Valúta baǵamy
  • USD -

    513.7
  • EUR -

    604.5
  • RUB -

    6.55
Jetisý oblysynda  60-qa jýyq medısınalyq nysan salynyp jatyr
Foto: Jetisý obl ákimdigi 30 qyrkúıek 2024
Jetisý oblysynda 60-qa jýyq medısınalyq nysan salynyp jatyr

Jetisý oblysynda «Aýyldyq densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» ulttyq jobasy aıasynda Aqsý, Alakól, Sarqan, Eskeldi, Kóksý, Qaratal, Kerbulaq aýdandardaǵy jáne Panfılov shekara mańyndaǵy 15 dárigerlik ambýlatorıany, 39 feldsherlik-akýsherlik jáne 5 medısınalyq pýnktti qosa alǵanda 59 nysannyń qurylysy bastaldy. Jalpy óńirde qabyldanǵan sharalardyń arqasynda sońǵy 2 jylda densaýlyq saqtaý nysandaryn jańartý deńgeıi 50% -dan asty, - dep habarlaıdy Jetisý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.

Oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń málimetinshe, bir ǵana shalǵaı Alakól aýdanynda ulttyq joba aıasynda 9 zamanaýı densaýlyq saqtaý nysanynyń qurylysy bastaldy. Bul Ekpindi, Jaıpaq, Beskól aýyldaryndaǵy 3 dárigerlik ambýlatorıa jáne Janama, Sapaq, Úshbulaq, Qyzylqaıyń, Qaınar jáne Aqjar aýyldaryndaǵy 6 feldsherlik-akýsherlik pýnkt.

Osylaısha, Aqjar aýylyndaǵy FAP-tyń daıyndyq dárejesi shamamen 40% -dy quraıdy.

Merdiger uıym ókili Qurbanáli Omarovtyń aıtýynsha, qurylys jumystary tamyz aıynyń basynda bastalǵan.

 - Bizdiń mindetimiz - nysan salý, irgeles aýmaqty abattandyrý, qorshaý ornatý. Sondaı-aq, biz 35 mln. teńgege jýyq somaǵa zamanaýı medısınalyq jabdyqtar satyp alýǵa ótinim berdik. Iaǵnı biz nysandy daıyn kúıde tapsyramyz. Shetten kelgen mamandardan basqa 10 jergilikti turǵyn tartylǵan, barlyq qajetti tehnıka bar. Iaǵnı, bizde merziminde oryndaýǵa barlyq múmkindik bar, - dep atap ótti Q.Omarov.

Aqjar aýylynda 1500 adam turady. Salynyp jatqan feldsherlik-akýsherlik pýnkt 60 jyldary salynǵan beıimdelgen ǵımaratta ornalasqan eskirgen medısınalyq pýnkttiń ornyna salynady.

- Aýyldaǵy medpýnkt eskirgen jáne normalar men talaptarǵa sáıkes kelmeıdi, qysta medpýnkt salqyn bolady. Sondyqtan da aýyl turǵyndary ózderinde zamanaýı densaýlyq saqtaý mekemesiniń paıda bolýyna, ıaǵnı medısınalyq qyzmet kórsetý sapasynyń artýyna óte qýanyshty. Shilde aıynda bizdiń aýyldyq okrýgtiń Qońyr aýylynda blokty-modýldi medısınalyq pýnkt iske qosylǵandyǵyn atap ótkim keledi. Ótken jyly munda mektep jóndelip, 150 oryndyq jańa mádenıet úıi salyndy, Munyń bári qýantady, sebebi aýyl turǵyndarynyń ómir súrý sapasyn arttyrýǵa tikeleı áser etedi, - dep qorytyndylady Aqjar aýyldyq okrýginiń ákimi Eles Japarǵalıev.

Oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy Arman Janseńgirov atap ótkendeı, jergilikti búdjet esebinen jáne aýyl turǵyndaryna kórsetiletin medısınalyq qyzmetterdiń sapasyn arttyrý maqsatynda óńirde blokty-modýldi medısınalyq pýnktter salynýda.

 - Alakól aýdanyna keletin bolsaq, ótken jyly Qarlyǵash, Baızerek, Yntaly aýyldarynda blokty-modýldi medısınalyq pýnktter ornatyldy. Bıylǵy jyly osyndaı nysandar Bıbaqan, Arqarly jáne Qońyr aýyldarynda paıdalanýǵa berildi. Sondaı-aq, Dostyq, Qabanbaı jáne Aqtúbek aýyldaryna 3 sanıtarlyq avtokólik satyp alyndy. Jyl sońyna deıin aýdandyq aýrýhana zamanaýı medısınalyq jabdyqtarmen qamtamasyz etiledi. Budan basqa, 200 tósektik stasıonary bar ortalyq emhana qurylysy úshin jobalyq-smetalyq qujattama ázirlenýde.

