Euronews-ke eksklúzıvti suhbat bergen Dımash Qudaıbergen klasıkalyq mýzyka, qazaqtyń halyq kúıi men zamanaýı áýen astasyp jatqan biregeı shyǵarmashylyǵy jaıly aıtyp berdi. Kazinform atalǵan suhbattyń beıresmı aýdarmasyn jarıalady.
Qazaq mýzykanty Dımash Qudaıbergen jaı ǵana ánshi, án avtory ári mýltıınstrýmentalıst qana emes, ol mısıasy bar adam. Ol janrda balamasy joq vırtýoz vokalymen jáne mýzykasymen álemdik aýdıtorıaǵa Qazaqstannyń baı mádenıeti men salt-dástúrin jetkizýge nıetti. Álemdik týrneden keıin Otanyna oralǵan Dımash Astanada V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıynyń jabylýyn eki kúndik konsertimen aıshyqtaı tústi.
Dımash Euronews-ke bergen eksklúzıvti suhbatynda mansap jolyna, mýzyka stıliniń damýyna jáne oıynnyń (Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny) Qazaqstan murasyn pash etýde biregeı alań bolǵanyna qatysty oıymen bólisti.
– Siz klasıkalyq bilim aldyńyz ári «Astana-Operadan» oryn da usynyldy. Biraq klasıkalyq elementterdi dástúrli qazaq jáne pop-mýzykamen úılestire otyryp, zamanaýı mýzykant mansabyn tańdadyńyz. Osynaý biregeı qospany qalaı jasaı aldyńyz?
– Astanadaǵy opera dırektory meni ózderimen birge jumys isteýge shaqyrǵany esimde. Biraq barynsha ártúrli mýzykalyq janrda óner kórsetkendi qalaıtynymdy biletinmin. Endi men opera aıtqym kelse, ony konsertterimde de aıta alamyn. Mende sondaı erkindik bar. Men «Astana-Operaǵa» úlken qurmetpen qaraımyn. Birneshe aı buryn ǵana ustazym Plasıdo Domıngo meni Eýropada ózimen birge óner kórsetýge shaqyrǵan kezde armanym oryndaldy. Ol maǵan: «bul arıaǵa daıyndalý úshin eki kúniń ǵana bar», - dedi. Men bas tarta almadym.
5 jasymda, úıimizde Plasıdo Domıngo men Pavarottı óneri taspalanǵan vıdeokasseta bolatyn. Sol konsertter meniń ánshi bolýǵa degen qushtarlyǵymdy oıatty. Domıngoǵa onyń arqasynda ánshi bolǵanymdy aıttym. Oǵan uqsaǵym keldi. Vokaldyq turǵyda olar myqty.
– Ata-anańyz 5 jasyńyzda keremet daýysyńyz bar ekenin túsindi. Al ózińiz kásibı ánshi bolǵyńyz keletindigin qaı ýaqytta túsindińiz?
– Bes jasymda ájem aıaǵynyń aýyratyna qaramastan meni kún saıyn mýzyka mektebine aparatyn. Jetistikke jetip, tanymal bolyp, aqsha taba bastasam da munyń bári otbasymnyń – ata-anamnyń, ata-ájemniń jáne dostarymnyń arqasynda ekenin esimnen shyǵarmaımyn. Olardyń qoldaýynan asqan dúnıe joq. Meniń jetistigime ózimnen góri ájem laıyq.
– Qazaqstan ómirinde mádenıet pen mýzyka nelikten sonshalyqty mańyzdy?
– Dástúrli mýzykamyzǵa jete úńilgen, zer salǵan adamdar bizdiń búkil tarıhymyzdy tanyp-bile alady. Atam tórt-bes jasymda ulttyq aspabymyz – dombyrany shertýdi úıretti. Eger siz ózińizdi naǵyz qazaqpen dep esepteseńiz, onda aldymen dombyra shertýdi úırenýińiz kerek. Qazir álemdi bizdiń mádenıetimizben tanystyratyn ýaqyt keldi. Qazaqstan – jas el, egemendigine nebári – 33 jyl. Bul – muramyzdy álemdik aýdıtorıamen bólisýdiń biregeı ýaqyty.
– Ánderińizdi qalaı sıpattar edińiz?
– Burynyraq ony neoklassıkalyq dep ataıtynmyn, biraq qazir men barlyq janrdy biriktirýge tyrysamyn. Áli de bolsa neoklassıkalyq ánshimin. Alaıda, basqa stılderdi zerttegendi unatamyn — pop, rok, keıde tipti rep. Bul men úshin asa mańyzdy emes. Men bárin synap kórgim keledi.
– Siz qazaq murasyn árdaıym maqtan tutasyz ári elińizdi mýzykalyq beınebaıandaryńyzda dekorasıa retinde jıi qoldanasyz. Bul siz úshin nelikten mańyzdy?
– Qazaq bolyp týǵanyma maqtanamyn. Meniń mısıam – álemdi elimizdiń mádenıetimen, ánimen, dástúrli mýzykasymen tanystyrý. Búkil álemde, Nú-Iorkte, Eýropa men Azıada 20-30 myń adam aýdıtorıanyń aldynda óner kórsettim jáne bul meniń naǵyz tyńdarmandarymnyń arqasynda ǵana múmkin boldy.
– Siz Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynda jeke shyǵarmashylyq keshińizdi ótkizdińiz. Bul oqıǵa nelikten sonshalyqty mańyzdy?
– Osydan 6 aı buryn Úkimet Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń ashylý saltanatynda óner kórsetýge shaqyrdy. Birden kelistim. Óıtkeni bul oıynnyń elimiz ben mádenıetimiz úshin qanshalyqty mańyzdy ekenin jaqsy bilemin. Bul – bizdiń salt-dástúrimizdi ǵana emes, sonymen qatar sporttaǵy, at sporty oıyndaryndaǵy talanttarymyzdy kórsetýdiń tamasha múmkindigi. Azdap qobaljý bolsa da jeke konsertimniń ótkenine óte qýanyshtymyn. Basqa elde óner kórsetý ońaıyraq, biraq Qazaqstanda kesh ótkizgen bir bólek. Emtıhan tapsyrǵanmen teń. Óıtkeni elimizde ótken konsertte meniń vokaldan sabaq bergen ustazdarym men bilikti mýzyka maıtalmandary qatysady.
– Eger siz ótken shaqqa oralar bolsańyz, 5 jastaǵy Dımashqa qandaı aqyl-keńes berer edińiz?
– Kóbirek jattyǵý kerek. Men 25 jyl bilim aldym, qazir 30 jasymda da PhD dárejesin alý úshin oqýymdy jalǵastyryp jatyrmyn. Eger sportta chempıon bolǵyńyz kelse, onda tynbaı jattyǵýyńyz qajet. Mýzykada da solaı – úzdik bolý úshin kóp jumys isteý, eńbektený, jattyǵý kerek.
