlary kerek. Aýmaǵyn basyp ótetin úshin olardy qoldanýlaryna haqtary bar, biraq shekten asyra paıdalana almaıdy». Taǵy bir túrkıalyq ǵalym Hasret Chomak ta, «1997 jyly shyqqan BUU-nyń kelisimine saı, transshekaralyq jáne shekara mańy ózenniń basynda otyrǵan elder sý saıasatyna ózgeris jasaýda ony paıdalanatyn ózge memleketterdiń múddesine kesiri tıý yqtımaly joǵary bolsa, kem degende alty aı buryn olarǵa habar berip, ruqsatyn alýy tıis. Sýdyń bastaýy bizden shyǵady, men oılaǵanymdy isteımin, qalaǵanymsha  qoldanamyn degen túsinik bolmaıdy. Sebebi halyqaralyq uıymnyń qujaty osyny muqıat eskertedi» dedi.

Rasynda da, tabıǵatta sý men jel adamdar syzǵan shekaralarǵa moıynsunbaıdy.  Bir elden ekinshi elge vıza, pasport almastan emin-erkin óte beredi. «Bul sý meniki» deýge eshbir memlekettiń haqy joq. Árıne, qoldaný quqyna, qajettilikterin óteý quqyna ıe. Alaıda halyqarlyq quqyq kórshińizdiń de quqyna zardap etpeńiz, qajet bolǵanda, oǵan da sý beresiz deıdi. Sondyqtan birige otyryp kelisý kerek, múmkindik bolsa, ortaq sý qoımalaryn jasaý kerek. Energıa máselesin de birigip sheshý qajet.

Araldy Qutqarý Halyqaralyq Qorynyń Qazaqstandaǵy bólimshesiniń sý resýrtary jónindegi departamentiniń basshysy Ámirhan Kenshimov, Eki konvensıa bar. Bireýi 1992 jyly qol qoıylǵan Helsınkı konvensıasy. Ol jaqsy jumys istep tur. 45-ten astam el múshe. Onyń ishinde: biz de múshemiz, Ózbekstan da múshe. Biraq ony Qyrǵyzstan moıyndamaı otyr, Tájikstan moıyndamaı otyr. Sodan keıin baryp 1997 jylǵy Nú-Iork konvensıasy bar. Basynda sharty bolǵan 35 memleket moıyndaǵannan keıin kúshine enedi dep, byltyr kúshine endi. 35 memleket moıyndady. Biz oǵan kirgen joqpyz, Ózbekstan oǵan kirgen.

Máselen, Qyrǵyzstan «Qambar Ata» sý elektr stansasyn, Tájikstan bolsa «Rogýndy» salýǵa shetel ınvestorlaryn izdeýde. Biraq, mundaı jobalarǵa úshinshi elderdiń qarjy salýy qaýipti. Sý máselesin basqarý úderesine sheteldikterdi aralastyrý alańdatpaı qoımaıdy. Erteń oıynǵa aınaldyryp júrmeı me? Sondyqtan Orta Azıa elderi sý elektr stansalaryn birigip salýy kerek. Qyrǵyz Respýblıkasynyń Aýylsharýashylyǵy jáne melıorasıa eks-mınıstri Chyngysbek Ýzakbaev, Búgin ınvestorlar kerek dep jatamyz, biraq shetten kelgenderden men qorqamyn. Ashyq aıtaıyn Qyrǵyzstanda qazirgi kezde ekonomıkalyq aýhal nashar. «Qambar Ata-1» men joǵary Naryn sý elektr stansalaryn qurýǵa Qytaı eki alaqanyn ysqylap daıyn otyr. Kel men aqsha bereıin dep. Al orystar Reseı de  bizdiń eń jaqyn dos memleket. Olar da suqtanyp otyr. Endigári Orta Azıadan shyqpaımyn dep Tramp ta qatty aıtyp jatyr. Olar bul aımaqtan eshqashan shyqpaıdy, óıtkeni olardyń árbiriniń osy jerde óńirlik saıasaty men múddesi bar.