Jalpy sońǵy 2 jylda Alakól aýdanyna ınfraqurylymdyq jáne áleýmettik nysandardyń qurylysyna, sondaı-aq jobalaý jumystaryna oblystyq búdjetten 32,2 mlrd teńge bólindi.

RELATED NEWS
1 qańtardan bastap zeınetaqy men járdemaqy kólemi ósti
05 qańtar 2025
1 qańtardan bastap zeınetaqy men járdemaqy kólemi ósti

2025 jylǵy 1 qańtardan bastap memlekettik járdemaqylar men bazalyq zeınetaqy tólemderiniń barlyq túriniń mólsheri  6,5 paıyzǵa, yntymaqty zeınetaqy 8,5 paıyzǵa kóterildi, - dep habarlaıdy QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi.

2025 jylǵy 1 qańtardan bastap bazalyq zeınetaqynyń eń tómen mólsheri eń tómen kúnkóris deńgeıiniń 65 paıyzynan 70 paıyzǵa deıin ulǵaıtyldy, bul 32 360 teńge bolyp, onyń eń joǵary mólsheri eń tómen kúnkóris deńgeıinen 105-ten 110 paıyzǵa deıin arttyrylyp, 50 851 teńge bolady.

Mysaly, 2019 jyly zeınetkerlikke shyqqan 69 jastaǵy zeınetkerdiń 2024 jyly búdjetten tólenetin zeınetaqy mólsheri 156 856 teńge boldy, onyń ishinde bazalyq zeınetaqy tólemi – 45 578 teńge, yntymaqty zeınetaqy – 111 278 teńge. 2025 jylǵy 1 qańtardan bastap ósimdi eskere otyryp, osy zeınetker úshin zeınetaqynyń jalpy somasy 171 588 teńgege deıin ulǵaıdy, onyń ishinde bazalyq zeınetaqy – 50 851 teńge, yntymaqty zeınetaqy – 120 737 teńge boldy. Atalǵan somalarǵa BJZQ-daǵy tólemder kirmeıtinin atap ótý mańyzdy.

 

Sondaı-aq 2025 jylǵy 1 qańtardan bastap memlekettik járdemaqylardyń mólsheri ulǵaıdy:

  • 1, 2, 3 bala týǵanda beriletin járdemaqy 140 296 teńgeden 149 416 teńgege deıin, 4 jáne odan da kóp bala týǵanda beriletin járdemaqy – 232 596 teńgeden 247 716 teńgege deıin ulǵaıdy;
  • mólsheri balalar sanyna baılanysty beriletin kópbalaly otbasylarǵa arnalǵan  járdemaqy 4 balasy bar otbasylar úshin 59 183 teńgeden 63 030 teńgege deıin, 10 balasy bar otbasylar úshin – 147 680 teńgeden 157 280 teńgege deıin artty;
  • I top múgedektigi bar adamdarǵa arnalǵan járdemaqy 95 496 teńgeden 101 702 teńgege deıin, II top – 76 397 teńgeden 81 362 teńgege deıin, III top – 52 089 teńgeden 55 474 teńgege deıin ósti.

Sondaı-aq, Memlekettik áleýmettik saqtandyrý qorynan (budan ári – MÁSQ) asyraýshysynan aıyrylý jáne eńbekke qabilettiliginen aıyrylý boıynsha tólemder mólsheri 6,5 paıyzǵńa artty. Atalǵan tólemder mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine qatysýshylarǵa búdjetten beriletin memlekettik járdemaqylarǵa qosymsha júzege asyrylady.

Tólemderdiń mólsheri jeke sanattarǵa jáne mynalarǵa baılanysty bolady:

  • sońǵy 2 jylda MÁSQ-ǵa áleýmettik aýdarymdar júrgizilgen ortasha aılyq tabys;
  • eńbekke qabilettiliginen aıyrylý koefısıentteri;
  • asyraýyndaǵy adamdar sany;
  • mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine qatysý ótili jáne tabysty almastyrý.
Jańa jyldan bastap elimizde kedeılik shegi basqasha esepteledi
27 jeltoqsan 2024
Jańa jyldan bastap elimizde kedeılik shegi basqasha esepteledi

Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi «Kedeılik sheginiń mólsherin aıqyndaý týraly» buıryqqa tıisti ózgerister engizdi, dep habarlaıdy Ulys.

