Ulybrıtanıa telejúrgizýshisi, jýrnalıs Afshın Rattansı H áleýmettik jelisinde AQSH Halqaralyq damý agenttiginiń (aǵylshynsha - United States Agency for International Development, USAID) jumysyna qatysty maqala jazdy.
AQSH Halqaralyq damý agenttigi (aǵylshynsha - United States Agency for International Development, USAID) aqyry óldi me, ony alty fýt jerge kómdi me? Demokrattar áli de Vashıngtonnyń "tereń memleketiniń" syrtqy saıasattaǵy qylmystyq rejımdi ózgertý quralyn qutqarýǵa tyrysyp jatyr. Bul jıirkenishti uıym "demokratıany nyǵaıtý" men "BAQ-ty qoldaý" degen syltaýmen ár elge kirip, sol elderge apatqa alyp keldi, - dep sózin bastady ol.
Afshın Rattansıdiń sózinshe, AQSH Halqaralyq damý agenttigi óziniń granttary arqyly búkil álemdegi, ásirese jahandyq ońtústiktegi buqaralyq aqparat quraldary men azamattyq qoǵam uıymdaryna enip ketti.
Ýkraınada bul agenttik óz qarajatyn 2014 jylǵy Maıdan tóńkerisine qoldanyp, Vashıngtonnyń qýyrshaq rejımin ornatty. Bul áreket saıyp kelgende Reseı men NATO arasyndaǵy proksı soǵysqa ákeldi. Sondaı-aq USAID buqaralyq aqparat quraldaryn qarjylandyryp, olardy propaganda júrgizýge, keıde tipti óz eliniń orystildi azamattaryna qarsy jumys isteýge baǵyttady, - dep jazdy jýrnalıs.
Rattansı atap ótkendeı, Sırıada USAID brıtandyq MI6-pen baılanysy bar Aq dýlyǵalylardy (White Helmets) qarjylandyrdy. Bul top Al-Kaıdanyń qandy qyrǵyndaryn aqtap, basqa da ekstremıstik lańkestik uıymdarmen baılanysta boldy. Buǵan dálel bolatyn vıdeolar ınternette jetip artylady.
Burynǵy Iýgoslavıada USAID NATO-nyń Iýgoslavıany bólshekteýinen keıin jappaı jekeshelendirýdi uıymdastyrýda basty ról atqardy. Bul – apat kapıtalızminiń klasıkalyq mysaly.
Venesýelada USAID eldi neolıberaldyq baǵytqa buryp, Ýgo Chavesti bılikten taıdyrýǵa tyrysty. Chaves mıllıondaǵan adamdy kedeılikten qutqaryp, munaı qorlaryn memleket menshigine aldy. USAID Venesýelada BAQ-ty satyp alyp, antı-CHaves jastar qozǵalysyn qurýǵa tyrysty, biraq olardyń áreketteri sátsiz aıaqtaldy, - deıdi Afshın Rattansı.
Onyń aıtýynsha, bul USAID-tyń jasyryn áreketteriniń tek úsh mysaly ǵana. Eýropada, Latyn Amerıkasynda, Taıaý Shyǵysta, Afrıka men Azıada – qaı jerde haos pen rejımdi aýystyrý operasıalary bolsa, sol jerden USAID-tyń izi tabylady.
USAID kúlkili jáne maǵynasyz genderlik saıasat baǵdarlamalaryn qarjylandyrǵanymen, bul uıym marksısik radıkaldar emes ekenin umytpaǵan jón. Shyn máninde, USAID – AQSH-tyń "tereń memleketi" men áskerı-ónerkásiptik kesheniniń rejım ózgertý quraly boldy. Ol sońǵy jyldary neolıberaldyq ıdeologıany taratyp, jumysshy tabyn alańdatý úshin jalǵan "revolúsıalar" uıymdastyryp, Vashıngtonnyń ekonomıkalyq baqylaýyn saqtap qalýǵa kómektesti, - dep jalǵastyrdy ol.
Rattansıdiń málimdeýinshe, tanymal jýrnalıs Maks Blúmental aıtqandaı, USAID-tyń jabylǵan veb-saıtyna endi 2017 jyly Kamerýnda Samanta Paýerdiń korteji qaǵyp óltirgen 6 jasar bala Týssen Bırveniń sýreti qoıylýy kerek. Aıta ketsek, Samanta Paýer keıin USAID basshysy boldy.
Bul uıymnan máńgilikke qutylýymyz múmkin be? Tek úmittenemiz. USAID – bul jasyryn aralasý, dıversıa jáne rejım ózgertý quraly boldy, - dep sózin túıindedi Afshın Rattansı.
.