Al Túrkıadaǵy «Hydropolitics association» halyqaralyq uıymynyń prezıdenti  Dýrsýn Iyldyzdyń kózqarasy: «Orta Azıada energıa máselesin sý problemasymen qatar sheshý qajet. Áıtpese, tek sýdyń jaıyn retteý ońaıǵa soqpaıdy. Sebebi, Keńes dáýirinde ekonomıkanyń sý kóp qoldanylatyn salalary damytyldy. Mysaly, Ózbekstandy sýǵa asa muqtaj tikeleı egistikke táýeldi sala etti. Sýdyń joǵary jaǵynda ornalasqan qyrǵyz ben tájik energıasy joq bolǵan soń sýdan energıa alýǵa umtylsa, kerisinshe sýarmaly alqaby kóp tómendegi elder sýǵa muqtaj boldy».

Demek, sýdyń basyndaǵy elderdiń de, sońyndaǵy elderdiń de múddesi tolyq úılesim tabýy kerek. Sonda ǵana másele tolyq sheshimin tabady. Bul úshin ortaq sý bankin qurý — tıimdi joldardyń biri. Qyrǵyz Respýblıkasynyń Aýylsharýashylyǵy jáne melıorasıa eks-mınıstri  Jýmakadyr Akeneevtiń pikirinshe, Birigip sý banki túzilse, ol bank Saýd Arabıasy sıaqty qarjyly eldermen kelissóz jasap, sizder sý qubyryn tartyp  berińizder deý kerek. Odan soń sý qubyry arqyly ózimizden asqan sýdy olarǵa satyp, túsken aqshany sý máselesin sheshýge paıdalansaq bolady. Araldy toltyrýymyz kerek, halqymyz jaqsy sý ishýi kerek. Óıtkeni, densaýlyǵy jaqsy adamnyń ómir súrýi uzarady.

Sý bankisin qurý úshin árbir eldiń óziniń kvotasy bolady. Sý energetıkalyq resýrtarǵa keıbir jerlerde osy kvotalardy almastyrý qajet. Quqyqtyq suraqtardy retteý jeke máselesi turaqty dıalogty qajet etedi. Jyldyń ár túrli maýsymynda energetıkalyq resýrstardy retteý men paıdalaný taǵy da osy máseleler boıynsha turaqty jumys qajet etedi. Bundaı bastamany 2003 jyly Qazaqstannyń tuńǵysh  Prezıdenti Nursultan Nazarbaev usynǵan bolatyn. Ol sýdy jetkizip berýshi elder men tutynýshy elder arasynda dıalog bola alatyn sý-energetıkalyq konsorsıýmyn qurýdy bastama etip kóterdi. Biraq Ortalyq Azıa memleketteri  ol kezde daıyn bolmady dep esepteımin. Óıtkeni sý men energetıka birge júrse, ár memleket odan paıda tabady. Sol úshin onyń bári bir konsorsıýmnyń qolynda bolý kerek. Gıdroenergetıka, sý máselesi bári bir basqarmada bolý kerek. Sonda ár memleket óz paıdasyn kóredi.

Qazir transshekaralyq sý baseınderinde qazir mynadaı ótkir máseleler tur: sý resýrstarynyń azaıýy, balyq qorynyń azaıýy, sýarmaly jer ónimdiliginiń kúrt túsýi, bıoresýrstardyń joǵalýy, muzdyqtardyń degradasıaǵa ushyraýy, sel qaýipiniń artýy men shólderdiń ulǵaıýy sonymen qatar ózen saǵasyndaǵy ormandardyń degradasıaǵa ushyraýy. Sondyqtan transshekaralyq ózender máselesin bes memleket birige otyryp jýyq arada jedel sheshýi tıis.

Álemdegi sý problemalaryn sheshken elderge qarasaq, olardyń erekshelikteri Orta Azıa memleketterinde de bar. Ol uqsas mádenıet. Eýropaǵa qarasaq ta, Amerıka men Kanada arasyndaǵy baılanysty alsaq ta, bir-birlerine uqsas, tili bir adamdar. Túbi de bir, mádenıeti de. Bir otbasynyń múshesi sıaqty. Orta Azıa aımaǵyndaǵylar Keńes Odaǵy kezinde de birge ómir súrdi. Sondyqtan tarıhı-mádenı baılanystar tereń, dini bir, adamdary bir-birine óte jaqyn. Máseleniń sheshilmeýine eshbir negiz joq. Biraq aımaq kóshbasshylaryna saıası erik-jiger kerek. Olar bastaryn báıgege tigýi tıis.  Sebebi, kórshiniń qajettiligin óteseń ǵana, seniń de máseleń sheshimin tabady.