2025 jyldan bastap Qazaqstanda ataýly áleýmettik kómek taǵaıyndaý úshin kedeılik shegi jańasha esepteledi. 

2025 jylǵy 1 qańtardan bastap kedeılik shegi medıanalyq tabystyń 35 paıyzyn quraıdy. Biraq onyń mólsheri óńirlik eń tómengi kúnkóris deńgeıiniń 70%-ynan tómen bolmaýǵa tıis.

Aıta keteri, qazir kedeılik shegi eń tómen kúnkóris deńgeıiniń 70 paıyzy mólsherinde aıqyndalady.

Buıryq 6 qańtarda kúshine enedi.

EMOSIONALDYQ INTELLEKTİNİŃ EREKSHELİKTERİ
08 sáýir 2019
EMOSIONALDYQ INTELLEKTİNİŃ EREKSHELİKTERİ

Emosıonaldyq ıntellekt (aǵyl. emotional intelligence) – zaman talaby ma, álde sándi trend pe? Jalpy tórtinshi ónerkásiptik revolúsıadan ne kútýge bolady? Jahandaný úrdisi ajdaha ma, álde qazirgi qoǵamnyń múmkindigi men damýynyń uıytqysy ma? Buǵan baılanysty kóptegen zertteýler men tájirıbelik ólshemder jasalýda.

Damyǵan tulǵanyń psıhologıalyq densaýlyǵynyń basty kórsetkishi - osy emosıonaldyq ıntellekt fenomeni. Jalpy jan men oıdyń toǵysý máselesine tarıhı kóz júgirter bolsaq ejelgi grek, shyǵys fılosoftarynyń eńbekterinen kezdestirýge bolady. Qazirgi zamanǵy ǵylymda, XX ǵasyrdyń 90-shy jyldary amerıkandyq Pıter Soloveı jáne Djon Maıer  atty zertteýshiler emosıonaldyq ıntellekt uǵymyn engizdi. Sol kezderden bastap tulǵanyń osy qasıettin damytý úshin kóptegen trenıńtik baǵdarlamalar, testter jeke koýchıngtik jáne psıhologıalyq keńes keshenderi oılap tabyldy. Sebebi, emosıonaldyq ıntellektisi damyǵan qyzmetkerlerdiń jumys tıimdiligi artyq, ujymdaǵy psıhologıalyq ahýal  jaǵymdy ekendigin amerıkandyqtar tez túsindi.

2015 jylǵy Búkilálemdik ekonomıkalyq Davos forýmynyń esebinde, 2020 jyly ózekti bolatyn 10 mashyqty anyqtaǵan bolatyn. Solardyń qatarynda emosıonaldyq ıntellekt te bar. Bul ıntellektiniń (parasattyń) túri týraly sońǵy jyldary ásirese, osy ekonomıkalyq forýmnan keıin, estimegen adam kemde kem. Biraq, kóbisi ıntelektiniń bul túri týraly tolyqqandy túsinikten alshaq. Sondyqtan, emosıonaldyq ıntellekt týraly sóz qozǵaýdy jón kórdik. 20 ǵasyrdyń 90-shy jyldary jaryq kórgen, Maıer-Saloveı-Karýzo modelinde emosıonaldyq (áleýmettik) ıntellekt 4 qurama bólikten turady:

  1. Basqa adamdar men óziniń emosıalaryn, syrt beınege qarap, ym-ıshara men júris-turysqa den qoıa otyryp tanı bilýi - emosıalardy qabyldaı bilý qabileti dep atalady.

Bizdiń oıymyzsha buǵan sáıkes keletin  qazaqtyń maqaly, - «Kóz ben qol - kóńildiń jalshysy».

 

  1. Emosıanyń – kóbine sanamen rettelmeıtin, uıytqy (motıvasıalyq) faktory bola otyryp, shyǵarmashylyq pen oılaý qabiletterine tıgizetin oń áserin - shabyt dese de bolady.  Muqaǵalı Maqataevtyń myna joldary soǵan dálel ispetti:

Shaý tartyp qalypsyń-aý, qaıran shabyt!

Júrýshi eń keıbir jerde oıran salyp,

Júrýshi eń keıbir jerde saıran salyp,

Shaý tartyp qalypsyń-aý qaıran shabyt!

………………………………………………….

Shaý tartyp barasyń-aý, sharyq-qusym,

Toıattap álde jemge qaryqpysyń?

