5,5 mıllıard dollar. Qulaqqa túrpideı estiletin bul soma búginde áleýmettik jelide talqylanyp jatqan basty taqyrypqa aınaldy. Sóz – Qazaqstanda salynýy múmkin Atom elektr stansıasy týraly. Biri qoldaıdy, biri túbegeıli qarsy. Al biz naqty sandar men salmaqty saraptama izdedik. İzimiz bizdi Iadrolyq fızıka ınstıtýtynyń dırektory, profesor Saıabek Sahıevke alyp keldi.
Ǵylym qaıda, saıasat qaıda?
Sońǵy aılarda atom energetıkasy týraly pikirtalas ǵylymnan góri emosıa men popýlızmge kóbirek aýyp ketkeni ras. Al Sahıev myrzanyń ýájine qulaq túrsek, bul taqyrypty tek saıası uranmen emes, ǵylymı dáıekpen talqylaıtyn ýaqyt áldeqashan jetken.
— «2,4 gıgavattyq eki blokty nebári 5,5 mıllıard dollarǵa salyp tastaımyz deý – ǵylymǵa emes, ǵajap ertegige senýmen birdeı», – deıdi Sahıev.
Mysal keltirdi: Qytaı Pákistanda osyǵan uqsas stansıany 2013 jyly 9,1 mıllıard dollarǵa salypty. Inflásıany eseptesek – shamamen 12,5 mıllıard dollar. Demek, qazirgi naryqtaǵy shynaıy qun 10-15 mıllıard dollar aralyǵynda.
Qazaqstan atomǵa daıyn ba?
Jaýap – daıyn. Biraq, shartpen.
Sahıev basqaratyn Iadrolyq fızıka ınstıtýty – elimizdegi eń iri ǵylymı ortalyqtardyń biri. Munda medısınaǵa qajet ızotoptar óndiriledi, materıaldardy neıtronmen zertteý, radıasıalyq sterılızasıa, ıadrolyq dıagnostıka, ǵylymı kadr daıyndaý – bári bar.
Instıtýt shetelmen, sonyń ishinde áıgili CERN-men de áriptes. Bul — kezdeısoq mekeme emes. Demek, Qazaqstanda ǵylymı baza men adamı kapıtal bar. Al qurylys tehnologıasyn tańdaý máselesi tórt iri eldiń usynysy arasynda tur: Qytaı, Reseı, Fransıa, Koreıa.
Basty suraq: nege kerek?
Qazaqstanda elektr energıasynyń tapshylyǵy sezile bastady. Sý deńgeıi tómen, kómir men gaz ekologıany tozdyryp bitti. Kún men jel — úmit, biraq bazalyq qýatty tolyq jaba almaıdy.
AES – tek energıa emes. Bul – tehnologıa. Bul – ǵylym. Bul – bolashaq.
— «Atom energetıkasy bizge tek toq ákelmeıdi. Ol ekonomıka men ǵylymdy da ilgeriletedi», – deıdi Sahıev.
Túıin: emosıamen emes, eseppen sóıleıtin ýaqyt
Iadrolyq stansıa salý – bir kúnniń jobasy emes. Biraq bul taqyrypta tek qorqynyshpen emes, salmaqty logıkamen áreket etetin sát keldi. AES týraly mıfterdi tarazyǵa salyp, el múddesine qajet sheshimdi tabý – qoǵam men Úkimettiń ortaq mindeti.
Al 5,5 mıllıardtyq «ertegige» senýdiń ornyna, ǵylymı negizben sóıleıik.