«Sýdyń tilin bilgen utady, sýdyń tilin bilmegen qurtady». Aımaqta     gıdroenergetıkalyq saıasat shatqaıaqtap tur. Sýdy durys bólisip, basqara almaǵandyqtan kóp dúnıeden utylyp otyrmyz. Máselen, sý-energetıkalyq saıasatyndaǵy áriptestikke nemquraılylyqtyń saldarynan Orta Azıa elderi jylyna 1,7 mıllıard AQSH dollarynan aıyrylady. Iaǵnı bul aımaq elderi jalpy ishki óniminiń 3 paıyzy. Ortalyq Azıa sý energetıkasynyń birtutas saıasatsyz problemany sheshe almaıdy. Bul tek atalǵan elderdegi ózara áriptestik arqasynda ǵana qol jetetin dúnıe. Qazirgi kezde bul másele pisip jetildi. Sý máselesin sheshetin de kezeń jetti.

Ózbekstan basshysy, Qyrǵyzstan basshysy aýysty. Ortalyq Azıa basshylarynyń bir-birimen baılanysy artyp, biraz problemalar sheshildi. Endi aımaq basshylary zardaby aýyr bolatyn sý problemasyn jedel birigip, aqyldasa otyryp qolǵa alýy tıis. Áıtpese, kóp dúnıeden kesh qalamyz.

 

 

Erjan QALYMBAIULY, jýrnalıs

KEZEKTEN TYS PREZIDENTTİK SAILAÝ BOLMAIDY
05 aqpan 2019
KEZEKTEN TYS PREZIDENTTİK SAILAÝ BOLMAIDY

N.Nazarbaev: Konstıtýsıaǵa sáıkes Prezıdent kezekten tys saılaý ótkizý jóninde málimdeme jasaýǵa quqyly, biraq ondaı jaǵdaı bola qoımas. Sondyqtan, tynyshtyq saqtap, kúndelikti jumyspen aınalysa berý kerek.

Búgin Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Konstıtýsıalyq Keńeske ótinish bildirýine qatysty málimdeme jasady. Málimdemeniń mátini akorda.kz saıtynda jarıalandy.

Prezıdenttiń sózinshe, Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyn qabyldaǵan 1995 jyldan bastap búginge deıin Konstıtýsıalyq Keńeske 220 ótinish joldanypty. Sonyń  22-sin Prezıdent jóneltipti.

«Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıalyq Keńesi týraly» zańǵa sáıkes, Konstıtýsıalyq Keńes Konstıtýsıaǵa resmı túsindirme berýge quqyly. Zańnamada olqylyqtardyń oryn alýy – bolyp turatyn jaǵdaı. Mysaly, Konstıtýsıada Prezıdentti almastyrý joldary aıqyndalmaǵan, sondaı-aq onyń óz erkimen otstavkaǵa ketý jaǵdaıy qarastyrylmaǵan. Mundaı normalar álem elderi konstıtýsıalarynyń bárinde bar. Bul aspektilerdiń ózektiligi zor ekenin eskerip, men Konstıtýsıalyq Keńesten osy erejeni túsindirýdi suradym»,-deıdi N.Nazarbaev. Sonymen qatar búginde qoǵamdy saılaý máselesi men tranzıt jaıy qyzyqtyratynan toqtalǵan ol: «Biraq, bul taqyrypqa qatysty jurtty dúrliktirýdiń qajeti joq. Ata zańymyzda, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti týraly» Konstıtýsıalyq zańda saılaý ótkizýdiń tártibi men ýaqyty, ókilettiliktiń aıaqtalý merzimi anyq jazylǵan. Konstıtýsıaǵa sáıkes Prezıdent kezekten tys saılaý ótkizý jóninde málimdeme jasaýǵa quqyly, biraq ondaı jaǵdaı bola qoımas. Sondyqtan, tynyshtyq saqtap, kúndelikti jumyspen aınalysa berý kerek»,-dedi.