Bar, ushshy!

Bosataıyn tuǵyryńnan,

Shaý tartpa!

Shynymen sen shabytpysyń!?

 

  1. Emosıalardyń arasyndaǵy baılanysty anyqtaý, oı men sezim arasyndaǵy baılanysty túsiný, tereń kúrdeli (ekiushty, ambıvalentti) emosıalardy ajyratý - emosıalardy tanı bilý qabileti dep atalady.

Buǵan sáıkes maqal, - «Ymdy bilegen dymdy bilmeıdi».

 

  1. Qoıylǵan maqsatqa sáıkes, yryqty túrde  óz emosıalaryn týdyryp, rettep, baǵyttaı bilý qabiletin -  emosıalardy basqarý, dep ataıdy.

Buǵan sáıkes qazaqtyń maqaly- «Sabyr túbi sary alty», «sarǵaıǵan jeter muratqa, sabyrsyz qalar uıatqa», desek te bolatyn sıaqty.

 

 

Emosıonaldyq ıntellektiniń joǵaryda sýrettelgen modeli qazirgi kezdegi álemdegi eń tanymal konsepsıa. Sebebi, túsinýge de ońaı, eń bastysy tájirıbelik paıdasy ushan-teńiz. Kóptegen zertteýlerdiń nátıjesinde anyqtalǵandaı qoǵam úshin bul faktordyń ekonomıkalyq (mıllıardtaǵan shyǵyn ákelýi) jáne áleýmettik (ajyrasý, sýısıdtiń beleń alýy) máni zor! Halyq, qazirgi tańda óziniń emosıonaldyq parasatyn damytýǵa den qoımasa, psıhologıalyq damý mádenıetin qolǵa almasa bolashaq bulyńǵyr, kóńil pás. Sondyqtan, zamanaýı qazaq qoǵamynda da ásirese, jańa qalyptasyp kele jatqan tulǵanyń (bozbala men jasóspirimderde) áleýmettený deńgeıine jahandaný úrdisiniń ónimderi keri áserin tıgizýde.

Olar: destrýktıvti aqparattyń qoljetimdigi jáne tikeleı áseri; tulǵaaralyq qarym-qatynastyń onlaın formatqa aýysýy; ártúrli ómirge qajetti tabıǵı tájirıbeniń azaıýy; ata-ana tarapynan jalpy qaýipterdiń kúsheıýi áserinen gıperbaqylaýdyń kúsheıýi jáne basqa ózekti máseleler. Osy jaıttardyń tikeleı jáne janama áserleriniń negizinde jas tulǵanyń emosıonaldyq ıntellektisiniń damýyna keri áser beleń alýda. Tipti, eresek adamdarda bul qabiletterdiń damýynyń kenje qalýy - stresstik jaǵdaılarǵa tótep bere almaýyna, ómirlik qıyn-qystaý jaǵdaılarǵa psıhologıalyq regressıamen (keri damýmen) jaýap berýine, destrýktıvti daǵdylardyń paıda bolýy men psıhıkalyq jáne psıhologıalyq kúızelisterge jıi ushyraýyna ákelip soǵýda.

Qazirgi tańda emosıonaldyq ıntellektiniń mańyzdylyǵy kún sanap artýda. Sondyqtan bizdiń qoǵamdaǵy emosıonaldyq ıntellektini damytýdyń ulttyq keshendi baǵdarlamalaryn jasaý, al adamdardyń oqyp-tanýǵa, bilikti psıhologtardyń keńesi men trenıńteri arqyly damýyna bet burýy mańyzdy.

 

 

 

Erlan MUSTAFA, Bıznes-trener, psıholog

Biz týraly
ulys.kz — aqparattyq, saraptamalyq jáne tanymdyq baǵyttaǵy materıaldardy beredi.
 
Mýltımedıalyq joba zaman talabyna saı jasalǵan. Qazaqstannyń aqparattyq naryǵyn sapaly
kontentpen qamtamasyz etýge úles qosýǵa baǵyttalǵan. Mundaǵy saraptamalyq, tanymdyq
maqalalar san salany qamtıdy. Geostrategıa, geoekonomıka, geosaıasat, halyqaralyq
qatynastar men eldiń ishki-syrtqy saıasaty, ekonomıka, jahanda bolyp jatqan tektonıkalyq
ózgerister men trend taqyryptar ulttyq múdde turǵysynan tereń taldanyp qazaq
oqyrmandaryna jetkiziledi. Ortalyq Azıa men Túrki álemine erekshe kóńil bólinedi.