Esterińizde bolsa, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń QR Konstıtýsıalyq Keńesine ótinish joldaǵany týraly Keńestiń saıtynda aqparat shyqqan bolatyn. Onda «2019 jylǵy 4 aqpanda Respýblıkanyń Konstıtýsıalyq Keńesi Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasynyń 42-babynyń 3-tarmaǵyna resmı túsindirme berý týraly ótinishin konstıtýsıalyq is júrgizýge qabyldady. «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıalyq Keńesi týraly» Konstıtýsıalyq zańyna sáıkes, atalǵan ótinishti Konstıtýsıalyq Keńestiń otyrysynda qaraý úshin qajetti materıaldardy daıyndaý jumysy júrgizilýde», -dep jazylǵan edi habarlamada.

 

 

Separatızm úshin Petropavlda erli-zaıyptylar 5 jylǵa sottaldy
16 tamyz 2022
Separatızm úshin Petropavlda erli-zaıyptylar 5 jylǵa sottaldy

Petropavlda eldiń bútindigin buzýdy nasıhattap, ultaralyq alaýyzdyq týdyrǵan erli-zaıyptylar 5 jylǵa sottaldy.

QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń Soltústik Qazaqstan oblysy boıynsha departamentiniń málimetinshe, Petropavl qalalyq soty áleýmettik jeli arqyly ultaralyq alaýyzdyqty týdyrǵan erli-zaıyptyǵa qatysty qylmystyq isti qarap, úkim shyǵardy. Kúıeýi men áıeli endi aldaǵy 5 jyldy qylmystyq-atqarý júıesiniń ortasha qaýipsizdiktegi mekemesinde ótkizedi.

Byltyr jeltoqsan aıynda Petropavl turǵyndary Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń SQO boıynsha departamentiniń jáne SQO Polısıa departamentiniń ekstremızmge qarsy is-qımyl basqarmasy qyzmetkerleriniń kózine túsken. Erli-zaıypty áleýmettik jelide jáne YouTube arnasynda Soltústik Qazaqstan oblysyn jáne Petropavldy Reseıdiń quramyna berý qajettigi jaıynda qaıta-qaıta jazyp, aıtyp, osylaısha eldiń tutastyǵyn buzýdy nasıhattady. Óńirdegi jáne jalpy eldegi túrli ult ókilderi arasynda, jalpy qoǵamda ultarazdyq týdyrdy.

«Petropavl qalalyq soty qylmystyq isti 20 mamyr kúni qarady. Separatıstik áreketi bar qylmystyq is birneshe sot otyrysynda qaraldy. Sottalýshylardyń kinási dáleldendi. Tıisti taldaý júrgizildi. İsti Ulttyq qaýipsizdik komıteti tergedi. Osyǵan uqsas qylmystar 2018 jyly, 2019 jyly da qaraldy. Onda da kináliler sottaldy. Jalpy, QR Qylmystyq kodeksiniń 180-baby 2-bóligi boıynsha 5 jyldan 10 jylǵa deıin jaza qarastyrylǵan. Jazany óteýdiń basqa balamasy joq. Sondaı-aq, ekstremıstik qylmys bolǵandyqtan, shartty túrde merziminen buryn bosatylmaıdy», - deıdi Petropavl qalalyq sotynyń sýdıasy Almas Jumaǵazın.

 

inform.kz

Biz týraly
ulys.kz — aqparattyq, saraptamalyq jáne tanymdyq baǵyttaǵy materıaldardy beredi.
 
Mýltımedıalyq joba zaman talabyna saı jasalǵan. Qazaqstannyń aqparattyq naryǵyn sapaly
kontentpen qamtamasyz etýge úles qosýǵa baǵyttalǵan. Mundaǵy saraptamalyq, tanymdyq
maqalalar san salany qamtıdy. Geostrategıa, geoekonomıka, geosaıasat, halyqaralyq
qatynastar men eldiń ishki-syrtqy saıasaty, ekonomıka, jahanda bolyp jatqan tektonıkalyq
ózgerister men trend taqyryptar ulttyq múdde turǵysynan tereń taldanyp qazaq
oqyrmandaryna jetkiziledi. Ortalyq Azıa men Túrki álemine erekshe kóńil bólinedi.